1. Éé ní ea náa è ólò ié ẹ́ẹ́ nyíe vaá kààga boo kọ è dṹùnà Gbò Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà ẹ?

È ÓLÒ palàge ié ẹ́ẹ́ nyíe vaá kààga boo kọ è dṹùnà Gbò Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà! Béè Bàrì kólaí ló vaá è ólò tõó dùm ea gbááló bẹẹ bée tení dú ló gè kọ́ kpẹ̀a nè ge naa kọọ̀ gbò nen á nyoone nvéè Kráìst. Nyíéi ólò ẹẹ tṍó e nveè bá nè gbò e bà íe lé bùlà kọ bàá fã̀ Bàrì. (Tóm 13:48) È bélì Jíízọ̀s e ‘nyómá káí beè naa kọọ̀ nyíée á ẹẹ’ tṍó e pá a gbò nyòòne nvée oòa kẽ ináé ló mm̀ záá zaà ló boo béè kọọ̀ gbò nen dã́ kpẹ̀a e bà géè kọ̀.—Lúùk 10:1, 17, 21.

2. Mósĩ́ deè ní eé láá zogè kọọ̀ bẹẹ sìtóm kọ̀ kpẹ̀a palàge bọọí lóé?

² Bẹẹ sìtóm kọ̀ kpẹ̀a ólò palàge bọọí ló. Neǹ tóm Pọ́ọ̀l beè ãane Tímotì kọọ̀: “Palà ge ọẹ dẽeni e a kil ló íb láb e o é láví nè íb nu e o é nóomà.” Pọ́ọ̀l beè kpáá kọọ̀: “Boo bée kọ be ò náa vó, ò é láá dùùlà o bá, biina gé ló gbò e bà gé pãanéni tṍ ló.” (1 Tím. 4:16) Vóà naa, bẹẹ sìtóm kọ̀ kpẹ̀a ólò dùùlà dùm gbò nen. È ólò palàge ọẹ̀ dẽe ea kil ló bẹẹ bá, boo béè kọọ̀ è di kè lẹ̀ẹ̀là bel Bàrì. È ólò gbĩ́ gè tõó dùm ea é nveè ka ló Jìhóvà vaá gbaaló ló lé kpẹ̀a e gé kọ́í. (Fíl. 1:27) È ólò zogè kọ è ‘palàge ọẹ̀ dẽe ea kil ló nú e nóòmà’ tení dú ló gè palàge kpoogá dee ló nè ge bàn nvèè bá ea aa bá Jìhóvà besĩ́ è kálá àà gé kọ́ kpẹ̀a.

3. É kọọ̀ kọ̀láá nen é íe lèèma ló kpẹ̀a e kọ́ọ̀ nèva? Nè nu dòòmà bá.

³ Bã̀àna tṍó e piigà bé e bẹẹ kpóó sim tùlà naa gè kọ́ kpẹ̀a nè gbò nen, gã́bug ọ̀và náa ólò pãane tṍ. Bugi togó boo nú ea beè naaá ló Vígà Georg Lindal, e áá ẹ̀ẹ̀ beè kọ́ kpẹ̀a gbẹá dó Iceland, lọl mm̀ gbáá 1929 tẹlẹ 1947. A beè nè nú ea sígá ló òb tõ̀ò bẹẹ gbò kpá; sõò, kọbèè enè nen náa beè dú Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà. A beè emí kọọ̀: “Aẹ̀ belí kọọ̀ sìgà ọ̀và géè bé uú boo kà kàí, boo tṍó e gã́bug ọ̀và náa beè zẹ́ẹ́ ié lèèma kilma ló.” Bã̀àna tṍó e gbò e bà ólò kọ́ kpẹ̀a aa dó dọ dó, e ba beè sí tọ́ọ̀ kpá Gílẹẹ̀d dú vaá  kpáá bọ̀ọ̀vẹ̀ gbàà tómá, dõòna kà sĩ́ìna òb gbáá beè téní besĩ́ì sìgà gbò e bà dú Iceland à kalá kìn lóó nè Jìhóvà vaá dììa múú. *

4. Àé láá tọáí ló naa vàẹ tṍó e gbò nen náa pãane tṍ ló lé kpẹ̀a e kọ́ọ̀ nèva ẹ́?

⁴ Nyíéi ólò bììlà tṍó e gbò nen náa pãane tṍ ló kpẹ̀a e kọ́ọ̀ nèva. Àé láá tọáí ló belí bé ea beè tọá ló Pọ́ọ̀l naaá, nyíée beè “palà ge bììlà” boo béè kọọ̀ pá Júù náa beè zìgà kọọ̀ Jíízọ̀s ní ea dú Mèsáíà ẹ́. (Róm̀ 9:1-3) Be à sẹlẹ ò íè nen eo ólò noòmà Kpá Káí, o piigà ge noòmàe nu vaá tã̀àgã ló Bárì máe, sõò náa zigà ge tú gbò nú ea gé nó siimá tóm naa ní eo béèlàfùl ge nvèè kùbma ló bọọ nònù. Àbèè kọ ò gáà nvèè bá nè tọ́ọ̀ nen naa ní ea diìa múú. É kọ òó gbóó bẽgẽ̀ bel o bá, be à sẹlẹ gè bugi togó kọọ̀ Jìhóvà náa tã́ànèè dee bá o sìtóm kọ̀ kpẹ̀a? Mm̀ nakà togó belí, èé áálá bàà kà bíb ea kọ́ọ̀: (1) Éé ní ea ólò zogè kọọ̀ bẹẹ sìtóm kọ̀ kpẹ̀a íe togó é? (2) Éé ní ea bọ́ló kọ é ẹ̀bmà dẽe tṍó e gé kọ́ kpẹ̀a ẹ́?

5. Éé ní ea náa vaá nú ea silà aa mm̀ tóm e síì nè Jìhóvà náa ólò bọọgẹ̀ naaá belí bé e géè ẹ̀bmà dẽe naa ẽ́?

⁵ Kpá Káí kọ́ kilma ló nen ea náa bùlà Bàrì kọọ̀: “Kọ̀láá kà nú ea náa é íe togó.” (Ps. 1:3) Sõò níá náa tõó dọ̀ kọọ̀ kọ̀láá kà nú e náà nè Jìhóvà é nááá gbõ̀ònà bé e géè ẹ̀bmà dẽe naa. Kọ̀láá bẹ̀ì “íè tã̀àgã̀” boo béè kọ née gbõomà. (Jóòb 14:1) Nagé, gbò e bà gé náa uúí boo é láá naa nú ea é náa kọ é gá taaá ló kọ́ kpẹ̀a. (1 Kọ́r 16:9; 1 Tẹ̀s. 2:18) Beè vó, éé ní e Jìhóvà ólò elá boo ẹ̀bmà kọọ̀ bẹẹ sìtóm kọ̀ kpẹ̀a íe togó é? Bugi togó boo sìgà nòòkúu ea di mm̀ Kpá Káí ea é nveè bá nèi kọ é aalá bíbvá.

6. Éé ní e Jìhóvà ólò elá boo ẹ̀bmà beè tóm e síì nèe íe togó é?

⁶ Jìhóvà ólò ẹ̀b bé e piigà vaá ié ĩ̀ìmà naa. Jìhóvà ólò ẹ̀b kọọ̀ bẹẹ tóm íe togó tṍó e síì dẹ̀ẹ̀a boo bé e bẹẹ kpóó sim tùlà naa nè boo béè vulè, kọbèè gbò nen náa pãanéi tṍ ló. Pọ́ọ̀l beè emí kọọ̀: “Bàrì náa ólò ììà. Tóm e o beè sii nè vulà súú dẽe ló e o zógèì kìlmaié ló tení dú ló nvèè bá e o ni nei pá bọọ vígà m Kráìst, nè ní e o gé neíva kátogóí, náa é táé nyíe.” (Híb. 6:10) Jìhóvà ólò kẽ̀èa boo bẹẹ tóm nè vulè e íè, kọbèè è gáà noòmà nuù nen naa ní ea diìa múú. Beè vó, bel e Pọ́ọ̀l beè kọ́ nè pá vígà e bà di Kọ́rìnta é láá loá nágé kilma ló olo, a beè kọọ̀: “Tọ́ọ̀ kà tóm e o síi nèi Dõò náa” pe, kọbèè nú ea silà aa m náa dú bé eo géè ẹ̀bmà dẽe naa.—1 Kọ́r 15:58.

7. Éé ní eé láá nó lọl ló bel e neǹ tóm Pọ́ọ̀l beè kọ̀ kilma ló a sìtóm kọ̀ kpẹ̀a ẹ́?

⁷ Neǹ tóm Pọ́ọ̀l beè dú nen ea beè tú  agẹbá kọọmá kpẹ̀a aa dó dọ dó, vaá nvèè bõ̀ònatõ̀ò gã́bug bon. Sõò tṍó e gbò nen nveemàe lẹ́ vaá kọ ẹ̀ẹ̀ níì lé neǹ nòòmànù nì, náa beè kọọ̀ a nveenìè bá neè gã́bug nen kọ bàá dú gbò nyòòne nvéè Kráìst. Tãa vó ea zọ gbò dàlà kpá ló booá tàlà, a beè emí kọọ̀: “Nda síì agẹ tóm e a el ńbaála.” (2 Kọ́r. 11:23) Dì belí Pọ́ọ̀l, kẽ̀èa boo kọọ̀ bẹẹ pììgà nè ĩ̀ìmà ní e Jìhóvà ólò ẹ̀bvẹ.

8. Éé ní ea bọ́ló kọ é kẽ̀èa boo ea kil ló bẹẹ sìtóm kọ̀ kpẹ̀a ẹ́?

⁸ Bẹẹ sìtóm kọ̀ kpẹ̀a ólò nvèè ka ló Jìhóvà. Jíízọ̀s beè lẹ̀ẹ̀là 70 nen e bà géè nyoonée nvée kọ bàá gé kọ́ kpẹ̀a ea kil ló Boǹ Méné Bàrì, vaá tṍó e bà kọ́ kpẹ̀a deeá lọ̀l, ba beè òòà dú mm̀ “záá zaà ló.” Éé ní ea beè zaavẹ́ va ló é? Ba beè kọọ̀: “Bãànà gbò zọ gbaníi tṍ ló boo tṍó e e tú o bée lẹ̀ẹ̀mava bel kọ bà á tení aa m nen.” Sõò Jíízọ̀s beè lelé va dee bá tení dú ló gè kọọ̀: “Nyíei á gá ẹẹ ló gbò zọ e a gbaníi tṍ ló. Tãa vó, nyíei á ẹẹ ló bọọ bée e ba è emí káála.” (Lúùk 10:17-20) Jíízọ̀s beè nyimá kọọ̀ lé kpẹ̀a náa é silà aa mm̀ ba sìtóm kọ̀ kpẹ̀a dénè tṍó. Kàsĩ́, zẹ̀ẹ̀ dénè gbò e ba beè kọ́ kpẹ̀a nèa, née nyímà gã́bug gbò e ba beè dú gbò nyòòne nvéè Kráìst. Náa beè dú bíi kọ bàá ié zààvà boo béè gã́bug tóm e bà láá sì, sõò nú ea beè palàge dú bíi, dú gè nyimá kọọ̀ nyíè Jìhóvà ẹ́ẹ́ ló ba pììgà.

9. Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ kpá Gàlésìà 6:7-9, éé ní eé íe be è kilsĩ́ gè ié ĩ̀ìmà mm̀ bẹẹ sìtóm kọ̀ kpẹ̀a ẹ́?

⁹ Be è íe ĩ̀ìmà mm̀ bẹẹ sìtóm kọ̀ kpẹ̀a, èé íe dùm e bè náa tá. Tṍó e piigà bé e bẹẹ kpóó sim tùlà naa gè vee lé kpẹ̀a ea kil ló Bàrì, è gé “fó boo Nyómá Káí” tení dú ló gè sọ̀tọ́ deè kọọ nyómá káí Bàrì á lẹ̀ẹ̀lài bel ló. Be ‘lóói náa ọọ’ àbèè ge “gbaaá aa nvée,” Jìhóvà zigà kọọ̀ èé íe dùm e bè náa tá, kọbèè è gáà nvèè bá nè tọ́ọ̀ nen naa ní ea kin ló nè Bàrì vaá dììa múú.—Bugi Gàlésìà 6:7-9.

10. Éé ní ea náa vaá sìgà gbò à pãane tṍ ló kpẹ̀a e kọ́ọ̀ nèva vaá sìgà gbò náa pãane tṍ ló é?

¹⁰ Gbò e kọ́ọ̀ kpẹ̀a nè ní e bàé bééláfùl be bàé pãane tṍ àbèè kọ bà náa é pãane tṍ ẽ́. Jíízọ̀s beè baatẽ́ kà kà belí tẹlẹ bàlà kẽ tení dú ló gè nè nu dòòle ló ea kil ló neǹ fònù ea tóví súú sọ́gọ́ nu zaalí kè ól naa ní ea dọ́ boo kele-kele sãa, áá tẽ̀ènè kà ea di gbàà ní ea beè mumí ẽ́. (Lúùk 8:5-8) Jíízọ̀s beè kọọ̀ kele-kele sãaá doà bá kele-kele nyíe e buù nen túúmá “Mon Bel Bàrì” e kọ́ọ̀ nèva. (Lúùk 8:11-15) Dì belí neǹ fònùa, née é láá lẹ̀ẹ̀là bel ló bé e gbò e kọ́ọ̀ kpẹ̀a nè é tú gbò nú e kọ́ọ̀ nèva siimá tóm naa. Bẹẹ tóm dú gè kilsĩ́ gè fó ból súú Boǹ Ménéá. Neǹ tóm Pọ́ọ̀l beè kọọ̀, “Bàrì é kpẽ́ nè bu nen nyòòmà bé e tóm e ẹlẹ beè sì tóólá naa.”—1 Kọ́r 3:8.

11. Éé ní ea beè naa kọọ̀ nyíè Jìhóvà á ẹẹ ló sìtóm kọ̀ kpẹ̀a Nóà náa kal ló béè kọọ̀ tọ́ọ̀ nen náa beè pãanée tṍ ló é? (Ẹ̀b fùtó ea di boo kóó kpáí.)

¹¹ Deè kéléá, gã́bug gbò gyóòlo Jìhóvà beè kọ́ kpẹ̀a nè gbò e bà náa beè zìgà ge pãane tṍ. Dì belí nu dòòmà bá, Nóà “géè vee kọ gbò nen á naa nu e a lelà,” mm̀ gã́bug gbáá. (2 Pít. 2:5) Mm̀ kà kà, a beè ẹ̀bmà dẽe kọọ̀ gbò nen é pãanèè tṍ ló a kọ̀ kpẹ̀aá, sõò Jìhóvà náa beè kọ àé nááá naa vó. Tãa vó, tṍó ea géè kọ́ nè Nóà kọ á ká faàa, a beè kọọ̀: “Òó íè ge bã mm̀ faàa, olo, bií ló pá o nvín págbálà, o va, nè vaà pá o nvín.” (Jén. 6:18) Nóà beè gbóó láá nyimá kọọ̀ gbò nen náa é pãanèè tṍ ló a kọ̀ kpẹ̀a boo béè kọọ̀ faà Bàrì beè kọ  á kàa náa é tá gã́bug nen. (Jén. 6:15) Dì belí bé e nyímà naa, bã̀àna enè nen ea beè di zẹ̀ẹ̀ gbò e ba beè di mm̀ pọ́lọ́ bàlà booá náa beè pãane tṍ ló kpẹ̀a e Nóà géè kọ̀. (Jén. 7:7) É kọọ̀ Jìhóvà beè ẹ̀b kọọ̀ Nóà náa láà sí a tóm kọ̀ kpẹ̀a? Ẽ́èe! Nyíè Bàrì beè palàge ẹẹ boo béè kọọ̀ Nóà beè sí a tóm mm̀ bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo.—Jén. 6:22.

12. Éé ní ea beè naa kọọ̀ neǹ kọ́ọ̀ bùlà Bàrì Jèrèmáíà á kilsĩ́ gè ié ẹ́ẹ́ nyíe kèbá nàà uú boo nè bíígá ló é?

¹² Neǹ kọ́ọ̀ bùlà Bàrì Jèrèmáíà beè tú nágé gã́bug gbáá kọọmá kpẹ̀a kèbá nàà uú boo nè bíígá ló. Lóóe beè ọọ boo béè ‘nvèèmà lẹ́ nè mang’ ea aa bá pá a gbò ọ́b naaní ea beè bugi togó kọ náa é sí nàè tóm e Bàrì beè neèá. (Jèr. 20:8, 9) Jèrèmáíà náa beè òòà aa ló gè sí tóm e Bàrì beè nèe! Éé ní ea beè nvèè bá nèe kọ á kilsĩ́ gè ié ẹ́ẹ́ nyíe mm̀ a sìtóm kọ̀ kpẹ̀a ẹ́? A beè ká bùlà gbẹẹ́ boo bàà kà bel ea palàge dú bíi. Túá kà, lẹ̀ẹ̀la tóm Bàrì e Jèrèmáíà beè má gbòa gáẹ̀ beè nèva “ból dẽesĩ́ nè dì deèsĩ́.” (Jèr. 29:11) Ní ea égè bàà kà, Jìhóvà beè sà Jèrèmáíà kọ á kọ́ nú ea kilìèé ló nè gbò nen. (Jèr. 15:16) Beele fáàlà nàgé lẹ̀ẹ̀la tóm ea é náa kọọ̀ gbò nen á ié ból dẽesĩ́, vaá è dúù gbò e bée Jìhóvà kólá ló. Tṍó e káà bùlà gbẹẹ́ boo pálàa kà bel ea palàge dú bíií, èé kilsĩ́ gè ié zààvà, kọbèè gbò nen náa pãanéi tṍ ló.

13. Éé ní e nu dòòle ló Jíízọ̀s ea di mm̀ kpá Máàk 4:26-29 nóòmài ẽ́?

¹³ Ge ié zìgà ólò tú tṍó bá nen. Jíízọ̀s beè noòmà nakà kà kà belí mm̀ a nu dòòle ló ea kil ló nen ea fó nu lọ̀l vaá àà gé daaá. (Bugi Máàk 4:26-29.) Tṍó e neǹ fònùa fó nuá lọ̀l, ba beè bọọ ńkem kem, vaá náa é láá lẹ̀ẹ̀là bel ló kọ bàá bọọ gbalá. Àé dú nagé bíi kọ ó ĩ̀ìmà mm̀ gã́bug tṍó besĩ́ì nen eo ólò noòmà Kpà Káí kálá tú gbò nú ea nó siimá tóm. Dì belí bé e neǹ kìl ól náa é láá naa kọọ̀ nú ea fó á bọọ gbalá belí bé ea dú a bùlà naaá, níà bé e née é láá naa kọọ̀ nen e ólò noòmà Kpá Káí á ié zìgà mm̀ gbala-gbala naa ẽ́. Vóà naa, lóó ni á gá ọọ be bà náa sim kilsĩ́ belí bé eo géè ẹ̀bmà dẽe naa. Ge naa kọọ̀ gbò nen á nyoone nvéè Kráìst bĩ́íná nágé ĩ̀ìmà belí gè kìl ól.—Jém̀z 5:7, 8.

14. Mókà nu dòòmà bá ní ea zógè kọ à ólò tú tṍó besĩ́ gbò nen kálá pãanéi tṍ ló é?

¹⁴ Gbẹá sìgà ketõ̀ò, à ólò tú gã́bug gbáá besĩ́ì sìgà gbò kálá sìm kilsĩ́ vaá dììa múú. Bugi togó boo nú ea beè naaá ló Gladys nè Ruby Allen e bà dúá gbàà, e ba beè lẹ̀ẹ̀là va naamá gbò gyà deèsĩ́ tóm kọ̀ kpẹ̀a dénè tṍó tẹlẹ Quebec, ea di dó Canada mm̀ gbáá 1959. * Boo béè tã́gĩ̀ bá ea aa bá pá bon nè nàà uú boo ea aa bá pá tọ Bàrì Fádá, gbò nen náa beè zìgà ge pãane tṍ ló lé kpẹ̀a e bà géè kọ̀. Gladys beè kọọ̀: “E beè tú aatáà kà ávà kọọmá kpẹ̀a buù dee mm̀ nú ea dú bà gbáá, vaá tọ́ọ̀ nen náa beè aalái bel gã́ tọ́ọ̀ dee! Tṍó e bà kuulà nùtọ́ vaá mònii, bà ólò òòa kẽ. Sõò lóói náa beè ọọ.” Tṍó e tṍó téní, lóó va beè kil kẽ naaní e bà daamà togó gè pãanéi tṍ ló. Kátogóí, boná a íe taà kà bõ̀ònatõ̀ò.—Àìz. 60:22.

15. Éé ní e 1 Kọ́rìnt 3:6, 7 nóòmài ea kil ló tóm gè naa kọọ̀ gbò nen á nyoone nvéè Kráìst e?

¹⁵ Ge naa kọọ̀ gbò nen á nyoone nvéè Kráìst ólò bĩiná nvèè bá ea aa bá gã́bug nen. E beè nó kọọ̀ kọ̀láá nen ea di mm̀ bõ̀ònatõ̀ò é láá nvèè bá nè nen kọ á dììa  múú. (Bugi 1 Kọ́rìnt 3:6, 7.) Ene kà vígà págbálà beè nè kpá nen ea íe lèèma. Tṍó ea nyímá kọọ̀ a tṍó náa é sọẹ̀ẹ bá kọ á kpáá sì gé kãanìè nená, a beè kọ́ nè dõòna kà neǹ vígà kọ á sì gé kãáe. Neǹ vígàa beè dààmà togó gè zọ̀ẹ noá Kpá Káí. A beè faalá kele-kele nen siimá tṍó ea gé nóòmàe nu, vaá buù ọ̀và beè siè kpóó ló nen ea gé nó kpá Káíá mm̀ kele-kele sĩ́deè. Buù ọ̀và beè sièe kpóó ló kọ á kilsĩ́ gè nó nú ea kil ló Jìhóvà. Nyíè dénè gbò e ba beè nvèè báá ólò ẹẹ tṍó ea sim kilsĩ́ vaá dììa múú.—Jọ́ọ̀n 4:35-38.

16. Éé ní ea náa vaá òó láá kilsĩ́ gè ié ẹ́ẹ́ nyíe mm̀ o sìtóm kọ̀ kpẹ̀a kọbèè nóo íè nà válá ló nè kói é?

¹⁶ É kọ òó láá kilsĩ́ gè ié ẹ́ẹ́ nyíe mm̀ sìtóm kọ̀ kpẹ̀a be à gá náa vaá nóo íè nà kói nè válá ló gè kọọmá kpẹ̀a belí bé eo géè kọ́ naa? Bugi togó boo nú ea beè naaá ló Dévìd nè pá a gbò bé tṍó e ba beè dùùlà pá ba tọ lọl bá gbò zib e bà aa Ámalẹ̀k. Lóó 200 nen e bà di gbàà pá a gbò béí beè palàge ọọ ló gè bé bé, boo béè vó, ba beè tõó nvée kùdẽe ló ba gbò bẹ̀lẹ̀. Tṍó e bà elbá béá, Dévìd beè kọ bàá dõo gbò nú e bà lọl dẽè béá kune nè dénè nen. (1 Sám. 30:21-25) Níà bé ea dì nàgé naa ló tóm gè naa kọọ̀ gbò nen á nyoone nvéè Kráìst beeá ló bàlà booí e. Nyíè kọ̀láá nen ea piigà bé ea kpóó sim tùlà naa é ẹ́ẹ tṍó e gbáà nvèè bá nè nen kọ á kìn lóó nè Bàrì vaá dììa múú.

17. Éé ní ea náa vaá à bọ́ló kọ é õá Jìhóvà zaa ẹ́?

¹⁷ È ṍà Jìhóvà zaa ló lé bá ea ẹbmà tóm e síì nèe. À nyímá kọọ̀ née é láá tú bá kpóó siimá gbò nen kọ bàá pãanéi tṍ ló àbèè ge fã̀e. Kọbèè vó, à mon bẹẹ pììgà nè lé bùlà e íè, vaá à ólò tãanèi dee bá. À ólò noòmà nài gé bé eé láá ié ẹ́ẹ́ nyíe mm̀ bẹẹ sìtóm kọ̀ kpẹ̀a naa. (Jọ́ọ̀n 14:12) Èé láá àgala boo kọọ̀ Bàrì é ténmà bẹẹ tóm beè lóói náa ọọ!