1. Ndima ná dengɔ bɛ mɛ e na ni nɛ?

ADU kota ndima nga ye ti dengɔ bɛ nvɛ̃ni dungɔ Atɛmwɛ tɛ Yehova! E yɔ ili Nzapa, wa e ndo fa na ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ e ya, e du azi tɛ lo na fangɔ na azi ili lo na lége ti kwa ti fangɔ nga hangɔ nzɔ̃ pa. E ndo ma dengɔ bɛ gba na ngoi mɛ e ndo e za zo mɛ na “seliye mɛ alengbi ti luangɔ dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti kaka, NWT” ya, ala ti ava Yezo. (Aw. 13:48) E ndo ma dengɔ bɛ nga ma tɛ Yezo mɛndó “[Nyingɔ vurú] asa dengɔ bɛ na bɛ [lo]” na ngoi mɛndó ava lo akambisa hɛ̃ lo nzɔ̃ kpale mɛndó ala lua kaya kwa ti fangɔ tɛnɛ.​—Lk. 10:1, 17, 21.

2. Ngasia la elengbi ti fangɔ ya, ta e ndo mu kwa tɛ e ti fangɔ tɛnɛ na wele ma nɛ?

² Ta e ndo mu kwa tɛ e ti fangɔ tɛnɛ na wele ma. Toma Polo pandó hɛ̃ Timɔte ya: “Bata li mɔ nzɔ̃ni na lo ti du tɛ mɔ nvɛni, nga na lo ti aye mɛ mɔ ndoha na azi.” Lo di tɛnɛ ya: “Se mɔ li so ko, mɔ na songɔ [na] tɛrɛ mɔ nvɛni, mɔ nga na songɔ (na) awa mangɔ mɔ.” (1 Tim. 4:16) Kwa tɛ e ti fangɔ tɛnɛ ndo so na dungɔ lɛ ngɛ̃́ na azi. E ndo e keba na tɛrɛ e nvɛ̃ni na lo mɛ ya, e du azi ti kɔdɔrɔ ti Lo-lengɔ Gbia tɛ Nzapa. E ndo e li zu ti nɛngɔ ya, se du tɛ e ahɛ̃ Yehova gonda, wa amangbi nga na nzɔ̃ pa mɛ e ndo e pa. (Fil. 1:27) E ndo keba nga na aye mɛ e ndo ha na ndenge mɛ e ndo lɛkɛ tɛrɛ nzɔ̃ni uzu ti nɛngɔ ya, e si kwa ti fangɔ tɛnɛ, wa e ndo hũnda nga Yehova ya, lo sulu kwa tɛ e.

3. Ngoi mɛndɛ̃ ye mɛ azi ndo li, na ngoi mɛ ala ndo ma nzɔ̃ pa ti Lo-lengɔ Gbia nɛ? Hɛ lɛlo kɔi.

³ Abɛse e li zu mɛ elengbi ti lingɔ ko, ngoi mɛndɛ̃ bo azi yakere la alengbi ti yengɔ nzɔ̃ pa kaya teritoire mɛ e da, bere ala zu alengbi nga ti kɛ̃ngɔ mangɔ e. E mu ndakisa tɛ Nyita Georg Lindal; Na ya abulu ti 1929 tee 1947 ko, lo fandó tɛnɛ kaya kɔdɔrɔ ti Island lo kɔi na bɛ lo. Lo kangbindó ambeti ɔngɔ koto  Sui kɔi, kanda ta bɛ zo kɔi ayendó mbilimbili ma. Lo su ya: “Ambɛge azi gba ndo lindó mabere ta ala ye tɛnɛ ti ya Ngbangɔ ma. Azi mɛndɛ̃ ndo kɛ̃ bondó ni yangondo.” Abɛse na ngoi mɛndó amisiɔnɛrɛ mɛ amu diplɔmɛ ti Kelasi ti Galadɛ agwe kai, wa ala hɛ̃ndó ti la na fangɔ tɛnɛ na ge ge ge zu ko, ayɔndó ya, bulu gumbaya aɔ uzu ti nɛngɔ ya, azi ti Island ati Atɛmwɛ tɛ Yehova. *

4. Elengbi ti mangɔ tɛrɛ e ngasia na ngoi mɛ azi ndo kɛ̃ mangɔ nzɔ̃ pa mɛ e ndo pa hɛ̃ la nɛ?

⁴ E ndo ma nzɛ̃ngɔ na ngoi mɛ ta azi ndo ye mangɔ nzɔ̃ pa mɛ e ndo e pa hɛ̃ la ma. Elengbi ti mangɔ tɛrɛ e nga ma se tɛ toma Polo mɛndó lo tɛnɛ ya: “kota vundu agbɔ mbi sĩ, ko bɛ mbi ndo sɔ nga ngoi zu,” na lo mɛ ya, azi ti Yuda akɛ̃ yengɔ ya, Yezo la du Masiya mɛ ako kapa tɛ lo. (Rom. 9:1-3) E mu ya, mɔ ndo manda na zo kɔi Ngbangɔ, mɔ ndo li zu ti nɛngɔ ya, mɔ ha lo na aye na ndenge ti nzɔ̃ni, mɔ ndo li nga sambela na lo tɛ lo, kanda ta lo ndo mai na ya nyingɔ ma, wa mɔ mu ekateli ti ziangɔ mandangɔ na lo Ngbangɔ. Bere bandandó la mɔ ti Tɛmwɛ tɛ Yehova ko, ta mɔ dɛndó mɔ za zo kɔi ya, lo mu batisimɔ ma. Mɔ lengbi ti hũngɔ ya, adu fotɛ tɛ mɔ, bere afa ya, ta Yehova ndo sulu kwa tɛ mɔ ma? Na ya tɛnɛ mɛndɛ e manda, e na hɛ̃ngɔ gbinya na ndo ahũnda mɛ sɛ: ti (1) Aye mɛ ndo fa ya, e li kwa tɛ e nzɔ̃ni nɛ? ti (2) Ye mɛ elengbi ti kũngɔ nvɛ̃ni ya, azi mɛ e ndo pa hɛ̃ la nzɔ̃ pa ali nɛ?

5. Nda mɛ ta ge ge ge mɛ e ndo li na ya kwa tɛ Yehova ndo dũ bo ngoi zu anzɔ̃ le na ndenge mɛ bɛ e ye ma nɛ?

⁵ Ngbangɔ tɛnɛ ya, zo ko la ndo li se bɛ Nzapa ko: “aye zu mɛ lo ndo li, na longangɔ.” (Nz. 1:3) Kanda ta ni fa ya, aye zu mɛ e ndo li na lo tɛ Yehova na tingɔ bo na se mɛ bɛ e aye na ni ma. Dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ e azi “asĩ na pɛnɔ” na lo ti zangangɔ lengbingɔ tɛ e nvɛ̃ni ná tɛ azi mɛndɛ̃. (Yb. 14:1) Hãngɔ ni zingɔ, awa kula tɛ e ndo gbanzi e ngoi mɛndɛ̃ ya, ta e li kwa tɛ e ti fangɔ tɛnɛ na ndenge ti nzɔ̃ni ma. (1 Kɔr. 16:9; 1 Tɛs. 2:18) Ye mɛ ndo li ya, Yehova hũ ya e li kwa tɛ e na ndenge ti nzɔ̃ni nɛ? Zia e ba ambanga andia ti ya Ngbangɔ mɛ na zangɔ e ya, e lua gbinya ti ahũnda ni.

6. Ka tɛ Yehova na ngoi mɛ wa la, e ndo longa na ya kwa mɛ e ndo li hɛ̃ lo wa?

⁶ Yehova ndo kpã lɛlo na ndo ge ge ge ná gbengɔ bɛ tɛ e. Ka lɛ lo, ta e ndo longa na ya kwa tɛ e bo na ngoi mɛ azi ndo ye tɛnɛ mɛ e ndo pa ma, kanda na ngoi mɛ e ndo e li kwa ni na ge ge ge na lo mɛ ya, e ndo ye lo. Polo sundó ya: “Ta Nzapa zanga mbilimbili ti nɛngɔ ya, bɛ lo li na kwa tɛ ĩ ná songo mɛndó ĩ fa na lo ti ili lo na ndenge mɛndó ĩ li kwa hɛ̃ asanto wa ĩ dɛ bo ĩ li ni ma.” (Aeb. 6:10) Yehova ndo hɛ̃ ndima na ndo ge ge ge ná songo tɛ e, abɛse ta azi ndo ye nzɔ̃ pa mɛ e ndo pa ma. Na lo ni la, abɛse ta e lua anzɔ̃ lé nga ma se mɛ bɛ e aye na ni ma ko, tɛnɛ mɛndó polo tɛnɛ hɛ̃ azi ti Kɔrinto aba nga e: “Kwa mɛ ĩ ndoli hɛ̃ Gbia  Yezo Kristo ko, ta kwa ni ati gbanda gɛgɛrɛ ma.”​—1 Kɔr. 15:58.

7. Wangɔ mɛ e lua na ndo tɛnɛ mɛndó Polo tɛnɛ na lo ti kwa mɛndó lo li nɛ?

⁷ Toma Polo dundó misiɔnɛrɛ mɛ ahĩnga lingɔ kwa nzɔ̃ni nvɛ̃ni. Bombi tɛ awakristo asindó kaya akɔdɔrɔ gba na lo ti kwa tɛ lo. Kanda na ngoi mɛndó azi mɛndɛ̃ apa ya, ta lo du nzɔ̃ wa hangɔ tɛnɛ ma ko, ta lo tɛnɛndó tɛnɛ ti nɔ̃mbrɛ tɛ azi mɛ lo za la ya, ala ti awakristo ma. Ti hɛ̃ngɔ gbinya hɛ̃ azi mɛndó ndo pa ya, ala hĩnga hangɔ tɛnɛ aɔ lo ko, Polo sundó ya: “Mbi . . . [li kwa] mbi ɔ ala.” (2 Kɔr. 11:23) Nga ma Polo, ta bɛ mɔ ali na ni ma ya, ye mɛ adu ngbondoni ka lɛ Yehova adu ge ge ge ná gbengɔ bɛ tɛ e.

8. Ye mɛ bɛ e alengbi ti dengɔ na lo ni uzu nɛ?

⁸ Kwa tɛ e ndo hɛ̃ Yehova dengɔ bɛ. Yezo tondó ava lo 70 so pangɔ nzɔ̃ pa ti Lo-lengɔ Gbia, wa na ngoi mɛndó ala honzi kwa ni ko, ala “diri[ndó] ka tɛ Yezo na dengɔ bɛ sĩ.” Nda mɛndó ala na dengɔ bɛ nɛ? Ala pandó hɛ̃ Yezo ya: “Gbia, abɛ nga asiɔ [nyingɔ] ko, ala ndoma nga nyɔ e na ngoi mɛ e ndohɛ̃ nyɔ hɛ̃ la na ili mɔ.” Kanda Yezo lonzindó dangɔ bɛ tɛ ala na tɛnɛngɔ hɛ̃ la ya: “Ta ĩ du na [dengɔ bɛ na mɛ ya, asiɔ nyingɔ, NWT] ama nyɔ ĩ ma, kanda ale ĩ du na [dengɔ bɛ na lo mɛ ya,] Nzapa asu ili ĩ kaya buku tɛ lo ka [ndozu].” (Lk. 10:17-20) Yezo hĩngandó ya, ta ala na tengbingɔ bo ngoi zu na akpale ti nzɔ̃ni na ya kwa tɛ la ma. Ti biani ko, ta e hĩnga nɔ̃mbrɛ tɛ azi mɛndó ava Yezo apa nzɔ̃ pa hɛ̃ la wa ala ti nga awa kwa tɛ Nzapa ma. Ayɔndó ya ava Yezo agbɔ̃ ndani ya, ta dengɔ bɛ tɛ la ndo lo bo na lo ti nɔ̃mbrɛ tɛ azi mɛ aye nzɔ̃ pa ma, kanda kota dengɔ bɛ tɛ ala adu ya, bɛ Yehova ndo de gba na lo ti kpengba kwa mɛ ala ndo li.

9. Na bangɔ Galatia 6:7-9, ye mɛ e na luangɔ se ta e zia lingɔ kwa tɛ e ma nɛ?

⁹ Se e gbe bɛ e na ya kwa tɛ e ko, e na luangɔ dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti kaka. Na ngoi mɛ e ndo li zu so lungɔ nga na sangɔ ngu na ndo le tɛ ti mbilimbili ko, e ndo “lu nga na ya nyingɔ” afa ya, e ndo zia ya, Nyingɔ vurú tɛ Nzapa adɔ e na nɔ. Se e “baba” bere ta e “nzɛ̃ ma” ko, Yehova kokapa ti hɛ̃ngɔ e dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti kaka, abɛse ta e za zo kɔi ya, lo mu batisimɔ ma.​—Di Galatia 6:7-9.

10. Nda mɛ azi mɛndɛ̃ ndo ma nzɔ̃ pa mɛ e ndo pa hɛ̃ la, wa ambɛge ni ndo kɛ̃ nɛ?

¹⁰ Yengɔ bere kɛ̃ngɔ nzɔ̃ pa tɛ e aba uzu bɛ zo na zo. Yezo kambisandó ni kaya ndakisa tɛ wa lungɔ ale tɛ mɛndó lo hɛ̃. Kɔli kɔi alundó ale tɛ na ndo lɛ sese ndɛ̃ ndɛ̃ ndɛ̃, kanda bo kɔi ka popo ni mɛndó ati kaya sese mɛ nzɔ̃ni la ahɛ̃ nzɔ̃ le. (Lk. 8:5-8) Yezo kambisandó ya, lɛ sese ndɛ̃ ndɛ̃ ndɛ̃ mɛ alu na le tɛ da, afa bɛ azi mɛ ndo li kpale ndɛ̃ ndɛ̃ ndɛ̃ na ngoi mɛ ala ma “tɛnɛ tɛ Nzapa.” (Lk. 8:11-15) Nga ma se tɛ wa lungɔ le tɛ mɛ Yezo hɛ̃ ndakisa tɛ lo, ta e na ngunu na ndo le tɛ mɛ e lu ma, na lo mɛ ya, dɛ̃ngɔ ná gbɛ̃ngɔ ti le tɛ ni aba bo bɛ azi mɛ e ndo pa hɛ̃ la nzɔ̃ pa. Kumba tɛ e adu bo ti lungɔ nzɔ̃ le tɛ ti Lo-lengɔ Gbia. Nga ma se mɛ toma Polo tɛnɛ na ni, “Nzapa ahɛ̃ gbanda zo kɔi kɔi mbana gɛrɛ [mɛ] alengbi na kwa mɛ lo li,” ta na bangɔ le mɛ kwa tɛ lo adũ ma.​—1 Kɔr. 3:8.

11. Nda mɛndó Yehova hũ ya, Noa lindó kwa tɛ lo na seni abɛse azi kɛ̃ndó mangɔ lo nɛ? (Ba limɔ ti koko mbeti.)

¹¹ Awa kwa tɛ Yehova ti ngoi ti uzu, apa ngandó tɛnɛ hɛ̃ azi gba mɛndó ta la ye mangɔ ala ma. Na ndakisa, Noa dundó “wa pangɔ tɛnɛ ti mbilimbili” na ya abulu 40 bere 50. (2 Pet. 2:5) Ta kitɛ da ma, Noa ndó na dangɔ bɛ nvɛ̃ni ya, azi ti ngoi tɛ ni na mangɔ tɛnɛ tɛ ni, kanda ta Yehova tɛnɛndó ya, kpale na lingɔ tɛrɛ lo ngaso ma. Na ngoi mɛndó Yehova pa hɛ̃ Noa ya, lo gã ngɔ ko, Yehova tɛnɛndó hɛ̃ lo yangondo  ya: “Mɔ na lingɔ kaya ngɔ, mɔ ná ayati mɔ ti kɔli, ná ya mɔ ná awo ayati mɔ.” (Eb. 6:18) Wa na bangɔ kɔ̃nɔ̃ngɔ ti ngɔ mɛndó Yehova yɔ ya lo gã ko, ngoi mɛndɛ̃ Noa gbɔ̃ndó ndani ya, ta azi gba na yengɔ nzɔ̃ pa mɛ lo na pangɔ ma, na lo mɛ ya, ta ndo na dungɔ da na lo tɛ ala kaya ngɔ ma. (Eb. 6:15) Nga ma se mɛ e hĩnga na ni, ta zo kɔi amandó Noa ma. (Eb. 7:7) Yehova hũndó ya, ta Noa li kwa tɛ lo ti pangɔ tɛnɛ na seni ma? Ta bɛ fãni kɔi ma! Ka tɛ Yehova ko, Noa lindó kwa tɛ lo ti fangɔ tɛnɛ na seni, na lo mɛ ya, lo lindó kwa mɛ Yehova hɛ̃ lo na mbilimbili zu.​—Eb. 6:22.

12. Ye mɛndó aza Yirimia ya, lo li kwa tɛ lo na dengɔ bɛ abɛse azi akɛ̃ndó mangɔ tɛnɛ tɛ lo, akɛ̃nga tɛrɛ lo nɛ?

¹² Prɔfeta Yirimia fa ngandó tɛnɛ na ya abulu ɔngɔ 40, abɛse azi ndo kɛ̃ndó mangɔ tɛnɛ tɛ lo, bere ala ndo kɛ̃ ngandó tɛrɛ lo. Na lo ti “gwi ná héngɔ” mɛndó awa kula ndo hé na lo ko, lo nzɛ̃ndó, wa lo mu ngandó ekateli ti ziangɔ kwa ni. (Yir. 20:8, 9) Kanda ta lo ziandó ma! Ye mɛndó aza lo ya, lo ngbã lá kwɛ lingɔ kwa tɛ lo wa lo lua dengɔ bɛ na ya kwa ni nɛ? Lo kpãndó lɛlo na ndo aye ti ngbondoni sɛ. Ti uzu, tɛnɛ mɛndó Yehova pa hɛ̃ lo ya lo tɛnɛ hɛ̃ azi ko, ni hɛ̃ndó ala “dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti nzɔ̃ni na bi mɛ na gangɔ, ná nzɔ̃ dangɔ bɛ.” (Yir. 29:11) Ti sɛ, Yirimia ndo tɛnɛndó tɛnɛ na ili Yehova. (Yir. 15:16) E nga, e ndo e pa nzɔ̃ pa mɛ ando hɛ̃ nzɔ̃ dangɔ bɛ hɛ̃ azi ti gigi olo mɛ azanga dangɔ bɛ, wa e yɔ nga ili Yehova mabere Atɛmwɛ tɛ lo. Na ngoi mɛ e kpã lɛ e na ndo angbondo ye niko sɛ ko, e nga na dungɔ na dengɔ bɛ gba abɛse azi aye bere ala kɛ̃ nzɔ̃ pa tɛ e.

13. Wangɔ mɛ e lua na ndo ndakisa mɛ Yezo tɛnɛ tɛnɛ ni kaya Marko 4:26-29 nɛ?

¹³ Ando yɔ ngoi gba ti nɛngɔ ya, zo mai na ya nyingɔ. Yezo kambisandó ni na ya ndakisa tɛ wa lungɔ le tɛ mɛndó a la langɔ. (Di Mar. 4:26-29.) Na pɛ lungɔ le tɛ ko, tɛ ni ndo mai yɛkɛ yɛkɛ, wa ta wa lungɔ ni na ye kɔi ti lingɔ ti ngɔ ya, ni mai iɔ ma. Nga ma se tɛ wa lungɔ le tɛ, ta mɔ na hũngɔ mbala kɔi se mɛ azi mɛ ndo manda Ngbangɔ ndo mai na ni na ya nyingɔ ma, na lo mɛ ya, maingɔ ni ndo li tɛrɛ lo yɛkɛ yɛkɛ. Nga ma se mɛ ta wa lungɔ le tɛ alengbi ti lingɔ ya, le tɛ tɛ lo amai iɔ na se mɛ bɛ lo ye na ni ma ko, ta mɔ lengbi nga ti tongɔ zo mɛ ndo manda Ngbangɔ ya, lo mai na ya nyingɔ iɔ na landangɔ se mɛ bɛ mɔ aye na ni ma. Se du ya, ta ala ndo mai iɔ nga ma se mɛ bɛ mɔ aye na ni ma ko, ta mɔ nzɛ̃ ma, ta mɔ zia nga ma. Nga ma se tɛ wa lungɔ le tɛ, ando yɔ nga yɔngɔrɔ bɛ ti nɛngɔ ya, zo ti wa kwa tɛ Yehova mɛ a mu batisimɔ.​—Zk. 5:7, 8.

14. Ndakisa kɔi mɛ ando fa ya, ando yɔ ngoi gba ti nɛngɔ ya, kwa tɛ e adũ le ti nzɔ̃ni nɛ?.

¹⁴ Kaya akɔdɔrɔ mɛndɛ̃, ando yɔ abulu gba ti nɛngɔ ya, zo hɛ̃ tɛrɛ lo hɛ̃ Yehova wa lo mu batisimɔ. E mu ndakisa tɛ Gladys ná Ruby Allen, ayata wali sɛ mɛndó aye gwengɔ ka Québec na bulu ti 1959 so lingɔ kwa tɛ awa sungɔ lége ti ngoi zu. * Na lo mɛ ya, azi ndo kpɛndó mbɛtɔ ti tɛnɛ mɛ agbia ti sambela ti Katolikɛ ná azi ti ya kartier tɛ ala na tɛnɛngɔ, nga na aye mɛ ala na lingɔ ko, ta ala ndo yendó mangɔ nzɔ̃ pa ma. Gladys tɛnɛ ya: “E ndo e lindó ngoi mwambe na ya kwa ti fangɔ tɛnɛ nyɔ da na nyɔ bi zu, e lindó ngaso na ya bulu sɛ mobimba, kanda ta zo kɔi azindó nyɔ da hɛ̃ e ma! Azi ndo ga bondó zi nyɔ da, na gesi ala sãna tɛrɛ la avĩ nyɔ da tɛ la. Kanda ta e ziandó ma.” Yɛkɛ yɛkɛ azi bandó gbinyangbingɔ dangɔ bɛ tɛ la, wa azi mɛndɛ̃ abandandó mangɔ nzɔ̃ pa. Ndɛ lo mɛ ko, kɔdɔrɔ niko na bombi tɛ Atɛmwɛ tɛ Yehova taa.​—Yis. 60:22.

15. Na bangɔ 1 Kɔrinto 3:6, 7, zo kɔi gɛgɛrɛ alengbi ti lingɔ ya, zo ti va Yezo?

¹⁵ Kwa ti lingɔ ya, zo ti va Yezo, ta adu kwa tɛ zo kɔi ma. Zo zu mɛ kaya bombi alengbi hɛ̃ngɔ  ti lo ti nɛngɔ ya, zo ti va Yezo. (Di 1 Kɔrinto 3:6, 7.) E mu ndakisa kɔi, nyita kɔli kɔi azia traktɛ bere mbeti kɔi ngaso hɛ̃ zo kɔi mɛ asepala na mbilimbili. Na lo mɛ ya, ta nyita niko na ngoi ti diringɔ bangɔ lo ma ko, lo yɔ ka ti nyita mɛndɛ̃ ya, lo gwe ba lo. Nyita niko adiri gwe ba lo, wa lo banda nga mandangɔ Ngbangɔ na lo. Lo ndo gwe na ayata mɛndɛ̃ gba so mandangɔ na zo niko Ngbangɔ, wa kɔi na kɔi ndo sa ngunu bɛ zo niko mɛ ndo manda Ngbangɔ na lége ndɛ̃ ndɛ̃ ndɛ̃. Ayata kɔli ná ayata wali zu mɛ na tengbingɔ na zo niko mɛ ndo manda Ngbangɔ ko, ala na sangɔ ngu ndo le tɛ mɛ alu ni. Nga ma se mɛ Yezo tɛnɛ na ni, wa lungɔ tɛ ná wa kɔngɔ tɛ ndo sepala lɛ ni kɔi.​—Yn. 4:35-38.

16. Abɛse du ya ta sãte tɛ e bere ngunu mɛ e na ni ndo hɛ̃ lége ya, e fa tɛnɛ nga ma se ti uzu ma, nda mɛ elengbi ti dungɔ na dengɔ bɛ nɛ?

¹⁶ Ngoi mɛndɛ̃, na lo mɛ ya, ta sãte tɛ mɔ dɛ nzɔ̃ni ma bere ta mɔ di dɛ na ngunu gba ti lingɔ kwa ti fangɔ tɛnɛ nga ma se mɛndó mɔ mɛsɛnɛ na ni ma. Abɛse ngaso ko, mɔ lengbi ti dungɔ na dengɔ bɛ na lo ti kwa mɛ mɔ ndo li. E mu ndakisa tɛ Gbia Davidi, Azi ti Amalɛkɛ agandó agbɔ̃nɔ azi ti ndasewa tɛ Davidi ná asoda tɛ lo na ngoi mɛ ta ala da ma, ala gbɔ̃nɔ ngandó aye tɛ la. Davidi ná asoda tɛ lo atirindó to na azi ni, wa ala dirindó na azi ti ndasewa tɛ la, ala lua ngandó aye gba ka lɛ to ni. Kanda asoda ngbagbo sɛ anzɛ̃ndó kpengbani, ta ala gwe ngandó to ma, ala ngbãndó so batangɔ akumba tɛ ala. Na pɛ nwɔngɔ to ko, Davidi hɛ̃ndó nyɔ ya, akangbi aye niko na azi zu ndenge kɔi, abɛse asoda mɛndó agwe to, na ala mɛndó ta agwe to ma. (1 Sam. 30:21-25) Ni du ndenge kɔi ndɛ na lo ti kwa tɛ e ti lingɔ ya, azi ati ava Yezo. E zu elengbi ti mangɔ dengɔ bɛ ndenge kɔi na ngoi mɛ zo kɔi azia kpale ti gigi olo, wa lo banda nɔ̃ngɔ nɔ̃ na ya talége ti dungɔ lɛ ngɛ̃́.

17. Yehova ndo ba kwa mɛ e ndo li hɛ̃ lo ngasia?

¹⁷ E ndo hɛ̃ Yehova sia kɔli na ndenge mɛ lo ndo kpã lɛ lɛlo na ndo kwa mɛ e ndo li hɛ̃ lo. Lo hĩnga ya ta elengbi ti tongɔ azi na ngunu ya, ala ye nzɔ̃ pa bere ala ti ava Yezo ma. Abɛse ngaso ko, lo ndo kpã tɛ lo, lɛ lo na ndo ge ge ge mɛ e ndo e li nga na ndenge mɛ ta e ndo zia lingɔ kwa ni ma. Lo ndo hɛ̃ e mbana gɛrɛ na lo ni. Lo ndo za nga e ya ta bɛ e ali na ni ma ya, elengbi ti dungɔ na dengɔ bɛ na ya kwa ti kɔngɔ le tɛ mɛ ndo li tɛrɛ lo ndɛ. (Yn. 14:12) Biani, mɔ elengbi ti yengɔ na bɛ e kɔi ya, Yehova na sulungɔ e se du ya, ta e zia ma!