1. Busanaki ni lusunzo lunene kandi ni butseme eribya Bimiri ba Yehova?

NI LUSUNZO lunene kandi ni butseme eribya Bimiri ba Yehova! Tuli bandu b’oMungu kandi tukakanganaya ngoko tuli Bimiri biwe omughulu tukatulira abandu n’eribakangirirya okwiye. Tukatsema kutsibu omughulu tukawatikaya omundu oyuli omo mibere eyitolere “busana n’engebe y’erikota” eribya Mwimiri wa Yehova. (Emib. 13:48) Tukayowa nga Yesu, oyo “watsema omo kirimu kibuyirire” omughulu abigha biwe bamukaniraya oko myatsi eyo babana omo mubírí w’eritulira.​—Luka 10:1, 17, 21.

2. Tukakanganaya tuti ngoko tukalangira omubírí wetu mo w’omughaso munene?

² Omubírí w’eritulira ni w’omughaso munene okwitwe. Paulo mwabwira Timoteo ati: “Uyitegaye kandi utegaye erikangirirya lyagu.” Mwasyatomekako ati: “Wamakola utya wasyayilamya haguma n’abakakuhulikirira.” (1 Tim. 4:16) Kwesi omubírí wetu w’eritulira akasabula esyongebe. Tukayiteghaya kutsibu kundi tuli oko luhande l’oBwami bw’oMungu. Omughulu wosi tukanza erikolera Yehova emyatsi eyikaletera Yehova y’olukengerwa n’eyikakanganaya ngoko twikirirye engulu mbuya eyo tukatulaghanaya. (Flp. 1:27) Tukakanganaya ngoko ‘tukateghaya erikangirirya lyetu’ omughulu tukayiteghekanaya ndeke embere sy’eriyatulira n’erisaba obuwatikya bwa Yehova.

3. Abandu bosi bakananzisibawa n’ekwenene? Teka eky’erileberyako.

³ Nomo twangayikasa tuti, abandu bangyi omo kiharo kyetu banganabula erianzisibwa n’engulu mbuya y’oBwami. Tulebaye eky’erileberyako ky’omughala wetu Georg Lindal, oyo watulira iyuwene omo bisiwa mbiriri-mbiriri bye Islande eritsuka oko mwaka 1929 erihika oko mwaka 1947. Mwaghabira abandu b’ebitabu bingyi, aliwe sihali n’omughuma oyo waligha eribya Mwimiri wa Yehova. Mwahandika ati: “Abakaghana kotso-kotso omulaghe w’eBiblia ni bake, aliwe abatyanzisibawa b’abangyi.” Abandi Bamisionere abalwa oko kalasi k’eGileadi mubatumwa omo kiharo ekyo eriwatikya oko mubírí, aliwe nabo mubatulira  oko myaka mingyi butsira eribana abandu bangyi abakatsemesibawa n’ekwenene. Muhasyalaba eyindi myaka 9 embere abandu balebe ab’omo Islande babye Bimiri ba Yehova. *

4. Twanganayowa tuti omughulu abandu bamaghana erihulikirira engulu mbuya?

⁴ Tukayowa muhanda omughulu abandu bakaghana erihulikirira engulu mbuya. Twanganayowa nga Paulo oyo wabya n’ “obulige bunene n’eryagalwa omo mutima” kundi Abayahudi bangyi mubaghana eriligha ngoko Yesu yo Masiya oyo walaghawa. (Rom. 9:1-3) Kwa muhwa unemuyikasa kutsibu eribya mukangirirya mubuya ukigha eBiblia n’omundu mulebe kandi nibya unemumusabira. Aliwe omwigha w’eBiblia oyo syalikolesaya ebyo akigha, neryo wabiriyisogha eryumbya erigha naye, kutse wanganabya isiwuliwatigha n’omundu erihika okwibatisibwa, ekyo kinasondire eribugha kiti amakosa ni waghu kutse kiti Yehova syalitsumula omubírí waghu? Omo mwatsi ono tukendisubirya oko mabulyo abiri: (1) Ni kyahi kyo kikakanganaya ngoko tukakola omubírí wetu w’eritulira wo ndeke? (2) Litolere itwayilindirira okoki omughulu tukatulira abandi?

5. Busanaki omubírí owo tukakolera Yehova syalibya mughulu wosi ngoko tulwe tusondire?

⁵ Oko mundu oyukakola erisonda ly’oMungu, eBiblia ikabugha yiti: “Ebyosi omundu oyo akakola bikatsumulawa.” (Esy. 1:3) Aliwe, ekyo sikirisonda eribugha kiti obuli mwatsi owo tukakolera Yehova akendibya ngoko tusondire inyabya. Busana n’eritendihika-hikana, engebe yetu n’ey’abandi ‘yoswire n’obulighe.’ (Yobu 14:1) Kandi hanganabya akatambi abakatwendereraya ibatukakirya eritulira abandi b’engulu mbuya burora-rora. (1 Kor. 16:9; 1 Tes. 2:18) Omo meso wa Yehova, ni kyahi kyo kikakanganaya ngoko tunemukola ndeke omubírí wetu w’eritulira? Tulebaye esyokanuni silebe sy’eBiblia esyangatuwatikya erisubirya oko ribulyo eryo.

6. Yehova akalangira ati omubírí owo tukamukolera n’omuhwa?

⁶ Yehova akalangira ngoko tukayikasa erimukolera n’eritendileghula eryo tukakanganaya. Yehova akatsema akalangira ngoko tukatulira n’omuhwa n’omo abandu banganaghana erituhulikirira. Paulo mwahandika ati: “OMungu syalikola ekitatunganene. Syangibirirwa omubírí wenu n’olwanzo olo mwakanganaya busana naye imwabirikolera kandi mukinakolera ababuyirire.” (Ebr. 6:10) Yehova akibuka omubírí owo tukamukolera n’olwanzo olo tukakanganaya n’omo tutetwatayira omwigha oyukahikira oko lubatiso. Kwesi ebinywa ebyo Paulo abwira Abanya Korinto byanganakolesibwa n’okwiwe: “Ebyo mukakolera Omukama si bya busa,” n’omo eriyikasa lyaghu omo mubírí w’eritulira silitaleta ebighuma ebyo ulwe uyilindirireko.​—1 Kor. 15:58.

7. Wangighaki oko binywa ebyo omukwenda Paulo abugha oko mubírí wiwe?

⁷ Paulo abya mumisionere oyukakola omubírí  wo ndeke, mwatsukisya esyondeko nyihya-nyihya omo biharo bingyi. Aliwe omughulu abandu balebe babya bakamubughako muhanda bati si mukangirirya oyuwene, mwatabya akabwira bo ng’abiriwatikya abandu bangahi eribya Bakristo. Omo mwanya w’erikola atya Paulo mwahandika ati: “Nabirikola kwilaba bo kutsibu.” (2 Kor. 11:23) Nga Paulo wibuke ngoko omubírí owo ukakola n’eriyiyinia elyo ukakanganaya byo by’omughaso munene embere sya Yehova.

8. Tutolere itwibukaki oko mubírí owo tukakola?

⁸ Omubírí wetu akatsemesaya Yehova. Yesu mwatuma abigha 70 eriyatulaghania engulu mbuya y’oBwami. Omughulu babugha omubírí wabo “mubasubula n’obutseme.” Busanaki mubatsema kutsibu? Mubabugha bati: “Esyombinga musyatowire omugulu twahanasyo omo rina lyawe!” Nikwa Yesu mwalungula amalengekania wabo n’eribabwira ati: “Nikwa simutseme kusangwa ebirimu bibi byabiribowa. Nikwa mutseme kusangwa amena wenyu abirisakwa elubula.” (Luka 10:17-20) Yesu mwaminya ngoko banganabula ebighuma ebyuwene ng’ebyo omo mubírí wabo. Sitwasi nga ni bandu bangahi abo abakwenda ba Yesu batulira engulu mbuya abahikira eribya Bakristo. Busana nekyo, abigha babya batolere eriminya ngoko obutseme bwabo sibulyasa busana n’abandu eribahulikirira lisa. Obutseme bwabo bungyi bukasa busana n’eriminya ngoko Yehova akatsemera omubírí wabo owo bakamukolera n’omuhwa.

9. Ngoko kisakire omo Abanya Galatia 6:7-9, twasyabanaki twamatendileka eritulira?

⁹ Twamatendileka omubírí wetu, twasyabana engebe y’erikota. Omughulu tukakola ngoko twangatoka omo mubírí w’eritulira n’owerikangirirya, aho tukabya ‘itukabiba omwisonda ly’ekirimu kibuyirire’ omwilighira kyo kikole omubírí omo ngebe yetu. “Twamatendiluha” kutse “erileka,” Yehova akatulagha butsira eritika-tika ati twasyahulula engebe y’erikota nomo twangabya isitulitwatawatikya omwigha erihika oko kika ky’eribatisibwa.​—Soma Abanya Galatia 6:7-9.

10. Tukatula engulu mbuya, busanaki hakabya abakahulikirira n’abatehulikirira?

¹⁰ Kangyi-kangyi ebiri omo mitima y’abandu byo bikaleka ibaligha kutse erighana ekwenene. Yesu mwakangania ekwenene eyo omo musyo wiwe w’omubibi w’embuto oyuwabiba esyombuto oko mihanda mbiriri-mbiriri y’ekitaka, aliwe embuto eyaherawa oko kitaka ekyuwene yo yabuta ebighuma. (Luka 8:5-8) Yesu mwakangania ngoko ebitaka mbiriri-mbiriri bikasosekanibawa n’emitima y’abandu abakaligha “ekinywa ky’oMungu” omo syonzira mbiriri-mbiriri.” (Luka 8:11-15) Ng’omubibi w’embuto, situliminya embuto nga yinemulasa yiti omo mitima y’abandu abo tukatulira engulu mbuya. Itwe, omubírí wetu ni hera embuto eyuwene y’engulu y’oBwami. Ngoko omukwenda Paulo abugha “obuli mundu asyahembwa n’oMungu ngoko omubírí wiwe ali,” si busana n’ebighuma ebikalwa omo mubírí owo akakola.​—1 Kor. 3:8.

11. Busanaki Noa mwalangirika mo “mutuli w’eritunganene ”? (Lebaya epitsa oko kijalada.)

¹¹ Abaghombe ba Yehova ba kera nabo mubatulira abandu abaghana erihulikirirabo. Noa, “abya mutuli w’eritunganene,” omo myaka hakuhi 40 kutse 50. (2 Pet. 2:5) Butsira eritika-tika abya inianayiketere ngoko abandu bakendiangirira ndeke obukwenda bwiwe, aliwe Yehova kwatabughatya. Omughulu oMungu abwira Noa ati ahimbe obwato, mwamubwira atya: “Nawe wasyingira omo bwato, uwe, n’abagala bawe, n’omukali wawe, n’abakali b’abagala bawe.” (Enz. 6:18) N’omughulu Yehova amubwira oko bipimo by’obwato, Noa angaminyire ngoko abandu bangyi sibendimuhulikirira kundi babya isibawite omwanya omo bwato. (Enz. 6:15)  Ngoko twasi sihabya n’omundu n’omughuma oyo wahulikirira Noa. (Enz. 7:7) Yehova mwanalangira Noa mo mundu oyo wataluka oko mubírí w’eritulira? Iyehe n’ahake! Omo meso wa Yehova, Noa mwalangirika mo mutuliri w’omuhwa kundi mwakola ekyo Yehova amusaba ati akole.​—Enz. 6:22.

12. Omuminyereri Yeremia mwabana ati obutseme omo mubírí wiwe nomo abandu baghana erimuhulikirira n’eriyisamambula okwiye?

¹² Omuminyereri Yeremia naye mwatulira omo myaka minene oko 40 nomo abandu babya bakaghana erimuhulikirira n’eriyisamambula okwiye. Mwabunika mutima kutsibu busana ‘n’ebitsumi n’erisekwa’ ly’abandu erihika oko kika ky’erilengekania ati kumbe alyaleka omubírí wiwe. (Yer. 20:8, 9) Aliwe Yeremia mwataleka omubírí wiwe! Niki kyo kyamuwatikaya erilola embere n’eribana obutseme omo mubírí wiwe? Mwakasa obwenge bwiwe oko myatsi ibiri y’omughaso. Ow’erimbere, omwatsi owo Yeremia abwira abandu angaherebo “amaha oko biro [byabo] ebikasa.” (Yer. 29:11) Ow’akabiri, Yehova mwasombola Yeremia abye akabugha omo mwanya wiwe embere sy’abandu. (Yer. 15:16) Netu kutya, tukatwalira abandu omulaghe owakahabo eriyiketera, kandi tuhekire erina lya Yehova tukabya Bimiri biwe. Omughulu tukahira obwenge bwetu oko myatsi ibiri eyo y’omughaso, twanganabana obutseme nomo abandu banganaghana erituhulikirira.

13. Twamighaki omo musyo wa Yesu owakanibweko omo Mariko 4:26-29?

¹³ Kikasaba mughulu muli omundu eribya n’obwikirirya. Yesu mwakangania ekyo omo musyo wiwe w’omubibi w’embuto oyo waghotsera abibibayo. (Soma Mariko 4:26-29.) Abere abibiba embuto, muyalasa bolo-bolo kandi omubibi w’embuto syabya n’eky’erikola erilasyayo luba-luba. Naghu kutya wanganalinda mughulu muli embere sy’erilangira ngoko omwigha waghu w’eBiblia akakolesaya ebyo akigha. Ngoko omulimi syangakasa embuto yiwe erikula luba-luba, netu kutya sitwangakasa obwikirirya bw’abigha b’eBiblia erikula luba-luba ngoko tusondire. Busana n’ekyo isiwabunika mutima kutse erileka wamalangira obwikirirya bwabo sibutakula luba-luba. Ng’omulimi, litolere itwabya n’omutima w’erilindilira erihika ekiro omwigha wetu asyayisogha eribatisibwa.​—Yak. 5:7, 8.

14. Teka eky’erileberyako ekikakanganaya ngoko kyanganasaba mughulu muli abandu eritsuka erituhulikirira?

¹⁴ Omo biharo bilebe, kikasaba mughulu muli embere abandu balebe bayisoghe eribatisibwa. Lengekanaya oko ky’erileberyako ky’abali betu Gladys na Ruby Allen, ab’omo nda nguma, ababya bapainia b’omughulu wosi omo muyi mughuma ow’omo ngabiro ye Quebec * e Canada. Abandu mubatabya bakahulikirira Abimiri ba Yehova busana n’eryubaha abakulu b’ekisomo ky’Abakatoliki n’ebyo abandi bakendibugha. Gladys akibuka ati: “Mutwabugha emyaka ibiri tukatulira lukyo kwa lukyo esyosaha munane oko kiro isihali hatabya n’oyukatuhulikirira! Abandu ibakatukingulira emilango yabo, babilangira ngoko nitwe ibalubasuba omo nyumba. Aliwe mututaleka.” Ebiro bikalaba, amalengekania w’abandu mwabinduka, bamatsuka erituhulikirira. Lino omo kiharo ekyo mune esyondeko isatu.​—Isa. 60:22.

15. 1 Abanya Korinto 3:6, 7 yamatukangiriryaki oko mubírí w’eriyira abigha?

¹⁵ Eriwatikya omundu mughuma eribya mwigha si mubírí wa mundu mughuma. Eriwatikya omundu mughuma ahikire okw’ibatisibwa, kikasaba endeko yosi iyakola kughuma. (Soma 1 Abanya Korinto 3:6, 7.) Eky’erileberyako, mughala wetu mughuma iniasighira omundu  y’etrakte kutse ekitabu oyulyanzisibawa. Mughala wetu oyo inialangira ngoko syendibana endambi y’erisubira omundu oyo, neryo iniasaba oghundi mutuliri eribya akayamusubira. Ibatsuka erigha eBiblia n’oghundi mutuliri oyo. Naye iniabya akasaba bandi baghala betu n’abali betu erimukwamanisya akayigha eBiblia n’omundu oyo. N’obuli mughuma wa kubo iniamuwatikya ngoko angatoka. Obuli Mwimiri wa Yehova oyukendibya akigha naye iniamuwatikya erigha bingyi oko Yehova. Omo nzira eyo abosi abalyakola kutsibu eriwatikya omundu oyo, banganatsema bakalangira akabatisibwa.​—Yoa. 4:35-38.

16. Busanaki wanganabana obutseme omo mubírí w’eritulira nomo wangabya isiwangatoka erikola ebingyi kundi ulwere kutse suwite akaghala?

¹⁶ Wangayira wuti wamabya isiwangatoka erisangira ngoko wanzire oko mubírí w’eritulira kundi uli mulwere kutse suwuwite akaghala? Wanganasangira oko mubírí w’omo kihugho kyosi. Lengekanaya oko ky’erileberyako kya Dawidi omughulu iye n’abalume bayakombola ebihanda byabo omo byala by’Abamaleki. Abalume 200 ba kubo mubaluha neryo mubasighala enyuma bakateya ebindu byabo. Abandi abo babere babisinga amwalwa, Dawidi mwabugha ati ebindu by’obughuli ebyo balyanyegha oko syonzighu syabo baghabebyo omo bulingirirania, isihabya oyukaheka ebinene oko ghundi. (1 Sam. 30:21-25) Ekyo kyamatukangirirya omwatsi mulebe oko mubírí wetu w’eriyira abigha. Wanganabula erikola ebingyi omo mubírí w’eritulira n’ow’erikangirirya ngoko ulwe usondire. Aliwe wamabikola ngoko wangatoka, wanganabya ukatsema kundu omundu mulebe akasa oko Yehova n’eribatisibwa.

17. Tutolere itwasima Yehova busanaki?

¹⁷ Tukasima Yehova kundi akatsemera omubírí owo tukamukolera. Anasi ngoko sitwangakasa abandu erituhulikirira kutse eritsuka erimuramya. Aliwe akalangira ngoko tukayikasa erimukolera kandi ngoko tumwanzire kutsibu, kandi akatuhemba. Kutya, akatukangiriraya ngoko twangabya itunatsemire busana n’emyatsi eyo tukakola omo mubírí w’eritulira erikwamana n’obutoki bwetu. (Yoa. 14:12) Twanganikirirya ngoko oMungu asyatutsemera twamatendiluha!