1. Omokonda yatyi okukala Onombangi mba Siovaa tyituhambukisilwa?

Onthue tuhambukwa okukala Onombangi mba Siovaa! Onthue tupopila ovanthu enyina lya Huku tyina tuivisa na tyina tulongesa ovanthu vakale ovalongwa. Onthue tuhambukwa unene tyina tuamakuatesako omunthu “uhanda omuenyo uhapu” akala omulongwa. (Ovil. 13:48) Onthue tuhambukwa ngetyi Sesusi ‘ahambukilwe unene’ etyi ovalongwa vae vemupopila ovipuka valinga movilinga viokuivisa. — Luka 10:1, 17, 21.

2. Oityi tuna okulinga matyilekese okuti ovilinga viokuivisa viesukisa unene?

² Ku onthue ovilinga vietu viokuivisa viesukisa unene. Omu apositolu Paulu wapopilile Timotiu, ati: ‘Litala nawa, otale nawa netyi ulongesa.’ Ayawisako okuti: “Mokulinga ngotyo moliyovola ove muene na vana vekutehelela.” (1 Tim. 4:16) Naina ovilinga viokuivisa viyovola omienyo viovanthu. Onthue tulitala nawa nga tuhalinge ovivi mokonda tuahula Kouhamba wa Huku. Onthue tulinga atyiho tuvila, tulinge ovipuka vinkhimaneka Siovaa, atulingi ovipuka vielikuata nonondaka onongwa tuivisa. (Fil. 1:27) Onthue tupu ‘tutala nawa etyi tulongesa’ tyina tutetekela okutanga nawa etyi matukalongesa movilinga viokuivisa, na tyina tuita ku Siovaa etukuateseko.

3. Namphila onthue tuivisa umwe mahi ovanthu vapondola okulinga ñgeni? Popia ongeleka.

³ Namphila tulinga umwe ononkhono mbokuivisa onondaka onongwa, mahi ovanthu motelitoliu yetu vapondola avehetutavela. Tutalei tyapopia omukulu umwe utiwa o Georg Lindal, waivisile aike mo Islândia okupolelela menima lyo 1929 atee mo 1947. Omukulu oo, wapele ovanthu ovanyingi omikanda movilinga viokuivisa, mahi soka nawike wakalele Ombangi Siovaa. Omukulu oo Georg Lindal wati: “Ovanthu vamwe kavahande etyi ndyilongesa, ava ovanyingi vatyo kavesukile netyi  ndyilongesa.” No puetyi umwe ko Islândia kuatumwa onomisionaliu valongesilwe mosikola yo Gileade, palambe umwe omanima etyive ngatyo pahe vamwe velipakula ku Siovaa avambatisalwa. *

4. Oñgeni tukala tyina ovanthu tupopila vehetutavela?

⁴ Tyina ovanthu vehetavela tuvelongese Ombimbiliya, tyituihama komutima. Tupondola umwe okukala nga Paulu wali ‘noluihamo komutima’ etyi ova Sundeu ovanyingi vaanya okuti Sesusi o Mesiya wapopilue. (Loma 9:1-3) Soka pamwe ulinga umwe ononkhono mbokulongesa omunthu umwe, umuitilako umwe momalikuambelo, mahi otyo ahaendela muetyi mukahi nokulilongesa, pamwe pahe omuyeke-po vala. Okuti ine kunelongese omunthu ehiki kokumbatisalwa, upondola okulivela onombei, osoko okuti Siovaa kekahi nokukukuatesako movilinga viokuivisa? Monthele ei matukumbulula omapulo aa evali: (1) Oityi matyilekesa okuti tukahi nokulinga nawa ovilinga vietu viokuivisa? (2) Okutyi tuna okusoka tyina tuivisa?

5. Omokonda yatyi pamwe, ovilinga vietu viokuivisa viahaendela ngetyi tuhanda?

⁵ Ombimbiliya ipopia okuti una ulinga etyi Huku ahanda ‘atyiho alinga matyiende nawa.’ (Sal. 1:3) Mahi otyo katyilekesa okuti atyiho tulingila Siovaa matyiende ngetyi tuhanda. Mokonda youkuankhali wetu, noukuankhali wa vakuetu, “tueyula vala mononkhumbi.” (Jó 14:1) Tupu ovanthu vokuyele otyili vapondola okutyika ovilinga viokuivisa, atuhaivisa ngetyi ankho tuhanda. (1 Kol. 16:9; 1 Tes. 2:18) Naina, okutyi Siovaa atalela ovilinga vietu viokuivisa? Tutalei ovipuka viapopiwa mo Mbimbiliya mavitukuatesako tunoñgonoke epulo olio.

6. Okutyi Siovaa atalela ovilinga vietu viokuivisa?

⁶Siovaa utalela kononkhono tulinga no kokukoleleya kuetu. Siovaa uhambukwa unene tyina amona okuti tuivisa nombili mokonda tumuhole namphila ovanthu vamwe vehetutavela. Paulu wahoneka okuti: “Huku omuviuki iya kamalimbwa ovilinga vienyi, nohole muna nenyina liae, mokuundapela ovasukuki nokutualako okuveundapela.” (Heb. 6:10) Siovaa weete ononkhono tulinga, utyeete okuti tumuhole namphila tuhena omulongwa, hamwe atuhena omunthu tualongeswa wehika kombatisimu. Ngetyi Paulu apopilile ova Kolindu, no ove, ‘ononkhono ulinga movilinga vya Tatekulu hanonkhono-puila’ namphila wahaundapele ngetyi ankho uhanda. — 1 Kol. 15:58.

7. Oityi tulilongesila kuetyi omu apositolu Paulu apopia tyayemba kovilinga viokuivisa?

⁷ Omu apositolu Paulu ankho omisionaliu, uundapa nombili, waundapele unene pokuonganeka omawaneno momapunda-umbo  omanyingi. Mahi etyi ovanthu vemupopia omapita avemuti kalongesa nawa, Paulu kapopile ovanthu veñgapi akuatesileko vakala ovalanduli va Sesusi. Pokuvekumbulula Paulu wapopile vala okuti: “Naundapa vali unene kuvo.” (2 Kol. 11:23) Nga Paulu hinangela okuti tyina ulinga ononkhono na tyina ukoleleya, otyo , otyo tyihambukiswa vali Siovaa.

8. Oityi tuesukisa okunoñgonoka tyina tuundapa movilinga viokuivisa?

⁸Ovilinga vietu viokuivisa vihambukiswa Siovaa. Etyi Sesusi atuma ovalongwa 70 vakaivise onondaka onongwa Mbouhamba, “vakondokele nehambu.” Oityi ankho tyevehambukiswa? Ngwe vapopile okuti: “Tatekulu, alo umwe ovilulu vitutavela tyina tuundapesa enyina liove.” Mahi Sesusi evepopila etyi ankho vena okuhambukilwa, ati: “Muhahambukwei mokonda ovilulu viemutavela, mahi hambukwei mokonda omanyina enyi ahonekwa keulu.” (Luka 10:17-20) Sesusi ankho utyii okuti hapeho mavatundu movilinga viokuivisa tyahambukwa. Katutyii ovanthu veñgapi ovalongwa valongesile, avakala ovalongwa. Mahi ovalongwa va Sesusi ankho vesukisa okunoñgonoka okuti, kavapondola okuhambukwa vala mokonda ovanthu vevetavela otyipuka tyina okuvehambukiswa vali, okunoñgonoka okuti ononkhono valinga ombo mbuhambukiswa Siovaa.

9. Ngetyi tyipopia Ova Galata 6:7-9, oityi matukapewa inkha tutualako okuivisa?

⁹Inkha tutualako okukoleleya movilinga vietu viokuivisa, matukakala nomuenyo wahapu. Tyina tulinga ononkhono mbokuivisa nokulongesa onondaka onongwa, tukahi ‘nokukuna tyihongolelwa nononkhono mba Huku’ tuli nokuyeka ononkhono mba Huku mbutuhongolele. Naina ‘tuhayekei-ko,’ ‘tuhasoyei’ mokonda Siovaa wati meketuavela omuenyo wahapu namphila pamwe nawike tuakuatesako welipakula kwe. — Tanga Ova Galata 6:7-9.

10. Opo ovanthu vetutavele tyitei kutyi?

¹⁰Okutavela etyi tulongesa tyitei komitima viovanthu. Otyipuka otyo Sesusi wetyipopia nawa monthengele-popia yomukuni, watokesila ombuto yae pomaheke elikalela, mahi ike vala ngayo yela. (Luka 8:5-8) Sesusi wapopile okuti, onomaheke elikalela, omitima viovanthu vatehelela “ondaka ya Huku” mononkhalelo mbelikalaila. (Luka 8:11-15) Onthue tuafwa vala omukuni, katupondola okulinga natyike tyikulisa otyili momitima viovanthu, otyo tyitei kuvo. Otyilinga tyetu okutualako vala okukuna ombuto Youhamba. Ngetyi omu apositolu Paulu apopile okuti: “Kese umwe makatambula ondyambi yae movilinga viae alinga,” hamokonda-ko yetyi tyatundilila kovilinga viae. — 1 Kol. 3:8.

11. Omokonda yatyi Siovaa ahambukililwe na Noe ngwe ovanthu kavemutavelele? (Tala olutalatu lwo kondye.)

¹¹ Tyahimbikale kohale, ovaumbili va Siovaa ovanyingi vaivisa-le mahi ovanthu otyo vehevetavela. Mongeleka, Noe ankho “omuivisi wouviuki,” mokutala waivisile omanima 40, okuti hatyo 50. (2 Pet. 2:5) Noe ankho usoka okuti ovanthu mavetavela etyi aivisa ngwe tupu Siovaa ehemupopila natyike. Etyi emutuma okutunga owato, wemupopilile vala okuti: “Monyingila mowato ove novana vove nomukai wove, novakai vovana vove.” (Gên. 6:18) Etyi Huku emupopila apa pena okulifwa owato matungu, tyipondola Noe wanoñgonokele okuti ovanthu mavemutavela kavehi, mokonda owato ankho hanene-ko, kamamufu ovanthu aveho. (Gên. 6:15) Ngetyi tutyii, petupu omunthu nawike wetavelele Noe. (Gên. 7:7) Okuti Siovaa wasokele okuti Noe kaivisile nawa? Au! Siovaa wahambukililwe unene  na Noe mokonda walingile atyiho emutuma. — Gên. 6:22.

12. Oityi tyakuatesileko omuuli Selemiya ahambukwa namphila ovanthu ankho vemuyele, vehetavela etyi alongesa?

¹² Omuuli Selemiya waivisile momanima alamba 40 mahi no ngotyo ovanthu avehemutavela, ankho vemuyele. Omuuli Selemiya asoyo, ankho wasoya mokonda ulingwa vala “omukuele, umoneswa ononkhumbi” nonondyale mbae. Otyilinga tyae ahande umwe okutyiyeka. (Jer. 20:8, 9) Mahi Selemiya ahayeke-ko! Naina, oityi tyemukuatesileko ahambukilwa otyilinga tyae? Ovipuka vivali viemukuatesileko. Tyo tete, okuasoka okuti onondaka mba Huku aivisa mbuavela ovanthu “ekevelelo” tupu okumbutavela mbukevepa omuenyo ukahi nawa komutwe wandyila. (Jer. 29:11) Tya vali, okuasoka okuti Siovaa oe muene wemukoya opo akapopile ovanthu onondaka mbae. (Jer. 15:16) No onthue Onombangi mba Siovaa tupopila ovanthu ovipuka vivekalesa nekevelelo, tupu oe wetukoya tulinge Onombangi mbae. Tyina tusoka kovipuka ovio vivali tuhambukwa, tyilinge ovanthu vetutavela tyilinge kavetutavela.

13. Oityi tulilongesila konthengele-popia ya Sesusi ili mu Maluku 4:26-29?

¹³Opo omunthu etavele umwe huku pakala ehimbwe. Otyo Sesusi wetyipopia nawa monthengele-popia yomukuni wakuva ombuto kounthiki, alala. (Tanga Maluku 4:26-29.) Etyi omukuni akuva ombuto, aimene, aihimbika okukula katutu-katutu, omukuni utupu etyi alinga tyipondola okukulisa liwa ombuto akuna. Nove pamwe molingi ngomukuni, mokevelela ehimbwe atee omulongwa wove ahimbika okuendela muetyi muli nokulilongesa. No ove wafwa omukuni, omukuni kalingi natyike tyikulisa ovikuna viae, katupondola okukuluminya omulongwa wetu ekule liwa motyili ngetyi tuhanda. Naina uhasoye, wahayeke-ko, tyina wamatale omulongwa wove kekahi nokukula liwa motyili. No ove wesukisa okupwa-elundo ngomukuni, mokevela umwe atee omulongwa wove asoka okuumbila Siovaa. — Tia. 5:7, 8.

14. Ongeleka patyi ilekesa okuti pamwe pakala ehimbwe apa omunthu umwe eketavelela otyili?

¹⁴ Movilongo vimwe opo ovanthu vetavele otyili avelipakula avambatisalwa, papondola okukala omuvo omunyingi. Tutalei ongeleka yovaivisi vamwe vevali velikuai. Umwe utiwa o Gladys omukuavo o Ruby Allen vali ovakokoli-ndyila vomuvo auho, avatumwa vakaivise ko Quebec mo Canada menima lyo 1959. * Kotyilongo oko, ankho tyiti umwe omalombe ovanthu vali ovakuavo vahongiliya ovanthu vehetavelele etyi Onombangi mba Siovaa valongesa, pahe ovanthu ankho nii kavetavela. Gladys wati: “Tuakala omanima evali tyienda-enda vala mepunda-umbo otyo tuenda momaumbo ovanthu. Monthiki tukala umwe noola etyinana nokuovola vala ovanthu mahi nawike wetutavelele! Ovanthu veya umwe pombundi, avati vala paku ko onthue, avakondoka no mokati. Mahi onthue atuhayeke-ko.” Etyi pakala-pakala ovanthu avahimbika okutehelela, pehepano apa ankho vaivisa pahe pena omawaneno etatu. — Isa. 60:22.

15. Oityi 1 Ova Kolindu 3:6,7 utulongesa motyilinga tyokulongesa ovanthu vakale ovalongwa?

¹⁵Otyilinga tyokulongesa ovanthu vakale ovalongwa tyilingwa novanyingi. Ovanthu aveho mewaneno vapondola okukuatesako omulongwa ambatisalwa. (Tanga 1 Ova Kolindu 3:6, 7.) Mongeleka omuivisi umwe upondola okuavela omukanda omunthu  wesuka notyili. Mahi mokonda kemetyivili okukondoka vali, aiti mukuavo ende-ko. Pahe omunthu oo ahimbika okulilongesa nomuivisi watuminwe vala. Pokulilongesa, omuivisi oo, otyo ati ai nou, ai vali no mukuavo, aveho otyo vapameka omulongwa oo. Ovanthu ovo aveho, vakuatesako omulongwa okukula motyili. Otyo Sesusi apopila okuti omukuni nomuteyi vahambukilwe kumwe tyina vamakuatesako omunthu ambatisalwa. — Suau 4:35-38.

16. Oityi matyikuhambukiswa namphila wahaundapa unene movilinga viokuivisa mokonda yokuvela nokuakulupa?

¹⁶ Okuti ove kuli nokuundapa unene movilinga viokuivisa mokonda uvela, hamwe wakulupa? No ngotyo upondola okukala nehambu mokonda ovipuka ovitutu ulinga vikuatesako ovilinga viokuteya. Tutalei ongeleka yohamba Daviti etyi nae nomafualali ae vayovola onombunga mbavo kova Amalekita. Tyina vati pokuenda-ko ovalume vamwe vena 200 avesala, ankho vaponwa. Etyi Daviti novalume ovakuavo pahe vakondoka tyayovola onombunga mbavo novipuka ovikuavo, Daviti ati, ovanthu aveho ankho vena vala okutepulilwa ovipuka otyipuka tyike atee novalume vana ankho vesalele. (1 Sam. 30:21-25) Otyo tyelifwa novilinga viokulongesa ovanthu vakale ovalongwa. Namphila wehetyivili okuundapa unene movilinga vya Siovaa, mahi inkha ulinga atyiho uvila mohambukwa tyina omunthu umwe amanoñgonoka Siovaa ambatisalwa.

17. Omokonda yatyi tupandulila Siovaa?

¹⁷ Onthue tupandula unene Siovaa mokonda uhambukilwa ononkhono tulinga movilinga viae. Ngwe utyii okuti onthue katupondola okukuluminya ovanthu vetutavele avahimbika okumufenda. Siovaa weete ononkhono tulinga, weete ombili tuna-yo, otyo utuyambela. Tupu utulongesa oñgeni tupondola okukala nehambu motyilinga tyokulongesa ovanthu vakale ovalongwa. (Suau 14:12) Tupondola okuyumba-ko onthumbi, Siovaa metuhambukilwa unene inkha katuyeke-ko!