1. Amunu ɛɛbu le ka na i ɛrɛ a?

MƐ DUA ɛɛbu le ka i ɛrɛ lo elu Pya Ekeebee Jɛhova sɛh! Bee Bari kuea i loo, e i tɔɔ̄dum a gbaaloo lo bee tɛ̄maloo ezue ue sa doo kɔ pya nɛɛ a nyɔɔnɛ dumɛ Jizɔs. Bu i wee ɛɛ kaāna sɔ̄ i dap yerebah nɛ ziī nɛɛ a bee lu “esere . . . loo dum a naatah” kɔ a taāŋabah Bari. (Doonu 13:48) Nu dap i tɔɔ̄loo dookɛ̄ a bee tɔɔ̄loo Jizɔs doo, lo a bee “ɛɛŋa gbɛnɛ ɛɛŋa bu kaɛ edɔɔ̄” sɔ̄ pya a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ bee obia lu sa kɔ kɛ̄ wa tam zue ue bee kiisī leere doo ye nɛ.​—⁠Luk 10:​1, 17, 21.

2. I tɔgɛ kɔ i tam zue ue kuī i loo doodoo wa?

² I ɛp i tam zue ue nua nu a i kuī loo kaāna. Nɛɛ lɛɛratam Pɔɔl bee zū Timoti kɔ: “Suā loo a leere le o tɔgɛ nu.” Pɔɔl bee sikɛ̄ kɔ: “Nyɔnɛbee bu edoo pya lo nu ama o kpɔā oloo loo le pya a a dā.” (1 Tim 4:16) Nyɔɔwo i tam zue ue kpɔā dum. I nwaɛdɛɛ̄ bu pya nu i gaa doo nyɔnɛbee i lu pya a le kɛɛ̄ Buɛ̄-mɛnɛ Bari. Dɛ̄dɛɛ̄ sɔ̄, i wee gbī etɔɔ̄dum a su ka nua loo bee Jɛhova sa tɔɔ̄nage dum bu sīdee a gbaaloo le yereue i zue. (Fil 1:27) I tɔgɛ kɔ i ‘su ekɛɛrɛ nɛ i tɔgɛnu’ tɛ̄maloo ekpɛ̄naloo leere sa yere kara lɛɛ i gae kii uwe zue ue nɛ pya dɔɔ̄na.

3. Ekɔ dɛ̄dɛɛ̄ nɛɛ egbaɛ̄getɔ̄ yereue Buɛ̄-mɛnɛ ni? Naa nɛ edoba.

³ Kere sɔ̄ i piiga kaāna lo ezue ue nɛ pya dɔɔ̄na, i dap muɛ kɔ gbɛnɛ-edo nɛɛ a le i kɛ̄ zue ue naa gbī egbaɛ̄tɔ̄loo yereue Buɛ̄-mɛnɛ. Naa ɛp nu a bee siraloo ziī Wuga Nɛɛdam a kura Georg Lindal, lo aba ɛɛ bee zue ue bie Iceland aābu zua 1929 mmɛ 1947. A bee nɛ gbɛnɛ-edo kpa, kerewo lɔgɔ nɛɛ naa bee su kaka. A bee ɛm kɔ: “A bee bee  kɔ pio aba aa gbānasī kaka ue, mɛ gbɛnɛ-edo aba naa bee ɛrɛ taɛ bu.” Kere sɔ̄ pya a wee zue ue aā ziī edo yii ziī lo ba bee aa tɔkpa Gilɛd bee si tam lo kɛ̄, nu alu ɛrɛnia zua tɛɛ̄ lɛɛ pio nɛɛ alu Iceland gae kiīloo nɛ Jɛhova sa liamaā. *

4. Dap i tɔɔ̄loo doodoo wa sɔ̄ pya nɛɛ naa gbaɛ̄tɔ̄loo le yereue?

⁴ Bu i naa wee ɛɛ sɔ̄ pya nɛɛ naa tɔgɛ nia lo enɔ Baibol. Nu dap i tɔɔ̄loo dookɛ̄ a bee tɔɔ̄loo nɛɛ lɛɛratam Pɔɔl doo, lo a bee ɛrɛ “gbɛnɛ biirabu le eyɔloo” nyɔɔbee gbɛnɛ-edo pya Juu naa bee yiga kɔ Jizɔs na Mɛsaia. (Rom 9:​1-3) Lo a le kaɛlɛɛ kɛ̄ o piiga doo sa yere kara bee nɛɛ o gaa nɔɛ̄ Baibol e a naa kiisī leere, sa o waa gbī e’ɔbɛ lo enɔānu ni a? Ale o sii dap nɔɛ̄nu lɔgɔ nɛɛ mmɛ loo liamaā a? A bɔgeloo kɔ o bege ue aba ɔɔ sa kɛɛrɛ kɔ Jɛhova sii nɛ leelee o esiatam ni? Bu ekobee ama, i agara baɛ ebip a kɔ: (1) Ena a tɔgɛ kɔ i tam zue ue kiisī leere a? (2) Pya ena a bɔloo kɔ i ɛmadɛɛ̄ sɔ̄ i gaa zue ue nɛ pya dɔɔ̄na a?

5. Ena anua tam i si nɛ Jɛhova naa wee aadee kiā dookɛ̄ i bee ɛmadɛɛ̄ doo dɛ̄dɛɛ̄ sɔ̄ a?

⁵ Baibol kɔ kumaloo nɛɛ a doo nu Bari gbī kɔ: “Dɛ̄dɛɛ̄ nu a doo ekiisī leere.” (Yɔɔ 1:⁠3) Kerewo, lo ama naa kura kɔ dɛ̄dɛɛ̄ nu i doo nɛ Jɛhova ekiā dookɛ̄ i bee ɛmadɛɛ̄ doo. “Etɛɛrɛ mma” loo nɛɛ, nyɔɔbee ili le pya dɔɔ̄na naa mmana. (Job 14:⁠1) Gbaāloo wo, pya a i gbanasī dap i ɔbɛ lɛɛloo ezue ue dookɛ̄ i wee doo bu ziī nwiī sɔ̄. (1 Kɔr 16:9; 1 Tɛs 2:18) E lo a le wo a, ena Jɛhova emuɛ sa a kɔ i tam zue ue aa kiisī leere a? Naa ɛp pio ue a le bu Baibol lo edap i yerebah nɛ kɔ i agara ebip ama.

6. Ena Jɛhova emuɛ sa a kɔ i tam zue ue aa kiisī leere a?

⁶ Jɛhova wee ɛp kɛ̄ i gaa piiga sa egerebu doo. I tam kiisī leere kɛ̄dɛɛ̄ Jɛhova sɔ̄ i su wereloo le kuūdɛɛ̄ kɛ̄ siā i tam kaɛlɛɛ kɛ̄ pya dɔɔ̄na doo dogo doo. Pɔɔl bee ɛm kɔ: “Nyɔnɛbee Bari naa lu nɛɛ pɔrɔ dogo lo e’ibere bui tam le wereloo bui bee tɔgɛ kumaloo ye bee bu esiatam nɛ pya kaɛ, dookɛ̄ bui gaa doo anyaawo.” (Hib 6:10) Jɛhova naa ibere i tam le wereloo, kere pya nɛɛ i gaa nɔɛ̄nu naa liamaā. Nyɔɔwo, o dap ɛp kɔ ue Pɔɔl bee kɔ nɛ Pya Kɔrint kuunage olo, lo a kɔ: “Bui tam naa lu yɔrɔ bu Nɛɛ-a-i-ɛrɛ,” kere nu o bee ɛmadɛɛ̄ naa sira dookɛ̄ o bee kɛɛrɛ doo.​—⁠1 Kɔr 15:⁠58.

7. Ena i dap nɔ aāloo kɛ̄ nɛɛ lɛɛratam Pɔɔl bee kɔ ue kumaloo ye tam zue ue doo a?

 ⁷ Nɛɛ lɛɛratam Pɔɔl bee lu nɛɛ a para zue ue aā ziī edo yii ziī sa bee yeregi bɔŋanaloo bu gbɛnɛ-edo gbɛnɛ buɛ̄. Kerewo, sɔ̄ pya nɛɛ bee ye gbɛ sa kɔ a naa para tɔgɛnu, a naa bee kɔ ue kumaloo buā pya nɛɛ eyereebah nɛ kɔ ba a nyɔɔnɛ dumɛ Kraist. Taā a gbī eleere ue aba ɛɛ akiiloo pya a kɔ ba ee ye nyɔɔ, Pɔɔl bee ɛm kɔ: “[M] esia tam a eenyɔɔ.” (2 Kɔr 11:23) Doodoo Pɔɔl, i ɛrɛ enyɛŋiabu kɔ nu a kuī loo Jɛhova na i egerebu le kɛ̄ i piiga doo.

8. Ena a bɔloo kɔ i suā akiiloo i tam zue ue a?

⁸ I tam zue ue nia Jɛhova. Jizɔs bee yere 70 pya a wee ye nyɔɔnɛ dumɛ kɔ ba a kii wee zue le yereue Buɛ̄-mɛnɛ, e sɔ̄ ba ezuera sah ba “bee obia lu bu ɛɛbu.” Ena anua bu wa bee ɛɛ ani? Ba bee kɔ: “Kunɛ pya pɔrɔ edɔɔ̄ gbaɛ̄na i ge tɔ̄ bu o bee.” Kerewo, Jizɔs bee lere wa ekɛɛrɛ sɔ̄ a wa kɔ nɛ kɔ: “Bui aa ɛɛŋa bu lo ba ama, kɔmɛ pya edɔɔ̄ gbaɛ̄ i tɔ̄ loo; mɛ ɛɛŋaa kɔ bui bee elua e’ɛm li bunyɔɔ.” (Luk 10:​17-20) Jizɔs bee suā kɔ naale dɛ̄dɛɛ̄ sɔ̄ na pya nɛɛ egbaɛ̄ wa tɔ̄ loo a. Bu kaka, ii suā buā nɛɛ a bee wa gbaɛ̄tɔ̄loo lo dee sa lu pya a nyɔɔnɛ dumɛ Jizɔs. Pya a wee nyɔɔnɛ dumɛ Jizɔs bee ɛrɛ esuā kɔ naale aba sɔ̄ pya nɛɛ wa gbaɛ̄tɔ̄loo na ba e’ɛrɛ ɛɛbu a, mɛ wa ɛɛbu elu aāloo sɔ̄ ba suā kɔ bu Jɛhova ɛɛ loo wa e’aga tam.

9. Dookɛ̄ Pya Galetia 6:​7-9 kɔ doo, ena esira lo a le i kiisī lo epiiga bu i tam zue ue a?

⁹ Lo i kiisī lo epiiga bu i tam zue ue, i gaa le ɛrɛ dum a naatah. Sɔ̄ i zue le yereue sa tɔgɛ kaka akiiloo Buɛ̄-mɛnɛ Bari aābu dɛ̄dɛɛ̄ i beenyiɛ, i gaa “egara nɛ edɔɔ̄” tɛ̄maloo elɛɛbaloo kaɛ edɔɔ̄ Bari kɔ a si tam bu i dum. Aba sɔ̄ ‘i beenyiɛ naa ɔloo’ ale ii “gbaa,” Jɛhova yira yii i nɛ kɔ enɛe i dum a naatah, kere lɔgɔ nɛɛ i nɔɛ̄ nu sii liamaā.​—⁠Buū Pya Galetia 6:​7-9.

10. Ena a wee doo kɔ pya nɛɛ a gbaɛ̄tɔ̄ ale ba aa gbaɛ̄tɔ̄ sɔ̄ i wa zue ue nɛ a?

¹⁰ Kɛ̄ pya nɛɛ doo dogo kiiloo le yereue doo dɛɛa nyɔɔ wa kɛ̄tɔɔ̄ beenyiɛ. Jizɔs bee baatɛ̄ ue ama sɔ̄ a bee nɛ edoba kiiloo ziī nɛɛ foh nu a bee egara eyuu nyɔɔ keekee kɛnɛkɛ̄, mɛ aba ziī ka a bee dɔ nyɔɔ le kɛnɛkɛ̄ na a bee nyim sa mum bee a. (Luk 8:​5-8) Jizɔs bee kɔ lo kɛnɛkɛ̄ tɔɔ̄dɔ pya nɛɛ wa beenyiɛ bee su “bee ue Bari” bu keekee sīdee. (Luk 8:​11-15) Doodoo lo nɛɛ foh nu, ii le edap kɔ kɛ̄ pya nɛɛ egbaɛ̄ i tɔ̄loo doo kuma sɔ̄ pya lo nɛɛ na ebiaɛfii a. Ilii tam na ekiisī lo efoh le yereue Buɛ̄-mɛnɛ. Dookɛ̄ Pɔɔl kɔ doo, “ziī ziī [nɛɛ] esu ye ekpɛanu dookɛ̄ ye tam le doo,” e a naale dookɛ̄ nu a sira aabu le doo.​—⁠1 Kɔr 3:⁠8.

11. Ena anua bu Jɛhova bee ɛɛ loo Noa kere pya nɛɛ naa bee ye gbaɛ̄tɔ̄loo a? (Ɛp foto a le nyɔɔ eko.)

¹¹ Pya a bee yira ekeebee loo Jɛhova bu bagara sɔ̄ bee zue ue nɛ pya a naa gbī egbaɛ̄tɔ̄. Bu edoba, Noa bee le “nɛɛ zue ue kaāna dogo,” bu nu alu yira 40 ale 50 zua. (2 Pit 2:⁠5) Lɔgɔ baɛbaɛ beenyiɛ naale loo kɔ, a bee ɛrɛ bɛābu kɔ pya nɛɛ egbaɛ̄e ye tɔ̄loo, kerewo Jɛhova naa bee kɔ pya nɛɛ egbaɛ̄ ye tɔ̄loo. Taāwo, nu Bari bee kɔ nɛ Noa na: “O gaa le yii bu fah a, olo, le pya o miɔŋɔ-nɛɛdam, le o wa, le wa pya o miɔŋɔ-nɛɛdam a gbaāloo.” (Jɛn 6:18) E sɔ̄ Noa bee ɛp edo le bɛɛabu fah Bari bee ye kɔ nɛ kɔ a kwa a, a bee dap bɔātɛ̄ edābeeloo kɔ gbɛnɛ-edo nɛɛ naale egbaɛ̄e ye tɔ̄loo nyɔɔ kɔ gbɛnɛ-edo nɛɛ naale edap tah bu lo fah. (Jɛn 6:15) Dookɛ̄ i suā doo, kunɛ ziī nɛɛ naa bee gbaɛ̄tɔ̄loo Noa. (Jɛn 7:⁠7) Ekɔ Jɛhova  bee ɛp kɔ Noa naa bee zue lo ue leere ni? Eeye doo pippip! Aāloo kɛ̄ Bari ɛp nu doo, Noa bee zue lo ue leere nyɔnɛbee a bee bia bu bɔ ture nyiɛ loo bu dodoo nu Jɛhova bee ye kɔ nɛ kɔ a doo.​—⁠Jɛn 6:⁠22.

12. Ena a bee doo kɔ nɛɛ mɔmanudɛɛ̄ Jeremaia a ɛrɛ ɛɛbu bu tam zue ue kaɛlɛɛ kɔ pya nɛɛ bee ye gbanasī sa naa yiga egbaɛ̄ ye tɔ̄loo a?

¹² Bu aba lo sīdee, nɛɛ mɔmanudɛɛ̄ Jeremaia bee kiisī lo ezue ue bu nu a eeloo 40 zua kaɛlɛɛ kɔ pya nɛɛ bee ye gbanasī sa naa bee ye gbaɛ̄tɔ̄loo. “Gbee bee le ɛp kuma kɛ̄” a bee aabah pya a bee ye gbanasī bee doo kɔ loo ye a ɔ mmɛ kɛ̄ a bee gbī e’aaloo ye tam zue ue. (Jer 20:​8, 9) Mɛ Jeremaia naa bee pee beenyiɛ ye doo pippip! Ena a bee ye yerebah nɛ kɔ a kiisī sa ɛrɛ ɛɛbu bu ye tam zue ue a? A bee sere ekɛɛrɛ nyɔɔ baɛ nu a kuī ama. Tua nu a bee sere ekɛɛrɛ nyɔɔ na kɔ, yereue Bari lo a bee kɔ nɛ pya nɛɛ bee wa “nɛ sɔ̄ a le sī le bɛābu.” (Jer 29:11) Lo eree baɛ na kɔ, Jɛhova esagɛ Jeremaia nua nɛɛ etɛ̄maloo kɔ ye ue nɛ pya nɛɛ. (Jer 15:16) Ili sunage yereue bɛābu mmɛ loo pya nɛɛ bu lo pɔrɔ nyɔuwe ama, e bee Jɛhova kueea i loo doodoo pya ye Ekeebee. Sɔ̄ i su i ekɛɛrɛ sere nyɔɔ baɛ nu a kuī ama, i dap ɛrɛ ɛɛbu kaɛlɛɛ kɛ̄ pya nɛɛ doo dogo kumaloo i tam zue ue doo.

13. Ena i nɔ aāloo kam Jizɔs bee kɔ bu kpa Maak 4:​26-29 a?

¹³ Nyim kiisī bu edɔɔ̄ wee lu kina kina. Jizɔs bee tɔgɛ lo ama bu kam a bee kɔ akiiloo nɛɛ foh nu a bee daa. (Buū Maak 4:​26-29.) Nu lo nɛɛ foh nu bee foh bee nyim kina kina, e a naale alɛ na a kɔ kɛ̄ ba nyim doo a. Bu aba lo sīdee, siga sɔ̄ a dap su nyɔɔnyɔɔ sɔ̄ lɛɛ o gae muɛ kɛ̄ nɛɛ o gaa nyɔɔnɛ nɔ nu aa su nu a gaa nɔ yere bu dogo doo. Dookɛ̄ nɛɛ foh nu naale edap doo kɔ nu a bee foh a nyim dookɛ̄ a gbī doo, kɛ̄ ili ii le edapnage doo kɔ yira pya i gaa nɔɛ̄nu a nyim taɛ kɛ̄ i gbī doolo. Nyɔɔwo loo a aa ɔ lo a le wa nyim kiisī su nyɔɔnyɔɔ sɔ̄, eekɛ̄ o bee ɛmadɛɛ̄ doo. Dodoo kɔ pya nɛɛ a nyɔɔnɛ dumɛ Kraist gbī egerebu dookɛ̄ foh nu gbīnage doo.​—⁠Jem 5:​7, 8.

14. Amunu edoba na a tɔgɛ kɔ a dap su nyɔɔnyɔɔ sɔ̄ lɛɛ pya nɛɛ egbaɛ̄ i tɔ̄loo a?

¹⁴ Bu siga i kɛ̄ zue ue, wee su sɔ̄ lɛɛ ziī nɛɛ gae nyim inaloo liamaā. Naa ɛp nu a bee siraloo baɛ wuga nɛɛwa alu bu aba ka a kura Gladys le Ruby Allen, a bee lu eyere ture buɛ̄ Quebec li barasī Canada lo esitam sɛmdee bu zua 1959. * Nyɔɔbee bɔɔ pya nɛɛ lo buɛ̄ bee ɛrɛ loo pya tɔbari Fada le pya dɔɔ̄na, ba naa bee gbī egbaɛ̄ wa tɔ̄loo. Gladys bee kɔ: “I bee su ɛrɛtaa awa zuema ue ziī ziī biradee bu baɛ zua, mɛ kunɛ ziī nɛɛ naa bee i gbaɛ̄tɔ̄loo! Sɔ̄ pya lo nɛɛ i muɛ, ba wee su wa bū zip dee. Kerewo, ii bee pee beenyiɛ i.” Sɔ̄ sɔ̄ aa kiigesī, wa dogo bee nyaa, e siga aba bee bɔātɛ̄ egbaɛ̄tɔ̄. Taa bɔŋanaloo le lo buɛ̄ anyaawo.​—⁠Ais 60:⁠22.

15. Ena 1 Pya Kɔrint 3:​6, 7 i tɔgɛ kiiloo tam dodoo kɔ pya nɛɛ a nyɔɔnɛ dumɛ Jizɔs a?

¹⁵ Dodoo kɔ pya nɛɛ a nyɔɔnɛ dumɛ Jizɔs lu tam dɛ̄dɛɛ̄ ii egbaa sī. Ebee lu ekɔ dɛ̄dɛɛ̄ nɛɛ a le bu bɔŋanaloo dap yerebah nɛ ziī nɛɛ kɔ a nyim inaloo liamaā. (Buū 1 Pya Kɔrint 3:​6, 7.) Bu edoba, ziī nɛɛ zue ue bee su epɛɛ kpa ale magazin nɛ ziī nɛɛ a bee zue ue nɛ. Mɛ lo wuga nɛɛdam sīkɛ̄ muɛ kɔ nu edoo a ye le bah edoo kɔ  aa ɛrɛ sɔ̄ e’obia ye si loo, nyɔɔwo a kɔ nɛ dɔɔ̄na nɛɛ zue ue kɔ a obia ye si loo. Lo nɛɛ zue ue bɔātɛ̄ enyɔɔnɛ ye nɔ Baibol. E sɔ̄ esaa a aara keekee pya wuga nɛɛdam le nɛɛwa siā wee nɔɛ̄ ye nu, e ziī ziī aba yere mɛm loo lo nɛɛ bu keekee sīdee. Dɛ̄dɛɛ̄ pya wuga nɛɛdam ale nɛɛwa lo nɛɛ aa nɔ nu a zɔ̄ŋia eyerebah lo edoo kɔ ye yira a agaloo. Bu lo sīdee, dookɛ̄ Jizɔs bee kɔ doo, dɛ̄dɛɛ̄ pya a bee yerebah nɛ lo nɛɛ e’ɛrɛ ɛɛbu sɔ̄ lo nɛɛ eliamaā.​—⁠Jɔn 4:​35-38.

16. Ena anua o dap ɛrɛ ɛɛbu bu o tam zue ue kere o kɛ̄tɔɔ̄ nwanaloo ale o ekpo edɔa kiikɛ̄ a?

¹⁶ E lo a le oo dapna zue ue dookɛ̄ o wee doo nyɔɔ o kɛ̄tɔɔ̄ nwanaloo ale bee o ekpo edɔa kiikɛ̄ a? O dap lege aa ɛrɛ ɛɛbu aāloo nu o dap doo bu tam zue ue. Naa ɛp nu a bee sira loo Mɛnɛ Devid sɔ̄ alɛ le pya ye nɛɛ bee agara pya wa butɔ le nu ba ɛrɛ lɛɛ ba Pya Amalɛk. Loo lop tup pya nɛɛ a bee ye le loo bee ɔ, nyɔɔwo, ba bee bia dumɛ sa baɛloo pya wa nu. Sɔ̄ elua ebe eebah pya lo nɛɛ, Devid bee nɛ lok kɔ kuma nu a bee lu enɛ pya a bee ye nyɔɔnɛ si uwe nɔ̄ alunage enɛ dɛ̄dɛɛ̄ pya a bee bia dumɛ a. (1 Sam 30:​21-25) Kɛ̄ a lenage doolo loo i tam zue ue. Dɛ̄dɛɛ̄ nɛɛ a doo kuma kɛ̄ a dap doo bu tam zue ue egbaa ɛrɛ ɛɛbu sɔ̄ ziī nɛɛ nɔ nu akiiloo Jɛhova sa liamaā.

17. Ena anua i doo yaa Jɛhova a?

¹⁷ I doo yaa Jɛhova loo kɛ̄ a ɛp tam i ye si nɛ bu sīdee wereloo le loo doo. A suā kɔ ii le edap su bah ekpo aā pya nɛɛ kɔ ba a taāŋabah Bari. Kerewo, a muɛ pya kɛ̄ i aa piiga le kɛ̄ i ye wereloo doo, sa i nɛ ekpɛanu. A tɔgɛnage i kɛ̄ i dap ɛrɛ ɛɛbu aāloo ɛrɛgeba nu i dap doo bu tam zue ue doo. (Jɔn 14:12) I dap suā leere kɔ i ɛrɛ yerekpotɛ̄ a aabah Bari lo a le ii pee beenyiɛ!