1. Epuriro riṋe ndi mape ya atu ripura oveni?

HAPO povikando tjiva u kara nongendo indu tji mo ripura novitjitwa mbi mavi tjitwa moruyaveze rwopopezu, tjimuna omayandekero wozongamburiro zoposyo, Gog na Magog tji ma wire ovakarere va Mukuru, novita vya Armagedon? Hapo wa rora okuripura omuini kutja, ‘Mape ya e kara nongamburiro ndja yenene okutuurunga ovitjitwa ovitirise mbi?’ Indu tji wa rora okukara nomeripura otja ingo, omambo wa Jesus nga hungira metjangwa ku kwa zikamene orupa ndwi, maye ku vatere tjinene. Jesus wa tja nai kovahongewa ve: “Omutima weṋu au ha uruma. Kambureje mu Mukuru.” (Joh. 14:1, EEP) Ongamburiro yomasa ondji mai tu vatere kutja tu tuurunge, kainatja kutja pa tjitwa tjike moruyaveze.

2. Omomuano uṋe mu matu yenene okukurisa ongamburiro yetu, nu matu katara ku ye morupa ndwi?

² Tji twe ripurire komuano mu tu tuurunga omarorero nai, matu yenene okukurisa ongamburiro yetu, ndji mai tu vatere okutuurunga omarorero moruyaveze. Nu omuano mu tu tjinda omarorero nai, mau tu vatere okutjiwa kutja pe pi pu matu hepa okukurisa ongamburiro yetu. Otjikando atjihe tji twa tuurunga omarorero, ongamburiro yetu i kurira ko. Nu iho matji tu vatere okutuurunga omarorero ngu matu munu moruyaveze. Morupa ndwi, matu katara kozongaro ine pekepeke ovahongewa va Jesus mu va ri, nḓa raisa kutja aave hepa ongamburiro yomasa. Wina matu katara kutja omarorero yeṋe otja ingo ngu mape ya atu munu ndino, nokutja maye tu rongerisa vi koruyaveze.

3. Epu riṋe Jesus nda kahurura ohunga nongamburiro, otja tji pa raisiwa mu Mateus 6:30, 33?

³ Otjiperi kutja otjiuru tjeṱunḓu tji vanga kutja omukazendu we novanatje ve, ve kare novikurya mbya yenene, nozombanda, nopoṋa pu mave kara. Ihi katjiṋa otjipupu okutjita motuveze otuzeu mu tu ri nai. Ovakambure ovakwetu tjiva va pandjara oviungura, nu nandarire kutja va kondjo pu pe ṱa pi, owo kave yenene okumuna oviungura vyarwe. Varwe ve muna oviungura Omukriste mbye hi nakuyenena okuyakura. Mozongaro otja inḓo, eṱe matu hepa ongamburiro yomasa kutja Jehova me tu pe mbi matu hepa. Jesus wa kahurura epu ndo nawa kovahongewa ve mOmazuvarisiro kombanda yondundu. (Lesa Mateus 6:30, 33.) Indu tji twa kara nongamburiro kutja Jehova kemee tu esa ko, matu yenene okuyandja ombango kokukarera Jehova. Nu tji matu munu omuano Jehova mu me tu vatere na imbi mbi matu hepa, ongamburiro yetu mu ye mai kurire ko.

4-5. Otjikwaye tji tja vatera eṱunḓu rimwe nda ri nongendo ohunga noviṋa mbyaave hepa?

⁴ Tara komuano Jehova ma vatera eṱunḓu rimwe moVenezuela indu tji va ri nongendo noviṋa mbyaa ve hepa. Eṱunḓu ra Castro ra ri nehi enene ndaari ve vatere kutja ve kare noviṋa avihe mbyaave hepa. Posi yokutja ovarumendu mba ri nozondjembo va kambura ehi rawo kotjomasa, nave ve ramba. Ihe Miguel wa tja: “Eṱe nai twa yazema ehi eṱiṱi komundu warwe, nu ondi tu vatera okuhupa. Eyuva arihe ngunda ambi hiya uta noviungura, mbi kumba ku Jehova kutja me tu pe mbi matu hepa eyuva ndo.” Ehupo keṱunḓu ndo ezeu, posi yokutja ve nongamburiro kutja Tate wetu womeyuru me ve pe oviṋa mbi mave hepa eyuva arihe. Nu mena ra nao, owo ve kara pozombongarero zombongo aruhe, nu ve kara norupa motjiungura tjokuzuvarisa. Owo ve twa po Ouhona wa Mukuru poruveze orutenga mehupo rawo, nu Jehova u ve pa oviṋa mbi mave hepa.

⁵ Miguel nomukazendu we Yurai, aave yandja ombango komuano Jehova mee ve tjevere, nandarire kutja aave munu omauzeu omengi. Povikando tjiva Jehova wa ungurisa ovakambure ovakwao mombongo, okuvevatera noviṋa mbi mave hepa, poo okuvatera Miguel okumuna oviungura oviwa. Povikando vyarwe Jehova wa ungurisa orutavi rwomberoo okuvevatera noviṋa tjiva mbyaa ve hepa. Jehova kena pe ve sa. Otjiṋa hi tja tjita kutja ongamburiro yawo mu Jehova i kurire ko. Tji va za nokuhungirira komuano umwe Jehova me ve vatera, omuatje wawo omukazona wena Yoselin wa tja: “Ami mba ṱunwa tjinene okumuna omuano Jehova me tu vatera. Ami mbi mu vara otjepanga randje, nu mbi nongamburiro kutja aruhe me ndji vatere.” Eye wina wa tja: “Omauzeu eṱe mu twa tuurunga otjeṱunḓu, ye tu rongerisa kutja tu yenene okutuurunga omarorero omanene ngu maye ya moruyaveze.”

6. Omomuano uṋe mu mo yenene okukurisa ongamburiro yoye, indu tji u nouzeu wotjimariva?

⁶ Hapo u nouzeu wotjimariva? Tji pe ri nao, okutja u ri mouzeu ounene. Posi yokutja, nandarire kutja u ri mongaro onḓeu ndjo, ove  mo yenene okuungurisa oruveze ndwi okukurisa ongamburiro yoye. Kumba ku Jehova nu lesa omambo wa Jesus nge ri mu Mateus 6:25-34, nu u ripurire ko oukoto. Ripurira kovihorera vya varwe moruveze rwetu, mbi raisa kutja Jehova u parura imba mbe kayenda komurungu okumukarera. (1 Kor. 15:58) Tji wa tjiti nao, mo kara nongamburiro kutja Iho womeyuru me ku vatere, tjimuna tja vatera varwe mba ri nouzeu otjingewo. Eye ma tjiwa mbi mo hepa, nu ma tjiwa kutja me ku pe momuano uṋe. Indu tji mo munu omuano Jehova me ku vatera mehupo roye, ongamburiro yoye mai kurire ko, nu mai ku vatere okutuurunga omauzeu omanene moruyaveze.—Hab. 3:17, 18.

7. Otja ku Mateus 8:23-26, omomuano uṋe “otjivepo otjindandi” mu tja rora ongamburiro yovahongewa?

⁷ Indu Jesus novahongewa ve tji va ri mouzeu wotjivepo otjindandi momuronga, Jesus wa ungurisa oruveze ndwo okuvevatera okumuna kutja aave hepa ongamburiro yomasa. (Lesa Mateus 8:23-26.) Kwa ri notjivepo otjinamasa tji tje urisa okayaha nomeva. Nu oviṋa mbi tjaa vi tjitwa tjandje Jesus wa rara. Ovahongewa va urumine tjinene ave mu pendura nave mu ningire kutja me ve yame. Nu Jesus wa tja nai ku wo: “Mamu mumaparere tjike nai, vanangamburiro okaṱiṱi?” Ovahongewa mba ri nemuma mba, aave sokutjiwa kutja Jehova ma yenene okutjevera Jesus na imba mba ri pu na ye. Matu rihongere ko ye kotjiṋa hi? Ongamburiro yomasa mai tu vatere okutuurunga “otjivepo otjindandi” ngamwa atjihe, poo omauzeu ngamwa ayehe omanene ngu mape ya atu munu mehupo retu.

8-9. Ongamburiro ya Anel ya rorwa momuano uṋe, nu otjikwaye tji tje mu vatera?

⁸ Tara komuano ongamburiro ya Anel, omukazendu omukambure omukombe wa Puerto Rico mu ye kurira ko, indu tja tuurunga omarorero omanene. Omarorero we ya ri “otjivepo otjindandi” tji tja tjitwa tjiri. Omarorero nga ya uta mombura ndji 2017, indu otjivepo otjindandi tjena Hurricane Maria tji tja nyona onganda ye. Eye wina wa pandjara oviungura vye mena rotjivepo hi. Anel wa tja: “Moruveze oruzeu ndwo, ami ee rikende tjinene. Posi yokutja mbe rihonga okuṱaṱera ku Jehova okupitira mongumbiro. Nu hina pu mba yandjera kutja omerikendero wandje ye ndji tjaere koviṋa mbyee sokutjita.”

⁹ Anel wa tamuna onḓuviro otjotjiṋa tjarwe tji tje mu vatera okutuurunga omauzeu. Eye wa tja: “Okukongorera omirari vyotjira tja Jehova kwe ndji vatera kutja e ha uruma tjinene. Jehova we ndji vatera okupitira movakambure ovakwetu. Owo ve ndji tunduuza nave ndji vatere noviṋa mbyee hepa.” Eye wina wa tja: “Jehova we ndji pa ovingi okukapita imbi mbyee undjire ko, nu ihi tje kurisa ongamburiro yandje.”

10. Otjikwaye tji mo yenene okutjita indu tji u ‘notjivepo otjindandi’ poo ouzeu ounene mehupo roye?

¹⁰ Hapo u ‘notjivepo otjindandi’ poo ouzeu ounene mehupo rwoye? Mape ya arire mena roviwonga mbi etwa i omuinyo weyuru. Poo mape ya otjivepo otjindandi hi atji kara mosaneno yomutjise omuzeu, mbu ku havera tjinene  ngandu tji u hina okutjiwa kutja ngo tjite vi. Mape ya povikando tjiva okara nongendo momuinyo. Posi yokutja o yandjere kutja omerikendero woye ngo, ye tjite kutja o ha kara nongamburiro mu Jehova. Tumbuka popezu na ye mongumbiro. Kurisa ongamburiro yoye mokuripurira koviṋa Jehova mbye ku tjitira. (Eps. 77:11, 12) Ove mo yenene okukara nongamburiro kutja Jehova kamaa roro okukwesa ko.

11. Omena raye tji matu sokurimanena okukara nonḓuviro ku imba mbe hongorera otjira tja Jehova?

¹¹ Otjikwaye tjarwe tji matji yenene okukuvatera okutuurunga omarorero? Anel wa tja, okukara nonḓuviro. Kara nouṱakame mu imba mba zikwa i Jehova na Jesus okutuhongorera po. Povikando tjiva imba mba zikwa okutuhongorera po, mape ya ave twa po omirari mbi tu hina okuzuva nawa. Posi yokutja Jehova u sera ondaya ku imba mbe nonḓuviro. Ovihorera okuza mEmbo re, novihorera vyovakarere ve ovaṱakame, vi tu raisira kutja onḓuviro i yama omiinyo. (Eks. 14:1-4; 2 Ekuruh. 20:17) Ripurira ko oukoto kovihorera otja imbyo. Okutjita nao maku tjiti kutja u kare nonḓero yokukongorera omirari vyotjira tja Jehova nai, na moruyaveze. (Hebr. 13:17) Ku nao ove komoo hepa okutira ozombamisiro ozonene nḓu maze ya moruyaveze rwopopezu.—Omiano 3:25.

12. Otja ku Lukas 18:1-8, ongamburiro i tu vatera vi okutjinda ouhasemba?

¹² Jesus aa tjiwa kutja ouhasemba mape ya au roro ongamburiro yovahongewa ve. Eye we ve pa otjihorera tji tja tjangwa membo ra Lukas, tji matji yenene okuvevatera okutjinda ouhasemba. Jesus wa serekarera ehungi romukazendu omuhepundu ngwaa kara pokuningira ombatero komupangure omuhasemba. Eye wa ri nongamburiro kutja omupangure me mu vatere, tja panḓere pokuningira. Korusenina omupangure ngwi we mu vatera. Hapo ehungi ndo mari tu hongo tjike? Jehova ka tjiti ouhasemba. Ku nao Jesus wa tja: “Mamu tjangovasi Ndjambi ke nakutjitira ovatoororwa ve ousemba mbu mave kwire ongo ku Ye omutenya nouṱuku are?” (Lesa Lukas 18:1-8.) Jesus wina wa tja: “Omuna wOmundu tji me ya, hapo ma vaza ko ongamburiro kombanda yehi?” Indu tji matu tjindwa momuano omuhasemba, twa sokuraisa kutja tu nongamburiro yomasa tjimuna omukazendu omuhepundu ngwi, mokupanḓera po nokukara nomuretima. Tji tu nongamburiro otja indjo, eṱe matu yenene okukambura kutja Jehova me tu vatere moruveze ndu ri ro. Eṱe wina matu hepa okukambura kutja ongumbiro i nomasa. Nu povikando tjiva Jehova u zira ozongumbiro zetu momuano mbu tu hina okuundjira ko.

13. Ongumbiro ya vatera vi eṱunḓu rimwe nda tjindwa momuano omuhasemba?

¹³ Tara kotjihorera tjomukazendu omukambure wena Vero, ngwa tura moDemocratic Republic of the Congo. Vero nomurumendu we ngu ha ri omukambure, nomuatje wawo omukazona wozombura 15, aave sokutaura mokarongo mu va turire mena rokutja ka wirwa i yotjimbumba tjovasorondate. Ngunda ave ri  mondjira va tjaerwa i yotjimbumba tjovasorondate, mbaave ve tirisa kutja mave ve zepa. Indu Vero tja uta okurira, omuatje we aa kondjo okumuhuhumiṋa nongumbiro, ama ravaere neraka enene nu ama ungurisa ena ra Jehova mongumbiro ye. Indu tja mana okukumba, omunane wotjimbumba tjovasorondate wa pura kutja, “Muatje, ouṋe ngwe ku honga okukumba?” Eye wa zira kutja, “Mama ongwe ndji honga okukumba, neye wa ungurisa otjihorera tjongumbiro ndji ri mu Mateus 6:9-13.” Omunane ngwi wa tja: “Muatje wandje, kayende mohange pu novanene voye, nu Jehova Mukuru weṋu nge mu tjevere.”

14. Otjikwaye tji mape ya atji roro ongamburiro yetu, nu otjikwaye tji matji tu vatere okutuurunga omarorero?

¹⁴ Ovihorera otja imbi mavi tu hongo okuhina okunyengura omasa wongumbiro. Hapo mo tjiti vi indu ozongumbiro zoye tji ze hina okuzirwa tjimanga, poo momuano omuhimise? Tjimuna omuhepundu momasasanekero wa Jesus, ove kayende komurungu okukumba nongamburiro yokutja Mukuru kena ku kwesa ko, nu ma ziri ongumbiro yoye moruveze ndu ri ro, momuano umwe poo omukwao. Kayende komurungu okuriyarikaṋa ku Jehova kutja me ku pe ombepo ye ondjapuke. (Fil. 4:13) Tjiwa kutja Jehova me ku sere ondaya tjinene moruyaveze rwopopezu, nu ma tjiti kutja u zembe ouzeu mbu wa ri na wo morukapitaveze. Indu tji mo tjindi omauzeu nombatero ya Jehova, mo kara nomasa nu mo yenene okutuurunga omarorero moruyaveze.—1 Petr. 1:6, 7.

15. Otja ku Mateus 17:19, 20, otjikwaye tji tja ri otjizeu kovahongewa va Jesus okutjita?

¹⁵ Jesus wa honga ovahongewa ve kutja ongamburiro mai ve vatere okutuurunga omauzeu. (Lesa Mateus 17:19, 20.) Otjikando tjimwe owo kaave yenene okupitisa ondemone, nandarire kutja va rora okutjita nao povikando vyarwe. Pa ri ouzeu waye? Jesus we ve raera kutja owo aave hepa ongamburiro. Nu wina we ve raera kutja tji ve nongamburiro ndja yenene, mave yenene okutuurunga omauzeu nandarire ngu maye munika aayo ye ṱeki pondundu. Eṱe wina ndino mape ya atu munu omauzeu ngu matu munu kutja kamaatu tuurunga.

16. Ongamburiro ya vatera vi Geydi okutjinda ouzeu ma ri, indu omurumendu we tja zepewa?

¹⁶ Tara kotjihorera tja Geydi, omukazendu omukambure ngwa tura moGuatemala. Omurumendu we Edi, wa zepewa ngunda ave ri mondjira okuza kombongarero yombongo okuyenda konganda. Ongamburiro ya Geydi ye mu vatera vi okutjinda oruhoze orunene ndwa ri na ro? Eye wa tja: “Ongumbiro i ndji vatera kutja mbi yumbe omerikendero wandje ku Jehova, nu i tjita kutja mbi kare nohange. Ami mbi muna ombatero ya Jehova okupitira meṱunḓu randje, nomapanga wandje mombongo. Okuungura ovingi motjiungura tja Jehova, ku ndji vatera kutja mbi kayende komurungu eyuva arihe nokuhi nokurikenda tjinene. Tji mba za mouzeu mbwi, ami mbe rihonga kutja kainatja kutja pe ya ye, omarorero ayehe ngu maye ya moruyaveze me yenene  okutuurunga nombatero ya Jehova, Jesus, notjira tja Jehova.”

17. Matu yenene okutjita vi indu tji twa wirwa i youzeu ounene?

¹⁷ Hapo ove u noruhoze mena romusuverwa woye ngwa ṱa? Kara noruveze okulesa omatjangwa ohunga na imba mba pendurirwe, kokutja u kurise ongamburiro yoye momaundjiro wombendukiro. Hapo ove u nomuhihamwatima mena rokutja okaṋepo keṱunḓu roye ka kondwa kombongo? Tjita omakonḓononeno u rimunine omuini kutja omavyuriro wa Mukuru aruhe omasemba. Ouzeu auhe mbu mo munu, u vara otjomuano wokukurisa ongamburiro yoye. Kumba ku Jehova okuza komutima, nu u mu raere omauzeu woye. O rikarere erike, nungwari kara popezu novakambure ovakweṋu. (Omiano 18:1) Kara norupa movitjitwa mbi mavi ku vatere okupanḓera po, nandarire kutja mavi ku pe oruhoze tji mo rizemburuka na imbi mbya tjitwa kove. (Eps. 126:5, 6) Kayende komurungu okukara pozombongarero zombongo, okukara norupa motjiungura tjokuzuvarisa nokulesa Ombeibela. Nu ripurira kozondaya ozombwa Jehova nḓe ku kwizikira moruyaveze. Indu tji wa munu omuano Jehova me ku vatera, ongamburiro yoye mu ye mai kurire ko.

18. Tji wa munu kutja ko nongamburiro yomasa, mo yenene okutjita vi?

¹⁸ Indu omarorero ngu wa ri na wo poo ngu u na wo, tji maye raisa kutja u noungundipare mongamburiro yoye, o rihahiza. Iho tji vara otjomuano wokukurisa ongamburiro yoye. Ningira otjiṋa ovaapostele va Jesus tji va ningira, indu tji va tja: “Tu wezira ko ongamburiro.” (Luk. 17:5) Wina ripurira kovihorera mbi twa hungirire ko morupa ndwi. Zemburuka ovikando avihe Jehova mbye ku vatera, tjimuna Miguel na Yurai. Kumba ku Jehova aruhe okuza komutima, tjimuna omuatje wa Vero na Anel, tjinene tji u ri mouzeu. Nu otja Geydi, kara nongamburiro kutja Jehova u tu vatera okupitira momaṱunḓu poo momapanga wetu. Tji mo yandjere Jehova okukuvatera momauzeu woye, ove mo kara nongamburiro kutja eye me ku vatere okutjinda omauzeu ngu mape ya omunu moruyaveze.

19. Ongamburiro ya ye Jesus ndja ri na yo, nu ove mo yenene okukara nongamburiro ya ye?

¹⁹ Jesus wa vatera ovahongewa ve okumuna kutja pe pi paave hepa ongamburiro. Posi yokutja eye wa ri nongamburiro kutja nombatero ya Jehova, owo mave yenene okutuurunga nondoṋeno omarorero ngu mave kamuna moruyaveze. (Joh. 14:1; 16:33) Eye wa ri nongamburiro kutja mape kara otjimbumba otjinene, tji matji tuurunga ondatumisire ondirise mena rongamburiro yawo onamasa. (Omavan. 7:9, 14) Hapo ove mo rire umwe wawo? Nombatero ya Jehova mo yenene okurira umwe wawo, indu tji wa kondjo pu mo yenene okukara nongamburiro nai, nokukurisa ongamburiro ndjo.—Hebr. 10:39.