1. Epulo lilipi tashi dulika tu lipule?

MBELA omafimbo amwe oho kala u na oshisho, ngeenge to diladila kombinga yoiningwanima oyo tai ka ningwa monakwiiwa, ngaashi ehanauno lomalongelokalunga oipupulu, eponokelo laGog yaMagog nosho yo oita yaArmagedon? Mbela owe lipulile nale kutya, ‘Mbela ohandi ka kala ngoo omudiinini pefimbo loiningwanima oyo itilifa?’ Ngeenge omadiladilo a tya ngaho okwa kala taa ingaana mwoove, eendjovo daJesus, odo di li omushangwa wenenediladilo, otadi dulu oku ku kwafela neenghono. Jesus okwa lombwela ovahongwa vaye a ti: “Inamu kala mwa nyika oluhodi momitima deni, ndele kaleni mu na eitavelo.” (Joh. 14:1) Eitavelo la pama otali ke tu kwafela tu taalele onakwiiwa tu na omukumo.

2. Ongahelipi hatu dulu okupameka eitavelo letu, noshike hatu ka kundafana moshitukulwa eshi?

² Ngeenge otwa kala tu shii okuungaunga nomashongo oo taa yeleke eitavelo letu paife, ohatu ka shiiva monakwiiwa osho tu na okuninga po, opo tu pameke eitavelo letu. Ngeenge otwa diladila shi na sha nanghee hatu linyenge komashongo, oo hatu ungaunga nao paife, otashi ke tu kwafela tu mone kutya omeenghalo dilipi twa pumbwa okupameka eitavelo letu. Efimbo keshe twa pita meshongo lonhumba, ohashi pameke eitavelo letu. Osho otashi ke tu kwafela tu lididimikile omayeleko, oo hatu ka shakeneka monakwiiwa. Moshitukulwa eshi, ohatu ka tala keenghalo dopane omo ovahongwa vaJesus va li va pumbwa eitavelo la kola. Opo nee ohatu ka kundafana nghee hatu dulu okulididimikila omashongo a faafana kunena, nanghee omashongo a tya ngaho tae tu longekidile onakwiiwa.

3. Metwokumwe naMateus 6:30, 33, Jesus okwa yelifa oshitwa shilipi shi na sha neitavelo?

³ Oshi li paushitwe komutwe woukwaneumbo okukala wa hala okufiloshisho omukulukadi nounona vavo, ngaashi oku va landela  oikulya, oikutu nosho yo onhele yokukala. Ashike haalushe shipu okuninga ngaho momafiku aa madjuu. Ovamwatate novamwameme vamwe ova kanifa oilonga, ndele nonande ova ninga eenghendabala va konge imwe, ova xulila kekwena la fita. Vamwe ova efa po oilonga oyo itai wapalele Ovakriste. Meenghalo adishe odo, otwa pumbwa okukala tu na eitavelo la pama, olo kutya Jehova ota ka fila oshisho eemhumbwe domaukwaneumbo etu. Jesus okwa yelifila nawa ovahongwa vaye kombinga yoshinima osho mEudifo lokOmhunda. (Lesha Mateus 6:30, 33.) Ngeenge otwa kala twa tomhwa filufilu kutya Jehova ke na efiku e tu efe, otashi ke tu kwafela tu yandje elitulemo kOuhamba waKalunga. Ngeenge otwa mono nghee Jehova ta wanifa po eemhumbwe detu, ota ka kala omunhu wolela kufye, naasho otashi ka pameka eitavelo letu.

4-5. Oshike sha kwafela oukwaneumbo umwe, oo wa li u na oisho i na sha neemhumbwe dao dopalutu?

⁴ Natu ka kundafaneni kombinga youkwaneumbo umwe wokoVenezuela, oo wa mona nghee Jehova e u kwafela, eshi wa li tau lipula kutya otau ka xupa ngahelipi. Pomhito imwe, oukwaneumbo wooCastro owa li u na ofaalama, omo va li hava mono oimaliwa. Opo nee ovalumenhu va homata ova li ve va nyeka edu lavo, noku va taataa mo. Omushamane Miguel okwa ti: “Ohatu xupu ashike moilikolomwa oyo hatu longo mokanhele kanini, oko twa kwafelwa kuumwe. Efiku keshe ohandi hovele nokwiilikana kuJehova, opo e tu pe osho twa pumbwa efiku olo.” Oukwaneumbo wooCastro otau xupu shokadila, ashike ou na eitavelo la kola kutya Tate yetu omunahole womeulu ota ka fila oshisho eemhumbwe davo. Ohau kala alushe pokwoongala nokukufa ombinga moukalele. Ova pitifa komesho Ouhamba waKalunga monghalamwenyo yavo, na Jehova oha wanifa po eemhumbwe davo dopalutu.

⁵ Pefimbo olo la li lidjuu, Miguel nosho yo omukulukadi waye, Yurai, ova kala tava yandje elitulemo kunghee Jehova a kala noku va fila oshisho. Omafimbo amwe, Jehova okwa kala ha longifa ovamwatate novamwameme va pe oukwaneumbo oo oiniwe nokukwafela Miguel a mone oilonga iwa. Peemhito dimwe, Jehova okwa li a wanifa po eemhumbwe davo okupitila moikwafa oyo hai yandjwa koshitaimbelewa. Jehova ina efa nandenande oukwaneumbo oo. Osho oshe u kwafela u kale u na eitavelo la pama. Konima eshi va popya oshimoniwa shimwe shokondadalunde omo Jehova e va kwafela, omonakadona wavo woshiveli, Yoselin, okwa ti: “Otashi tu omukumo okumona nghee Jehova e tu kwafela. Oku li kaume kange nondi na elineekelo kutya ota ka kala alushe nokukwafela nge.” Okwa weda ko a ti: “Omaupyakadi oo twa pita muo tu li oukwaneumbo, otae tu longekidile omaupyakadi oo hatu ka shakeneka monakwiiwa.”

6. Ongahelipi to dulu okupameka eitavelo loye, ngeenge owa taalela oupyakadi wopashimaliwa?

⁶ Mbela owa taalela oupyakadi wopashimaliwa? Ngeenge osho, ou li monghalo itai nuwa omeva. Ashike ngeenge owa taalela eshongo olo, owa pumbwa okulongifa efimbo olo u pameke eitavelo loye. Ilikana kuJehova nokulesha eendjovo daJesus, odo tadi hangwa muMateus 6:25-34 nokudilonga kudo. Natu ka kundafaneni oimoniwa yokunena, oyo tai ulike kutya Jehova oha wanifa po eemhumbwe daavo ve lipyakidila  noilonga yaye. (1 Kor. 15:58) Ngeenge owa ningi ngaho, oto ka kala u na elineekelo la kola kutya Tate yetu womeulu ote ke ku kwafela, ngaashi ashike a li a kwafela vamwe, ovo va li meenghalo da fa doye. Oku shii osho wa pumbwa, noku shii nghee ta dulu oku ku kwafela. Eshi to mono nghee Jehova te ku kwafele monghalamwenyo, eitavelo loye otali ka enda tali pame, noto ka dula okulididimikila omashongo manene, oo to ka shakeneka monakwiiwa. — Hab. 3:17, 18.

7. Metwokumwe naMateus 8:23-26, “oshikungulu shinene” osha li sha yeleka ngahelipi eitavelo lovahongwa?

⁷ Eshi Jesus novahongwa vaye va li va hangika koshikungulu mefuta, Jesus okwa li a longifa omhito oyo, opo e va kwafele va mone kutya openi va pumbwa eitavelo la pama. (Lesha Mateus 8:23-26.) Jesus okwa hangika a kofa, eshi oshikungulu sha pindjala nomeva a hovela okuuya mowato. Ovahongwa, ovo va li va tila, ove mu pendula noku mu pula e va xupife. Okwe va pula ta ti: “Omolwashike mwa tila? Kamu na tuu eitavelo linini!” Ovahongwa ovo va li va tila, ova li va pumbwa okukala ve shii kutya Jehova oku na eenghono dokwaamena Jesus nosho yo ovo ve li pamwe naye koiponga. Mbela osho otashi tu hongo shike? Eitavelo la kola otali dulu oku tu kwafela tu lididimikile “oshikungulu shinene,” kutya nee oshikungulu sho venevene, ile oshopafaneko.

8-9. Eitavelo laAnel ola li la yelekwa ngahelipi, noshike she mu kwafela?

⁸ Natu ka kundafaneni kuAnel, omumwameme ina hombolwa wokoPuerto Rico, oo a li a pita meyeleko lidjuu e na eitavelo la pama. Okwa li a taalela “oshikungulu shinene” sho venevene. Eshongo ola hovela mo 2017, eshi oshikungulu shinene sha hanauna po eumbo laye. Okwa li yo a kanifa oilonga omolwoshikungulu osho. Anel okwa ti: “Pefimbo olo la li lidjuu neenghono onda li ndi na oisho, ashike onde lihonga okukala nde lineekela muJehova nokupopya naye okupitila meilikano. Kanda li nda efa oshisho shi wilile nge po.”

⁹ Anel okwa tumbula yo oshinima shimwe osho she mu kwafela, opo a dule okuungaunga neshongo olo, eduliko. Okwa ti: “Okushikula omayele oo hatu pewa kehangano, osha kwafela nge ndi kale nda ngungumana. Jehova okwa kwafela nge okupitila movamwatate novamwameme. Ova twa nge omukumo nova pa nge oinima oyo nda li nda pumbwa, opo ndi kale nomwenyo.” Okwa weda ko a ti: “Jehova okwa pa nge shihapu shi dulife pwaasho nde mu pula, neitavelo lange ola pama shi dulife nale.”

10. Oshike to ka ninga po, ngeenge owa taalela “oshikungulu shinene”?

¹⁰ Mbela owa taalela “oshikungulu shinene” monghalamwenyo yoye? Otashi dulika to mono oixuna omolwoshiponga shopaushitwe. Ile otashi dulika oshikungulu shopafaneko, ngaashi okuhe na oukolele oko kwe ku teya omukumo, ndele ku shii kutya ninga po shike. Omafimbo amwe otashi dulika u kale wa wililwa po koshisho, ashike ino efa nandenande oshisho shi ku efife po okulineekela muJehova. Ehena popepi naye okupitila meilikano tali di komutima. Pameka eitavelo loye mokukala ho dilonga kunghee Jehova e ku kwafela monakudiwa.  (Eps. 77:11, 12) Oto ka kala noushili kutya Jehova ke na efiku e ku efe nandenande, kutya nee opaife, ile omonakwiiwa.

11. Omolwashike tu na okukala twa tokola toko okudulika kwaavo tava kwatele komesho?

¹¹ Oshike vali tashi dulu oku ku kwafela u lididimikile omashongo? Ngaashi Anel a popya, eduliko. Kala we lineekela ovanhu, ovo ve lineekelwa kuJehova naJesus. Omafimbo amwe, ovo tava kwatele komesho otashi dulika ve tu pe omayele, oo taa monika ehe na oshilonga kufye. Ashike Jehova oha nangeke noupuna ovo hava dulika. Otwa mona mEendjovo daye nosho yo moimoniwa yovapiya vaye ovadiinini kutya okudulika ohaku xupifa eemwenyo. (Ex. 14:1-4; 2 Omaf. 20:17) Dilonga koihopaenenwa oyo. Ngeenge owa ningi ngaho, otashi ke ku linyengifa u kale wa halelela okushikula ewiliko lehangano laJehova paife nosho yo monakwiiwa. (Heb. 13:17) Onghee hano, ito ka kala wa tila oudjuu munene, oo u li poduka. — Omayel. 3:25.

12. Ekwatafano lilipi li li pokati kokukala neitavelo nosho yo okulididimikila okuhenouyuki, ngeenge hatu tale muLukas 18:1-8?

¹² Jesus okwa li e shii kutya okuhenouyuki otaku ka yeleka eitavelo lovahongwa vaye. Opo e va kwafele ve lididimikile onghalo ya tya ngaho, okwa longifa efaneko, olo tali hangwa membo laLukas. Jesus okwa popya ehokololo li na sha nomufiyekadi, oo a kala ta indile a tokolwe pauyuki. Omufiyekadi oo okwa li e na elineekelo kutya ngeenge okwa twikile, efiku limwe eindilo laye otali ka nyamukulwa. Lwanima, omutokoli okwa ka uda eindilo laye. Oshilihongomwa? Jehova ke fi omuhenouyuki. Jesus okwa ti: “Mbela Kalunga ita ka yukifila oinima ovahoololwa vaye ovo have mu ifana omutenya noufiku?” (Lesha Lukas 18:1-8.) Opo nee Jesus okwa weda ko a ti: “Ndele mbela eshi Omona womunhu te ke uya, ota ka hanga ko ngoo ovanhu ve na eitavelo la tya ngaho kombada yedu?” Ngeenge ohatu mono oixuna omolwokuhenouyuki, natu ulike kutya otu na eitavelo la kola la fa lomufiyekadi oo, mokukala hatu lididimike nokutwikila okuulika kutya otu na eitavelo. Ngeenge otu na eitavelo la pama, ohatu ka kala tu na elineekelo kutya efiku limwe lomomafiku Jehova ote ke tu kwafela. Natu kale yo twa lenga neenghono eilikano. Omafimbo amwe, omailikano etu otashi dulika a nyamukulwe monghedi oyo inatu teelela.

13. Eilikano ola li la kwafela ngahelipi oukwaneumbo umwe, eshi wa li tau ungaungwa nao shihe li pauyuki?

¹³ Natu ka kundafaneni oshimoniwa shomumwameme Vero, wokoDemocratic Republic of the Congo. Vero nomushamane waye, oo ehe fi Ondombwedi, nosho yo okamonakadona kavo komido 15, ova li va fiya po omukunda wavo, oo wa li wa ponokelwa kongudu yovakwaita. Ofimbo ve li mondjila, ova li va hanga ongudu imwe yovakwaita peinda lomondjila, oyo ya li ye va kangheka noku va ningila omatilifo kutya otai va dipaa. Eshi Vero a hovela okulila, okamonakadona kavo oka li taka kendabala oku mu mweneka, taka tumbula mokule edina laJehova lwoikando meilikano. Okakadona eshi ka mana okwiilikana, omukulunhu wetangakwaita okwe ka pula ta ti: “Kakadona ove, olyelye e ku honga okwiilikana?” Oka nyamukula ka ti: “Omeme a  honga nge, a longifa oshihopaenenwa osho tashi hangwa muMateus 6:9-13.” Omukulunhu wetangakwaita okwa ti: “Okakadona, inda nombili novadali voye, Jehova Kalunga keni ne mu amene!”

14. Oshike tashi dulu okuyeleka eitavelo letu, noshike tashi ke tu kwafela tu lididimike?

¹⁴ Oimoniwa ya tya ngaho, otai tu kwafele tu mone kutya eilikano ola fimana shi fike peni. Ndele ongahelipi ngeenge eilikano loye inali nyamukulwa diva, ile monghedi omo wa li wa teelela? Ngaashi omukulukadi womefaneko laJesus, twikila okwiilikana, u na elineekelo kutya Kalunga ketu ke na efiku e ku efe nomokweendela ko kwefimbo ota ka nyamukula eilikano loye monghedi yonhumba, ile yongadi. Twikila okwiilikana kuJehova e ku pe omhepo yaye iyapuki. (Fil. 4:13) Dimbuluka kutya mafiku Jehova ote ke ku nangeka noupuna shi dulife nale noto ka dimbwa okumona oixuna oko wa shakeneka monakudiwa. Ngeenge owe lididimikile omayeleko kekwafo laJehova, oto ka kala wa pamenena noto ka dula okulididimikila omayeleko, oo to ka shakeneka monakwiiwa. — 1 Pet. 1:6, 7.

15. Metwokumwe naMateus 17:19, 20, ovahongwa vaJesus ova li va taalela eshongo lilipi?

¹⁵ Jesus okwa honga ovahongwa vaye kutya eitavelo otali ke va kwafela va finde omaudjuu. (Lesha Mateus 17:19, 20.) Pomhito imwe, ova li va nyengwa okuta mo ondemoni, nonande peemhito dimwe ova li va dula oku di ta mo. Mbela oupyakadi owa li peni? Jesus okwe va yelifila kutya ova li va pumbwa eitavelo la pama. Okwe va lombwela kutya ngeenge ova kala ve na eitavelo la pama, otava ka dula okufinda omashongo, oo a fa eemhunda. Nokunena, nafye otashi dulika tu kale twa taalela omashongo, oo a fa eemhunda.

16. Eitavelo ola kwafela ngahelipi Geydi a dule okulididimikila oluhodi lomushamane waye, oo a dipawa?

¹⁶ Diladila koshihopaenenwa shaGeydi, omumwameme wokoGuatemala. Omushamane waye, Edi, okwa li a dipawa, ofimbo va li mondjila tava shuna keumbo tava di kokwoongala. Eitavelo ola li la kwafela ngahelipi Geydi e lididimikile oluhodi linene? Okwa ti: “Eilikano ola kwafela nge ndi undulile omutengi wange kuJehova, naasho osha kwafela nge ndi kale ndi udite ombili yopamadiladilo. Onda mona nghee Jehova ta file nge oshisho okupitila movapambele vange nosho yo mookaume kange vomeongalo. Okukala nde lipyakidila moilonga yaJehova okwa ninipika ouyehame wange nosha kwafela nge ndi kale handi lipula noisho yefiku limwe poshikando, ponhele yokulipula unene noisho yefiku lomongula. Konima eshi nda pita monghalo oyo, onde lihonga kutya, ngeenge onda ka shakeneka eshongo keshe monakwiiwa, ohandi ka dula oku li taalela kekwafo laJehova, laJesus nosho yo lehangano laYe.”

17. Oshike twa pumbwa okuninga, ngeenge twa taalela omashongo oo a fa eemhunda?

¹⁷ Mbela owa nyika oluhodi omolwefyo laumwe oo u hole? Konga efimbo u pameke eitavelo loye li na sha neteelelo lenyumuko mokulesha omahokololo oo taa hangwa mOmbiibeli e na sha naavo va nyumunwa. Mbela owa nyika oluhodi omolwoshilyo shoukwaneumbo weni osho sha kondwa? Konakona ouyelele u na sha naasho,  opo u kale wa tomhwa kutya onghedi yaKalunga yokuyandja outekuduliko alushe oya denga mbada. Kashi na nee mbudi kutya owa taalela oupyakadi wa tya ngahelipi, longifa omhito oyo u pameke eitavelo loye. Mbubulila Jehova omutima woye. Ino litongola ko kovamwaxo, ndele ponhele yaasho ehena popepi elela navo. (Omayel. 18:1) Kala ho kufa ombinga momalipyakidilo, oo tae ku kwafele u lididimike, nonande omafimbo amwe otashi dulika u kale wa nyika oluhodi. (Eps. 126:5, 6) Kala ho ongala pandjikilile, ho kufa ombinga moilonga yokuudifa nokukala ho lesha Ombiibeli. Kala ho yandje elitulemo komanangeko noupuna a tunhula, oo Jehova e tu tuvikilila. Eshi to mono nghee Jehova te ku kwafele, eitavelo loye otali ka enda tali pamenene.

18. Ngeenge owa didilike kutya eitavelo loye ola nghundipala, oshike wa pumbwa okuninga po?

¹⁸ Ngeenge eshongo olo wa shakeneka monakudiwa, ile olo u li mulo paife ola ulika kutya ku na eitavelo la pama, ino teka omukumo. Longifa omhito oyo u pameke eitavelo loye. Hopaenena ovayapostoli vaJesus, ovo va indila va ti: “Tu wedela eitavelo.” (Luk. 17:5) Diladila yo koihopaenenwa oyo twa kundafana moshitukulwa eshi. Ngaashi Miguel naYurai, kala ho dimbuluka oikando aishe oyo Jehova e ku kwafela. Kala ho ilikana kuJehova tashi di komutima, ngaashi okamonakadona kaVero nosho yo Anel, unene tuu ngeenge wa taalela oupyakadi wa kwata moiti. Ngaashi Geydi, dimbuluka kutya Jehova otashi dulika e tu pe ekwafo olo twa pumbwa okupitila movapambele nosho yo mookaume ketu. Ngeenge owa efa Jehova e ku kwafele u lididimikile omashongo, oo u li muo paife, oto ka kala u na elineekelo kutya ote ke ku kwafela u lididimikile eshongo keshe, olo tashi dulika u ka shakeneke monakwiiwa.

19. Jesus okwa li e na elineekelo lilipi, noto dulu okukala u noushili ulipi?

¹⁹ Jesus okwa tumbula eemhito opo ovahongwa vaye va li va pumbwa eitavelo. Ashike okwa li e shii kutya kekwafo laJehova otava ka dula okufinda omashongo monakwiiwa nomupondo. (Joh. 14:1; 16:33) Oku na elineekelo kutya eitavelo la pama otali ka kwafela ongudu inene i xupe poudjuu munene. (Eh. 7:9, 14) Mbela naave oto ka kala umwe womuvo? Onghee hano, kekwafo laJehova oto dulu okukala umwe womuvo, ngeenge owa ningi ngaashi to dulu paife, opo u pameke eitavelo loye. — Heb. 10:39.