1. Nkia kiuvu olenda kukiyuvula?

NGA ezak’e ntangwa, otokananga kwayingi vava oyindulanga e mambu mebwa ke kolo ko, i sia vo, lufwasu lwa mabundu maluvunu, vava tunuaniswa kwa Ngonge a Mangonge ye vita ya Armangedo? Ezak’e ntangwa mpe ukukiyuvulanga: ‘Nga lukwikilu lwasikila ikala lwau vava e mambu mama mansisi mevangama?’ Avo otokananga mu kuma kia mambu mama, e mvovo mia Yesu muna sono kibongelo e longi diadi, mikusadisa kikilu. Yesu wavovesa alongoki andi vo: “Ke nutelamwa mioyo ko. Nukwikila.” (Yoa. 14:1) Kieleka, o lukwikilu lwasikila lulenda kutusadisa mu lembi mona wonga mu kuma kia mambu mebwa kuna sentu.

2. Aweyi tulenda kumikina lukwikilu lweto? Nkia mambu tulongoka mu longi diadi?

² Obadika dina tuvanganga owau vava lukwikilu lweto lutontwanga, dilenda kumika lukwikilu lweto muna zizidila mambu mebwa kuna sentu. Vava tuyindulanga dina tuvanganga owau vava lukwikilu lweto lutontwanga, dikutusadisa mu zaya kana vo tufwete kumika diaka lukwikilu lweto yovo ve. Konso ntangwa tuzizidilanga e ntonta, o lukwikilu lweto lukumamanga. Ediadi dikutusadisa mu zizidila e mambu mebwa kuna sentu. Mu longi diadi, mambu yá tufimpulula mana alongoki a Yesu bawanana mau masonga vo bafwete kumika diaka lukwikilu lwau. I bosi, tulongoka una oyeto mpe o unu tulenda wananena ye mambu mau mamosi ye una malenda kutukubikila mu zizidila mambu mebwa kuna sentu.

3. Nze una wasonama muna Matai 6:30, 33, nkia diambu Yesu katoma kiesesa mu kuma kia lukwikilu?

³ Divavanga vo o se yovo ngudi kalungisa e nsatu za esi nzo  andi, i sia vo, kubavana madia, mvuatu ye fulu kia zingila. Kansi, ke diasazu ko mu vanga wo omu lumbu yayi yampasi tuzingilanga. Akaka muna mpangi zeto bakatwilu muna salu ye kana una vo bena vanga e ngolo mu vava e salu kiankaka, ke bena kio solola ko. Vo i akaka bena bembola e salu ke yina ngwizani ko ye nkanikinu mia Bibila. Avo mambu mama matubwididi, tufwete kala ye lukwikilu lwasikila vo Yave okutuvana ina tuvuidi o mfunu muna lunga-lunga esi nzo eto. Yesu watoma kiesesa e diambu diadi kwa alongoki andi muna Longi diandi vana Mongo. (Tanga Matai 6:30, 33.) Vava tukalanga kikilu ye ziku vo Yave kesinga kutubembola ko, ediadi dikutusadisa mu kwamanana kukivana muna salu kia Yave. Vava tumonanga una Yave kekutusadisilanga muna lungisa e nsatu zeto za kinitu, tutoma finamanga Yave ye lukwikilu lweto lukumamanga.

4-5. Nki kiasadisa esi nzo mosi vava batokananga mu kuma kia madia?

⁴ Badika una esi nzo mosi kuna Venezuela bamwena lusadisu lwa Yave vava batokananga mu kuma kia madia. Mpangi Miguel yo esi nzo andi, bakala ye ntonga ina yabasadisanga mu kala ye nzimbu bavuanga o mfunu muna zinga. Kuna kwalanda, yimpumbulu bakala ye nkele bayenda kutumuna e ntong’au yo kubayinga. Mpangi Miguel wavova vo: “Owau, mu mpatu yakete twasompekwa tusadilanga muna lenda lekwa kia dia. Lumbu yawonso muna mene, ilombanga kwa Yave muna kutuvana ina tuvuidi o mfunu muna lumbu kiokio.” E zingu kia esi nzo yayi kiakituka se kiampasi, kansi bekwikilanga vo Se dieto dia zulu olungisa e nsatu zau, ediadi dikubafilanga mu lembi kondwa muna tukutakanu ye muna salu kia umbangi. Besianga e Kintinu va fulu kiantete muna zingu kiau ye Yave okubavananga ina bavuidi o mfunu.

⁵ Muna kolo kiaki kiampasi, mpangi Miguel yo Yurai wa nkaz’andi, besianga e sungididi mu zaya e mpila ina Yave kekubalunga-lungilanga. Ezak’e ntangwa, Yave osadilanga mpangi muna nkutakani muna kubavana lekwa bavuidi o mfunu yo sadisa mpangi Miguel mu solola e salu. Ezak’e ntangwa mpe Yave osadilanga Betel muna kubavana e lekwa bavuidi o mfunu. Yave kasidi kubabembola ko. Muna kuma kiaki, lukwikilu lwa esi nzo yayi lukumamene kikilu. Vava kayika mambu masikididi muna songa una Yave kekubasadisilanga, o mwan’au wankento Yoselin, ona wa mbuta, wavova vo: “Dialukasakeso kikilu mu mona e mpila Yave kekutusadisilanga. Yave i nkundi ame, ngina ye vuvu vo okwamanana kunsadisa. E mambu mampasi tunuananga mau, matukubikidi mu zizidila e mpasi tuwanana zau kuna sentu.”

6. Aweyi olenda kumikina lukwikilu lwaku avo diambu diakondwa nzimbu onuananga diau?

⁶ Nga mpasi zakondwa nzimbu onuananga zau? Avo i wau, ekiaki kolo kiampasi kikilu kwa ngeye. Kansi, olenda sadila e kolo kiaki mu kumika lukwikilu lwaku. Samba kwa Yave ekolo otanganga yo badika e mvovo mia Yesu miasonama muna Matai 6:25-34. Badika e nona ya lumbu yeto isonganga una Yave kelunga-lungilanga awana bekuyivananga  muna salu kiandi. (1 Kor. 15:58) Ovanga wo dikumika e vuvu kiaku kia sia vo wauna Yave kasadisila mpangi zankaka ana banuana ye mpasi nze zaku, okusadisa mpe. Yave ozeye e lekwa ina ovuidi o mfunu ye ozeye una kelungisila e nsatu zaku. Vava obakula una Yave kekusadisilanga muna zingu kiaku, o lukwikilu lwaku lukumama, ediadi dikusadisa mu zizidila e mpasi owanana zau kuna sentu.—Kab. 3:17, 18.

7. Landila e sono kia Matai 8:23-26, aweyi e “tembwa kiangolo” kiatontela lukwikilu lwa alongoki?

⁷ Vava Yesu ye alongoki andi bakala muna nzaza muna mbu, bawanana ye tembwa kiangolo. Yesu wasadila e diambu diadi muna kubasadisa babakula o mfunu wa kumika diaka lukwikilu lwau. (Tanga Matai 8:23-26.) Wau vo tembwa ngolo kikilu kiakala, mavuku mayantika kota muna nzaza, kansi Yesu waleka kwandi lembi tokana. Alongoki bamona o wonga yo kunsikamesa kimana kabavuluza. O Mfumu kuna ngemba zawonso wabasemba yo kubayuvula: “Ekuma nuinina yo wonga yeno akwa filukwikilu?” Alongoki badi bakula vo Yave wafwana kakala mu tanina Yesu ye awana bakala yandi. Adieyi tulenda longoka muna diambu diadi? O lukwikilu lwakumama lulenda kutusadisa mu zizidila konso tembwa kiangolo kilenda bwa mu zunga kieto yovo konso mpasi zilenda tezaneswa ye “tembwa kiangolo.”

8-9. Aweyi lukwikilu lwa mpangi Anel lwatontelwa? Nki kiansadisa?

⁸ Badika e nona kia nsanga eto Anel una vo mpumpa ozingilanga kuna Porto Rico, ona wawanana ye diambu diampasi diakumika lukwikilu lwandi. E diambu diampasi kawanana diau i tembwa kiangolo kiabwa muna mbanz’au. O lukwikilu lwandi lwayantika tontwa muna mvu wa 2017, vava tembwa kiangolo kiayikilwa vo Maria kiafwasa e nzo andi. Mu kuma kia tembwa kiaki, wakatulwa mu salu. Mpangi Anel wavova vo: “Muna kolo kiakina kiampasi yatoma tokananga, kansi yalongoka obunda e vuvu kwa Yave yo samba, yo lembi yambula vo e ntokani zankakidila mu vanga mana mfwete vanga.”

⁹ Mpangi Anel wayika diambu diankaka diansadisa mu zizidila e mpasi zazi, i sia vo, lemvokela luludiku. Wavova vo: “Olemvokela luludiku lwa nkubik’a Yave diansadisa mu kala wavuvama. Yave wasadila ampangi muna kunsadisa yo kunkasakesa. Bamvananga mpe lekwa yavuanga o mfunu muna zinga. Yave wampana yayingi lutila nkutu ina yanlombanga, ediadi diakumika lukwikilu lwame.”

10. Adieyi olenda vanga avo owanane ye diambu dina nze “tembwa kiangolo”?

¹⁰ Nga diambu diampasi onuananga diau muna zingu dina nze “tembwa kiangolo”? Dilenda kala vo sumbula kiabwidi mu mbanz’eno. Yovo, kimbevo kiangolo una kiau kikuyoyesanga ye kuzeye ko dina ofwete vanga. Ezak’e ntangwa olenda tokana, kansi kuyambula ko vo e ntokani zazi zafila mu lembi bunda Yave e vuvu. Toma finama Yave muna sambanga ye nsi a ntima yawonso. Kumika lukwikilu lwaku muna badikanga konso ntangwa  ina Yave kasadisa muna zingu. (Nku. 77:11, 12) Muna mpila yayi, olenda kala ye ziku vo Yave kesinga kuyambula ko.

11. Ekuma tufwete lemvokelanga awana bevitanga o ntu muna nkutakani?

¹¹ Nkia diambu diankaka dilenda kusadisa mu zizidila e mpasi? Nze una mpangi Anel kavova, i lemvokela tuludiku. Bundanga e vuvu kw’awana Yave yo Yesu bebundanga e vuvu. Ezak’e ntangwa, awana bevitanga o ntu, balenda vana luludiku lulenda monekena vo ke luna mfunu ko kwa yeto. Kansi Yave osambulanga awana belemvokelanga tuludiku. E Diambu dia Nzambi ye nona ya selo yandi yakwikizi isonganga vo olemvokela tuludiku, mioyo mia wantu divuluzanga. (Luv. 14:1-4; 2 Tus. 20:17) Badikanga muna nona nze yayi. Ovanga wo diwokesa e tima diaku dia lemvokela tuludiku twa nkubik’a Yave owau ye kuna sentu. (Ayib. 13:17) Okala mpe wakubama mu zizidila e tembwa kiangolo eki kifinamene.—Nga. 3:25.

12. Landila e sono kia Luka 18:1-8, nkia ngwizani ina vana vena kala ye lukwikilu yo zizidila diambu diakondwa unsongi?

¹² Yesu wazaya wo vo ovangwa e diambu diakondwa unsongi kwadi tonta lukwikilu lwa alongoki andi. Muna kubasadisa mu sunda e diambu diadi, wabatela kingana kina muna nkand’a Luka. Yesu wazingula lusansu lwa nkento wafwilwa yakala ona wasiandamanga kwa mfundisi mosi walembi songa vo kalungiswa muna mfundu. Nkento ndioyo wafwilwa yakala, wakala ye vuvu vo osadiswa avo siandamene lomba. Kuna kwalanda, o mfundisi watambulwila e ndomb’andi. Nswaswani ye mfundisi ndioyo, Yave nkwa unsongi. Muna kuma kiaki, Yesu wavova vo: “O Nzambi, nga kalendi lungisa awana kasola ko, ana bekumbokelanga fuku yo mwini?” (Tanga Luka 18:1-8.) I bosi, Yesu wakudikila vo: “O Mwan’a muntu vava kekwiza, nga owana kikilu lukwikilu lwa mpila yayi ova nza?” Adieyi tulenda longoka muna lusansu lwalu? Vava tuvangwanga diambu diakondwa unsongi, tufwete kala ye luzindalalu yo zizidila muna songa vo lukwikilu lwakumama tuna lwau nze nkento ndioyo wafwilwa yakala. Lukwikilu lwalu lukutuvana e vuvu vo vekala ye lumbu Yave osingika mambu muna wete dieto. Tufwete kwikilanga mpe vo e sambu kivuidi o nkuma. Ezak’e ntangwa, e sambu yeto ilenda vaninua e mvutu muna mpila ina ke twayindwidi ko.

13. Aweyi e sambu kiasadisila esi nzo mosi ana bavangwa e diambu diakondwa unsongi?

¹³ Badika e nona kia mpangi Vero ona ozingilanga kuna República Democrática do Congo. Mpangi Vero yo nkaz’andi una vo ke Mbangi a Yave ko yo mwan’au ankento una ye mvu 15, vita batinanga vava e vata diau diakotelwa kwa buka kia masoladi. Ekolo batinanga, balwaka va fulu kimosi kina masoladi bakakidilanga e nzila, baningameswa yo vumiswa kwa masoladi vo vondwa bevondwa. Vava mpangi Vero kayantika odila, mwan’andi wamvuvika o ntima yo samba mu nding’angolo  ekolo kavutukilanga e nkumbu a Yave muna sambu kiandi. Vava kamana samba, o mfumu a masoladi wanyuvula vo: “E mwan’a ndumba, nani walonga o samba?” Wavutula vo: “Ngudi ame, wasadilanga e sambu kina muna Matai 6:9-13, muna kundonga o samba.” O mfumu a masoladi wavova vo: “E mwan’a ndumba, wenda kuna luvuvamu kumosi yo mase maku, yambula Yave wa Nzambi aku kanutanina!”

14. Nkia diambu dilenda tonta lukwikilu lweto? Nki kilenda kutusadisa mu zizidila?

¹⁴ E nona nze yayi itulongele vo ke tufwete vilakananga ko vo e sambu mfunu kikilu kina. Kansi, adieyi olenda vanga avo e sambu yaku ke ivaninu mvutu ko vana vau yovo mu mpil’a sivi? Nze nkento wafwilwa yakala oyikwanga muna kingana kia Yesu, kwamanana samba yo kala ye ziku vo Nzambi eto kesinga kubembola ko ye muna ntangw’andi ovana e mvutu zaku. Kwamanana lomba mwand’avelela kwa Yave muna sambu. (Fili. 4:13) Sungamena dio vo ke kolo ko Yave okusambula ye ovilakana mambu mawonso mampasi wawanana mau. Vava ozizidilanga e mpasi muna lusadisu lwa Yave, o lukwikilu lwaku lukumama yo kala wakubama mu zizidila e mpasi zikwiza kuna sentu.—1 Pet. 1:6, 7.

15. Landila e sono kia Matai 17:19, 20, nkia diambu diampasi bawanana diau alongoki a Yesu?

¹⁵ Yesu walonga alongoki andi vo o lukwikilu lulenda kubasadisa muna zizidila e mambu mampasi. (Tanga Matai 17:19, 20.) Nkumbu miayingi, alongoki a Yesu balendanga vaikisa e nkuya, kansi lumbu kimosi, ke balenda wo vanga ko. Ekuma ke balendela ko? Yesu wasasila vo lukwikilu diaka bavuanga o mfunu. Wabavovesa vo avo bekala ye lukwikilu lwasikila, balenda nkutu sunda e mambu mampasi malenda tezaneswa ye miongo. O unu, oyeto mpe nanga mambu mampasi tunuananga mau malenda tezaneswa ye miongo.

16. Aweyi lukwikilu lwasadisila mpangi Geydi mu zizidila sumbula ye ntantu?

¹⁶ Badika e nona kia mpangi ankento Geydi, ona ozingilanga kuna Guatemala. Mpangi Edi wa nkaz’andi wavondwa ekolo batukanga kuna lukutakanu. Aweyi lukwikilu lwasadisila mpangi Geydi mu zizidila sumbula kiaki? Wavova vo: “E sambu yansadisa mu yekeka e zitu diame kwa Yave yo kala ye luvuvamu lwa ntima. Yamonanga una Yave kasadila yitu yame ye akundi muna nkutakani muna kunsadisa. Okuyivana muna salu kia Yave dikululanga e ntantu zame yo lembi tokanena e lumbu kia mbazi. Vava yabwila e diambu diadi diampasi, yalongoka vo kiakala nkia diambu diampasi dikumbwila kuna sentu, ikala wakubama mu zizidila dio muna lusadisu lwa Yave, Yesu ye nkubik’a Yave.”

17. Adieyi tulenda vanga avo tuwananene ye diambu diampasi dilenda tezaneswa ye mongo?

¹⁷ Nga ntantu onuananga zau mu kuma kia lufwa lwa muntu otoma zolanga? Avo i wau, vaulanga e ntangwa muna tanganga lusansu lwa Bibila luyikanga awana bafulwa muna mafwa  kimana wakumika lukwikilu lwaku muna vuvu kia lufuluku. Nga wakendalala una mu kuma kia yitu kiaku wavaikisu mu nkutakani? Avo i wau, vavulula muna Bibila kimana wayikwikidisa vo longi dia Nzambi nluta kaka ditwasanga. Kiakala nkia diambu diampasi onuananga diau, sadila e kolo kiaki mu kumika lukwikilu lwaku. Zayisa kwa Yave una kikilu omonanga muna ntima. Vana fulu kia kuyivambula, toma finama mpangi zaku muna nkutakani. (Nga. 18:1) Uyivana muna salu ilenda kusadisa mu zizidila, kana nkutu vo kuna mansanga ovangila yo. (Nku. 126:5, 6) Kwamanana kwenda mu tukutakanu, salu kia umbangi yo tanga e Bibila. Yindulanga e nsilu mia Yave emi milungana kuna sentu. Ekolo omonanga una Yave kekusadisilanga, lukwikilu lwaku lukumama kikilu.

18. Avo omwene vo kuna ye lukwikilu lwasikila ko, adieyi ofwete vanga?

¹⁸ Avo mambu mampasi onuananga mau owau masengomwene vo lukwikilu lwaku ke lwasikila ko, kukendalala ko. Badikila mo se lau diambote muna kumika lukwikilu lwaku. Lomba dina alongoki a Yesu balomba, oku vo: “Utukudikila lukwikilu.” (Luka 17:5) Badika mpe e nona iyikilu mu longi diadi. Nze mpangi Miguel ye Yurai, sungamenanga e ntangwa zawonso zina Yave kasadisi kala. Nze mwan’a mpangi Vero yo mpangi Anel, sambanga kwa Yave ye nsi a ntima yawonso musungula avo diambu diampasi kikilu onuananga diau. Nze mpangi Geydi, sungamenanga dio vo Yave osadila e yitu ye akundi aku muna kusadisa. Ozevo, konso ntangwa oyambulanga vo Yave kasadisa mu zizidila e mpasi, okala ye ziku vo okusadisa mpe mu zizidila konso mpasi owanana zau kuna sentu.

19. Nkia ziku Yesu kakala kiau? Nkia ziku olenda kala kiau?

¹⁹ Yesu wasadisa alongoki andi muna zaya e mambu mana bafwana kumikina diaka lukwikilu lwau. Kansi, kakala ye lukatikisu ko vo Yave okubasadisa kimana bazizidila konso mpasi bewanana zau kuna sentu. (Yoa. 14:1; 16:33) Yesu wakala ye ziku vo lukwikilu lwasikila lusadisa ndong’ayingi mu vuluka muna mpasi zayingi ezi zifinamene. (Lus. 7:9, 14) Nga okala muna buka kiaki kia ndong’ayingi? Muna nkenda za Yave, okala muna buka kiaki avo osadidi e lau una diau owau mu kumika lukwikilu lwaku.—Ayib. 10:39.