Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

EDWƐKƐ 47

Kɛzi Wɔ Diedi Ne Kpole Bayɛ Ɛ?

Kɛzi Wɔ Diedi Ne Kpole Bayɛ Ɛ?

“Bɛmmamaa bɛ ahonle tu. Bɛnyia diedi.”​—DWƆN 14:1.

EDWƐNE 119 Ɔwɔ Kɛ Yɛnyia Diedi

MƆƆ YƐBAZUKOA *

1. Kpuya boni a bie a yɛbabiza yɛ nwo a?

SAA ɛdwenle ninyɛne mɔɔ basisi, le kɛ adalɛ ɛzonlenlɛ mɔɔ bɛbazɛkye ye, Gɔgo mɔɔ ɔvi Meegɔgo la ɛtetalɛ ne nee Amagɛdɔn konle ne anwo a, ɔyɛ a ɔmaa adwenleadwenle tɔ ɛ nwo ɔ? Asoo wɔbiza ɛ nwo ɛlɛ kɛ, ‘Saa ninyɛne ɛhye mɔ mɔɔ yɛ ɛzulolɛ la ɛlɛsisi a, mebahola meali nɔhalɛ meagyinla ɔ nloa meahɔ awieleɛ ɔ?’ Saa edwɛkɛ ɛhye ɛra wɔ adwenle nu ɛlɛ a, Gyisɛse edwɛkɛ mɔɔ wɔ edwɛkɛtile tɛkese ne anu mɔɔ yɛbazuzu nwo la baboa wɔ kpalɛ. Gyisɛse hanle hilele ye ɛdoavolɛma ne kɛ: “Bɛmmamaa bɛ ahonle tu. Bɛnyia diedi.” (Dwɔn 14:1) Diedi kpole baboa yɛ yeamaa yɛava anwodozo yɛagyinla mɔɔ ɔbazi kenle bie la anloa.

2. Duzu a yɛyɛ a yɛ diedi ne bayɛ kpole a, na duzu a yɛbazuzu nwo wɔ edwɛkɛ ɛhye anu a?

2 Saa yɛsuzu kɛzi yɛgyinla yɛ diedi ne anwo sɔnea nloa ɛnɛ la anwo a, ɔbamaa yɛanwu mɔɔ yɛyɛ a yɛ diedi ne bayɛ kpole na yɛagyinla sɔnea nloa kenle bie la. Saa yɛdwenle kɛzi yɛgyinla sɔnea nloa kɛkala la anwo a, ɔbamaa yɛanwu ɛleka mɔɔ yɛ diedi ne tɔ sinli na ɔwɔ kɛ yɛmia nu la. Mekɛ biala mɔɔ yɛbagyinla sɔnea nloa la ɔmaa yɛ diedi ne yɛ kpole. Ɛhye baboa yɛ yeamaa yɛagyinla sɔnea mɔɔ yɛbayia ye kenle bie la anloa. Wɔ edwɛkɛ ɛhye anu, yɛbazuzu tɛnlabelɛ nna mɔɔ Gyisɛse ɛdoavolɛma yiale mɔɔ maanle bɛnwunle kɛ bɛhyia diedi kpole la anwo. Eza yɛbazuzu kɛzi yɛbahola yɛayia tɛnlabelɛ ko ne ala bie ɛnɛ nee kɛzi bɛbaziezie yɛ bɛamaa kenle bie la anwo.

ƆWƆ KƐ YƐNYIA DIEDI KƐ NYAMENLE BAVA MƆƆ YƐHYIA NWO LA AMAA YƐ

Bie a yɛbayia ezukoa nwo ngyegyelɛ, noko yɛ diedi ne baboa yɛ yeamaa yɛava yɛ adwenle yɛazie Belemgbunlililɛ ne azo (Nea ɛdendɛkpunli 3-6)

3. Duzu a Gyisɛse edwɛkɛ mɔɔ wɔ Mateyu 6:30, 33 la maa yɛte ɔ bo wienyi a?

3 Abusua tile biala kulo kɛ ɔmaa ɔ ye nee ɔ mra asa ka aleɛ, adɛladeɛ nee dabelɛ mɔɔ bɛhyia nwo la. Ɔyɛ a ɛhye ɛyɛlɛ ɛnla aze wɔ mekɛ ɛhye mɔɔ anu yɛ se la anu. Yɛ mediema diedima bie mɔ gyima ɛvi bɛ sa na bɛbɔ mɔdenle biala noko bɛnnyia fofolɛ. Bie mɔ noko ɛkpo kɛ bɛbayɛ gyima mɔɔ ɔnfɛta kɛ Kilisienema yɛ la. Wɔ tɛnlabelɛ ɛhye mɔ amuala anu, ɔhyia kɛ yɛnyia diedi kpole kɛ Gyihova balua adenle bie azo yeamaa yɛ abusua ne asa aha mɔɔ bɛhyia nwo la. Gyisɛse maanle ye ɛdoavolɛma ne dele ɛhye abo wienyi wɔ ye Boka Zo Ɛdendɛlɛ ne anu. (Kenga Mateyu 6:30, 33.) Saa yɛnyia anwodozo bɔkɔɔ kɛ Gyihova ɛnrɛkpo yɛ a, ɔbamaa yɛahola yɛava yɛ adwenle yɛazie debie mɔɔ anwo hyia kpalɛ la azo​—Belemgbunlililɛ gyima ne. Yɛɛ saa yɛnwu kɛzi Gyihova ɛlɛfa mɔɔ yɛhyia nwo la amaa yɛ a, ɔbamaa yɛabikye ye kpalɛ na yɛ diedi ne ayɛ kpole.

4-5. Duzu a boale abusua bie maanle bɛgyinlanle ninyɛne mɔɔ bɛhyia nwo la anwo adwenleadwenle nloa a?

4 Suzu kɛzi Gyihova boale abusua bie mɔɔ wɔ Venezuela wɔ mekɛ mɔɔ ninyɛne mɔɔ bɛhyia nwo la anwo adwenleadwenle dɔle bɛ nwo la anwo. Dɛba ne ɛnee Castro abusua ne yɛ ɛbɔ nu gyima na yemɔ a maa bɛnyia ezukoa bɛnea bɛ nwo a. Noko menli bie mɔɔ dedɛ adu la ravale bɛ azɛlɛ ne na bɛvoanle abusua ne bɛvile zolɛ. Miguel mɔɔ le selɛ ne la hanle kɛ: “Kɛkala awie azɛlɛ ekyi bie mɔɔ yɛhɔzɛlɛ la azo a yɛduolua yɛ aleɛ na yɛfa yɛnea yɛ nwo a. Nwonlomɔ biala mesɛlɛ Gyihova kɛ ɔmaa yɛ sa ɛha mɔɔ yɛhyia nwo wɔ kenle zɔhane anu la.” Asetɛnla ɛnla aze ɛmmaa Castro abusua ne noko kɛmɔ bɛlɛ yɛ Ze ne mɔɔ lɛ ɛlɔlɛ la anu diedi bɔkɔɔ kɛ ɔbava mɔɔ bɛhyia nwo kenle ko biala la yeamaa bɛ la ati, bɛkɔ debiezukoalɛ nee daselɛlilɛ dahuu. Bɛfa Belemgbunlililɛ ne bɛdimoa bɛ ɛbɛlabɔlɛ nu yɛɛ Gyihova fa mɔɔ bɛhyia nwo la maa bɛ.

5 Wɔ mekɛ ɛhye mɔɔ anu yɛ se la anu, Meguel nee ɔ ye Yurai ɛva bɛ adwenle ɛzie kɛzi Gyihova ɛlɛnea bɛ la azo. Ɔdwu mekɛ ne bie a, Gyihova dua mediema diedima nwo zo fa ninyɛne bie mɔ mɔɔ bɛhyia la maa bɛ anzɛɛ bɛboa Miguel bɛmaa ɔnyia gyima. Ɔyɛ noko a, Gyihova dua moalɛ gyima ne mɔɔ Bɛtɛle yɛ la azo fa mɔɔ bɛhyia nwo la maa bɛ. Gyihova ɛtɛkpole bɛ ɛlɛ. Ɛhye ɛmaa bɛ abusua ne diedi ɛyɛ kpole. Mɔɔ bɛ ra raalɛ kpanyinli ne, Yoselin hanle debie fɔɔnwo mɔɔ Gyihova yɛle boale bɛ anwo edwɛkɛ wiele la, eza ɔhanle kɛ: “Kɛzi yɛnwunle ye bɔkɔɔ kɛ Gyihova ɛlɛboa yɛ la maa yɛ anwosesebɛ kpole. Menwu ye kɛ ɔle me gɔnwo mɔɔ ɔbaboa me dahuu.” Ɔvale ɔzɔle zo kɛ: “Sɔnea mɔɔ yɛ abusua ne ɛyia la ɛziezie yɛ ɛmaa sɔnea mɔɔ anu yɛ se mɔɔ yɛbayia ye kenle bie la.”

6. Saa ɛlɛyia ezukoa nwo ngyegyelɛ a, duzu a ɛbayɛ amaa wɔ diedi ne ayɛ kpole a?

6 Ɛlɛyia ezukoa nwo ngyegyelɛ ɔ? Saa ɔle zɔ a, ɔkile kɛ ɔnla aze fee ɔmmaa wɔ. Noko ɔnva nwo kɛzi tɛnlabelɛ ne anu yɛ se la, ɛbahola wɔava mekɛ ɛhye wɔamia wɔ diedi ne anu. Yɛ asɔne na kenga Gyisɛse edwɛkɛ mɔɔ wɔ Mateyu 6:25-34 la na dwenledwenle nwolɛ. Suzu ɛnɛ mekɛ ye neazo bie mɔ mɔɔ maa yɛnwu kɛ Gyihova maa bɛdabɛ mɔɔ bɛ nye bolo bɛsonle ye la asa ka mɔɔ bɛhyia nwo la anwo. (1 Kɔl. 15:58) Saa ɛyɛ zɔ a, ɔbamaa wɔanyia anwodozo kpole kɛ, kɛ mɔɔ wɔ anwuma Selɛ ne ɛboa bɛdabɛ mɔɔ bɛyiale tɛnlabelɛ ko ne ala bie la zɔhane ala a ɔbaboa ɛdawɔ a. Ɔze mɔɔ ɛhyia la yɛɛ ɔze adenle mɔɔ ɔbalua zo yeava yeamaa wɔ la. Saa ɛnwu kɛ Gyihova ɛlɛboa wɔ a, ɔbamaa wɔ diedi ayɛ kpole amaa wɔahola wɔagyinla sɔnea mgbole mɔɔ ɛbayia ye kenle bie la anloa.​—Hab. 3:17, 18.

ƆWƆ KƐ YƐNYIA DIEDI AMAA YƐAHOLA YƐAGYINLA “AHUMU KPOLE BIE” ANLOA

Diedi kpole baboa yɛ yeamaa yɛagyinla ahumu kpole biala anloa, kɛ ɔle ahumu kpalɛ anzɛɛ sɛkɛlɛneɛ adenle zo (Nea ɛdendɛkpunli 7-11)

7. Kɛ mɔɔ Mateyu 8:23-26 kile la, kɛzi “ahumu kpole bie” zɔle ɛdoavolɛma ne diedi nleanle ɛ?

7 Mɔɔ Gyisɛse nee ye ɛdoavolɛ ne mɔ lua nyevile nye na ahumu kpole bie dule la, Gyisɛse vale mɔɔ zile la boale bɛ maanle bɛnwunle ɛleka mɔɔ bɛhyia diedi kpole la. (Kenga Mateyu 8:23-26.) Mɔɔ ɛnee ahumu ne ɛlɛtu kpole na nzule ɛlɛbu agua ɛlɛne ne anu la, ɛnee Gyisɛse ɛlafe botoo. Mɔɔ ɛdoavolɛma ne mɔɔ ahonle ɛdu la dunwuele Awulae na bɛhanle bɛhilele ye kɛ ɔlie bɛ la, ɔhwile bɛ nyunlu ekyi kɛ: “Duzu ati a bɛ ahonle ɛdu zɛhae ɛ, bɛmɛ mɔɔ bɛ diedi le ekyi a?” Ɛnee ɔwɔ kɛ ɛdoavolɛma ne mɔɔ ahonle ɛdu la nwu kɛ Gyihova kola bɔ Gyisɛse nee bɛdabɛ mɔɔ bɛ nee ye lua la anwo bane bɔkɔɔ fi ngyegyelɛ biala anwo. Duzu a yɛsukoa yɛfi nu a? Diedi kpole kola boa yɛ maa yɛgyinla “ahumu kpole” biala anloa, kɛ ɔle ahumu kpalɛ anzɛɛ sɛkɛlɛneɛ adenle zo.

8-9. Kɛzi bɛzɔle Anel diedi bɛnleanle ɛ, na duzu a boale ye a?

8 Nea kɛzi Anel, adiema raalɛ bie mɔɔ ɔtɛgyale mɔɔ ɔvi Puerto Rico vale diedi kpole gyinlanle sɔnea bie mɔɔ anu yɛ se la anloa la. “Ahumu kpole bie” dule wɔ ɛleka mɔɔ ɔde la. Anel sɔnea ne bɔle ɔ bo wɔ mekɛ mɔɔ Hurricane Maria zɛkyele ye sua wɔ 2017 la. Ahumu kpole ne mɔɔ dule la maanle ye gyima vile ɔ sa. Anel hanle kɛ: “Wɔ mekɛ zɔhane mɔɔ anu yɛ se la anu, adwenleadwenle dɔle me nwo. Noko menzukoale kɛ mebava me nwo meado Gyihova anwo zo wɔ asɔneyɛlɛ nu na menrɛmaa adwenleadwenle ɛnrɛvo me nwo zo.”

9 Anel hanle debie bieko mɔɔ boale ye maanle ɔgyinlanle ye sɔnea ne anloa la, yemɔ a le tieyɛ. Ɔhanle kɛ: “Adehilelɛ mɔɔ ahyehyɛdeɛ ne vale maanle yɛ mɔɔ menlile zolɛ la boale me maanle menziele me nwo dii. Gyihova luale mediema diedima anwo zo maanle me anwosesebɛ na ɔvale mɔɔ mehyia nwo la ɔmaanle me.” Ɔvale ɔzɔle zo kɛ: “Gyihova ɛmaa me ninyɛne dɔɔnwo ɛdɛla mɔɔ ɛnee me nye la la na yemaa me diedi ne ɛyɛ kpole kpalɛ.”

10. Saa ɛyia “ahumu kpole bie” a, duzu a ɛbahola wɔayɛ a?

10 Ɛlɛyia “ahumu kpole bie” wɔ wɔ ɛbɛlabɔlɛ nu ɔ? Bie a esiane bie mɔɔ ɛzi la ɛlɛmaa wɔanwu amaneɛ. Anzɛɛ bie a wɔ ahumu ɛdeɛ ne le sɛkɛlɛneɛ adenle zo, bie a le kpɔkɛdelɛ nwo ngyegyelɛ mɔɔ ɛmaa ɛ sa nu ɛdo na ɛnnwu mɔɔ ɛyɛ ye wɔ nwolɛ la. Ɔyɛ a ɔbamaa adwenleadwenle adɔ ɛ nwo, noko mmamaa yemɔ si wɔ adenle kɛ ɛbava ɛ nwo wɔado Gyihova anwo zo. Bikye ye wɔ asɔneyɛlɛ nu. Dwenledwenle kɛzi Gyihova boale wɔ wɔ mekɛ mɔɔ ɛpɛ nu la anwo na fa mia wɔ diedi ne anu. (Edw. 77:11, 12) Ɛbahola wɔanyia anwodozo kɛ ɔnrɛkpo wɔ ɛlɛ.

11. Duzu ati a ɔwɔ kɛ yɛbɔ kpɔkɛ kɛ yɛbayɛ tieyɛ yɛamaa bɛdabɛ mɔɔ bɛli yɛ nyunlu la ɛ?

11 Duzu bieko a baboa yɛ yeamaa yɛagyinla sɔnea nloa a? Kɛ mɔɔ Anel hanle la, yemɔ a le tieyɛ. Sukoa kɛ ɛbanyia bɛdabɛ mɔɔ Gyihova nee Gyisɛse lɛ bɛ nu anwodozo la anu anwodozo. Ɔdwu mekɛ ne bie a, bɛdabɛ mɔɔ bɛkpa bɛ kɛ bɛli yɛ nyunlu la bamaa yɛ adehilelɛ bie mɔɔ yɛ nye zo a nrɛlɛbɛ ɛnle nu. Noko Gyihova yila tieyɛ zo. Ye Edwɛkɛ ne nee ye azonvolɛ nɔhavoma anwubielɛ ɛmaa yɛnwu kɛ tieyɛ die ngoane. (Ɛzɛ. 14:1-4; 2 Ek. 20:17) Dwenledwenle neazo zɛhae mɔ anwo. Saa ɛyɛ zɔ a, ɔbamaa wɔanyia ɛhulolɛ kpole kɛ ɛbali adehilelɛ mɔɔ vi Gyihova ahyehyɛdeɛ ne ɛkɛ ne la azo kɛkala nee kenle bie. (Hib. 13:17) Na yemɔ ɛnrɛmaa ɛnrɛzulo ahumu kpole ne mɔɔ ɔnrɛhyɛ ɔbadu la.​—Mrɛ. 3:25.

ƆWƆ KƐ YƐNYIA DIEDI NA YƐAHOLA YƐAGYINLA NZISI NLOA

Saa yɛkɔ zo yɛyɛ asɔne a ɔbamaa yɛ diedi ne ayɛ kpole (Nea ɛdendɛkpunli 12)

12. Kɛ mɔɔ Luku 18:1-8 kile la, kɛzi diedi maa yɛgyinla nzisi nloa ɛ?

12 Ɛnee Gyisɛse ze kɛ nzisi bazɔ ye ɛdoavolɛma diedi anlea. Amaa yeaboa bɛ yeamaa bɛagyinla ɔ nloa la, ɔyɛle ndonwo bie mɔɔ bɛhɛlɛ ye wɔ Luku buluku ne anu la. Gyisɛse hanle kunlavolɛ bie mɔɔ hɔle zo zɛlɛle ndɛnebuavolɛ bie mɔɔ le ɛtanevolɛ la kɛ ɔli ye edwɛkɛ ɔmaa ye la anwo edwɛkɛ. Ɛnee ɔlɛ anwodozo kɛ saa ɔkɔ zo ɔsɛlɛ ye a, ɔbaboa ye. Awieleɛ bɔkɔɔ ne ndɛnebuavolɛ ne lile ye edwɛkɛ ne maanle ye. Duzu a yɛsukoa yɛfi nu a? Gyihova di pɛlepɛle. Ɔti Gyisɛse hanle kɛ: “Nɔhalɛ nu, asoo Nyamenle ɛnrɛli pɛlepɛle ɛnrɛmaa bɛdabɛ mɔɔ yekpa bɛ mɔɔ bɛsu bɛfɛlɛ ye alehyenlɛ nee aledwolɛ la” ɔ? (Kenga Luku 18:1-8.) Akee Gyisɛse vale zɔle zolɛ kɛ: “Saa sonla Ra ne ba a, asoo ɔbanwu diedi zɛhae wɔ azɛlɛ ye azo?” Saa yɛlɛyia nzisi a ɔwɔ kɛ yɛsi abotane yɛɛ yɛnrɛmaa yɛ sa nu ɛnrɛdo amaa yɛahile kɛ yɛlɛ diedi kpole kɛ kunlavolɛ ne la. Saa yɛlɛ diedi zɛhae a ɔbamaa yɛanyia anwodozo kɛ ɔnrɛhyɛ Gyihova bali yɛ edwɛkɛ amaa yɛ. Eza ɔwɔ kɛ yɛdie tumi mɔɔ wɔ asɔneyɛlɛ nu la yɛdi. Ɔdwu mekɛ ne bie a, yɛnyia yɛ asɔneyɛlɛ ne mɔ anwo mualɛ wɔ adenle mɔɔ yɛ nye ɛnla la azo.

13. Kɛzi asɔneyɛlɛ boale abusua bie mɔɔ yiale nzisi la ɛ?

13 Suzu adiema raalɛ bie mɔɔ bɛfɛlɛ ye Vero mɔɔ ɔde Democratic Republic of the Congo la anwubielɛ ne anwo. Mɔɔ sogyama ekpunli bie rale bɛ namule ne azo la, ɛnee ɔwɔ kɛ Vero, ɔ hu mɔɔ ɛnle diedinli nee bɛ ra raalɛ mɔɔ ɛli ɛvolɛ 15 la nriandi fi namule ne azo. Mɔɔ abusua ne ɛlɛnriandi la, bɛradwule ɛleka bie mɔɔ bɛva debie bɛzi adenle ne la na sogyama ne hyele bɛ na bɛhanle kɛ bɛbahu bɛ. Mɔɔ Vero bɔle ɔ bo kɛ ɔsu la, ɔ ra raalɛ ne bɔle mɔdenle kɛ ɔkyekye ɔ rɛle, ɔyɛle asɔne kpole na ɔbɔle Gyihova duma ne fane dɔɔnwo wɔ ye asɔneyɛlɛ ne anu. Mɔɔ ɔyɛle asɔne ne ɔwiele la, sogyama kpanyinli ne bizale ye kɛ, “Kakula raalɛ, nwane a hilele wɔ kɛzi bɛyɛ asɔne la ɛ?” Ɔbuale ye kɛ, “Me mame ɔ, ɔluale neazo ne mɔɔ wɔ Mateyu 6:9-13 la azo a ɔhilele me a.” Sogyama kpanyinli ne hanle kɛ, “Kakula raalɛ, ɛ nee wɔ awovolɛ ɛhɔ anzodwolɛ nu, na Gyihova wɔ Nyamenle ne ɛbɔ bɛ nwo bane!”

14. Duzu a bahola azɔ yɛ diedi ne anlea a, na duzu a baboa yɛ yeamaa yɛagyinla ɔ nloa a?

14 Anwubielɛ zɛhae mɔ maa yɛnwu kɛ ɔnle kɛ yɛbu kɛzi asɔneyɛlɛ hyia la debie ekyi ɛlɛ. Noko saa wɔannyia wɔ asɔneyɛlɛ ne anwo mualɛ ndɛndɛ anzɛɛ wɔ adenle titili bie azo ɛ? Kɛ mɔɔ kunlavolɛ ne mɔɔ wɔ Gyisɛse ndonwo ne anu la yɛle la, kɔ zo yɛ asɔne na nyia anwodozo kɛ yɛ Nyamenle ne ɛnrɛkpo wɔ na ɔbalua adenle bie azo yeabua wɔ asɔneyɛlɛ ne wɔ mekɛ kpalɛ nu. Kɔ zo sɛlɛ Gyihova kɛ ɔva ye sunsum nwuanzanwuanza ne ɔmaa wɔ. (Fel. 4:13) Kakye kɛ ɔnrɛhyɛ Gyihova bayila wɔ kpole na ɛ rɛle bavi amaneɛ biala mɔɔ wɔnwu ye dɛba la. Mekɛ mɔɔ Gyihova ɛlɛboa wɔ yeamaa wɔava nɔhalɛlilɛ wɔagyinla sɔnea ngakyile nloa la, ɔbamaa wɔanyia anwosesebɛ wɔagyinla sɔnea mɔɔ ɛbayia ye kenle bie la anloa.​—1 Pita 1:6, 7.

ƆWƆ KƐ YƐNYIA DIEDI AMAA YƐAHOLA YƐALI TƐNLABELƐ MƆƆ ANU YƐ SE LA AZO

15. Kɛ mɔɔ Mateyu 17:19, 20 kile la, ngyegyelɛ boni a Gyisɛse ɛdoavolɛma ne yiale a?

15 Gyisɛse hilehilele ye ɛdoavolɛma ne kɛ diedi baboa bɛ yeamaa bɛali tɛnlabelɛ mɔɔ anu yɛ se la azo. (Kenga Mateyu 17:19, 20.) Mekɛ bie bɛangola bɛandu sunsum ɛtane bie, ɔnva nwo kɛ ɛnee bɛhola bɛyɛ zɔ wɔ mekɛ gyɛne nu la. Duzu ati ɔ? Gyisɛse hilehilele nu kɛ ɛnee bɛhyia diedi kpole. Ɔhanle ɔhilele bɛ kɛ saa bɛnyia diedi kpole a, bɛbahola bɛali ngyegyelɛ mɔɔ le kɛ awoka la azo! Ɛnɛ, bie a yɛdayɛ noko yɛbayia ngyegyelɛ mgbole mɔɔ ɔzɔho kɛ yɛnrɛhola yɛnrɛli zo la.

Bie a yɛlɛdi alɔbɔlɛ kpole, noko diedi baboa yɛ yeamaa yɛ nye abolo Gyihova ɛzonlenlɛ nu (Nea ɛdendɛkpunli 16)

16. Kɛzi diedi boale Geydi maanle ɔgyinlanle anwubɛnyunlu nee alɔbɔlɛlilɛ kpole nloa ɛ?

16 Dwenle adiema raalɛ bie mɔɔ bɛfɛlɛ ye Geydi mɔɔ ɔvi Guatemala la anwo. Kenle ko bie mɔɔ bɛvi debiezukoalɛ bɛlɛkɔ sua nu la, bɛhunle ɔ hu Edi wɔ adenle nu. Kɛzi Geydi diedi ne ɛboa ye ɛmaa yegyinla ye alɔbɔlɛlilɛ kpole ne anloa ɛ? Ɔhanle kɛ: “Asɔneyɛlɛ boa me maa mefa me adesoa ne meto Gyihova anwo zo na yemɔ maa menyia anzodwolɛ. Menwu kɛ Gyihova ɛlɛdua me abusua ne nee me gɔnwo mɔ mɔɔ wɔ asafo ne anu la anwo zo anlea me. Gyihova ɛzonlenlɛ mɔɔ menva menli nwɔhoa la ɛmmaa menli nyane dɔɔnwo. Yemɔ boa me maa megyinla mɔɔ bazi alehyenlɛ ne anu la anloa mɔɔ mendwenle mɔɔ bazi ɛhyema la anwo somaa a. Mɔɔ dole me la ɛmaa menwu kɛ ɔnva nwo ngyegyelɛ biala mɔɔ mebayia ye kenle bie la, ɔlua Gyihova, Gyisɛse nee ahyehyɛdeɛ ne moalɛ zo mebahola meagyinla ɔ nloa.”

17. Saa yɛyia ngyegyelɛ bie mɔɔ ye kpole le kɛ boka la a, duzu a yɛbahola yɛayɛ a?

17 Wɔ kulovolɛ bie mɔɔ ɛwu la ɛlɛmaa wɔali nyane ɔ? Nyia mekɛ kenga bɛdabɛ mɔɔ bɛdwazole bɛ bɛvile ewule nu anwo edwɛkɛ mɔɔ wɔ Baebolo ne anu la fa mia diedi mɔɔ ɛlɛ ye wɔ ewudwazo ne anu la anu. Wɔ busuanli bie mɔɔ bɛdu ye la ɛlɛmaa wɔali nyane ɔ? Ɛdawɔ mumua ne sukoa debie amaa wɔanwu kɛ adenle mɔɔ Gyihova dua zo tea yɛ la le kpalɛ dahuu. Ɔnva nwo ngyegyelɛ biala mɔɔ ɛbayia la, fa ye kɛ ɔle nwolɛ adenle mɔɔ ɔbaboa wɔ yeamaa wɔamia wɔ diedi ne anu a. Ka kɛzi ɛte nganeɛ la anwo edwɛkɛ fɔɔnwo kile Gyihova. Mmatwe ɛ nwo ɛfi ɛ mediema nwo, emomu bikye bɛ. (Mrɛ. 18:1) Saa ɛkakye mɔɔ dole wɔ la a ɔmaa ɛsu bɔbɔ a, yɛ ninyɛne mɔɔ ɔbamaa wɔagyinla ɔ nloa la. (Edw. 126:5, 6) Mmagyakyi debiezukoalɛ nee daselɛlilɛ ɛhɔlɛ yɛɛ Baebolo ɛgengalɛ ɛlɛ. Fa wɔ adwenle sie nyilalɛ ngɛnlɛma mɔɔ Gyihova bamaa wɔanyia ye kenle bie la azo. Saa ɛnwu kɛzi Gyihova boa wɔ la a, diedi mɔɔ ɛlɛ wɔ ye nu la bayɛ kpole dahuu.

“MAA YƐNYIA DIEDI KPOLE”

18. Saa ɛnwu kɛ wɔ diedi ne tɔ sinli wɔ ɛleka bie mɔ a, duzu a ɛbahola wɔayɛ a?

18 Saa sɔnea mɔɔ wɔyia ye dɛba anzɛɛ kɛkala la ɛmaa wɔnwu kɛ wɔ diedi ne tɔ sinli wɔ ɛleka bie mɔ a, mmamaa ɛ sa nu to. Nwu ye kɛ ɔle nwolɛ adenle mɔɔ ɔbamaa wɔamia wɔ diedi ne anu a. Sɛlɛ debie mɔɔ Gyisɛse ɛzoanvolɛma ne zɛlɛle la bie, bɛhanle kɛ: “Maa yɛnyia diedi kpole.” (Luku 17:5) Eza dwenle neazo ngakyile mɔɔ yɛzuzu nwo wɔ edwɛkɛ ɛhye anu la anwo. Kɛ mɔɔ Miguel nee Yurai yɛle la, kakye mekɛ mɔɔ Gyihova boale wɔ la kɔsɔɔti. Kɛ mɔɔ Vero ara raalɛ ne nee Anel yɛle la, fi wɔ ahonle nu sɛlɛ Gyihova, titili wɔ mekɛ mɔɔ ɛlɛyia ngyegyelɛ kpole bie la. Nwu ye kɛ Gyihova bahola alua wɔ abusua ne anzɛɛ ɛ gɔnwo mɔ anwo zo ava moalɛ mɔɔ ɛhyia nwo la amaa wɔ kɛ mɔɔ ɔyɛle ɔmaanle Geydi la. Saa ɛmaa Gyihova boa wɔ ɔmaa ɛgyinla sɔnea mɔɔ ɛlɛyia ye kɛkala la anloa a, ɔbamaa wɔanyia anwodozo kpole kɛ ɔbaboa wɔ yeamaa wɔagyinla sɔnea biala mɔɔ ɛbayia ye kenle bie la anloa.

19. Anwodozo boni a ɛnee Gyisɛse lɛ a, na anwodozo boni a ɛdawɔ noko ɛbahola wɔanyia a?

19 Gyisɛse maanle ye ɛdoavolɛma ne nwunle ɛleka mɔɔ bɛhyia diedi kpole la, noko ɛnee ɔdie ɔdi kɛ saa Gyihova boa bɛ a bɛbahola bɛagyinla sɔnea mɔɔ bɛbayia ye kenle bie la anloa bɔkɔɔ. (Dwɔn 14:1; 16:33) Ɛnee ɔlɛ anwodozo kɛ diedi kpole bamaa menli ekpunli kpole bie anyia bɛ ti wɔ anwongyelelɛ kpole ne mɔɔ ɛlɛba la anu. (Yek. 7:9, 14) Ɛbaboka bɛ ɔ? Saa ɛfa nwolɛ adenle biala mɔɔ ɛbanyia ye kɛkala la ɛnyia Gyihova anu diedi na ɛmaa ɔyɛ kpole a, ɔlua Gyihova ɛlolɛ kpole ne azo ɛbaboka bɛ!​—Hib. 10:39.

EDWƐNE 118 “Maa Yɛnyia Diedi Kpole”

^ ɛden. 5 Yɛ nye la kɛ ɛtane ewiade ɛhye bahɔ ye awieleɛ. Noko ɔdwu mekɛ ne bie a, bie a yɛbabiza yɛ nwo saa yɛbanyia diedi kpole yɛagyinla mɔɔ ɔbazi la anloa a. Wɔ edwɛkɛ ɛhye anu, yɛbazuzu anwubielɛ nee ɛzukoalɛdeɛ bie mɔ mɔɔ baboa yɛ yeamaa yɛ diedi nu ayɛ se la anwo.