Julani

Lutani pa vo ve mukati

NKHANI YAKUSAMBIRA YA NAMBALA 47

Kumbi Chivwanu Chinu Chazamuja Chakukho?

Kumbi Chivwanu Chinu Chazamuja Chakukho?

‘Mitima yinu yingasuzgikanga cha. Jani ndi chivwanu.’​—YOHA. 14:1.

SUMU 119 Tikhumbika Kuja ndi Chivwanu Chakukho

VO TISAMBIRENGI MU NKHANI IYI *

1. Kumbi tingajifumba fumbu wuli?

 KUMBI nyengu zinyaki mufipa mtima asani muŵanaŵaniya vinthu vo vichitikengi pambula kuswera, nge kubwangandulika kwa chisopa chaboza, kuyukirika ndi Gogi wa Magogi kweniso nkhondu ya Aramagedoni? Kumbi mukujifumbapu kuti, ‘Kumbi pa nyengu yeniyi, ndazamulutirizga kuja ndi chivwanu asani vinthu vakofya venivi vichitika?’ Asani mukuŵanawaniyapu venivi, nkhani iyi yo yikonkhoska vo Yesu wangukamba pa lemba lo patuliya mutu wa nkhani yidu, yikuwovyeningi. Yesu wangukambiya akusambira ŵaki kuti: ‘Mitima yinu yingasuzgikanga cha. Jani ndi chivwanu.’ (Yoha. 14:1) Chivwanu chakukho chazakukuwovyani kukunthiyapu vinthu vo vazamuchitika kunthazi.

2. Kumbi tingachita wuli kuti tije ndi chivwanu chakukho, nanga tikambiskanengenji mu nkhani iyi?

2 Tingaja ndi chivwanu chakukho kuti tazamukunthiyapu mayeseru ngo tazamukumana nangu kunthazi asani tiwona mo tichitiya ndi mayeseru ngo ngatesa chivwanu chidu pasonu panu. Asani tiŵanaŵaniya mo tichitiya ndi vinthu vo vitesa chivwanu chidu sonu, tingaziŵa vigaŵa vo tikhumbika kukhoreska chivwanu chidu. Nyengu yeyosi yo tikunthiyapu, chivwanu chidu chija chakukho. Venivi vazakutiwovya kuti tizikunthiyepu mayeseru ngo tazamukumana nangu kunthazi. Mu nkhani iyi, tikambiskanengi vakuchitika vinayi vo vingulongo kuti akusambira aku Yesu akhumbikanga kusazgiyaku chivwanu chawu. Pavuli paki, tikambiskanengi mo isi tingakunthiyapu masuzgu ngenanga mazuŵa nganu kweniso mo ngangatiwovye kunozgeke vinthu vo vichitikengi kunthazi.

TIKHUMBIKA CHIVWANU KUTI CHIUTA WAZAKUTIPASKA VINTHU VO TIKHUMBIKA

Vingatisuzga kusaniya ndalama, kweni chivwanu chidu chingatiwovya kuti tilutirizgi kuŵika maŵanaŵanu ngidu pa vinthu va Ufumu (Wonani ndimi 3-6)

3. Nge mo pakambiya pa Mateyu 6:30, 33, kumbi Yesu wangukambanji pa nkhani ya chivwanu?

3 Mutu wa banja ukhumba kusaniriya muwolu waki ndi ŵana ŵaki chakurya chakukwana, vakuvwala kweniso pakuja. Kweni nyengu zosi ntchipusu cha kuchita venivi mu mazuŵa nganu ngakusuzga. Abali ndi azichi ŵidu anyaki ntchitu zikuŵamaliya ndipu chinanga kuti ayesesa kuti asaniyi yinyaki kweni atondeka. Anyaki akhumbika kukana ntchitu zo Akhristu akhumbika cha kugwira. Pa vakuchitika vosi venivi, tikhumbika kuja ndi chivwanu chakukho kuti Yehova wazamuwonesesa kuti te ndi vinthu vo banja lidu likhumbikiya. Yesu wangukambiya akusambira ŵaki fundu yeniyi pa Upharazgi wa Paphiri. (Ŵerengani Mateyu 6:30, 33.) Asani tigomezga ndi mtima wosi kuti Yehova wazakutijowopu cha, tilutirizgengi kuŵika maŵanaŵanu ngidu pa vinthu va Ufumu. Ndipu asani tiwona mo Yehova watitiwovye kusaniya vinthu vo tikhumbika, tinderengi kufupi ukongwa ndi iyu ndipu chivwanu chidu chijengi chakukho.

4-5. Kumbi ndi vinthu wuli vo vinguwovya banja linyaki pa nyengu yo lafipanga mtima kuti lisaniyengi wuli vinthu vakukhumbika?

4 Tiyeni tiwoni mo banja linyaki ku Venezuela linguwone mo Yehova wanguliwovye pa nyengu yo lafipanga mtima kuti lisaniyengi wuli vinthu vakukhumbika. Nyengu yinyaki kuvuli, banja laku Castro lasaniyanga ndalama zakukwana kutuliya mumunda wawu. Pavuli paki, ŵanthu anyaki wo ŵenga ndi futi, anguŵalonda malu ngawu ndipu anguŵadikisa. Miguel yo ndi da wa mu banja lenili wanguti: “Sonu tithemba ŵaka vo tisaniya pa kamunda kamana ko tikubwereka. Nditamba zuŵa lelosi mwakupemphera kwaku Yehova kuti watiwovyi kusaniya vo tikhumbika pa zuŵa lenili.” Umoyu wa banja ili ngwakusuzgikiya. Kweni chifukwa chakuti agomezga ndi mtima wosi kuti Awusefwi a chanju atiŵawovya kusaniya vinthu vakukhumbika zuŵa lelosi, banja laku Castro, nyengu zosi liwungana ndipuso lipharazga. Yiwu aŵika vinthu va Ufumu pa malu ngakwamba pa umoyu wawu ndipu Yehova watiŵapaska vinthu vo akhumbikiya.

5 Pa nyengu yakusuzga yeniyi, Miguel ndi muwolu waki Yurai, aŵanaŵaniya ukongwa mo Yehova watiŵaphwere. Nyengu zinyaki Yehova wagwiriskiya ntchitu abali ndi azichi kuti waŵapaski vinthu vakukhumbika pamwenga kuwovya Miguel kuti wasaniyi ntchitu. Ndipu nyengu zinyaki, Yehova wagwiriskiya ntchitu ofesi ya nthambi kuti waŵapaski vinthu vinyaki vo akhumbikiya. Yehova wakuŵajowopu cha. Ndipu yiwu awona kuti venivi, vasazgiyaku chivwanu chawu. Ŵati akamba chinthu chayichu cho Yehova wanguŵawovya, mwana wawu mura munthukazi Yoselin wanguti: “Vakuchiska ukongwa kuwona mo Yehova watitiwovye. Ndiwona kuti iyu ndi mubwezi wangu yo ndingamuthemba pa umoyu wangu.” Iyu wangukamba so kuti: “Mayeseru ngo banja lidu lajumphamu ngatiwovya kunozgeke mayeseru ngakusuzga ukongwa ngo tikumanengi nangu kunthazi.”

6. Kumbi mungachita wuli kuti muje ndi chivwanu chakukho asani musuzgika kusaniya ndalama?

6 Kumbi musuzgika kusaniya ndalama? Asani ndi viyo, ndikuti nyengu yeniyi njakusuzga kwaku yimwi. Chinanga kuti mwakumana ndi suzgu yeniyi, kweni mungagwiriskiya ntchitu nyengu yeniyi kuti muje ndi chivwanu chakukho. Pempherani ndipuso ŵerengani mazu ngaku Yesu pa Mateyu 6:25-34, ndipuso ŵanaŵaniyanipu. Muŵanaŵaniyengi vo vichitikiya ŵanthu anyaki mazuŵa nganu, vo vilongo kuti Yehova waphwere ŵanthu wo atangwanika ndi vinthu va Ufumu. (1 Akori. 15:58) Kuchita venivi, kukuwovyeningi kuti mugomezgengi kuti Awusemwi akuchanya akuwovyeningi nge mo anguwovye ŵanthu anyaki wo angukumana ndi suzgu yo yimwi mwakumana nayu. Iyu waziŵa vo mukhumbika kweniso waziŵa mo wangakuwovyiyani. Asani muwona mo Yehova watikuwovyiyani pa umoyu winu, chivwanu chinu chijengi chakukho ukongwa ndipu venivi vingakuwovyani kuti muzikunthiyepu mayeseru ngakulu kunthazi.—Haba. 3:17, 18.

TIKHUMBIKA CHIVWANU KUTI TIKUNTHIYEPU ‘CHIMPHEPU CHIKULU’

Chivwanu chakukho chingatiwovya kukunthiyapu chimphepu chechosi, kwali ntchimphepu chayichu pamwenga chakuyeruzgiya (Wonani ndimi 7-11)

7. Mwakukoliyana ndi Mateyu 8:23-26, kumbi ‘chimphepu chikulu’ chinguyesa wuli chivwanu cha akusambira aku Yesu?

7 Akusambira aku Yesu ŵati akumana ndi chimphepu pa nyanja, Yesu wangugwiriskiya ntchitu chakuchitika chenichi kuti waŵawovyi kuziŵa vigaŵa vo akhumbikanga kusazgiyaku chivwanu chawu. (Ŵerengani Mateyu 8:23-26.) Pa nyengu yo maji ngaserenga muboti chifukwa chakuti chimphepu chingukuwa ukongwa, Yesu wajigoniyanga. Pa nyengu yo akusambira wo ŵenga ndi mantha amuyuskanga ndi kumupempha kuti waŵataski, Ambuya anguŵachenya kuti: “Ntchifukwa wuli muchita mantha mwaŵanthu achivwanu chimana yimwi?” Akusambira a mantha ŵenaŵa akhumbikanga kuziŵa kuti Yehova wenga ndi nthazi zakuvikiliya Yesu kweniso wosi wo wenga nawu. Kumbi isi tisambiranjipu? Chivwanu chakukho chingatiwovya kuti tikunthiyepu ‘chimphepu chikulu’ chechosi, kwali ntchimphepu chayichu pamwenga chakuyeruzgiya ŵaka.

8-9. Kumbi chivwanu chaku Anel chinguyeseka wuli, nanga chinthu wuli cho chingumuwovya?

8 Mwakuyeruzgiyapu, tiyeni tiwoni mo chivwanu cha mzichi munyaki wambula kuyirwa zina laki Anel, wa ku Puerto Rico chingujaliya chakukho chifukwa chakuti wangukunthiyapu mayeseru. Iyu wanguyeseka ndi chimphepu chayichu. Anel wangwamba kukumana ndi venivi mu 2017 pa nyengu yo chimphepu cha Maria chingubwanganduliya nyumba yaki. Ndipu chifukwa cha chimphepu chenichi ntchitu yingumumaliya. Anel wanguti: “Pa nyengu yakusuzga yeniyi ndafipanga mtima kweni ndathembanga Yehova kuziya mupempheru ndipu ndinguzomereza cha kuti kufipa mtima kundiweze vuli.”

9 Anel wangukamba kuti kuvwiya ndiku kungumuwovya kuti wakunthiyepu mayeseru ngo wangukumana nangu. Iyu wanguti: “kuvwiya ulongozgi wa gulu, kungundiwovya kuti ndileki kufipa mtima. Yehova wangundiwovya kuziya mwa abali ndi azichi. Yiwu andichiskanga mwauzimu kweniso andipaskanga vinthu vo ndakhumbikiyanga.” Iyu wangukamba so kuti: “Yehova wangundipaska vinandi kuphara vo ndamupemphanga, ndipu chivwanu changu chingukho ukongwa.”

10. Kumbi mungachita wuli asani mukumana ndi ‘chimphepu chikulu’?

10 Kumbi mukumana ndi ‘chimphepu chikulu’ pa umoyu winu? Panyaki musuzgika chifukwa cha masoka nga chilengedu. Pamwenga chingaŵa chimphepu chakuyeruzgiya nge matenda ngakulu ngo ngatikuchitiskani kuti musuzgikengi ukongwa maŵanaŵanu kweniso kuti musoŵengi chakuchita. Nyengu zinyaki mungafipa mtima kweni mungazomerezanga cha kuti kufipa mtima kukulekeseni kuthemba Yehova. Munderengi kufupi ndi iyu mwakupemphera kutuliya pasi pa mtima. Mujengi ndi chivwanu chakukho mwakuŵanaŵaniya nyengu zo Yehova wangukuwovyanipu kuvuli. (Salimo 77:11, 12) Mungasimikiza kuti Yehova wazakukujowonipu cha.

11. Ntchifukwa wuli tikhumbika kuŵavwiya ndi mtima wosi wo alongozga?

11 Kumbi ntchinthu wuli so chinyaki cho chingakuwovyani kuti mukunthiyengepu mayeseru? Nge mo Anel wakambiya, kuvwiya kungakuwovyani. Muthembengi ŵanthu wo Yehova ndi Yesu atiŵathemba. Nyengu zinyaki, wo alongozga angatipaska ulongozgi wo tingawuwona kuti ngwambula kovya. Chinanga kuti ve viyo, Yehova watumbika ŵanthu wo avwiya. Kutuliya mu Mazu ngaki kweniso vo vachitikiyapu ateŵeti akugomezgeka, tiziŵa kuti kuvwiya kutaska maumoyu. (Eki. 14:1-4; 2 Mbiri 20:17) Muŵanaŵaniyengi fundu yeniyi. Kuchita venivi kukuwovyeningi kuti mukoliyanengi ukongwa ndi vo gulu lanozga sonu kweniso kunthazi. (Ahe. 13:17) Venivi vazakukuwovyani kuti muleki kopa ‘chimphepu chikulu’ cho chituza pambula kuswera.—Nthanthi 3:25.

TIKHUMBIKA CHIVWANU KUTI TIKUNTHIYEPU VINTHU VAMBULA URUNJI

Asani tifwiyapu kupemphera, chivwanu chidu chijengi chakukho (Wonani ndimi 12)

12. Kumbi lemba la Luka 18:1-8, lilongo kuti pe kukoliyana wuli pakati pa chivwanu ndi kukunthiyapu vinthu vambula urunji?

12 Yesu wanguziŵa kuti vinthu vambula urunji vazamuyesa chivwanu cha akusambira ŵaki. Kuti waŵawovyi kukunthiyapu, iyu wanguŵakambiya ntharika yo yikulembeka mu buku la Luka. Yesu wangukamba nkhani ya choko cho chapemphanga wakweruzga wambura urunji kaŵikaŵi kuti wayeruzgi nkhani yaki mwaurunji. Iyu wagomezganga kuti chitatata chaki chiwovyengi. Pakumaliya paki, wakweruzga mwenuyu wanguchitapu kanthu. Kumbi isi tisambiranjipu? Yehova ngwambula urunji cha. Mwaviyo, Yesu wangukamba kuti: “Sonu kumbi Chiuta wangatondeka kuwonesesa kuti urunji wachitikiya akusankhika ŵaki wo atimuliriya msana ndi usiku.” (Ŵerengani Luka 18:1-8.) Pavuli paki, Yesu wangukamba so kuti: “Asani Mwana wa munthu waziza, kumbi wazamusaniya chivwanu chenichi pacharu chapasi?” Asani tisuzgika chifukwa cha vinthu vambula urunji, tikhumbika kulongo kuti te ndi chivwanu chakukho nge cha choko ichi, asani tizikira kweniso kukunthiyapu. Asani te ndi chivwanu nge chenichi, tingasimikiza kuti Yehova watiwovyengi kwali pangajumpha nyengu yitali wuli. Tikhumbika so kugomezga kuti pempheru le ndi nthazi ukongwa. Nyengu zinyaki, mapempheru ngidu ngangamukika mu nthowa zo takhazanga cha.

13. Kumbi pempheru linguwovya wuli banja linyaki lo angulichitiya vinthu vambula urunji?

13 Sonu tiyeni tiwoni vo vinguchitikiya mzichi munyaki zina laki Vero, yo waja ku Democratic Republic of the Congo. Vero, mulumu waki yo ndi kaboni cha kweniso mwana wawu munthukazi wa vyaka 15, akhumbikanga kuthaŵa ko ajanga asilikali ŵati ayukiya muzi wawu. Achithaŵa, banja lenili lingufika palodibuloku po asilikali anguŵamika ndipu anguŵawofyeza kuti aŵabayengi. Vero wati wayamba kuliya, mwana waki wanguyesesa kumupembuzga mwakupemphera mwakukweza kweniso kuzumbuwa zina laku Yehova mwakuwerezawereza mu pempheru laki. Wati wamaliza kupemphera, mura wa asilikali wangumufumba kuti: “Wamsungwana yiwi, ndiyani yo wakukusambiza kupemphera?” Iyu wangukamba kuti, “Angundisambiza mbama ndipu agwiriskiyanga ntchitu pempheru lakuwoniyapu lo lisanirika pa Mateyu 6:9-13.” Mura wa asilikali wanguti, “Wamsungwana yiwi luta muchimangu limoza ndi apapi ŵaku, ndipu Yehova Chiuta winu wakuvikiliyeni!”

14. Kumbi ndi vinthu wuli vo vingayesa chivwanu chidu, nanga ndi vinthu wuli vo vingatiwovya kukunthiyapu?

14 Vakuchitika venivi vititisambiza kuti tiwonengi kuti pempheru ndakukhumbika ukongwa. Kweni wuli asani mapempheru nginu ngamukika liŵi cha pamwenga mu nthowa yo mwakhumbiyanga cha? Mwakuyanana ndi choko cha muntharika yaku Yesu mulutirizgengi kupemphera, muchigomezga kuti Chiuta widu wakujowoningi cha kweniso kuti pa nyengu yaki ndipuso mu nthowa yinyaki, iyu wamukengi pempheru linu. Lutirizgani kupempha Yehova kuti wakupaskeni mzimu waki wakupaturika. (Afi. 4:13) Mukumbukengi kuti pambula kuswera, Yehova wazakukutumbikani ukongwa, mwakuti mwazamuluwa masuzgu ngo mukumana nangu pasonu panu. Asani mukunthiyapu mayeseru mwakuwovyeka ndi Yehova, mujengi ndi chivwanu chakukho ndipu mwazamufiska kukunthiyapu vinthu vo mukumanengi navu pambula kuswera.—1 Petu. 1:6, 7.

TIKHUMBIKA CHIVWANU KUTI TILEKI KUWERE VULI CHINANGA KUTI TIKUMANA NDI MASUZGU

15. Mwakukoliyana ndi Mateyu 17:19, 20, kumbi akusambira aku Yesu angukumana ndi suzgu wuli?

15 Yesu wangusambiza akusambira ŵaki kuti chivwanu chazakuŵawovya kuti aleki kuwere vuli chinanga angazikumana ndi masuzgu. (Ŵerengani Mateyu 17:19, 20.) Nyengu yinyaki yiwu angutondeka kutuzga chiŵanda, chinanga kuti nyengu zinyaki afiskanga. Kumbi suzgu lenga vinthu wuli? Yesu wanguŵakonkhoske kuti akhumbikanga kusazgiyaku chivwanu. Iyu wanguŵakambiya kuti ndi chivwanu chikulu, azamufiska kukunthiyapu masuzgu ngakulu ngo nge nge phiri! Mazuŵa nganu, nasi tingakumana ndi masuzgu ngakulu ngo ngangawoneka nge kuti ngangamala cha.

Tingaja ndi chitima chikulu, kweni chivwanu chingatiwovya kuti titangwanikengi ndi kuteŵete Yehova (Wonani ndimi 16)

16. Kumbi chivwanu chamuwovya wuli Geydi kuti wakunthiyepu nyifwa ya mulumu waki?

16 Tiyeni tikambiskani chakuwoniyapu cha mzichi munyaki zina laki Geydi, ŵa ku Guatemala. Mulumu waki Edi, wangubayika ndi vigeŵenga achituwa ku unganu wa mpingu. Kumbi chivwanu chaku Geydi chamuwovya wuli kuti wakunthiyepu chitima chikulu? Iyu wangukamba kuti: “Pempheru litindiwovya kuti ndimuthuliyengi Yehova mphingu yangu, vo vitindiwovya kuti ndije ndi chimangu. Ndiwona kuti Yehova watindiphwere kuziya mu ŵanthu a mu banja langu kweniso mabwezi mumpingu. Kutangwanika ndi kuteŵete Yehova, kutindiwovya kuti chitima chimalengeku kweniso kuti ndikunthiyengepu zuŵa lelosi kwambula kufipiya mtima vamawa. Vo vandichitikiya, vandisambiza kuti kwali kunthazi ndingazikumana ndi mayeseru wuli, ndazamufiska kukunthiyapu ndi chovyu chaku Yehova, Yesu kweniso gulu laku Chiuta.”

17. Kumbi tingachita wuli asani takumana ndi masuzgu ngo nge nge phiri?

17 Kumbi mwe ndi chitima chifukwa cha nyifwa ya munthu yo mwamuyanjanga? Musaniyengi nyengu yakuŵerenge nkhani za mu Bayibolu za ŵanthu wo anguyuskika, kuti mugomezgengi ukongwa kuti akufwa azamuyuka. Kumbi mwe ndi chitima chifukwa chakuti munthu munyaki wa mu banja linu wakusezgeka? Musambirengi kuti musimikiziyi kuti chilangu chaku Chiuta nyengu zosi chituŵa chamampha. Kwali mungakumana ndi suzgu wuli, mugwiriskiyengi ntchitu nyengu yeniyi kuti muje ndi chivwanu chakukho. Mumupunguliyengi vo ve mumtima winu Yehova. Mungajipatuwanga cha, kweni mumalu mwaki muchitiyengi vinthu limoza ndi abali ndi azichi. (Nthanthi 18:1) Muchitengi vinthu vo vingakuwovyani kuti mukunthiyepu chinanga kuti mungachita venivi ndi masozi. (Salimo 126:5, 6) Mulutirizgengi kuwungana, kupharazga kweniso kuŵerenga Bayibolu. Kweniso muŵikengi maŵanaŵanu nginu pa vinthu vamampha ukongwa vo Yehova wakusungiyani kunthazi. Asani muwona mo Yehova watikuwovyiyani, chivwanu chinu mwaku iyu chijengi chakukho ukongwa.

“TISAZGIYENIKU CHIVWANU”

18. Asani mwaziŵa kuti chivwanu chinu ntchimana, kumbi mungachitanji?

18 Asani mayeseru ngo mungukumana nangu kuvuli pamwenga ngo mukumana nangu sonu, ngalongo kuti chivwanu chinu ntchimana, mungagongowanga cha. Muwonengi kuti wenuwu ndi mwaŵi wakukhoreske chivwanu chinu. Namwi mupemphengi nge mo akutumika aku Yesu angupemphe kuti: “Tisazgiyeniku chivwanu.” (Luka 17:5) Kweniso muŵanaŵaniyengi vakuwoniyapu va ŵanthu wo takambiskana mu nkhani iyi. Nge mo Miguel ndi Yurai anguchitiya, mukumbukengi maulendu ngosi ngo Yehova wangukuwovyanipu. Nge mo mwana munthukazi waku Vero, kweniso Anel anguchitiya, mupempherengi kutuliya pasi pa mtima kwaku Yehova, ukongwa asani mwakumana ndi suzgu yikulu. Ndipu nge Geydi, mukumbukengi kuti Yehova wangakupaskani chovyu cho mukhumbikiya kuziya mu ŵanthu a mu banja linu pamwenga mabwezi nginu. Asani muzomereza kuti Yehova wakuwovyeni kukunthiyapu mayeseru ngo mukumana nangu pasonu panu, mungasimikiza nadi kuti iyu wazakukuwovyani kukunthiyapu mayeseru ngengosi ngo mungazikumana nangu kunthazi.

19. Kumbi ndi vinthu wuli vo Yesu wakayikiyanga cha, nanga yimwi mungasimikizanji?

19 Yesu wanguwovya akusambira ŵaki kuziŵa vigaŵa vo akhumbikanga kusazgiyaku chivwanu chawu, kweni iyu wakayikiyanga cha kuti Yehova wazakuŵawovya kukunthiyapu mayeseru ngo azamukumana nangu kunthazi. (Yoha. 14:1; 16:33) Iyu wakayikiyanga cha kuti chivwanu chakukho, chazamuwovya a mzinda ukulu kuti azitaskiki pa nyengu ya chisuzgu chikulu. (Chivu. 7:9, 14) Kumbi namwi mwazamuja mu gulu lenili? Chifukwa cha wezi ukulu waku Yehova, namwi mungazija mu gulu lenili asani mugwiriskiya ntchitu mpata wewosi wo mwenawu pasonu panu kuti muje ndi chivwanu kweniso kuchikholesa!—Ahe. 10:39.

SUMU 118 “Tisazgiyeniku Chivwanu”

^ ndimi 5 Tikhumbisiska kuti charu chiheni ichi chimali. Kweni nyengu zinyaki tifipa mtima asani chivwanu chidu chijengi chakukho ukongwa mpaka pakumaliya. Mu nkhani iyi tikambiskanengi vo vinguchitikiyapu ŵanthu anyaki kweniso vo tisambirapu, vo vingatiwovya kuti tije ndi chivwanu chakukho.