1. Epulilo lipi tu sukila oku lipula?

ANGA hẽ olonjanja vimue o sakalala eci o sokolola kovina vi laika oku iya ndopo ndeci, oku nyõliwa kuetavo liesanda, uyaki wa Goge ya Magoge kuenda uyaki wo Harmagedo? Ove hẽ wa lipulile ale ndoco, ‘Ndi ka tẽla hẽ oku lekisa ekolelo eci ovina viaco vi ka pita?’ Nda wa siata oku sima ndoco, olondaka via Yesu vi sangiwa kocisonehua kua kunamela ocipama cilo, ci ka ku kuatisa. Yesu wa sapuila olondonge viaye hati: “Ovitima viene ka vi ka tokotelue. Koleli.” (Yoa. 14:1) Oku pamisa ekolelo, ci ka tu kuatisa oku tula utima kovina vi ka pita kovaso yoloneke.

2. Tu pamisa ndati ekolelo lietu kuenda nye tu konomuisa vocipama cilo?

² Oku pandikisa kovina vi seteka ekolelo lietu cilo, ci pamisa ekolelo lietu kovitangi vi laika oku iya kovaso yoloneke. Osimbu tu liyaka lovitangi viokoloneke vilo, tu pondola oku limbuka kolonepa tu sukila oku pamisa ekolelo lietu. Oseteko loseteko tu pita layo, ekolelo lietu li pama vali. Eci ci tu kuatisa oku pandikisa kovitangi vi laika oku iya kovaso. Vocipama cilo, tu konomuisa ovina vikuãla olondonge via Yesu va liyaka lavio via lekisile okuti, ovo va sukilile vali oku kuata ekolelo. Noke tu konomuisa ndomo tu kasi oku liyaka lovitangi vimuamue koloneke vilo kuenda ndomo vi pondola oku tu pongiya kovina vi laika oku iya kovaso.

3. Olondaka via Yesu ku Mateo 6:30, 33, vi tu kuatisa oku kuata elomboloko lie?

³ Hacĩviko usongui wepata oku sakalala loku sanda eteku, uwalo kuenda ocitumãlo epata liaye li kala. Pole, ka ca lelukile oku ci linga kotembo yilo ya tĩla. Handi vali, vamue pokati ka vamanjetu va pumba upange wavo kuenda ndaño lalikolisilo  va siata oku linga, ka va sangi upange ukuavo. Vamue va siata oku likala upange una okuti ka u likuata lolonumbi via Suku. Poku liyaka lovina evi, tu sukila oku pamisa ekolelo lietu liokuti, Yehova o ci lete kuenda o tu ĩha ovina epata lietu li sukila. Eci oco Yesu a sapuila olondonge viaye Kohundo a lingila Komunda. (Tanga Mateo 6:30, 33.) Eci tu kolela lutima wosi okuti Yehova ka tu yandulukile, tu ka tẽla oku amamako oku tiamisila utima wetu kupange wa Yehova. Eci tu limbuka ndomo Yehova a tu kuatisa kovina tu sukila, ukamba wetu laye u pama kuenda ekolelo lietu li pamavo.

4-5. Nye ca pita lepata limue eci va liyaka lesakalalo liovina va sukilile?

⁴ Kũlĩhĩsa ndomo epata limue ko Venezuela lia limbuka ekuatiso lia Yehova eci va kala lesakalalo liovina va sukilile. Kotembo yaco, epata lia manji Castro, oco va sange olombongo ca sukilile oku talavaya kovapia avo, oco va kuate cimue coku litekula. Kuenje ocimunga cimue colongangala ca tambula ocitumãlo cavo, noke ca kisika ovo oku siapo ovapia avo. Isia ya manji Miguel wa popia hati: “Cilo tua siata oku lima pocitumãlo cimue citito okuti va tu undikako. Ame oloneke viosi ndi pinga ku Yehova, oco a tu ĩhe ovina tu sukila keteke liaco.” Ekalo liomuenyo liepata eli ka lia lelukile, pole, omo lioku kolela okuti Isietu wokilu o va ĩha eci va sukila eteke leteke, epata lia manji Castro lia siata oku kala kolohongele viosi kuenda kupange woku kunda. Ovo tete va pitisa kovaso Usoma kuenje Yehova o va ĩha ovina va sukila.

⁵ Vokuenda kuotembo yaco yovitangi, manji Miguel lukãi waye Yurai, va enda oku luluvala kolonepa Yehova a enda oku va tata. Olonjanja vimue Yehova wa enda oku vetiya vamanji oku va ĩha ovina vimue va sukilile, ale oku kuatisa manji Miguel oku sanga upange umue. Handi vali, Yehova wa vetiya vamanji ko filiale oku va ĩha ovina va sukilile. Yehova lalimue eteke a va yandulukile. Onima yeyililako yeyi okuti ekolelo liepata lia pamisiwa. Noke lioku lombolola kovina Yehova a va kuatisa, omõlavo uveli Yoselin, wa popia hati: “Ci pamisa calua oku mola ndomo Yehova a tu kuatisa. Eye ekamba liange kuenda nda kolela okuti olonjanja viosi o ndi kuatisa.” Wamisako hati: “Ovitangi tua liyaka lavio vepata, via tu pongiyila ovitangi tu laika oku pita lavio kovaso yoloneke.”

6. O pamisa ndati ekolelo liove nda o kasi oku liyaka locitangi cuhukũi?

⁶ O kasi hẽ oku liyaka locitangi cuhukũi? Nda oco, eci ocitangi cimue ka ca lelukile. Pole, nda o kasi oku liyaka lekalo liaco, eyi oyo otembo yoku pamisa ekolelo liove. Likutilila ku Yehova loku tanga olondaka via Yesu vi sangiwa ku Mateo 6:25-34 kuenda sokolola kovina viaco. Konomuisa ovolandu o koloneke vilo, a lekisa ndomo Yehova a kuatisa vana va litumbika koku linga upange waye. (1 Va Kor. 15:58) Nda wa ci linga, o ka kolela okuti Yehova o ku kuatisa, ndeci a kuatisa  omanu vakuavo va pita lovitangi ndevi viove. Eye wa kũlĩha ovina o sukila kuenda wa kũlĩha ndomo a ku kuatisa. Eci o limbuka ndomo Yehova a ku kuatisa komuenyo wove, ekolelo liove lika pama calua okuti o ka tẽla oku pandikisa kovitangi vinene vi laika oku iya kovaso.—Hav. 3:17, 18.

7. Ndomo ca tangiwa ku Mateo 8:23-26, “ehunguhungu linene” lia seteka ndati ekolelo liolondonge?

⁷ Eci Yesu lolondonge viaye va kala oku enda lowato, va sangiwa lehunguhungu vokalunga, Yesu wa kuatisa olondonge oku kuata elomboloko liokuti, va sukilile oku pamisa ekolelo liavo. (Tanga Mateo 8:23-26.) Ehunguhungu liaco, lialuile okuti owato wa kala loku yuka lovava, pole, Yesu wa kala oku pekela. Eci olondonge via limbuka okuti ehunguhungu lia li vokiya, va pasula Yesu kuenda vo pinga oco a va popele, Ñala wa va pula hati: “Avakuekolelo litito, momo lie vu kueteli usumba walua?” Olondonge via sukilile oku limbuka okuti Yehova wa kuata epondolo lioku teyuila Yesu kuenda vana va kala laye. Nye tu lilongisila kulandu owu? Tu lilongisa okuti, ekolelo lia pama li pondola oku tu kuatisa oku pandikisa kehunguhungu, ale kovitangi viosi vi sokisiwa ‘ndehunguhungu.’

8-9. Ekolelo lia Anel lia setekiwa ndati kuenda nye co kuatisa?

⁸ Kũlĩhĩsa ulandu wa manji umue ufeko o tukuiwa Anel wo ko Puerto Rico, okuti wa liyaka locitangi ca seteka ekolelo liaye. Eye wa pita locitangi cimue ci sokisiwa ‘lehunguhungu linene.’ Oseteko yaco ya fetika kuanyamo 2017, eci Ocilunga cimue ci tukuiwa Maria, ca nyõla onjo ya Anel. Kuenje omo liocilunga caco, eye wa pumba upange. Anel wa popia hati, “Vokuenda kuoloneke viaco, nda kuata esakalalo lialua, pole, nda lilongisa oku kolela ku Yehova poku likutilila kuenda sia ecelele okuti esakalalo li ndi honguisa.”

⁹ Manji Anel wa lombolola okuti epokolo lio kuatisa oku liyaka locitangi caco. Eye hati: “Oku kuama olonumbi viocisoko ca ñuatisa oku tulumũha. Ame nda mola eka lia Yehova kelembeleko nda tambula ku vamanji kuenda poku nyĩha ovina nda sukilile.” Eye wa popia vali hati: “Yehova wa nyĩha ovina sia lavokaile kuenje ekolelo liange lia pamisiwa calua.”

10. Nye o sukila oku linga nda o kasi oku liyaka locitangi cimue cinene?

¹⁰ O kasi hẽ oku liyaka locitangi cimue cinene komuenyo wove? Citava okuti o kasi oku tala ohali omo liocilunga cimue. Ale locitangi cimue ci sokisiwa lehungungu ndeci, oku vela okuti ci ku sumuisa calua kuenda kua kũlĩhĩle ndomo o ci potolola. Pamue o sakalala, pole, ku ka ecelele okuti esakalalo liaco li tepulula ekolelo o kuetele Yehova. Amẽla kokuaye pocakati cohutililo. Pamisa ekolelo liove poku sokolola ndomo Yehova a ku kuatisa ale kosimbu. (Osa. 77:11, 12) Kũlĩha okuti Yehova lalimue eteke a ka ku yanduluka.

11. Momo lie tu sukilila oku pokola ku vana va kuete ocikele coku songola?

 ¹¹ Nye ci tu kuatisa oku pandikisa kovitangi? Ndeci manji Anel a ci lombolola, epokolo. Tu sukila oku pokola ku vana Yehova la Yesu va eca ocikele coku songola. Olonjanja vimue vana va songola pamue va eca onumbi yimue okuti, ka yi tu lomboloka. Pole, Yehova o sumũlũisa vakuepokolo. Tua kũlĩha okuti Vondaka yaye kuenda ovolandu afendeli vakuekolelo a lekisa okuti epokolo lia popela ovimuenyo. (Etu. 14:1-4; 2 Asa. 20:17) Sokolola kovolandu aco. Poku ci linga, o ka vetiyiwa oku pokola kaliangiliyo ocisoko, cilo kuenda kovaso yoloneke. (Va Hev. 13:17) Handi vali, ku ka kuatela usumba ehunguhungu linene li laika oku iya ndopo.—Olosap. 3:25.

12. Ndomo ca tangiwa ku Luka 18:1-8, elitokeko lipi li kasi koku kuata ekolelo kuenda oku pandikisa kekambo liesunga?

¹² Yesu wa kũlĩhĩle okuti ekambo liesunga lia ponduile oku seteka ekolelo liolondonge viaye. Oco a va kuatise oku pandikisa kokuayo, eye wa va tukuila olusapo lumue lu sangiwa kelivulu lia Luka. Yesu wa ta olusapo luocimbumba cimue ca enda oku lipilikila onganji yimue ka ya sungulukile. Cimbumba caco, wa kolelele okuti nda wamamako oku pinga ekuatiso kunganji, eye nda wo kuatisa. Noke onganji ya tambulula epingilo liaye. Nye tu lilongisilako? Yehova wa sunguluka. Kuenje Yesu wa popia hati: “Suku hẽ ka ka linga esunga kolonõliwe viaye, haivo vo liyeyela utanya luteke?” (Tanga Luka 18:1-8.) Yesu wamisako hati: “Anga hẽ eci Mõlomunu eya, o ka sanga muẽle ekolelo eli kilu lieve?” Eci tu tatiwa lekambo liesunga, tu sukila oku lekisa epandi kuenda ekolelo lia pama ndeli lia cimbumba. Lepandi, tu pondola oku kolela okuti, ci kale cilo, ale noke Yehova o ka tu kuatisa. Tu sukilavo oku kolela kunene ohutililo yi kuete. Olonjanja vimue, olohutililo vietu vi tambuluiwa lonjila yimue ka tua lavokaile.

13. Ohutililo ya kuatisa ndati epata limue lia kala loku tatiwa lekambo liesunga?

¹³ Kũlĩhĩsa ulandu wa manjii umue ukãi o tukuiwa Vero, o kasi ko Republika Demokratika yo Kongo. Manji Vero, kumue lulume waye okuti ka kaile Ombangi ya Yehova kuenda omõlavo ufeko wa kuata 15 kanyamo, va tunda vimbo liavo eci ocimunga cimue casualali ca iñila vimbo liaco. Osimbu va kala loku linga ungende, epata lia nualehela lasualali kuenda va va sapuila okuti va laikele oku pondiwa. Eci manji Vero a fetika oku lila, omõlaye wa kala oku u lembeleka poku likutilila lolukandi kuenda oku tukula olonjanja vialua onduko Yehova vohutililo yaye. Eci eye a mala oku likutilila, usongui wasualali wo pula hati, “Ofeko helie wa ku longisa oku likutilila?” Ufeko wa tambulula hati, “Ina yange, poku kuama olondaka vi sangiwa ku Mateo 6:9-13.” Usongui wa popia hati, “Ofeko, ove kumue  lolonjali viove kuendi lombembua kuenda Yehova Suku yene a ku teyuili!”

14. Nye pamue ci seteka ekolelo lietu kuenda nye ci pondola oku tu kuatisa oku pandikisa?

¹⁴ Ovolandu a-a, a tu longisa okuti lalimue eteke ka tu ka ivaliko okuti ohutililo yi kuete esilivilo linene. Pole, nda okuti olohutililo vietu ka via tambuluiwile lonjanga, ale ka tu lete ondimbukiso layimue? Ndeci ca linga cimbumba wa tukuiwa volusapo lua Yesu, amamako oku likutilila, kolela okuti Suku yetu ka ku yandulukile kuenda eye votembo ya sokiyiwa o ka tambulula ohutililo yove. Amamako oku pinga espiritu sandu lia Yehova. (Va Fil. 4:13) Ivaluka okuti, Yehova o ka ku sumũlũisa kuenje ove o ka ivalako ovitangi viosi wa liyaka lavio. Eci o pandikisa kovitangi lekuatiso lia Yehova, o ka tẽlavo oku pandikisa lekolelo kovitangi vi laika oku iya.—1 Pet. 1:6, 7.

15. Ndomo ca tangiwa ku Mateo 17:19, 20, ovitangi vipi olondonge via Yesu via liyaka lavio?

¹⁵ Yesu wa sapuila olondonge viaye okuti ekolelo lia ponduile oku va kuatisa oku yula ovitangi. (Tanga Mateo 17:19, 20.) Vepulu limue, ovo ka va tẽlele oku tundisa ondele yimue, ndaño okuti va kuatele unene woku ci linga olonjanja vimue. Cipi ca kala ocitangi? Yesu wa lombolola okuti ovo va sukilile oku kuata vali ekolelo. Eye wa va sapuila okuti nda va kuatele ekolelo, nda va tẽla oku imũla ovitangi vinene ndoku sondolola omunda! Koloneke vilo, tua siatavo oku liyaka lovitangi vi sokisiwa ndomunda.

16. Ekolelo lia kuatisa ndati manji Geydi oku pandikisa eci ulume waye a pondiwa?

¹⁶ Kũlĩhĩsa ulandu wa manji umue ukãi o tukuiwa Geydi, wo ko Guatemala. Ulume waye Edi, wa pondiwa eci va kala loku tunda kohongele oku enda konjo. Ndamupi ekolelo lia kuatisa manji Geydi oku pandikisa kesumuo eli? Eye hati: “Ohutililo ya ñuatisa oku imba ocilemo cange ku Yehova kuenje nda kuata ombembua yo vutima. Ame nda mola ekuatiso lia Yehova pocakati cepata liange kuenda liakamba vange vekongelo. Oku litumbika kupange wa Yehova, ca ñuatisa oku yuvula esumuo lasakalalo eteke leteke. Noke lioku pita lovitangi evi, nda lilongisa okuti ovitangi viosi vi laika oku iya kovaso yoloneke, ndi ka tẽla oku pandikisa lekuatiso lia Yehova, lia Yesu kuenda liocisoko caye.”

17. Nye tu sukila oku linga eci tu liyaka locitangi cimue cinene ci sokisiwa ndomunda?

¹⁷ Anga hẽ ove wa sumua omo lioku fisa umue o sole calua? Linga esokiyo lioku pamisa ekolelo liove kelavoko liepinduko poku tanga ovolandu Embimbiliya a vana va pinduiwile kolofa. Anga hẽ wa sumua omo okuti umue ukuepata wa tundisiwa vekongelo? Linga akonomuiso oco o limbuke okuti oku pindisiwa la Suku oyo onjila ya velapo. Ovitangi viosi o liyaka lavio, epuluvi limue lioku pamisa ekolelo liove. Sapuila Yehova ndomo ove o liyevite. Ku ka liamũhe, pole, sanda oku  kala la vamanji. (Olosap. 18:1) Linga ovina vi ku kuatisa oku pandikisa, ndaño okuti pamue ci ku kokela oku lila eci o sokolola ovina via pita love. (Osa. 126:5, 6) Amamako oku kala kolohongele, kupange woku kunda kuenda oku tanga Embimbiliya. Sokolola kasumũlũho Yehova a ku likuminya kovaso yoloneke. Eci o mola ndomo Yehova a kasi oku ku kuatisa, ekolelo liove kokuaye li pamisiwa.

18. Nda wa limbuka okuti ekolelo liove ka lia pamele vali, nye o sukila oku linga?

¹⁸ Nda ovitangi o kasi oku liyaka lavio cilo, ale vievi via pita, via siata oku honguisa ekolelo liove, ku ka sumue. Ci tenda ndepuluvi lioku pamisa ekolelo liove. Linga epingilo ndeli lia linga olondonge via Yesu eci via popia vati: “Tu vokiyeko ekolelo.” (Luka 17:5) Handi vali, sokolola kovolandu a lomboluiwa vocipama cilo. Ndeci Miguel kuenda Yurai, ivaluka olonjanja viosi eci Yehova a ku kuatisa. Ndeci omõla a Vero kuenda Anel, likutilila lutima wosi ku Yehova, ca piãla enene eci o liyaka lovitangi vinene calua. Ndeci Geydi, limbuka okuti Yehova o pondola oku eca ekuatiso pocakati cepata kuenda liakamba vekongelo. Eci wecelela Yehova oku ku kuatisa oku pandikisa kovitangi via cilo, ci ku ĩha vali ekolelo liokuti eye o ka ku kuatisa oku pandikisa kovitangi viosi o ka liyaka lavio kovaso yoloneke.

19. Ekolelo lipi Yesu a kuata kuenda kovina vipi o pondola oku kolela?

¹⁹ Yesu wa kuatisa olondonge viaye oku limbuka kovina ovo va sukilile vali ekolelo, pole, eye wa kolelele okuti, lekuatiso lia Yehova ovo va ka pandikisa koloseteko via laikele oku iya kovaso. (Yoa. 14:1; 16:33) Eye wa kolelelevo okuti, omo liekolelo lia pama owiñi umue wakahandangala wa laikele oku puluka kohali ya piãla yi laika oku iya. (Esit. 7:9, 14) Ove hẽ o ka kala pokati kavo? Omo liohenda ya piãla ya Yehova, ove o ka kalapo nda cilo wa linga cosi ci tava oco o pamise ekolelo liove!—Va Hev. 10:39.