Мен 1948 јылда Нидерландыда чыккам. Бир јылдаҥ бис Бразилияныҥ Сан-Паулу деп калазына кӧчкӧнис. Мениҥ ада-энем кудайзак улус болгон. Бис кажы ла эҥирде, ажанган кийнинде, Агару Бичикти кычырып туратаныс. Је 1959 јылда бис ойто ло кӧчкӧнис. Бу тушта США–ныҥ Массачусетс штадыдӧӧн.

Адамга энемди ле алты баланы азыраарга кӧп иштеерге келишкен. Ол кем болуп иштебеген: садучы болгон, јолдор јазаган, анайда ок телекейлик авиакомпанияныҥ чыгартылу кижизи болгон. Биске анчада ла оныҥ калганчы ижи јараган. Нениҥ учун дезе бис оныла кожо башка-башка ороондордо болгоныс.

Школдо ӱренип турала, мен јаанап келзем нени эдерим деп сананып туратам. Најыларымныҥ та кемизи де бийик ӱредӱ аларга сананган, а та кемизи де черӱге барарга амадаган. Је мен черӱге барарга кӱӱнзебегем. Улусла јуулажардаҥ болгой, керижерге де сӱӱбейтем. Оныҥ учун черӱге барбаска мен университетке кирип алгам. Је ичимде улуска тузалу болгодый иш эдерге кӱӱнзегем. Андый иш јӱрӱмниҥ учуры деп санангам.

Университетте меге антропология деп наука јарап туратан. Оныҥ учун дезе мен јӱрӱм кайдаҥ табылган деп, јаантайын сананып туратам. Анда биске эволюция ол чын деп ӱреткен. Је меге бу теорияныҥ кезик ӱредӱлери јарт эмес, олорго керелер јогынаҥ бӱдер керек деп билдирип туратан. Андый болордо, бу теория наукага келижип турган деп айдып болбозыҥ.

Университетте студенттерге бийик моральный принциптер јанынаҥ куучын бир де болбойтон. Ӱредӱчилер бисти бойыстыҥ амадуларыска јединерге кандый ла эп-арганы тузаланар керек деп ӱредетен. Мениҥ јӱрӱмимде коркышту кӧп вечеринкалар ла оныҥ ӱстине наркотиктер де болгон. Бу сӱӱнчи экелип турган ошкош, је узакка эмес. Мен јаантайын: «Јӱрӱмниҥ учуры мындый болор керек пе?» — деп сананып туратам.

Оноҥ мен Бостондӧӧн кӧчӱп, андагы университеттердиҥ бирӱзинде ӱренип баштагам. Ӱредӱ учун тӧлӧӧргӧ, мен јайгыда ишке кирип алгам. Анда мен Иегованыҥ Керечилерине баштапкы катап туштагам. Кожо иштеп турган кижи Даниилдиҥ бичигинде 4-чи бажалыгыныҥ «јети ӧй» керегинде судурды кӧргӱзип, бис калганчы ӧйдӧ јадып турганыс деп јартаган (Дан. 4:13—17). Оныла Агару Бичик керегинде јаантайын куучындашсаас, меге јӱрӱмимди бастыра солыыр керек деп тӱрген оҥдоп ийгем. Оныҥ учун ол кижиле јолукпаска албаданып туратам.

Университетте мен Тӱштӱк Америкада гуманитарный болуш јетирер курстар ӧткӧм. Бу меге тузалу, керектӱ иш деп билдирген. Је мында да мениҥ алаҥзыштарым кӧптӧп, чӧкӧнип баштагам. Учы-тӱбинде мен университетти таштап ийгем.

1970 јылдыҥ кӱӱк айында Амстердамдӧӧн кӧчӱп, мен адамныҥ иштеген авиакомпаниязына киргем. Мында иштеп, јарым телекейди айланып келгем: Азияда, Африкада, Туштӱк ле Тундӱк Америкада ла Европада болгом. Је бу ороондордо ончо улус бир ле тӱҥей уур-кӱчтерге табартып турганын, олордыҥ аайы-бажына кем де чыгып болбой турганын оҥдогом. Менде ойто ло улуска болужып, тузалу керектер эдер кӱӱн келген. Оныҥ учун мен Бостондӧӧн кайра барып, ол ло университетке ойто кирер деп санангам.

Је бу да болушпаган. Јӱрӱмниҥ учурлу сурактарына карууны мен анайып ла таппагам. Оноҥ ары нени эдерин билбей, антропологияныҥ ӱредӱчизинеҥ јӧп сурагам. Ол мени кайкадып айткан: «Айса анаҥ ары не ӱренер? Ӱредӱҥди ташта». Оныҥ айтканыла, мен ӱредӱни таштап ийгем.

Мен бедиренип турала, хиппи деп философияла јилбиркеп баштагам. Бис најыларысла кожо акча тӧлӧбӧзинеҥ машиналар тозып, бастыра Американы ла Мексиканы ӧдӱп, керек дезе Акапулького до јеткенис. Бис хиппилердиҥ коммуналарында токтойтоныс. Озо баштап олорды кӧрзӧҥ амыр, јайым јӱрген ошкош. Је удабай олорды чындаптаҥ ла ырысту улус эмес деп оҥдоп ийгем. Олорды бой-бойыныҥ ортозында ак-чек ле чындык деп айдып болбозыҥ.

Је бу ок ӧйдӧ мен јаш тужымдагы санаамга јединерге, талайга тегин матрос чылап эмес, је капитан болуп чыгарга санангам. Менле кем де башкарбазын деп, кандый бир тропический  ортолыктаҥ јараш јер табып аларга, бастыра телекейди айланарга белен болгом. Андый ла санаа мениҥ Том најымда болгон. Оныҥ учун бис талайга экӱ чыгар деп санандыс. Је бу санаабысты бӱдӱрерге, биске бойыстыҥ яхтабыс керек болгон.

Бис Томло кожо Барселонанаҥ ыраак јок Ареньс-де-Мар деп јерге барганыс. Анда бис «Лигра» деп атту яхта садып алганыс. Оныҥ узуны 9 метрдаҥ кӧп. Узак јолго атанардаҥ озо оны јазап алар керек болгон. Бис кайдӧӧн дӧ меҥдебей турганыс учун оныҥ моторын кодорып, ого ичетен артыктай суу тургузып алганыс. Керептер токтоп турган јерлерде бурып турарга 5 метрдаҥ эки кайык белетеп алганыс. Белетенген кийнинде бис парусты кӧдӱрип, Индийский теҥистиҥ Сейшелы деген јериндӧӧн уланганыс. Кӱнбадыш Африканыҥ јарадыла јӱзӱп, Добрая Надежда деп мысты ӧдӱп барарга сананганыс. Ачык талайда барып јаткан јеристи јылдыстардыҥ, секстанттыҥ, јылдыстардыҥ карталарыла, анайда ок астрономический календарьлардыҥ болужыла билип алатаныс. Турган јеристи чип-чике билип алатанысты сӱреен кайкап туратам.

Бистиҥ эски агаш яхтабыс мындый узун јорукты ӧдӱп болбос деп оҥдоп ийгенис. «Лигра» деп яхтабыска бир часка 22 литр суу кирип турды. Јоткон башталарда, мен тыҥ коркыганымнаҥ улам канча јылдардыҥ туркунына баштапкы катап мӱргӱгем. Бу мынаҥ бис тирӱ артып калзаас, ол керегинде билерге албаданарым деп, Кудайга сӧзимди бергем.

Јоткон токтой берерде, талай тымып, берген сӧзимди бӱдӱргем. Бу ла јӱзӱп, јорыктап турган ӧйдӧ мен Агару Бичикти кычырып баштагам. Айландыра талай, дельфиндер, учуп турган балыктар, учы кыйузы јок горизонттор, анайда ок тӱндер сайын Кардыҥ Јолы (Млечный путь) деп галактиканыҥ јакшы кӧрӱнип турганын сананып ийзегер де! Мындый кайкамчылу јарашты кӧрӱп, улусты кичееп турган Кудай бар деп, мен оноҥ тыҥ бӱдӱмјиленгем.

Бис бир канча неделенеҥ Испанияныҥ Аликанте деп калазыныҥ портына једип келгенис. Бис яхтабысты садуга тургузып, эмеш јакшызын садып аларга иженгенис. Је ойылып калган, эски, двигатели де јок яхтабысты алар кижи табылбаган. Је андый да болзо, анайып менде Агару Бичикти кычыратан кӧп ӧй болгон.

Мен канча ла кире кӧп кычырзам, ончо ло кире кӧп оҥдоп туратам, бу бичик ырысту болорго болужып турган деп. Агару Бичикте нравственный јанынаҥ ару јӱретени айдылып каларда, бойлорын христиандар деп айдып турган улус, ол тоодо мен, нениҥ учун анай јӱрбей турганыс деп сурак чыккан.

Мен јӱрӱмимди солыыр деп бек сананала, наркотиктердеҥ айрылдым. Оноҥ јердиҥ ӱстинде библиялык нормаларла јӱрӱп турган улус бар болбой деп санандым. Оныҥ учун Кудайга экинчи катап мӱргӱйле, андый улусты табып аларга болужып берзин деп сурагам.

Чын кудай јаҥды таппаганчам, бастыра серкпелерди эбирип кӧрӧтӧм деп санангам. Аликантениҥ оромдорыла базып, Кудайга бажырып турган тураларда чалулар тузаланып турганын  кӧргӧм. Је чын кудай јаҥ чалулар тузаланбай турган деп мен билгем.

Бир катап амыраар кӱнде, кырдыҥ эдегинде отурып, Агару Бичикти кычырып турала, Иаковтыҥ самаразыныҥ 2:1—5 ӱлгерлеринде бай кижиге ајару эдип, улусты ылгабас керек деп сӧстӧргӧ ајару эткем. Оноҥ яхтамга кайра барып јадала, улустыҥ Кудайга бажырарга јуулыжып турган туралар ошкош тура кӧрӱп ийгем. Оныҥ эжигинде «Иегованыҥ Керечилериниҥ Каандыктыҥ Туразы» деп бичилип калган.

Мындагы улус мени канайып уткыыр эмеш деп, ченеп кӧрӧр деп санандым. Мен ӧдӱк јок, сагалым туй ӧзӱп калган, јыртык джинсылу Каандыктыҥ Туразына кирип келгем. Је болушчы башкараачы (распорядитель) меге кайкабаган. Ол мени јажы јаан ӱй кижиниҥ јанына отурып алзын деп сураган. Бу ӱй кижи јетирӱчиниҥ ӱзе айткан ӱлгерлерин меге таап турарга болушкан. Туштажуныҥ кийнинде ончо улус мени јылу уткып, менле танышкан. Бу мени сӱреен кайкаткан. Бир эр кижи Агару Бичик керегинде куучындажарга мени айылына кычырган. Је бу тушта Агару Бичикти бӱткӱлинче кычырбаган болгом, оныҥ учун «белен болзом айдып ийерим» деп айткам. Је андый да болзо, туштажуларга мен ончозына јӱргем.

Бир канча неделенеҥ мен байагы эр кижиге айылдап келгем. Ол меге библиялык сурактарымныҥ карууларын ончозын айдып берген. База бир неделенеҥ ол меге бир сумка јакшы кийимдер берген. Кӧрӧр болзо, бу кийимдер тӱрмеде отурган аканыҥ болуптыр. Је бу ака кандый бир јаман керектер учун эмес, Агару Бичик канайып јакарганы аайынча ака-эјелерди сӱӱп, јуулажарга кӱӱнзебегени учун отурган (Иса. 2:4; Иоанн 13:34, 35). Мен нени бедирегенимди таап алгам деп оҥдоп ийгем. Агару Бичикте айдылганы аайынча нравственный јанынаҥ ару јӱрерге албаданып турган улус бу эмтир! База кандый да рай ошкош ортолык бедиребезим. Оныҥ учун Агару Бичикти тереҥжиде шиҥдеерге, Нидерландыдӧӧн кайра једип келгем.

Тӧрт кӱннеҥ акча тӧлӧбӧзинеҥ машиналар тозып, мен Гронингенге једип келгем. Азыранарга меге иш бедиреер керек болгон. Бир мастерскойго мен ишке сурангам. Анкета бичип турала, мен кандый кудай јаҥга кирип тургам деп пункт болгон. Мен «Иегованыҥ Керечизи» деп бичигем. Мастерскойдыҥ ээзи анкетаны кычырып, ол пункты кӧрӧлӧ, чырайы кубулып: «Мен сеге телефон согуп ийерим» — деп айткан, је анайып ла сокпогон.

 Мен база ӧскӧ мастерскойго ишке кирерге санангам. Ол мастерскойдыҥ ээзи менде кандый бир диплом эмезе рекомендательный письмо бар ба деп сураган. Је мен бойымныҥ колымла јӱк ле агаш яхта јазагам деп айткам. «Је айдарда, тал-тӱштиҥ кийнинде иштеп башта. Јаҥыс ла мениҥ мастерскойымда јаман неме этпе — деп айткан,— нениҥ учун дезе мен Иегованыҥ Керечизи ле библиялык принциптерле јӱрӱп јадым» — деген. Сӱӱнгениме: «Мен база Иегованыҥ Керечизи!» — деп айткам. Је ол мениҥ узун чачымды ла ӧзӱп калган сагалымды кӧрӱп, керектиҥ аайын оҥдоп ийеле: «Агару Бичик ӱренек» — деп айткан. Мен јӧпсинип ийгем. Анайып, Иегова јӱрегимниҥ кӱӱнин бӱдӱрип салган (Сар. 37:4). Оноҥ мен оҥдоп ийгем, баштапкы мастерскойдыҥ ээзи нениҥ учун меге телефон сокпогонын. Мен ол аканыҥ мастерскойында бир јыл иштеп, оныла кожо Агару Бичик ӱренгем. Анайып, 1974 јылдыҥ чаган айында мен сууга чӧҥӱрилгем.

Бир айдаҥ мен пионердиҥ ижин баштагам. Бу иштеҥ јаан сӱӱнчи алгам. База бир айдаҥ, јаҥы бӧлӱнген испанский бӧлӱкке иштеерге Амстердамдӧӧн кӧчӱп баргам. Испанский ле португальский тилдерле ӱредӱ ӧткӱрерге меге сӱреен јарап туратан! 1975 јылдыҥ кӱӱк айында мени специальный пионердиҥ ижине кӧстӧгӧн.

Бир катап бистиҥ бӧлӱктиҥ туштажузына Инеке деп атту специальный пионер болуп турган сыйын келген. Оныла кожо Боливиядаҥ Агару Бичик ӱренип турган кыс болгон. Бис Инекеле јууктада таныжып аларга бичижип баштаганыс. Бистиҥ амадуларыс тӱҥей болгонын оҥдоп, 1976 јылда биле тӧзӧгӧнис. Бис экӱ 1982 јылга јетире специальный пионердиҥ ижинде болгоныс. Оноҥ бисти Галаад Сургалдыҥ 73-чи клазына кычырган. Ӱредӱниҥ кийнинде бисти Кӱнчыгыш Африкадӧӧн иштеерге кӧстӧгӧн. Биске бу сакыбас јанынаҥ болордо, тыҥ ӧкпӧӧргӧнис. Анайып бис Кенияныҥ Момбаса деп калазында беш јыл јатканыс. Је 1987 јылда Танзанияда јарлаар ишке јайым берип ийерде, бисти ары кӧчсин деп сураган. Танзанияда 26 јыл иштеп, ойто кайра Кенияга келгенис.

Јобош улусты библиялык чындыктарла таныштыратан арга бистиҥ јӱрӱмисти чындаптаҥ да ырысту эдет. Темдектезе, Момбасадагы Агару Бичикле мениҥ баштапкы ӱредӱ ӧткӱргенимди алза. Јарлап турган ӧйдӧ, мен эр кижиге эки журнал бергем. «Мен мыны кычырып ийзем, оноҥ ары не болор?» — деп, ол менеҥ сураган. Бир неделенеҥ ол эр кижиле Агару Бичикти суахили деп тилге јаҥы ла чыккан «Ты можешь жить вечно в раю на Земле» деген бичикле ӱренип баштаганыс. Бир јылдаҥ ол эр кижи сууга чӧҥӱрилип, текши пионер болуп баштаган. Оны ла оныҥ ӱйиниҥ шылтуузынаҥ улам 100 кире кижи Иегованыҥ Керечизи болуп калган.

Јӱрӱмниҥ учуры неде деп баштапкы катап оҥдоп, бойымды сӱреен баалу эрјине табып, оны кандый да байлыкка толыбас, јорыктап јӱрер којойымга тӱҥейлегем (Матф. 13:45, 46). Мен улусты јӱрӱмниҥ учурын оҥдоп алзын деп, олорго болужарга кӱӱнзегем. Кару ӱйимле кожо јӱрӱмде Иеговага иштеери эҥ учурлу ла ырысту иш деп оҥдоп алганыс!