Мән 1948-ҹи илдә Нидерландда дүнјаја ҝәлмишәм. Бир ил сонра биз Бразилијанын Сан-Паулу шәһәринә көчдүк. Аиләм диндар иди, онлар килсәјә ҝедирдиләр вә чох фәал идиләр. Мүнтәзәм олараг аиләликҹә шам јемәјиндән сонра Мүгәддәс Китабы охујурдуг. 1959-ҹу илдә биз јенидән көчдүк. Бу дәфә Бирләшмиш Штатлара көчдүк вә Массачусетс штатында јашамаға башладыг.

Атам сәккиз баш аиләни доландырмаг үчүн чох зәһмәт чәкиб. О, мүхтәлиф ишләрдә ишләјиб. Сәјјар сатыҹы олуб, јолсалма ишиндә чалышыб вә бејнәлхалг авиаширкәтдә сатыш тәмсилчиси ишләјиб. Авиаширкәтә ишә дүзәләндә һамымыз чох севинмишдик, чүнки бунун сајәсиндә биз чохлу сәјаһәт едирдик.

Орта мәктәбдә охујанда тез-тез дүшүнүрдүм: «Ҝәләҹәкдә нә ишлә мәшғул олаҹағам?» Бәзи достларым университет охумағы сечдиләр, бәзиләри исә һәрбијә ҝетдиләр. Мән исә һәрбијә ҝетмәји һеч ағлымын уҹундан кечирмирдим, чүнки мүбаһисә етмәји севән инсан дејилдим, о ки галды вурушум. Буна ҝөрә дә һәрби хидмәтә ҝетмәјим дејә университетә дахил олдум. Амма үрәјимин дәринлијиндә инсанлара көмәк  етмәк истәји вар иди. Дүшүнүрдүм ки, бу мәним һәјатыма мәна гатаҹаг.

Университетдә антрополоҝија саһәсинә бөјүк марағым вар иди. Чүнки һәјатын неҹә әмәлә ҝәлдијини өјрәнмәк истәјирдим. Бизә тәкамүлү өјрәдирдиләр вә бунун һәгигәт олдуғуна инанмағымызы ҝөзләјирдиләр. Амма бәзи изаһатлар мәнә мәнтигсиз ҝәлирди вә она дәлилсиз-филансыз инанмағымызы истәјирдиләр. Бу исә елми јанашма дејилди.

Мән ҝөрмәдим ки, дәрсләримиздә бизә јүксәк әхлаг дәјәрләри ашылансын. Әксинә, бизи тәшвиг едирдиләр ки, нәјин баһасына олурса олсун, наилијјәт газанаг. Әјләнҹә мәҹлисләриндә олмаг, мүхтәлиф наркотикләри дадмаг мәнә хош һиссләр јашадырды. Амма бу һиссләр өтәри иди. Дүшүнүрдүм, будурму мәналы һәјат?

Бир мүддәт сонра мән Бостон шәһәринә көчдүм вә университет тәһсилими орада давам етдирдим. Тәһсил хәрҹләрими өдәмәк үчүн јај тәтилиндә ишләјирдим. Јеһованын Шаһидләри илә дә илк дәфә ишләјән вахт таныш олдум. Иш јолдашым мәнә Дәнјал 4-ҹү фәсилдә јазылмыш «једди дөвр»лә бағлы пејғәмбәрлији изаһ етди вә деди ки, биз дөврүн сонунда јашајырыг (Дән. 4:13—17). Онун сөһбәтиндән баша дүшдүм ки, әҝәр онунла белә сөһбәтләр етсәм вә онун дедикләринә инансам, ҝәрәк һәјатымы бүсбүтүн дәјишим. Буна ҝөрә дә ондан мүмкүн гәдәр ҝен ҝәзмәјә башладым.

Университетдә Ҹәнуби Америкада көнүллү ишинә һазырлыг курсларына гошулдум. Дүшүнүрдүм ки, саваб иш ҝөрмәк, һуманитар јардым ҝөстәрмәк һәјатыма мәна гатаҹаг. Амма чох кечмәмиш ҝөрдүм ки, јанылмышам. Хәјалларым пуч олду вә семестрин сонунда университетә ҝетмәји дајандырдым.

Атамын ишләдији авиаширкәтдә ишләмәк үчүн 1970-ҹи илин мај ајында Амстердама (Нидерланд) көчдүм. Бу ишин сајәсиндә мән Африка, Америка, Авропа, Узаг Шәрг өлкәләринә чохлу сәјаһәтләр едә билирдим. Һансы өлкәјә ҝетсәм дә, ҝөрүрдүм ки, һәр јердә бөјүк проблемләр вар вә ҝөрүнүр, һеч ким онларын һәлл јолуну билмир. Үрәјимдә јенидән һәјатда дәјәрли бир шеј етмәк истәји аловланды. Буна ҝөрә дә Америкаја ҝери гајыдыб Бостондакы ејни университетдә јенидән охумаг гәрарына ҝәлдим.

Университетдә охујанда ҝөрдүм ки, һәјатла бағлы һеч бир суалымын ҹавабыны тапа билмирәм. Билмирдим, нә едим. Буна ҝөрә дә антрополоҝија профессорундан мәсләһәт истәдим. Ондан ҝөзләмәдијим бир ҹаваб алдым: «Давам етмәјин нә мәнасы вар? Елә инди чых ҝет». Онун сөзләри лап үрәјимдән олду. Университетдән бирдәфәлик чыхдым.

Һәјатда јенә дә мәна ҝөрмүрдүм. Буна ҝөрә дә «чичәк өвладлары» адланан група гошулдум, онлар ҹәмијјәтдә гәбул олунмуш гајдалары рәдд едирдиләр вә сүлһүн тәрәфдары идиләр. Мән бәзи достларымла бирликдә Бирләшмиш Штатлардан Акапулкоја (Мексика) гәдәр автостопла сәјаһәтә чыхдыг. Биз һиппиләрин арасында јашајырдыг. Гырагдан елә ҝөрүнүрдү ки, онларын дәрди-сәри јохдур. Амма онларла бир мүддәт јашајандан сонра ҝөрдүм ки, һәјат тәрзләри чох мәнасыздыр вә даими хошбәхтлик ҝәтирмир. Үстәлик, онларын арасында надүрүстлүк вә сәдагәтсизлик вар иди.

Һәмин вахт јадыма ушаг вахты гурдуғум хәјаллар дүшдү. Мән дәниз сәјаһәтинә чыхмаг истәјирдим, амма ади дәнизчи кими јох, капитан кими. Бунун јеҝанә јолу шәхси јелкәнли гајыға саһиб олмаг иди. Том адлы бир достум вар иди. Онун да белә бир арзусу олдуғу үчүн гәрара ҝәлдик ки, бирликдә дүнја сәјаһәтинә чыхаг. Мән истәјирдим, ҹәннәтә бәнзәјән тропик бир адаја ҝедим вә орада ҹәмијјәтдәки гајда-ганунлардан узаг олум.

Томла мән Испанијанын Барселона шәһәринин јахынлығындакы Аренс-де-Мара јола дүшдүк. Орада 9,4 метр узунлуғунда олан Лигра адлы јелкәнли гајыг алдыг. Она әл ҝәздирдик ки, бизи јары јолда гојмасын. Мәнзилбашына чатмаға тәләсмәдијимиз үчүн мүһәррики чыхартдыг вә онун јеринә ичмәли су еһтијаты јығдыг. Кичик саһилләрдә үзмәк үчүн 5 метрлик ики авар ҝөтүрдүк. Нәһајәт, Һинд океанында јерләшән Сејшел Адаларына јола дүшдүк. Планлашдырмышдыг ки, Африканын гәрб саһили бојунҹа вә Ҹәнуби Африканын Үмид бурну әтрафы илә үзәк. Истигамәтимизи дүз тутмаг үчүн улдузлардан, улдуз диограмларындан, алманахдан вә секстандан, садә ҹиһаздан истифадә едирдик. Бунларын васитәсилә дәгиг јеримизи мүәјјән етмәјин мүмкүн олдуғуна валеһ олмушдум.

Чох кечмәмиш баша дүшдүк ки, бу көһнә тахта гајыг океанда үзмәк үчүн јарарсыз имиш. Гајыға дәликдән саатда тәхминән 22 литр су јығылырды! Јухарыда дедијим кими, фыртына гопанда тәлаша дүшмүшдүм вә узун илләрдән сонра илк дәфә Аллаһа дуа етдим. Она сөз вердим ки, әҝәр мән сағ галсам, Ону танымаға чалышаҹағам. Сонра фыртына сакитләшди вә мән сөзүмүн үстүндә дурдум.

Елә дәнизин ортасында Мүгәддәс Китабы охумаға башладым. Бир тәсәввүр един, Аралыг дәнизинин ортасында гајыгдајам, әтрафымда балыглар, делфинләр һоппаныб-дүшүр, үфүгүн уҹу-буҹағы ҝөрүнмүр. Ҝеҹәләр исә Сүдјолу галактикасыны һејранлыгла сејр едирдим. Бүтүн бунлар мәни бир даһа әмин етди ки, инсанлары севән бир Јарадан вар.

Дәниздә бир нечә һәфтә олдугдан сонра Испанијанын Аликанте лиманына јан алдыг. Даһа јахшы гајыг алмагдан өтрү гајығымызы сатыша гојдуг. Тәбии ки, көһнә, мүһәрриксиз, сусызан гајыг үчүн алыҹы тапмаг асан мәсәлә дејилди. Амма бу, Мүгәддәс Китабы охумағым үчүн әла фүрсәт иди.

Мүгәддәс Китабы охудугҹа баша дүшдүм ки, бу китаб инсана хошбәхт олмаға көмәк едир. Орада инсанларын тәмиз, әхлаглы јашамасы илә бағлы һәр шејин неҹә ачыг-ајдын јазылмасына һејран галмышдым. Дүшүндүм, ҝөрәсән, нәјә ҝөрә мән дә дахил олмагла, бу гәдәр инсан өзүнү христиан адландырыр, амма бурада јазыланлара әмәл етмир.

Өзүмү пис әмәлләрдән тәмизләмәк үчүн гәти аддымлар атмаг гәрарына ҝәлдим. Буна ҝөрә дә наркотикә сон гојдум. Фикирләширдим ки, Мүгәддәс Китабын јүксәк әхлаг дәјәрләринә ујғун јашајан инсанлар олмалыдыр вә онларла таныш олмаг истәјирдим. Беләҹә, икинҹи дәфә Аллаһа дуа етдим вә јалвардым ки, һәмин инсанлары тапмаға көмәк етсин.

Мән дүшүндүм ки, та ки һәгиги дини тапана гәдәр бир-бир бүтүн динләри арашдырым. Аликантени  күчәбәкүчә ҝәздикҹә чохлу дини биналара раст ҝәлдим. Амма онларын әксәријјәтиндә иконалар, бүтләр вар иди. Буна ҝөрә дә онлары автоматик сијаһыдан чыхартдым.

Бир дәфә базар ҝүнү мән тәпәлик бир јердә дуруб лиманы сејр едирдим вә Јагуб 2:1—5 ајәләрини охујурдум. Орада варлылары касыблардан үстүн тутмағын дүзҝүн олмадығы дејилир. Гајыға ҝери гајыданда бир бинанын јанындан кечдим. Бура дини јерә охшајырды. Ҝиришдә гапынын үзәриндә «Јеһованын Шаһидләринин ибадәт еви» јазылмышды.

Мән фикирләшдим: «Бу инсанлары сынамалыјам, ҝөрүм, мәни неҹә гаршылајаҹаглар». Мән ајагјалын, саггаллы, ҹырыг ҹинслә ибадәт евинә дахил олдум. Хидмәтчи мәнә бир јашлы гадынын јанында јер ҝөстәрди. Бу гадын натигин дедији ајәләри ачмаға мәнә көмәк етди. Ҝөрүш битдикдән сонра мәәттәл галдым, һамы ҝәлиб мәнимлә меһрибанлыгла саламлашды. Бир киши мәни Мүгәддәс Китабы арашдырмаг үчүн евинә дәвәт етди. Амма мән һәлә Мүгәддәс Китабы охујуб гуртармадығыма ҝөрә дедим ки, һазыр оланда өзүм дејәҹәјәм. О вахта гәдәр исә бүтүн јығынҹагларда иштирак етмәјә башладым.

Бир нечә һәфтәдән сонра мән һәмин кишинин евинә ҝетдим вә о мәним Мүгәддәс Китабла бағлы суалларыма ҹаваб верди. Бир һәфтә сонра о мәнә бир долу чанта гәшәнҝ палтарлар верди. Деди ки, бу палтарларын саһиби һәбсдәдир. О, Мүгәддәс Китабдакы бир-биримизи севмәк вә мүһарибә етмәмәк әмринә әмәл етдијинә ҝөрә һәбс олунуб (Әшј. 2:4; Јәһ. 13:34, 35). Онда мән әмин олдум ки, ахтардығымы тапмышам. Мүгәддәс Китабда ачыг-ајдын јазылмыш әхлаг гајдаларына әмәл едән инсанлара раст ҝәлмишәм. Беләҹә, «ҹәннәт адасы» тапмаг севдасындан ваз кечдим. Артыг мәним мәгсәдим Мүгәддәс Китабы дәриндән өјрәнмәк иди. Буна ҝөрә дә Нидерланда гајытдым.

Нидерландын Гронинҝен шәһәринә автостопла дөрд ҝүнә чатдым. Өзүмү доландырмаг үчүн иш тапмалы идим. Бир дүлҝәр сехинә ишә дүзәлмәк үчүн әризә долдурдум. Әризәдә «Динин нәдир?» суалы вар иди, мән дә «Јеһованын Шаһиди» јаздым. Сехин јијәси әризәјә баханда фикир вердим ки, үзүнүн ифадәси дәјишди. О мәнә деди ки, «сизинлә әлагә сахлајаҹағам». Амма ондан бир хәбәр чыхмады.

Башга дүлҝәр сехинә ҝетдим. Оранын јијәсиндән марагландым ки, «ишчи лазымдыр?» О мәндән бу ишлә бағлы һансыса сәнәдимин вә ја дипломумун олуб-олмадығыны сорушду. Мән  дедим ки, тахта гајығымы тәмир етмишәм. О исә белә деди: «Ҝүнортадан ишә башлаја биләрсән, амма бир шәртлә: истәмирәм ки, бурада һансыса бир проблем јарадасан, чүнки мән Јеһованын Шаһидијәм вә Мүгәддәс Китаб принсипләринә ујғун јашајырам». Мат-мәәттәл она бахыб дедим ки, «мән дә Јеһованын Шаһидијәм». Тәбии ки, сач-саггалымдан баша дүшдү ки, мән Јеһованын Шаһиди дејиләм, белә деди: «Онда сәнә Мүгәддәс Китаб дәрси кечәҹәјәм». Мән бу тәклифи һәвәслә гәбул етдим. Инди билдим, нәјә ҝөрә биринҹи сехин јијәсиндән хәбәр чыхмады, чүнки Јеһова мәним дуама ҹаваб верди (Зәб. 37:4). Мән һәмин гардашын сехиндә бир ил ишләдим вә бу вахт әрзиндә о мәнә дәрс кечди. Сонра мән 1974-ҹү илин јанвар ајында вәфтиз олундум.

Бир ај сонра мәнә бөјүк хошбәхтлик верән ишә, өнҹүл хидмәтинә башладым. Нөвбәти ај јени јаранмыш испан групуна дәстәк олмаг үчүн Амстердама көчдүм. Испан вә португал дилиндә Мүгәддәс Китаб дәрсләри кечмәјин мәнә нә гәдәр севинҹ ҝәтирдијини сөзлә ифадә едә билмәрәм. 1975-ҹи илин мај ајында мән хүсуси өнҹүл тәјин олундум.

Бир ҝүн Инеке адлы бир хүсуси өнҹүл баҹы Боливијадан олан бир Мүгәддәс Китаб шаҝирдини бизим јығынҹағымыза ҝәтирди. Истәјирди ки, о, испандилли баҹы-гардашларла таныш олсун. Инеке илә мән бир-биримизи даһа јахындан танымаг гәрарына ҝәлдик вә мәктублашмаға башладыг. Тез бир заманда баша дүшдүк ки, икимизин дә мәгсәдләри ејнидир. 1976-ҹы илдә аилә гурдуг вә хүсуси өнҹүл хидмәтимизи давам етдирдик, та ки 1982-ҹи илдә Ҝилад мәктәбинин 73-ҹү синфинә дәвәт алана гәдәр. Шәрги Африкаја тәјин олундуғумузу биләндә севинҹимизин һәдди-һүдуду јох иди. Момбасада (Кенија) 5 ил хидмәт етдик. 1987-ҹи илдә биз Танзанијаја тәјин олундуг. Орада тәблиғ фәалијјәтимизә гадаға арадан ҝөтүрүлмүшдү. Танзанијада 26 ил хидмәт едәндән сонра Кенијаја гајытдыг.

Һәлимгәлбли инсанлара Мүгәддәс Китаб һәгигәтләрини өјрәнмәјә көмәк етмәк һәјатымыза әсл мәна гатды. Мәсәлән, Момбасада дәрс кечдијим илк инсанла иҹтимаи шаһидлик верәркән растлашмышдым. Она ики журнал тәклиф етмишдим. Сонра о мәнә демишди: «Тутаг ки, бу журналлары охујуб гуртардым, сонра нә етмәлијәм?» Нөвбәти һәфтә «Јер үзүндәки Ҹәннәтдә әбәдијјән јашаја биләрсиниз» китабы васитәсилә дәрс кечмәјә башладыг. Бу китаб суаһили дилиндә тәзәликҹә ишыг үзү ҝөрмүшдү. Бир ил сонра о, вәфтиз олунду вә өнҹүл хидмәтинә башлады. О вахтдан бәри о, арвады илә бирликдә тәхминән 100 нәфәрә өзүнү Јеһоваја һәср едиб вәфтиз олунмаға көмәк едиб.

Илк дәфә һәјатын мәнасыны баша дүшәндә өзүмү хүсуси мирвари тапан вә ону итирмәк истәмәјән таҹир кими һисс едирдим (Мәт. 13:45, 46). Истәјирдим ки, бүтүн өмрүмү инсанлара һәјатда мәна тапмаға көмәк етмәјә һәср едим. Һәјат јолдашымла мән Јеһованын Өз халгына мәна долу һәјат бәхш етдијинә шаһид олдуг.