Keimon lidoun ariñahani

Keimon lidoun tila

ABAHÜDAGUNI LUÁGUTI IBAGARI

Náluahaña aban ibagari le gasuuniti

Náluahaña aban ibagari le gasuuniti

SUN anaaha lan áfayaha lidan barana Mediteraniu, aba nadiheridun dan le narihinbei anihein lan aban huyu tuagu nugune ani lebeluruña saragu duna tidoun lau lóufudagun. Aba lagumeserun aban durumandei. Aba nanufudedun saragu, aba nafurieidun ani furumiñe wéiyaasu meha nadügüni lárigiñe saragu irumu. Ida liña san nachülürün ya? Nabahüdahali hun lúmagiñe lagumeseha.

Dan meha le sedü lubéi irumu nau, wawinwanduña meha Bürasíli hamá nagübürigu.

Lidan irumu 1948 nágurahoua lidan Ageiraü burí ǘnabuti. Leweñeguabei irumu aba háguyun niduheñu São Paulo (Bürasíli). Hínsiñeti meha houn nagübürigu houdin ligilisirugu ani héchutiwa meha aliihoun Bíbülia keisi iduheñu sagü guñoun lárigiñe watu bachati. Lidan irumu 1959, ábaya wáguyun, ani guentoti Merigoun, lidoun aban uburugu gíriti Massachusetts.

Nadagimeinti meha núguchi saragu lun letenirun woun ani widüñadiwa meha wábiñe. Lau lásügürün dan nadagimeinti meha adüga sun luwuyeri wadagimanu: álugurahati meha lidan ámuñegueinarügü fulasu, nadagimein ligía adüga üma, alugura ligía paséi tun aban kónpeni tani awión to aweiyasuhaboun lidoun ámuñegueinarügü ageiraü. Gúndaatiña meha niduheñu lau lawadigimaridun ñein ladüga gayaraati meha waweiyasuhan lidoun ámuñegueinarügü fulasu.

Dan meha le aweirideina nubéi, álügüdaguatina meha nungua saragu wéiyaasu kaba lan nadüga danme naweiridun. Fiu hádangiñe numadagu aba hanúadirun houdin tidoun luban furendei íñutu ha híbiri aba hasudarahan. Ánheinti au, mama nunti asudarahani ladüga mínsiñegubeiti nun nasigeneha ni lun nageindagun. Ligía nanúadirubei lun nidin tidoun luban furendei íñuti luéi nidin asudaraha. Íbini ítara, híderawagun gürigia tayumahabei nanigi ladüga afiñetina ligíaba lan íchiga ugundani nun lidan nibagari.

NIBAGARI TIDAN LUBAN FURENDEI ÍÑUTI

Lidan saragu irumu, áluahatina aban ibagari le gasuuniti.

Tidan luban furendei íñuti, le meha achawahabalin naritagun arufudahani luáguti lagumeserun habagari gürigia ubouagu lugundun busentina meha nasubudiruni katei le. Arufudahatiña meha máisturugu saliguarügü lan katei lúnguarügü ani busentiña meha lun wánharun lun arufudahani le, ani ánhara wagíame ítara liña lan. Fiu afuranguagüdüni le híchugubei menefánti mabuidun lan ani mégeiti meha mayusurun lani gürigia lichügü lun lafiñerun lun le hariñagubei ani mabuidunti meha lun lasigenerúniwa le hariñagubei sásaamu tidan siensia.

Tidan meha külase to ñein nubéi, marufudahantiña adundehani luáguti laruman ibagari, ábarüga hínchahaniña aturiahatiña lun hadügüni sun hayaraati lun buidu lan lidin houn lidan habagari meberesenga ida liña lan hanügüni. Ani dan meha le nefeduhan hama numadagu ani yusu wagía düroga buiti meha nasandiragun nungua gúndaatina meha, lau sun lira, luágurügüñein meha murusun dan lidura. Aba nálügüdagun nungua anhein aniha lubéi ibagari le tímatimaati, le gasuunibei.

Lidoun dan ligía aba náguyun uburugu Boston, ñein nabürüdǘwa tidan luban furendei íñuti. Lun gayaraabei lan nafayeihani naturiahan aba nibihin aban wadagimanu le adügǘbei irumurugu, ñein nasubudira aban gefenti luagu Heowá luagu furumiñe wéiyaasu. Aba meha nupaaná lidan wadagimanu, le ayanuhabei nun luagu profesía le lánina “sedü dan” le wadarirubei lidan kapítulu 4 tidan liliburun Danieli ani aba lafuranguagüdüni nun wawinwanduña lan lidan lagumuhóun dan (Dan. 4:13-17). Lau lóufudagun aba gunfuranda nani, ánhana lan asigira ayanuha luma wügüri le tuagu Bíbülia ani belugüdaneime le lariñagubei nun tidoun nanigi, mósume nadügün asansiruni lidan nibagari. Ligíati, nadügünbalin sun niyaraati lun madunragun nan luma.

Tidan luban furendei íñuti, anúadahatina fiu külase lun naranserun lun gayara lan nadügün somu dasi Suedi Meriga sin nagañeirun seinsu. Saminatina yebe lau lan nadügün dasi le lánina híderawagun gürigia gasuunibei lan nibagari. Eibu dan nasandiragun nungua lau saragu machouruni ida luba lan nagunfuliruni le nayumahabei. Aba lábürüha narüna, aba nígirunu luban furendei íñuti.

SIGITINA ÁLUAHA LIDAN FULASU DÍSETI LUN GASUUNI LAN NIBAGARI

Lidan seingü-hati irumu 1970, aba náguyun lun Ámsterdam (Ageiraü burí ǘnabuti) lun nawadigimaridun tidan tuguyaméme kónpeni kei núguchi. Seremei lun wadagimanu le, gachansintina meha lun náfayahan saragu luma lun nasubudirun burí ageiraü Áfürika, Nórute luma Suedi Meriga, Asia luma Yuropa. Lau lóufudagun aba níchugun fe, sun lan ageiraü burí le anihein lan saragu turobuli ñein ani genegeti ua lan ni aban asubudiruti ida luba lan laranseruni. Lau sun lira, busengidina meha nadügün aban katei le huuti, ligíati aba lubéi nagiribudun Merigoun lúmaya lun taturiahan tidan tuguyaméme luban furendei íñuti Boston.

Nau ñein, málüti lárigiñe aba níchugun fe madari nubéi lan óunabagülei le náluahabei tidan luban furendei íñuti. Kei ibidiñe lubéi nun kaba lan nadüga, aba namuriaha ídemuei luma máisturu le arufudahabei luáguti lagumeseha habagari gürigia (Antropología). Aba taweiridun nanigi dan le lariñagubei nun: “Kati uagu basigira aturiaha? Kati uagu mígirun bubalin?”. Memegeirunti meha lariñaguni nun bián wéiyaasu: aba nígirunu luban furendei íñuti ani aba nígirunu sunsuinagubei.

Sigimemetina asandira mala lan nibagari, ligíati aba nebelurun hadoun hippie, aban sétanu ha ínchahabaña lun ñein lan darangilaü luma ínsiñeni. Au hama fiu numadagu aba waweiyasuhan úara Merigagiñe araramagueina wagía lidan ámuñegueinarügü fulasu darí wachülürün Akapulku (Méhiku). Aba wawinwandun úara hamá amu hippies, genegeti meha hawinwanduña lan aban ibagari sin idiheri. Lau lóufudagun aba narihin mala lan ligaburi hawinwandun ani manügün lan ibagari le ugundani le tímatimaati. Aba narihin saragu lan hádangiñe gürigia hagía múaraguntiña meha móuserun hagía lau arumani.

NASIGIRUN ÁLUAHA TIDAN ABAN UGUNEI LAUTU BIRA

Au luma numada, áluaha aban ubouhu le ítarabei kei paraísu.

Aba nagumeserun aritagua anihein lan aban katei le busén nubéi nadügüni lúmagiñe niñüraü, aba nasigirun asaminara hulili luagu katei le: busentina náfayahan, lau sun lira mama kei furumiñeguarügü áfayahati, busentina lun aban nan arünei. Lun lagunfulirun le nayumahabei mosu meha gagune nan aban ugunei lautu bira. Kei le anihein lan aban numada gíriti Tom ani busenti meha ladügüni ligiaméme, aba wanúadirun wegeyedaguni ubóu úara. Busentina meha nadarirun aban ubouhu le buiti kei aban paraísu le ñein lubéi ua lan lilurudun wügüri.

Au luma Tom aba waweiyasuhan Arenys de Mar, yarafa lun Barcelona (Esüpáña), ñein wagañeiha aban ugunei lautu bira to 9 méturu o (31 ugudi timigifen) to gíriboun Llygra. Aba waransehanu ugunei to lun gayaraabei lan wáfayahan tidan. Kei mama lan lau lóufudagun wabusenra wachülürün lidoun fulasu le ñéinhinba lubéi woudin, aba wasagaruni tumahinan ugunei lun wareidahan duna ñein lun watu. Agañeihatiwa giñe bián fágayu 5 méturu (16 ugudi) limigifen lun wahandilihanu ugunei lidan ámuñegueinarügü potu ñǘraüti. Lárigiñe aba wafayarun lun Seychelles, lidan barana Índiku. Le yebe wasaminanbei lun wadügün lun wegeyedaguni kosu Áfürika le ñéingiñe lubéi lálüda weyu luma lun wegeyedaguni óunwenbu beidi le gíribei cabo Buena Esperanza (Suru Áfürika). Ani luéi wáyuridagun baranaha yúsutiwa aban sextante lun ladundehaniwa yusu wagía waruguma, mapa burí tuma álumanake. Aba taweiridun nanigi luagu gayara lan wasubudiruni lau ichouruni halíañadiwa lan.

Lau lóufudagun aba wíchugun fe mawandun tubéi lan wagune luéinamun lugudi barana, ladüga wéiyaaru lan. Beluti meha duna tidoun kéiburi 22 líturu (6 galun) lau oura. Kei buga nariñaguni lidan lagumeseha abahüdaguni, aba nalouchun saragu labadinagua aban luriban dan, lüha buga mafurieidun nan, lau sun lira, adüga numuti lidan ókaasion ligía. Aba nadügün aba füramasei lun Bungiu, ánhana lan áfurida lau ibagari lídangiñe luriban dan ligía, nadügübei lan sun niyaraati lun nasubudiruni. Aba lásügürün luriban dan, ani gúnfuli tumuti nererun.

Gumese numutu Bíbülia aliiha ñeinmeme anagü. Ma lubuidun nañuurun tidan nugune lamidangua Barana Mediteraniu, geyegu hau úduraü ha áhamahabaña, sígüri luma aríaguei mébeha lan barana. Ani guñoun, hínsiñeti meha nun naríaguniña waruguma, adügati meha lira lun nachoururuni anihein lan aban Bungiu sielu le bereseti hau gürigia.

Lárigiñe wáfayahan luagu fiu dimaasu, aba wachülürün énheunheina lun potu Alicante (Esüpáña), ñein lubéi wáluga walugurunu wagune lun wagañeihan aban to buidutimaatu. Le linarün katei, hénrengubei meha wadarirun aban gürigia le busenti lagañeihan aban ugunei lautu bira to wéiyaaru, mamahinatu ani suleletu tuguya. Létima buídubei lidan sun le gádanbalina gadaani nan lun naliihanu Bíbülia.

Eibu naliihanu Bíbülia, aba níchugun fe aban lan líburu lau adundehani to íderagubaliwa lun gunda wamá. Wéiritu nanigi luagu lúrudu le tídanbei Bíbülia luáguti laruman ibagari lun haruma lan wawinwanduni wabagari, ani aba nálügüdagun nungua ka lan uagu añahein lubéi saragu gürigia ariñagatiña kristiánugu hamá—au haganagua mafalarun hamuti le tarufudahabei Bíbülia.

Aba nanúadirun lun nadügün asansiruni lidan nibagari, ligía aba lubéi nígiruni nayusurun düroga. Aba nasaminarun añahein lan gürigia ha awinwandubalin habagari según lúrudu lánina laruman ibagari kei tariñaguni Bíbülia, ani busentina meha nadariruniña. Ábaya nafurieidun lun Bungiu, lun gayara lan nadariruniña.

NÁLUAHANU RELIHIÓN TO INARÜNITU

Lun nadarirunu relihión to inarünitu, mosu meha nakutihanu kada relihión. Dan éibugeina niña lan lidan lémeri Alicante, arihatina saragu burí ligilisi wéinamutu. Kei besafu lan tídangiñe buin tiña hau guáriua, adügati lira lun ménrengun lan nun lun nagidarunu tídangiñe lísüta.

Aban weyu, dimaasu rábounweyu, dan le luáguñadina lubéi aban wübü aríagueina luagu potu aliiheina Santiagu 2:1-5, le ariñagubei wuriba lan hímeiwa hamá rísitiña hawéi gudemetiña. Dan le nagiribuduña lan tidoun ugunei, aba násügürün ligibugiñe aban fulasu le genegeti ñein lan hóundaragua tílana aban relihión. Aba narihin aban abürüdǘni luagu bena, le ariñagubei: “Luban Hadamuridagun gefentiña luagu Heowá”.

Aba liabin lidoun nisaminan: “Nóuchaguaña gürigia ha, lun narihin ida luba lan heresibirunina”. Ligíati aba nebelurun tidoun Luban Adamuridaguni to, sin sabadu lau limiginagun nídiuma ani tau galasun huchecheeru. Aba lebelaagüdünina le íchugubei lubuidun achülürüni houn gürigia ani aba lariñagun nun lun nañuurun tóubagiñe aban gürigia derebuguharu, ma lubuidun tóuserunina íderagua tumutina adarirei bérusu le tídanbei Bíbülia le líridubei íchuguti yanu. Dan le lagumuchubei adamuridaguni, aba taweiridun nanigi dan le hayabinbei abusuragua nun lau bandi ínsiñeni. Ani aba lamisurahanina aban wügüri lúbiñoun lun wayanuha tuagu Bíbülia. Keiti magumuchun nágili lubéi naliihanu, aba nariñagun lun: “Nawisarubadibu danme aranseedina”. Sun anaha lan agumuchei naliihan, aban nagumeserun abasiiha lidoun sun adamuridaguni.

Fiu dimaasu lárigiñe, aba nidin lúbiñe wügüri ligira, ani óunaba lumuti sun álügüdahani le nadügübei lun tídangiñe Bíbülia. Aban dimaasu lárigiñe, aba ledewehan aban sagü nun buin tau daüguaü buíduburitu. Aba labahüdaha nun daüguaü lan to líchuguboun nun lani lan aban wügüri le adaürǘbei ladüga lafalaruni adundehani le tídanbei Bíbülia le ariñagubei lun hínsiñegu wamá wámagua ani moun lumuti lan wawuribuha (Isa. 2:4; Huan 13:34, 35). Chülüdüga dan lun nadariruni le náluahabei: gürigia ha afalarubalin lúrudu le tídanbei Bíbülia luáguti laruman ibagari. Mabusenrunhadina meha nadarirun aban ubouhu le ítarabei kei aban paraísu, guentó le nabusenrubei naturiahanu Bíbülia hulili. Ligíati, nanúadirubei lun nagiribudun lidoun Ageiraü burí ǘnabuti.

NÁLUAHA WADAGIMANU

Aba naweiyasuhan luagu gádürü weyu araramagueina lidan ámuñegueinarügü fulasu, darí nachülürün uburugu Groninga (Ageiraü burí ǘnabuti). Aba nagumeserun áluaha aban wadagimanu lun nanuriagun nungua. Lidan aban fulasu le ñein lubéi lawadigimariduniwa sarafangei, aba namuriaha wadagimanu hama, aba híchugun aban gárada nun lun nabuinchagüdün, ani lidan aban lídangiñe álügüdahani mosu meha nariñaguni ka lan nániboun relihión. Aba nabürüdün: Gefenti lan luagu Heowá au. Dan le laliihanbarun labureme wadagimanu nigaradan, arihanéi lasansirun ligibu. Aba lariñagun nun: “Naguaragüdüba buagu”. Ani maguaragüdüti nuagu.

Lídanya ámuya fulasu le ñein lubéi hawadigimarida sarafangei, aba nálügüdüni labureme wadagimanu anhein megei lubéi nadagimeinti. Aba lálügüdünina anhein anuhein tubéi gárada numa lárigiñe naturiahan o hámagiñe ha úmabaña meha nawadigimarida luagu aban dan. Aba nafuranguagüdüni lun aranseha nan aban ugunei to lautu fulansu. Aba taweiridun nanigi, dan le lariñagun nun: “Gayaraati bagumeserun nadagimein rábounweyu to, amuriahatina aban katei buma: máluahanbatia ni murusun turobuli ya, ladüga gefenti luagu Heowá au ani inebeti le tariñagubei Lererun Bungiu nun”. Tau tueirin anigi, aba nóunabuni: “Au sun!”. Danti le, larihini limiginagun nídiburi luma nídiuma, aba lariñagun: “Níchuguba aturiahani bun tídangiñe Bíbülia”. Aba nánharun lau saragu ugundani. Aba gunfuranda nani ka lan uagu magúarun habéi nun lídangiñe le aban wadagimanu: Líchuguñein meha Heowá le tayumahabei nanigi nun (Sal. 37:4). Nadagimeintina aban irumu luma íbiri ligía. Dan ligía ruti aturiahani nun tídangiñe Bíbülia ani lidan eneru irumu 1974 aba nabadiseirun.

DARIDÜGAADINA ABA IBAGARI GASUUNITI

Aban hati lárigiñe, aba nagumeserun aban wéiyaasu le íchugubei saragu ugundani nun: neseriwidun kei prekursoru. Aban hati lárigiñe, aba náguyun uburugu Ámsterdam lun nídehan lidan aban sétanu chumagü le sun liñabei lagumeserun. Sandiguatina nungua lau ugundani lau níchugun aturiahani tídangiñeti Bíbülia lidan chumagü luma lidan portugési. Lidan seingü-hati irumu 1975, aba niridún prekursoru espechaliti. Ma lubuidun katei le!

Aban weyu, aba tidin aban prekursora espechalitu to gíriboun Catharina lidan wadamuridagun lidan chumagü lun tarufudun aban würi bolibiana woun to aturiahabarun Bíbülia tuma. Au tuma Catharina aba wagumeserun abürüha gárada wámagua lun wasubudiragun woungua buidu, lau lóufudagun aba warihini ligiaméme lan wasaminan, waganwoundagüdüni weseriwidun lun Heowá. Aba wamarieidun lidan irumu 1976, ani seriwitiwa keisi prekursoru espechalitiña darí irumu 1982, dan le wagunbirahóunbei lun woudin tidan külase 73 to tani leskuela Galaadü. Aba taweiridun wanigi ani lau saragu ugundani wasubudirei wounahóua lan eseriwida Áfürika Orientali. Séingüñein irumu wau eseriwida Mombasa (Kenia). Lidan irumu 1987, aba wounahóun Tanzania, ñein lubéi gayaraahali lan meha lapurichihóun. Rédeitiwa eseriwida ñein 26 irumu, lárigiñe aba wagiribudun ageiroun Kenia.

Barühali saragu ugundani nun luma tun nani weiriou wíderaguniña gürigia asubudirei inarüni tídangiñeti Bíbülia Áfürika Orientali.

Lau níderaguniña gürigia ǘnabugutiña asubudirei inarüni tídangiñe Bíbülia adügati lira lun gasuuni lan wabagari le tímatimaati. Kei hénpulu, furumiñeti gürigia le unbei níchiga aturiahani Mombasa, aban meha wügüri le nadarirubei lidan apurichihani. Aba níchugun bián garüdia lun, aba lariñagun nun: “Lárigiñeme, nagumuchunu aliiha, kábati nadüga?”. Leweñegua dimaasu, aba wagumeserun aturiahoun Bíbülia tau líburu Usted puede vivir para siempre en el paraíso en la Tierra, to sun liñabei táfuridun lidan iñeñein suajili. Badiseiti aban irumu lárigiñe ani aba leseriwidun kei prekursoru ha adügübaña ǘrüwa wein diisi oura. Lúmagiñe dan ligía, ligía tuma lani weiriou íderaguaña kéiburi 100 gürigia lun hederegeragun houngua lun Heowá ani badisei hagía.

Au tuma Catharina ariha wamaali lau wagu sun abiniruni le líchugubei Heowá houn lubúeingu dan le líchugun aban ibagari le gasuuniti.

Dan le gunfuranda naali ka lan lisuunibei ibagari, aba nasandiragun nungua kei alugurahati le éibugañahabei áluaha pérüla fínuti ani mabusenrunti leferidiruni chansi lun libihini (Mat. 13:45, 46). Busentina meha níderaguniña amu gürigia lun hadariruni lisuuni ibagari le tímatimaati. Ariha naali úara tuma nani weiriou, ida liña lan labiniruniña Heowá lubúeingu lau aba ibagari le gasuuniti.