A ˗bhɔ Pei Ba ˗kwɛ 1948 ˈgü. ˗A ˗kwɛ ˈdhɛ dɔ ˗a ˈˈpiʋ̈ ˈyö n ˗mɛn ˗nu dho ˗ya Sao Polo Blezidhö ˗sɛ ˈgü. N ˗mɛn ˗kun ˈdho ˗ni ˈgü ˗zlanwokɔɔdhö ˗kplawo, ˈö ˈkwa dɔ ˈˈdooka ˗nu ˈka ˈya yi bo pë ˗bhö ˗sü ˈka, ˈyi Biblö ˗wo pö yi ˈko ꞊bhaa. ˗Kwɛ 1959 ˈgü, yi ˗go yi ˈˈgblʋʋ ˈzü ˈyi dho ˈyi ˗ya Zeta zuni ˈˈsɛ ˈˈpian ˗dhɛ ˈwo˗ ˗dhɛ Masashusɛtö bhë, ˗a ˈgü.

N dë ˗yö yö ˈˈgbɩɩ˗ ꞊dede ˗kë kö ˈö ö ˗zokë mɛn ˈˈsaaga ˈyi kun ˈkɔɔ yi ˈˈpiʋ̈. ˗Yö yö ˗goa ꞊va ˗kë. ˗A zübhodhɛ ˈgü ˗yö ˗kun ˈˈdhoodɔmɛn ˈka, ˈö yö mü ˈö yökë ˗kpinŋ ˗damɛn ˗nu ˈˈpiʋ̈, ˈö ꞊taabha ˈö yökë ˈviɔnsüdhɛ ˈgü. Yö ˈdhɛ bhë ˗yö ˗kun yi ˗dhɛ ˗së ꞊dede ˈyö ˗tɔ ꞊dhɛ ˗ya ˗kë ˈö ˈyi ˗ya ˈviɔn˗ ˈgü ˈyi dho ˈˈta ˗nu ˈgü.

Kö a ꞊kun ꞊klaŋ ˈˈdhiʋ̈, ˗ya kë ꞊shiöŋ a n ˗de dhɛɛˈˈ ˗kpɔ ˈpë ˈman kë ˈkpii˗ ˈa dho ˗a kë, ˗a ˈka. N ˈˈtɔŋdë ˈbha ˗nu ˗dho ꞊klaŋkɔ ˈˈgblʋ̈gblʋ̈ ˗nu ˈgü, ˈö mɛn ˈbha ˗nu ˗de ˈpö ˈwo ˗kë ˈˈsɔdha ˈka. ˈˈKɛɛ man ˗zë ˈmaan kun ˗a ˈˈpiʋ̈ ˗a kë ˈˈsɔdha ˈka ˈyö ˗tɔ ꞊dhɛ ˈkozësü ɛɛnˈˈ ˈˈdhinaan ˗dhɔ ˈyaa n kë. A ˗wɩ ˗a ˗bha kö ˗a ˈdho ꞊klaŋkɔ ˈkpii˗ ˈgü, kë ˈˈdhʋ̈ kö ˈwa ˗dho n ˈsü ˈˈsɔdhadhɛ ˈgü. ˈPë kun n zuʋ̈ˈˈ ˈˈpiʋ̈ ˈyo ˗tɔ mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗takun ˗sü. A˗ ˗pö n ˗de ˗dhɛ ˈman˗ kë ˈˈdhʋ̈, ˗yö ˗dho n ˗man ˗tosɛta kë ˗së.

ˈWɔn ˈö ˗gban mɛnbhɩɩdhe ˗nu waa ˗an ˗bha ˗tosɛta kë ˗kɔ ˗bha ˗a ꞊klaŋkësü ˗dhɔ n ˗kë, ˈyö ˗tɔ ꞊dhɛ ˈpë ˗gban kwa ˗bha ˗këdhösü ˗bha ˗yö ˗kun n ˈˈpiʋ̈ kö ˈa˗ dɔ. ˗Wo yi ꞊klaŋkë pë ˗nu ˗bha ˗gla wo de ˈka ˗sü ˈka, ˈö yi ˗bha ꞊klaŋgɔmɛn ˗nu kun ˗a ˈˈpiʋ̈ kö ˈyi ˈdhaŋ˗ bho ˗a ˈˈdhiʋ̈. Pë ˈbha ˗nu ˈwo kun ˗an pö ˗ni ˈgü yi ˗dhɛ, ˈmaan kun ˗an ˈsü ˗ni ˈgü gagade ˈka. ˈˈKɛɛ n dua ˗mü ˈa ˈdhaŋ˗ bho ˗an ˈˈdhiʋ̈ n tii ˗bha.

꞊Klaŋkɔ ˗nu ˈa bɔ ˗an ˈgü ˈˈdhʋ̈, ˈwaa kun yi ꞊klaŋkë ˗ni ˈgü ˈwɔn ˗së waa ˈwɔn yaa ˗an ˗bhokoo dɔ ˗sü ˈka. Pë ˈwo kun ˗a ˗zɔn ˗ni ˈgü yi ˗dhɛ ꞊ʒiaan ˈyö ˗tɔ ˗kɔ yi ˗dho ˗a kë˗ ˗bha kö ˈyi ˈdho ˈˈdhiʋ̈ ꞊klaŋ ˈka. Yaa n ˈˈtɔŋdë ˗nu yi ˗bha ˈwlaan˗ ˗nu kë ˗sü waa ˈtaa˗ ˈˈkpɛɛ mü ˗sü ˗wo n zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗dhi. ˈˈKɛɛ ˗a zuʋ̈gblüdhi ˈö ˈˈdhʋ̈ ˈyaa ꞊gwëë. ˗Ya kë ꞊shiö a n ˗de dhɛɛˈˈ ˗kpɔ ˈa˗ pö: ‹˗Tosɛta ˗së kë ˗kɔ ꞊dede ˈnën yö ˗ee?›

ˈDhɛ ˈˈtʋ̈ŋ ˈbha ˗yö ˗wo, a ˗dho ˈa n ˈtɔ ˗ya ꞊klaŋkɔ ˈkpii˗ do ˈbha ˈö Bɔstɔnö ˗a ˈgü. A ˗ya yö ˈnën ˈbha kë ˗sü ˗bha kö ˈa n ˗man ꞊klaŋkɔ ꞊saa bho. ˈDhɛ ˈö bhë˗ ˈgü ˈnën yaa Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˗nu ˈyi ˗kpan ˗blɛɛsü wo yi ˈko ˗bha. N yökëyoo do ˗yö ˈwɔn ˈö ˗Zlan ˗ya to ˈˈdhiʋ̈ ˈö˗ ꞊blɛɛ Daniel ˈˈɲan ˈˈgblʋ̈gblʋ̈ 4 ˈgü ˈö ˗gban «ˈˈtʋ̈ŋ ˈˈsɔɔplɛ» ˗bha bhë ˗a ˗ta ˗pʋ n ˗dhɛ, ˈö˗ ˗zɔn ꞊dhɛ kwa ˈˈtʋ̈ŋ ˗totaabhasü ˈgü. (Dan. 4:13-17) A ˗to mü ˈa˗ yö ꞊dhɛ kö yaa˗ ˗nu ˈyi ˈˈdoodɔ ˗kplawo, kö pë ˗nu ˈö˗ ˗zɔn ˗ni ˈgü n ˗dhɛ bhë ˈa ˈdhaŋ˗ bho ˗an ˈˈdhiʋ̈, ˗a ˗dhɛ ˗dho kë ˗a ˗bha kö ˈa n ˗man ˗tosɛta kë ˗kɔ bho ˈˈgblʋʋ. ˗Dhɛ ˈa˗ yö ˈˈdhʋ̈, ˈyö ˈa ˗ya n ˗de dhɛkansü ˗bha ˗a ˗gɔ.

꞊Klaŋkɔ ˈkpii˗ ˈö bhë ˗a ˈgü, ˗wo yi ꞊klaŋkë kö ˈyi ˈdho mɛn ˗nu ˗takun Amedhikö ˈˈpian ˈö ˈˈshiaŋ ꞊ʒiaan ˗a ˈgü. A ˗kun ˗a pö ˗ni ˈgü n ˗de ˗dhɛ ꞊dhɛ mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗takun ˗sü ˗dho n ˗man ˗tosɛta kë ˗së. ˈˈKɛɛ ˈdhɛ ˈa ˗ya ˗a kë ˗sü ˗bha, a˗ ˗yö ꞊dhɛ ˈyaa n ˗man ˗tosɛta kë ˗ni ˈgü ˗së ꞊dhɛ ˗kɔ ˈa˗ ˈˈpiʋ̈ ˗be ˗a ˈdhö. ˗Yö n ˈgü ˗ga, ˈyö ˈdhɛ ˈˈsu ˗yaaga ˗yö yö ˈko ˈˈdhiʋ̈, ˈa go ꞊klaŋ ˈˈdhiʋ̈.

˗Kwɛ 1970 ˈMɛn ˈˈsü ˈgü, a ˗dho ˈa ˗ya Amstɛɛdamö Pei Ba ˗sɛ ˈgü. ˗Dhɛ ˈö n dë kun yökë ˗ni ˈgü ˗a ˗bha ˗be ˈviɔnsüdhɛ ˈgü bhë, a yökë mü. Yö ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗ya ˗kë ˈa dho ˈˈta ˗nu ˈgü ˗dhɛ ꞊gblɛɛngblɛɛn ˗nu ˈgü, ˈa bɔ Afliko, Amedhikö, Edhɔpö waa Azi. A˗ ˗yö ꞊dhɛ ˈˈsɛ ˗nu ˈa bɔ ˗an ˈgü ˗an ꞊gban ˈˈpɛpɛ ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˗yö ˗an ˗bha, ˈö ˗a ˈˈdhɛ ˈyaa mɛn gbɛ˗ ˗gɔ. ˈDhɛ ˗kë ꞊dhɛ a˗ ˗kun ˗a ˈˈpiʋ̈ kö ˈa ˈwɔn ˗së kë n ˗man ˗tosɛta ˈgü, a ˗yɛ n ˈzü ˈa dho Bɔstɔnö ꞊klaŋkɔ ˈkpii˗ ˈö bhë ˗a ˈgü.

ˈDhɛ ˈa dho, a ˗yö ꞊dhɛ dhɛɛˈˈ ˗nu ˈa kun ˗an ˈkpɔ ˗ni ˈgü n ˗de ˗gɔ ˈö ˗gban ˗tosɛta ˗bha bhë, ˈmaan ˗an ˗yɔ ꞊slɔɔ ˗ni ˈgü ꞊klaŋkɔɔdhö. Pë ˈa dho ˗a kë ˈmaan kun ˗a dɔ ˗ni ˈgü. ˗A ˗wɔn ˈgü, a ˗dhioo ˗dhɛ n ˗man ꞊klaŋgɔmɛn do ˗gɔ. Pë ˈö˗ pö n ˗dhɛ ˗a ˈwɔn ˗yö n ˗kun. ˗Ya ˗pö: «ˈMën ˗kë ˈbhaa ü ꞊kwaa ꞊klaŋ ˗zü?» ˗Yö ˗kun ˗dhioo ˗së ꞊dede ˈka n ˗man ˈka. ˈDhɛ ˗kë ˈˈdhʋ̈ ˈyö ˈa go ꞊klaŋkɔɔdhö.

ˈDhɛ ˈa˗ yö ꞊dhɛ ˈmaan n ˗man ˗tosɛta ˗bhokoo yö ˗ni ˈgü, a ˗dho ˈa n ˗de ˗da mɛn kpö ˈbha ˈwo˗ pö wo ˗de ˗dhɛ wo ˗dhɔ waa ˗dhikodhɛ ˈˈpiʋ̈, ˗an kpö ˈgü. Yaa n ˈˈtɔŋdë ˈbha ˗nu yi bɔ Zeta zuni ˗pö ˗nu ˈgü ˈyi dho ˈyi ˗lo Akapulko, Mɛsikö ˗sɛ ˈgü. Mɛn ˗nu ˈwo ˗tosɛta ˗kë ˗kɔ ˈö ˗dhi ˗an ˗dhɛ ˗a ˈka, ˈö ꞊waa ˗an ˗ga ˈwo ˗dho ˗a pö ˈwɔn ˈˈgbɩɩ˗ ˈyaa ˗an ˗bha, yi ˗kë ˗an kpö ˈgü. ˈˈKɛɛ ˗dhɛ ˈö yaa˗ ˗nu ˈyi ˗da yi ˈko ˈˈpiʋ̈, ˈyö ˈa˗ yö ꞊dhɛ ˗an ˗bha ˗tosɛta kë ˗kɔ ˈyaa ˗së ɛɛnˈˈ ˈyaa zuʋ̈gblüdhi ꞊dede nu mɛn ˗dhɛ. ˗A mɛn ꞊vadhɛ ˈwaa kpɛnŋdhö, ɛɛnˈˈ ˈwaa ˈto wo ˗wo ˗ta.

˗Dhɛkpaɔyi do ˈka, a ˗ya n ˗zota ˗sü ˗bha pë ˈa kun ˗a ˈˈpiʋ̈ ˗be kö ˈa˗ kë kö a ꞊kun ˈnën ˈka, ˗a ˈgü. A ˗kun ˗a ˈˈpiʋ̈ kö ˗a kë ˈˈyitagɔblümɛn ˈka, ˈa ˈˈglü ꞊wëëyi ˗ta. ˈMan˗ pö ˈa˗ kë ˈˈdhʋ̈, n dua ˗mü kö n ˗de ˗bha ˈˈyitagɔ kë ˗dhö. ˈDhɛ ˗kë ꞊dhɛ n ˈˈtɔŋdë do ˈwo˗ ˗dhɛ Tɔmö ˈwɔn do bhë ˈnën kun ˗a ˗zo ˈˈpiʋ̈, yi ˗da yi ˈko ˈˈpiʋ̈ kö ˈyi ˈˈyitagɔ ˈsü ˈyi ˈˈglü ˗a ˈka ˈˈkpɔnŋ ꞊taa. A ˗kun ˗a ˈˈpiʋ̈ kö ˈˈsɛ ˗së ˈbha ˈö ˗ya ˗sü ˈka ˈˈyi ꞊zinŋgü ˈa˗ ꞊slɔɔ kö ˈa ˗ya mü, kö ˗potaadhe kë n ˗gɔ.

Yaa Tɔmö yi ˗dho Arenisö de Maa Baaselɔnö ˗dhɛ ˈˈsuee Ɛspaɲö ˗sɛ ˈgü. ˈDhɛ bhë˗ ˈgü, ˈyö ˈyi ˈˈyitagɔ ˈö˗ ꞊duaan ˗mɔn ˈmɛnŋtrö 9 ˗bha ˗a dhɔ. Yi˗ ˗baa, kö ˗yö ˗mɔn ˈˈta ˗sü ꞊wëëyi ˗ta ˗sü ˗bha. ˈDhɛ ˗kë ꞊dhɛ yi ˗bha ˈˈta ˈö bhë ˈyaa kun ˗bia ˗ta ˗wɔn ˈka, yi ˗a motëë ˗bho mü ˈyö ˈyi˗ ˈgüdhɛ ˗kë yi ˗bha mü ˗yi yö ˗dhɛ ˈka. Yi ˈˈyitagɔ ˗blü ˗a ˈka ˗pë ˈö ˗mɔn ˈmɛnŋtrö 5 ˗bha ˗a ꞊plɛ ˗dhɔ, kö ˈya yö ˈˈyi ˈsɛɛn˗ ˗nu ˗ta ˈyi˗ ˗blü ˗a ˈka. ꞊Taabha yi ˗dho ˈyi ˗lo Seshɛdhö ꞊weeyi ˈˈpian ˈdhɛ ˈwo˗ ˗dhɛ Osean Ɛndiɛn bhë ˗a ˗ta. ˗Yö ˗kun yi ˈˈpiʋ̈ kö ˈyi bɔ mü ˈyi ˈdho ˈyi ˗lo Aflikö ˈɲënŋ ˗pö ˗ʒian ˈka, kö ˈyi bɔ Kapö de Bɔnö Ɛsüpedhansö, Aflikö di sidö ˗sɛ ˈgü. Yi ˗bɔ pë ˗nu ˈwo ˗kë ꞊dhɛ kaatö ˗nu, ˈsëëdhɛ ˗be ˗nu ˗waa ˈˈta ˗sü ˗a ˈka ˗pë ˈbha ˗nu ˈdhö ˗an ˗ta, kö ˈˈpian ˈyi dho ˈdho ˗a ˈka ˈyi˗ dɔ. Pë ˈyi˗ ˗kë kö ˗dhɛ ˈyi˗ ˗bha ˈyi˗ dɔ bhë, ˗a ˈwɔn ˗yö n ˗kun.

˗A ˗dhɛ ˈti ꞊gwëë ˈyö ˈyi˗ yö ꞊dhɛ yi ˗bha ˈˈyitagɔ zii ˈö ˈˈdhü ˈka bhë, ˈyaa ꞊mɔɔn˗ ˗bha kö ˗yö ˈˈta ˈsü ꞊weeyi ˗ta ˈzüdho, ˈyö ˗tɔ kö ˈˈlɛlɛ ˗ya ʒiö do, ˈpë ˗mɔn ˈˈyi litrö 22 ˗bha ˗yö ˗da ˗a ˈgü. ꞊Dhɛ ˗kɔ ˈa˗ pö ˗a ˈka ˗a zübhodhɛ ˈgü ꞊klöö yö ˗a ˈdhö, ˈdhɛ ˈˈtee ˈˈgbɩɩ˗ ˗ya ʒiö ˗sü ˗bha, ˈˈsuʋ̈ ˗yö ˗kan n ˈˈgblü, ˈa ꞊bhɛɛ. ˗Yö ˗kun pë do ˈö n ˈti˗ kë ˈö˗ ˗kwɛ ˗ya kë ꞊va ˗a ˈka. A˗ ˗pö ˗Zlan ˗dhɛ ˗ya yi dha, a ˗dho ˗a ˈˈslö mɛɛnˈˈ kö ˈa˗ dɔ ˗së ˈka. ˈˈTee ˈˈgbɩɩ˗ ˗yö ˗dho ˈö ˈduaannu, ˈyö n ˗wo ˈa˗ ˗bhö bhë ˈa˗ ˈgüwɔn ˗kë.

Yi ˗to ꞊weeyi ˗ta mü ˈa ˗ya Biblö ˗wopösü ˗bha. ˗Ka ka ˗zota: A ˗ya ˗sü ˈka ˈˈyitagɔ ˈgü ꞊weeyi ˗ta, ˈyaa ˈˈsɛ ˈka ꞊klöö˗, kö ˈyuö˗ ˗nu ˗wo ˗lö ˗ni ˈgü n ˗züzü! ˈMan ˗dhɛ ˗ga n ˈˈdhiʋ̈ ꞊ʒiaan, ˗a ˗dhɛ ˗dho föödhö. ˗Yö ˗kun ˗së ꞊dedewo! ˈKwa dɔ gbeŋ ˈman ˗gbɔdënën ˗nu ˗ga, ˗yö ˗ga n ˈgü ꞊dhɛ ˗Zlan ˈö ö ˗zota mɛnbhɩɩdhe ˗nu ˗wɔn ˈgü ˗yö ˗dhö.

ˈDhɛ ˈyi ˈˈdhoogɔ ꞊va ˗kë ꞊weeyi ˗ta, yi ˗dho ˈyi ˗lo Alikante Ɛspaɲö ˗sɛ ˈgü. ˗Dhɛ ˈö bhë ˗a ˈgü, ˈyö ˈyi˗ ˈˈslö ꞊mɛɛn kö ˈyi yi ˗bha ˈˈyitagɔ ˈˈdhoo dɔ kö ˈyi˗ ˗dɛɛ ˈdhɔ. ˈˈYitagɔ ˈö˗ Motëë ˈyaa ˈdhö, ˈö yöö do bhë ˗a ˈˈdhi ˈdhö˗ ˗bha, ˗a ˈdhɔmɛn ꞊slɔɔ ˗sü ˈyaa kun ˈwɔn ˈˈplëë ˈka. ˈˈKɛɛ ˗ya ˗kë ˈa ˈˈtʋ̈ŋ ꞊slɔɔ kö ˈa Biblö ˗wo pö.

ˈDhɛ ˈa Biblö ˗wo pö ˈa dho ˗a ˈka ˈˈdhiʋ̈, a˗ ˗yö ꞊dhɛ ˈsëëdhɛ ˗be ˈö˗ ˗bha ꞊klaŋwo ˗nu dho n ˗takun kö zuʋ̈gblüdhi ˗yö kë n ˗gɔ n ˗bha ˗tosɛta ˈgü, yö ˗mü. ˈPë Biblö ˗ya pö ˈˈpuu ˈka ˈö ˗gban ˗tosɛta ˗së kë ˗sü ˗bha, ˗a ˈwɔn ˗yö n ˗kun. A n ˗de dhɛɛˈˈ ˗kpɔ ꞊dhɛ ˈmën ˗kë ˈö mɛn ꞊vadhɛ, ˈö yö˗ ˈka man ꞊dede n ˗bha, ˈyi yi ˗de ˗dhɛ kletiɛn ˈˈkɛɛ kö ˈpë Biblö ˗ya pö ˈyaa˗ dɔ?

N zuʋ̈ˈˈ ˗wɩ ˗a ˗bha kö ˈa ˈˈkan ˗dhiipë ˗nu kë ˗sü ˗bha n ˗bha ˗tosɛta ˈgü. ˗Dhɛ ˈö ˗kë ˈˈdhʋ̈ ˈyö ˈa ˗kan ˈtaakpɛɛ mü ˗sü ˗bha. ˈYö ˈa n ˗zota ˈa˗ pö mɛn ˈbha ˗nu ˗wo ˗dhö ˈö ˈwo Biblö ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗gɛngbandhɛ ˗nu ˗ya ꞊bhlëë ˈgü, a˗ ˈˈpiʋ̈ ˈa ˗kpan ˗an ˗bha. A ˗bhɛɛ ˗Zlan ˗dhɛ ꞊plɛ ˗bha ˗naan ˗wo ˈzü kö ˗yö n ˗takun ˈa ˗kpan ˗an ˗bha.

N ˗man ˈgü, n dua ˗mü ˗be ˈa bɔ ˗zlanwo ˈˈpɛpɛ ˈgü kö ˗a ˗dhɛ ˈö˗ ꞊dede ˈka ˈa ꞊kun ˗a dɔ. ˈDhɛ ˈa kun ˈˈta ˈsü ˗ni ˈgü ˗kpinŋ ˈˈpiʋ̈ Alikante, a ˗kpan ˗zlanwokɔ  ˈbha ˗nu ˗bha. ˈˈKɛɛ ˈdhɛ ˗kë ꞊dhɛ pë ˈˈbin ˗nu ˗kun mü, a ˗to mü ˈa˗ ˈwɔn dɔ ꞊dhɛ ˈwaa ˗zlanwo ꞊dede ˈka.

˗Tɛɛdhoowayi ˈˈdooka do ˈgü, kö a ˗ya ˗sü ˈka gootadhɛ do ˈgü, a Zakö 2:1-5 ˗wo ˗pö. ˗Ya ˗pö kwa dua ˈyaa ˗mü ˈkwa mɛn ˈbha ꞊fiëë bho mɛn ˈbha ˗bha ˗a ˗bha ˗kë ꞊nɔɔnmɛn ˈka ˗sü ˗wɔn ˈgü. ˈDhɛ ˈa n ꞊yɛɛ˗ kë ˗ni ˈgü kö ˈa ˈdho n ˗man ˈˈyitagɔ ˈgü, a ˗bɔ ˈkɔ do ˈbha ˈö bhɔ ˗zlanwokɔ ˗bha ˗a ˈˈdhiʋ̈. ˈPë ˈö kun ˗ya ˗sü ˈka ˗a ˈkpoŋ˗ ˗ta ˈˈdhuŋ ˈyö ˗tɔ: «Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˗nu ˗bha ˗bhɔkwëëkëgükɔ.»

ˈYö ˈa˗ pö: «˗Ka dɔ kö mɛn ˗nu ˈwo yö ˈa ˗an ˈgüdan. A ˗dho ˈdho kö ˗kɔ ˈwo dho wo ˗kɔ ˗ya ˗a ˈka n ˗gɔ ˈa˗ yö.» ˈYö ˈa ˗da ˗an ˗bha ˗bhɔkwëëkëgükɔ ˈgü n ˗gɛn ˈˈkpaan ˈka kö n ˈbhuëë˗ ˗ya bhɔ, ꞊paŋ ˈˈblë ˈgü. ˗Yɛɛzɔnmɛndhɛmɛn ˗dho n ˈka dhebɔ zii do ˈˈsuee, ˈö˗ dhebɔnën ˗yö Biblö ˈˈɲan ˈˈpɛpɛ ˈö ˈˈdhɛɛtadhiaŋzëmɛn kun ˗an ˗wo pö ˗ni ˈgü, ˗an ˗zɔn n ˗dhɛ. ˈDhɛ ˗bhɔkwëë ˗yö ɲën, mɛn ˈˈpɛpɛ ˗nu ˈwo n ꞊tuaabho ˗së ˈka. A ˈwɔn ˗yö n ˗kun. Gɔndënën do ˗yö n ˗dhɛ ö ˗gɔ ˈkɔɔ kö yaa˗ ˗nu ˈyi ˈˈdoo dɔ Biblö ˗ta. ˈˈKɛɛ ˈdhɛ ˗kë ꞊dhɛ ˈö ˗kë ˈˈdhʋ̈ kö n ˈti n bo Biblö ˗wopösü ˈka ꞊köŋ bhë, a˗ ˗pö ˗a ˗dhɛ: «˗A ˈˈtʋ̈ŋ ˗ya ˗wo yi ˈö˗ ˈka, a ˗dho ˗a pö ü ˗dhɛ.» ˈKö ˗kë ˈˈdhʋ̈, a ˗kun ˈdho ˗ni ˈgü ˗bhɔkwëë ˈˈpɛpɛ ˗ta.

ˈDhɛ ˈˈdhoogɔ ˈbha ˗ya ʒiö, a ˗dho gɔndënën ˈö bhë ˗a ˗gɔ ˈkɔɔ, ˈyö n ˗bha dhɛɛˈˈ ˗nu ˗yɔ bɔ. ˈˈDhoogɔ ˈdhɛ dɔ˗ ˈˈpiʋ̈, ˗yö ꞊bhlɔɔ˗ ˈö sɔ ˗sɛŋbɔ ˗nu ˈdhö˗ pa ˗sü ˈka, ˗a ˗nu n ˗dhɛ. ˈYö˗ pö n ˗dhɛ ꞊dhɛ mɛn ˈö˗ ˗bha sɔ ˈdhö ˗mü ˗yö ˗kasho ˈgü, ˈyö ˗tɔ ꞊dhɛ ˗yö Biblö ˗bha ˈtɔŋ˗ ˈö˗ pö kwa ˗dhɔ ˗yö kwa ˈko kë, ˈkwa ˗dho ˗gblü gɔn bhë ˗a ˗ya ꞊bhlëë ˈgü. (Is. 2:4; Zan 13:34, 35) ˗Yö ˗kun ga ˗su ˈka n ˈgü ꞊taabha ꞊dhɛ mɛn ˗nu ˈwo Biblö ˗bha ˈtɔŋ˗ ˈö ˗gban ˈˈtakɔ ˗së ˗bha ˗a ˗ya ꞊bhlëë ˈgü ˈa kun ˗an mɛɛnˈˈ ˗ni ˈgü bhë, ˈman ˗an ꞊slɔɔ. ˈMaan kun ˗a ˈˈpiʋ̈ ˈzüdho kö ˈa ˈdho ˗ya ˈˈsɛ ˈbha ˈgü ˈˈyi ꞊zinŋgü. A ˗kun ˗a ˈˈpiʋ̈ ꞊taabha kö ˈa Biblö draanˈˈ kö ˈa˗ ˈgüman ˗së ˈka. ˗A ˗wɔn ˈgü, a ˗yɛ n ˈzü ˈa dho Pei Ba.

˗Dhɛkpaɔyi ˗yiishiö ˈnën ˈa˗ ˗kë ˈya ꞊kun ˗lo ˈˈkwipö ˈwo˗ Gloningö ˗kë bhë ˗a ˈgü Pei Ba. A ˗ya yö mɛɛnˈˈ ˗sü ˗bha kö ˈa n ˗zokë n ˗de ˈˈpiʋ̈. ˈˈDhüɲëndhɛ do ˈa dho yö mɛɛnˈˈ ˗a ˈgü, ˗wo ˈsëëdhɛ do ˈö dhɛɛˈˈ ꞊va kun ˈkpɔ ˗sü ˈka ˗a ˗ta, ˗a ˗nu n ˗dhɛ. ˗A do ˗yö ˗gban ˗zlanwo ˈa˗ ˈgü ˗a ˗bha. ˈYö ˈa˗ ˗ya mü ꞊dhɛ Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˗mü n ˈka. ˈDhɛ ˗a ˗gɔmɛn ˗yö ˈsëëdhɛ bhë ˗a ˗ga, a˗ ˗yö ꞊dhɛ ˗a ˈwëëdhɛ kë ˗kɔ ˗ya ˈgo ˈˈgblʋʋ. ˈYö˗ pö ö ˗dho n ˗dhɛ, ˈˈkɛɛ yö ˈti n ˗dhɛ toŋtoŋdhö.

ˈDhɛ ˈa dho ˗dhɛ ˈˈwɛɛ ˈbha ˈgü ˈzü, ˗a ˗gɔmɛn ˗ya ˗pö n ˗dhɛ ˈa nu ꞊klaŋ ˈa˗ ˗kë, waa yö ˗nu ˈa ˗an ˗kë ˈˈdhiʋ̈ ˗be ˗a ˈsëëdhɛ ˈka. ˈYa˗ pö ˗a ˗dhɛ ˈˈyitagɔ  ˈwo˗ ˗yökë ˈˈdhü ˈka ꞊nën ˈman˗ baaˈˈ do. ˈA dho ˈˈkan n ˗ta kö ꞊yaa˗ pö n ˗dhɛ: «Ü ꞊mɔɔn˗ ˗bha ˈü yö zübho ˈˈdooka, ˈˈkɛɛ ˈmaan˗ ˈˈpiʋ̈ kö ˈü kë mɛn ˈö dho ˈwɔn ˗ya n ˗bha ˗a ˈka. ˈYö ˗tɔ ꞊dhɛ Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˗mü n ˈka, a ˈˈta ˗sü Biblö ˗bha ˈtɔŋ˗ ˗gɛngbandhɛ ˗nu ˗ta.» ˗A ˈwɔn ˗yö n ˗kun, ˈa ˈduaannu ˈa˗ ˗ga, ˈyö ˈa˗ pö ˗a ˗dhɛ: «Man ˗de ˈpö Zoova ˗bha ꞊Gbɛkiö ˗mü n ˈka!» ˈˈKɛɛ ˈdhɛ n ˗bha wundhɛ waa n ˈbhuëë˗ ˗nu ˗ga, ˗yö ˗to mü ˈö˗ ˈwɔn dɔ ꞊dhɛ ˈmaan˗ ˈka ꞊köŋ. ˈYö˗ pö n ˗dhɛ: «꞊Ya dhi, ˈˈkɛɛ a ˗dho ü ꞊klaŋkë Biblö ˈka.» A ˗to mü ˈa ˗wɩ ˗a ˗bha zuʋ̈gblüdhi ˈka. ˗Dhɛ ˈö ˗kë ˈˈdhʋ̈, ˈyö ˈpë ˗kë ˈö mɛn ˗blɛɛsü ˈa yö ꞊mɛɛn ˗a ˈˈpiʋ̈ ˈö ˗kɔ bhë, ˈa˗ ˈgüman. Zoova ˈnën kun n ˗bha bhɛɛwo ˗daa kë ˗ni ˈgü bhë. (Ps. 37:4) A yö ˗kë kwa ꞊dhegblü ˈö bhë ˗a ˈˈpiʋ̈ ˗kwɛ do ˈˈpiʋ̈, ˈö yaa˗ ˗nu ˈyi Biblö ꞊draan. ˗Dhɛ ˈö ˗kë ˈˈdhʋ̈, ˈya bɔ ˈˈyi ꞊bhaa ˗kwɛ 1974 Zanvie ˈˈsu ˈgü.

ˈDhɛ ˈˈsu do ˗ʒiö, ˈyö ˈa ˗kë ˗yödhiʋ̈ ˈka. ˗Yö zuʋ̈gblüdhi ꞊dede ˗nu n ˗dhɛ. ˗A ˈˈsu ˈdhɛ dɔ ˗a ˈˈpiʋ̈ ˈya dho Amstɛɛdamö, kö ˗zlanwopömɛn kpö ˈwo˗ ˗ya ˗dɛɛ ˈgü Ɛspaɲɔlö ˗wo ˈgü bhë, ˈa ˗an ˗takun. Mɛn ˗nu ꞊klaŋ ˗kë Biblö ˈka ˗sü ˈö Ɛspaɲɔlö ˗wo waa Pɔɔtigɛ ˗wo ˈgü, ˗yö n zuʋ̈ˈˈ ꞊nii ˗da ꞊dedewo. ˗Kwɛ 1975 ˈMɛn ˈˈsu ˈgü, ˈyö ˈa ˗kë ˗yödhiʋ̈ ˗detasü ˈka. ˗Yö ˗kun ꞊bhlëëwɔn ˈka n ˗bha ˈka.

˗Dhɛkpaɔyi do ˈka kwa ꞊dhegblüdhe do ˈwo˗ ˗dhɛ Ineke ˈö ˗yödhiʋ̈ ˗detasü ˈka, ˗yö ˗nu yi ˗bha ˗bhɔkwëë ˗ta Ɛspaɲɔlö ˗wo ˈgü kö ˈö ö ˗bha Biblö ꞊klaŋnën ˈö go Bodhivi ˗a ˗zɔn yi ˗dhɛ. Yaa Ineke yi ˗wo ˗mɔn ˗a ˈgü kö ˈyi ˈsëëdhɛ ˗nu bɔ yi ˈko ˗dhɛ, kë ˈˈdhʋ̈ kö ˈyi yi ˈko dɔ ˗së ˈka. ˗A ˗dhɛ ˈti ꞊gwëë ˈyö ˈyi˗ yö ꞊dhɛ yi zuʋ̈piʋ̈wɔn ˗nu ˗wo do. Yi yi ˈko ˗sü ˗kwɛ 1976 ˈgü, ˈyö ˈyi ˗kë ˗yödhiʋ̈ ˗detasü ˈka ˈö dho ˈö yö˗ ˈka ˗kwɛ 1982 ˗bha. ˗Kwɛ ˈö bhë ˗a ˈgü, ˈyö ˈwo yi ˗dhɛ Galaadö ꞊klaŋ 73 ˗bha ˗naan ˗ta. ˈDhɛ ˈwo yi bɔ Aflikö ˈɲënŋ ˗wo ˗ʒian ˈka, ˗a ˈwɔn ˗yö yi ˗kun, ˈö yi zuʋ̈ˈˈ ˈˈgblü ˗yö dhi. Yi ˗kwɛ ˈˈsoodhu ˗kë Mɔnbasa, Kenia ˗sɛ ˈgü. ˗Kwɛ 1987 ˈgü, ˈyö ˈwo yi bɔ Tanzani. ˈÖ kun ˗be ˗wo kwa ˗bha ˗zlanwopö ˗yö ꞊kɛɛ˗ ˗kan ˈˈsɛ ˈö bhë ˗a ˈgü. ˈˈKɛɛ ˈdhɛ ˈwo yi bɔ ˈmü kö ˗wa wo ˗wo bho kwa ˗ta. Yi ˗kwɛ 26 ˗kë ˈmü, ˈyö ˈyi ꞊kun yi ꞊yɛɛ˗ kë Kenia.

Gagade ˗nu ˈwo Biblö ˈgü ˗an ˗zɔn ˗dekëtɩtɩmɛn ˗nu ˗dhɛ ˗sü ˗ya yi ˗bha ˗tosɛta kë ˗së. ˗A ˈwɔnzuan ˈnën ˗tɔ n ˗bha Biblö ꞊klaŋnën ˗blɛɛsü ˈö ˗kë Mɔnbasa, a ˗kpan ˗a ˗bha kö a ˗zlanwopö ˗ni ˈgü ˈˈdhɛɛta. ˈDhɛ ˈa ˈˈsu ˗bha ˈsëëdhɛ ꞊plɛ nu ˗a ˗dhɛ, ˈyö˗ pö n ˗dhɛ: «ˈMan n bo ˗a ˗wopösü ˈka, ˗mën ˈa dho ˗a kë ˗a ˈˈpiʋ̈ ꞊taabha?» ˈˈDhoogɔ ˈdhɛ dɔ ˗a ˈˈpiʋ̈, ˈyö yaa˗ ˗nu ˈyi ˗ya Biblö draansü ˗bha kwa ˗bha ˈsëëdhɛ ˗be Vous pouvez vivre éternellement sur une terre qui deviendra un paradis, ˈö yö ˈˈkpɛɛn Swaili ˗wo ˈgü bhë, ˗a ˈgü. ˈDhɛ ˗kwɛ do ˗ʒiö, ˈyö bɔ ˈˈyi ꞊bhaa, ˈö ˗kë ˈˈtʋ̈ŋ ꞊gban ˈgü ˗yödhiʋ̈ ˈka. ˈÖ sü ˈˈtʋ̈ŋ ˈö ˈˈdhʋ̈ ˗a ˗bha, waa ö ˗bha dhebɔ ˈmɛn ꞊waa ˗an ˗takun ˈö ˗wa ˗bɔ ˈˈyi ꞊bhaa, ˗wa ꞊töŋ mɛn 100 ˗bha.

ˈˈTʋ̈ŋ ˗blɛɛsü ˈa ˗tosɛta kë ˗gɛn dɔ ˗a ˈka, a ˗kë n ˗de ˈgü ꞊dhɛ ˈˈdhoodɔmɛn ˈö ˗kpan ˗zlɔɔ ꞊bhlëësü ˗nu ˗bha, ˈö pë ˈˈpɛpɛ ˗kë kö ˈö˗ ˈdhɔ bhë ˗a ˈdhö. (Mat. 13:45, 46) Pë ˈa kun ˗a ˈˈpiʋ̈ ˈyö ˗tɔ ˈa mɛn ˈˈwɛɛ ˗nu ˗takun kö ˗tosɛta kë ˗gɛn ꞊dede ˈö ˈdhö ˗wa dɔ. Yaa n ˗bha ꞊dhɔɔdhe yi ˈˈɲan ˗yö ˗da ˗kɔ ˈö Zoova ˗yö ö ˗dhɔkëmɛn ˗nu ˗takun ˗a ˈka kö ˗an ˗bha ˗tosɛta kë ˗së, ˗a ˈgü.