Che ningo anase vaʼekue Países Bájospe 1948-pe, ha al áño sigiénte che família ova São Paulo, Brasílpe. Che tuakuéra siémpre oho vaʼekue la iglésiape, ha rojepokuaa vaʼekue rolee la Biblia oñondive rosenamba rire. Upéi 1959-pe rova Estados Unídospe, ha upépe roñepyrũ roiko peteĩ estádo héravape Massachusetts.

Papa heta ombaʼapo vaʼerã kuri oremantene hag̃ua, pórke ógape en totál roĩ voi éntre 8. Haʼe ombaʼapo jepe vaʼekue heta mbaʼépe, por ehémplo de vendedór viahánte, ojapo hag̃ua umi rrúta ha avei peteĩ aerolínea internasionálpe. Entéronte ningo ógape rovyʼámi vaʼekue haʼe okonsegi jave traváho pe aerolíneape, pórke upéva heʼise heta roviahataha.

Aime aja koléhiope pyʼỹinte añeporandu vaʼekue mbaʼépa ajapóta akakuaa rire. Unos kuánto che amígo odesidi vaʼekue ohotaha universidápe, ha oĩ vaʼekue avei ótro odesidíva ojapotaha pe servísio militár. Péro che ndahaseieterei vaʼekue la kuartélpe pórke núnka voi ndachegustáiva ajodiskuti che rapichándi, ha múcho méno la añorairõ mbaʼe ótrondi. Upévare adesidi ahatanteha universidápe. Péro che legálmente aipytyvõseterei vaʼekue umi  héntepe, apenságui upéva omeʼẽtaha sentído la che rekovépe.

Pe universidápe cheinteresa vaʼekue pe antropolohía, pórke aikuaase vaʼekue mbaʼéichapa oñepyrũ la vída. Umi profesorkuéra oremboʼe vaʼekue pe evolusión, péro chéve g̃uarã heta mbaʼe heʼíva hikuái naisentídoi. Haʼekuéra oipota vaʼekue rorovia upéva oĩʼỹre pruéva.

Umi klásepe naoremboʼéi vaʼekue hikuái mbaʼépa iporã ha mbaʼépa ivai, síno oremboʼe hikuái rojapo vaʼerãha opaichagua sakrifísio osẽ porã hag̃ua oréve la ore estúdio. Upe tiémpope aha vaʼekue fiestahápe ha añepyrũ aipuru avei dróga. Umíva ningo chemoñeñandu porã ha chembovyʼa, péro upéva sapyʼaitemínte odura. Upévare añeporandu vaʼekue: “¿Añetéiko isentído hína la che rekove?”.

Upe tiémpope ava vaʼekue siuda de Bóstonpe, ha añeinskrivi peteĩ universida oĩvape upépe. Ikatu hag̃uáicha apaga la che estúdio, añepyrũ ambaʼapo chevakasión aja, ha upérõ guare aikuaa ypy vaʼekue umi testígo de Jehovápe. Peteĩ che kompañéro de traváho oñeʼẽ vaʼekue chéve pe profesía de los 7 tiémpo rehe, oĩva Daniel kapítulo 4-pe, ha oexplika chéve ñande jaikoha hína umi ára pahápe (Dan. 4:13-17). Pyaʼe voi apilla la asegíramo añemongeta hendive ha ajagarrátaramo ensério la heʼíva chéve, tuichaiterei akambia vaʼerãha la che rekove. Upévare añepyrũ akañy kañy chugui.

Pe universidápe añepyrũ vaʼekue umi kúrso chepytyvõtava aha hag̃ua ambaʼapo de voluntário Sudaméricape. Apensa vaʼekue la aipytyvõramo che rapichápe, che rekove isentidotaha. Péro upéi apilla ni upéva nachepytyvõmoʼãiha. Ndavyʼaieterei ha añedesepsiona, upévare ahejaiténtema la universida opa rire upe seméstre.

Mayo de 1970-pe ava Ámsterdampe, oĩva Países Bájospe, ambaʼapo hag̃ua pe aerolínea ombaʼapo haguépe che túa. Che traváho káusare heta aviaha vaʼerã, avisita heta país oĩva África, América, Europa ha Ásiape. Umichahárupi apilla ke tahaʼe haʼéva la país avisitáva, enterovetéva oreko heta provléma ha avave ndoikuaái vaʼekue mbaʼéichapa osolusionáta umíva. Upéva chemomýi ajapose jey hag̃ua álgo ovaléva la péna. Upévare adesidi aha jeytaha Estados Unídospe, ha aike jeytaha pe universida aike haguépe voi Bóstonpe.

Péro oñepyrũ rire umi kláse, pyaʼe voi apilla pe universida nokontestamoʼãiha chéve umi pregúnta arekóva. Ndaikuaavéima rupi mbaʼépa ajapóta, ajerure konsého che profesór de antropolohíape. Péro chesorprende haʼe heʼírõ guare chéve: “¿Mbaʼéreiko eike jey la universidápe? ¡Ehejántemana!”. Vyʼápengo ajapo la heʼíva chéve ha upepete aheja la universida.

Che ningo asegi vaʼekue añandu la che rekove naisentidoiha, upévare añepyrũ ajeheʼa umi hípire, pórke haʼetévaicha la haʼekuéra oñehaʼãva enterove ojoayhu ha ojogueraha porã hag̃ua. Unos kuánto che amígo ha che rojepasea Estados Unidos tuichakuére, ha rog̃uahẽ voi Acapulco peve, oĩva Méxicope. Ore roiko vaʼekue umi komunida hípipe, ha upépe ikã vaʼekue chupekuéra la múndo, haʼetévaicha voi ndojepyʼapýiva mbaʼevére. Péro upépe apilla la hekovekuéra ndorekointeha avei sentído ha ndovyʼaiha hikuái. Upéva rangue, atýra ahecha la naiñonrrádoiva ha otraisionáva hapichápe.

Upe tiémpope, chestirami jey peteĩ mbaʼe ajapose vaʼekue chemitãite guive: Aviahase vaʼekue en várko umi mar rehe, péro ndahaʼéi peteĩ marinéroicha, síno kómo kapitán. Péro upéva ikatúta kuri ajapo sólamente akonsegíramo peteĩ che varkoʼirã. Peteĩ che amígo hérava Tom ojapose vaʼekue avei la mísma kósa, upévare rodesidi ronavegataha oñondive ko múndore. Che atopase vaʼekue peteĩ ísla neporãmba jepéva opytáva mombyry umi siudágui.

Tom ha che roviaha vaʼekue peteĩ lugár héravape Arenys de Mar, opytáva Barcelona ypýpe, España. Upépe rojogua peteĩ varkoʼi orekóva haimete 10 métro hérava Llygra. Roñepyrũ vaʼekue roarregla unas kuánta kósa upe varkoʼígui ikatu hag̃uáicha oĩ preparádo onavega hag̃ua. Ore ningo ndorojapuraiete voi kuri rog̃uahẽ hag̃ua umi lugár rohosehápe, upévare roipeʼánte chugui la imotór ha hendaguépe rokarga hetave y royʼu hag̃ua roviaha aja. Rojogua avei mokõi rrémo de 5 métro ikatu hag̃uáicha romaniovra porã la ore varkoʼi umi puérto michĩʼívape. Hasypeve upéi roĩma preparádo ha roñepyrũma roviaha rog̃uahẽ hag̃uáicha umi ísla de Seychéllespe, oĩva pe Oséano Índicope. Ore ningo la ore plan kuri rorrodea África, ha roviaha pe ikostádorupi oĩva éste gotyo, rojere hag̃uáicha pe Cabo de Buena Esperánzare, oĩva Sudáfricape. Rojegia hag̃ua romaña umi estréllare, roipuru umi mápa, lívro ha umi erramiénta isensíllova, ikatu hag̃uáicha roikuaa moõ gotyopa roho vaʼerã. Cheimpresiona vaʼekue legálmente mbaʼeichaitépa ikatu rojeuvika porã.

La ore varkoʼi ningo de madéra vaʼekue ha itujaʼíma legálmente, ha pyaʼe voi ropilla ndaikatumoʼãiha raʼe roviaha puku pype. Pe y ningo oike ikuénta hag̃uáicha, haimete voi 22 lítro por óra oike. Ha amombeʼu haguéicha peẽme oñepyrũrõ guare ko artíkulo, peteĩ torménta aja tuichaiterei añemondýi ha añemboʼemi jey hetaiterei áño haguépe. Upérõ apromete Ñandejárape ajesalváramo añehaʼãtaha aikuaa chupe. Upéi opara la torménta ha che akumpli la che promésa.

Añepyrũ alee la Biblia upépe mar mbytépe. Igustoiterei vaʼekuéngo chéve aguapy pe che varkoʼípe pe Mar Mediterráneo mbytépe, ahecha mbaʼéichapa opo opo umi pira, umi delfín ha amaña mbaʼéichapa pe mar ojepyso mombyry peve. Pyharekue katu chejurujái amaña pe Vía Lácteare, umi estréllare, ha upéva koʼýte chekonvense oĩmante vaʼerãha peteĩ Dios ojepyʼapýva ñanderehe.

Rohasa rire unas kuánta semána pe márpe, rorrema rog̃uahẽ meve puérto de Alicántepe, oĩva Espáñape. Upépe roñehaʼã rovende la ore varkoʼi rojogua hag̃ua peteĩ iporãmiéva. Péro ndaipóri ni peteĩ ojoguaséva orehegui pórke la ore varkoʼi itujáma, ikuapa ha ndorekói ni motór. Upéicharõ jepe, aaprovecha porã upe tiémpo alee hag̃ua la che Biblia.

Amáske alee la Biblia, koʼýte añekonvense upépe oĩha umi konsého ñanepytyvõtava javyʼa hag̃ua. Ahecharamoiterei mbaʼéichapa la Biblia oexplika porã ñanderekoporã vaʼerãha, ha aikuaase vaʼekue mbaʼérepa hetaite hénte heʼíva ijehe kristianoha nopenái umívare, umíva apytépe che jepe.

Aĩma kuri desidído akambiataha la che rekove, upévare ahejaite umi dróga. Apensa avei oĩne hag̃ua hetave hénte oñehaʼãva avei oiko la Biblia heʼiháicha, ha atopaseterei kuri hesekuéra. Upévare añemboʼe jey Ñandejárape ha ajerure chupe tachepytyvõmi atopa hag̃ua umichagua héntere.

Chéve g̃uarã iporãvéta kuri ahecha mbaʼépa omboʼe káda rrelihión, ha amboykénte umi  ndojapóiva la Biblia heʼíva. Upévare aime aja siuda de Alicántepe aguata ahávo pe kállere ha ahecha heta iglésia. Péro la majoría oipuru vaʼekue umi taʼanga, upévare aipeʼa umíva la che lístagui pórke apilla ndahaʼeiha la rrelihión verdadéra.

Peteĩ domingo kaʼaru aĩ hína kuri peteĩ sérrope, oĩva peteĩ puérto ypýpe. Upépe añemoĩ alee Santiago 2:1-5, heʼihápe ndovaleiha jafavorese umi iplátavape. Ajevýrõ guare aha jey hag̃ua la ore varkoʼípe ahasa peteĩ lugár oñerreunihápe heta hénte, ha pe entrádape ahecha heʼiha “Salón del Reino de los testigos de Jehová”.

Upépe apensa: “Atanteamíta mbaʼetekópa koʼãva, jahechami mbaʼéichapa cherresivi hikuái”. Upévare aike pe Salón del Réinope py nandi, chevarvapa ha la che vakéro katu osoropa. Pe akomodadór cheraha chemboguapy peteĩ kuñakarai ijedáva ykére, ha haʼe mborayhúpe chepytyvõ atopa hag̃ua umi téxto ositáva pe diskursánte. Opa rire pe rreunión, ahecharamoiterei mbaʼéichapa enterovetéva hory ha oupaite chesaluda. Peteĩ karai cheinvita voi aha hag̃ua hógape roñemongeta hag̃ua, péro kómo che ndaleepáiti kuri la che Biblia haʼénte chupe: “Oĩetéma, roavisáta ág̃a”. Péro upe aja aha umi rreuniónpe, ha ndajavýi voi ni peteĩva.

Heta semána upe rire, aha pe karai rógape ha haʼe okontesta chéve umi mbaʼe aikuaase vaʼekue la Bíbliagui. Una semána haguépe haʼe omeʼẽ chéve peteĩ vólsa, ha arrevisávo atopa pype heta ao porã porã. Omombeʼu chéve la ijára oĩha kárselpe okumpliségui pe mandáto oĩva la Bíbliape heʼíva jajoayhu vaʼerãha ha nañañorairõi vaʼerãha ótrondi (Is. 2:4; Juan 13:34, 35). Heʼívo chéve upéva, apilla atopáma hague la hetaite aheka vaʼekue aikóvo: Umi persóna okumplíva umi mbaʼe heʼíva la Biblia. Upe guive nañehaʼãvéima ajuhu peteĩ ísla neporãmba jepéva, síno astudiaséma kuri la Biblia antende porã hag̃ua la oĩva upépe. Upémarõ aha jey Países Bájospe.

Cuatro día ningo cheraha ag̃uahẽ meve Groníngape, opytáva Países Bájospe, ha upépe añepyrũ aheka che travahorã ikatu hag̃uáicha añemantene. Aha peteĩ karpinteríape ha upépe oñemeʼẽ chéve peteĩ kuatia amyenyhẽ hag̃ua. Upe kuatiápe oporandu mbaʼe rrelihionguápa che, ha amoĩ upépe: “Testígo de Jehová”. Pe karpintería jára oleérõ guare upéva ahechakuaa hova ñekambiapaite hague, ha heʼi chéve: “Oĩma, rohenóita ág̃a”. Péro núnka nacherenóiri.

Aha ótra karpinteríape ha aporandu la ijárape noikotevẽipa peteĩ ajudánte. Haʼe oporandu chéve ndarekóipa diplóma ha kárta de rrekomendasión, péro che amombeʼu chupe peteĩ  varkoʼi de madérante la aarregla hague. Upévare añesorprende heʼírõ guare chéve: “Ikatu eñepyrũ ko kaʼaru guive, péro kon una kondisión: Ndaipotái ekrea provléma ápe ko che negósiope, pórke che ningo testígo de Jehová ha añehaʼã aiko la Biblia heʼiháicha”. Upépe tuichaicha aavri la che resa ha haʼe chupe: “¡Che avei testígo de Jehová!”. Haʼe ndacheroviái pórke cheakãrangue puku ha chevarvapa, péro lomímonte heʼi chéve: “Vuéno, jastudiána la Biblia oñondive upéicharõ”. Ha vyʼápe aasepta upéva. Upépe apilla mbaʼérepa pe ótro karpintería jára nacherenoivéi: Jehová okontesta hína kuri la che ñemboʼe ha omeʼẽ chéve pe aipotaitéva (Sal. 37:4). Un áño ambaʼapo jepe pe ermáno karpinteríape, ha upe tiémpo aja astudia la Biblia hendive. Upéi ajevautisa enero de 1974-pe.

Un mes haguépe añepyrũma la che prekursorádo, ha upéva ningo hetaitereíma chembovyʼa. Al sigiénte mes ava Ámsterdampe aapoja hag̃ua peteĩ grúpo español oñepyrũ ramóvape. Igustoiterei vaʼekuéngo chéve ambostudia la Biblia umi héntepe españólpe ha portuguéspe. Upéi mayo de 1975-pe añenombra prekursór espesiál, ha upéva tuichaiterei priviléhio vaʼekue chéve.

Peteĩ díape, peteĩ prekursóra espesiál hérava Ineke ou ore rreunionhápe. Haʼe ogueru peteĩ iñestudiánte boliviánape ikatu hag̃uáicha oikuaa umi ermáno ha ermána oñeʼẽvape español. Ineke ha che rodesidi romondotaha ojupe kárta ikatu hag̃uáicha rojokuaa porãve, ha pyaʼe voi rohechakuaa la ore metakuéra ojojoguaha. Romenda 1976-pe ha rosegi roservi de prekursór espesiál 1982 peve, pórke upe áñope roñeinvita roho hag̃ua Galaádpe, pe kláse número 73-pe. Rovyʼaiterei ningo roñeasignárõ guare Mombasa, Kéniape, opytáva éste gotyo Áfricape, ha roservi jepe upépe 5 áñore. Upéi 1987-pe oñekambia la ore asignasión ha oremondo hikuái Tanzániape. Upépe ningo oñemopuʼã ramoite kuri la proskripsión ha ropyta vaʼekue roservi upépe 26 áñore, roho jey peve Kéniape.

Rovyʼaiterei ningo ikatu haguére roipytyvõ umi héntepe oaprende hag̃ua mbaʼépa omboʼe la Biblia. Upéva la omeʼẽva sentído la ore rekovépe. Por ehémplo, pe primer estudiánte akonsegi vaʼekue Mombásape haʼe vaʼekue peteĩ karai atopa vaʼekue predikasiónpe. Chemanduʼa aofrese hague chupe mokõi rrevísta, ha haʼe heʼi chéve: “¿Mbaʼe ajapóta aleepa rire koʼãva?”. Pe sigiénte semána roñepyrũma rostudia la Biblia ha upearã roipuru pe lívro Usted puede vivir para siempre en el paraíso en la Tierra, osẽ ramoite vaʼekue upérõ suajílipe. Haʼe ojevautisa un áño upe rire ha oiko chugui prekursór rregulár. Upe guive haʼe ha hembireko oipytyvõma haimete 100 persónape ojevautisa hag̃ua.

La Biblia ningo oñeʼẽ peteĩ komersiánte oiko vaʼekuére oviaha otopaségui peteĩ pérla iporãva, ha otopa rire upéva ndopoisevéi chugui (Mat. 13:45, 46). Ha che ningo upeichaite avei añeñandu vaʼekue aikuaárõ guare mbaʼe sentídopa oreko la ñande rekove. Upe guive adesidi vaʼekue aipytyvõtaha umi héntepe otopa hag̃ua avei upéva. Che ha che rembirekomi ningo heta vésema rohecha mbaʼéichapa Jehová ovendesi isiervokuérape ha oipytyvõ chupekuéra oreko hag̃ua sentído la hekove.