Nayanakak idiay Netherlands idi 1948. Iti sumaruno a tawen, immakar ti pamiliami idiay São Paulo, Brazil. Relihioso dagiti nagannakko, ken kanayon a basbasaenmi a sangapamiliaan ti Biblia kalpasan ti pangrabii. Idi 1959, immakarkami manen, ngem idiayen Massachusetts, United States.

Walokami iti pamiliami, isu nga inggaed ni Tatang ti agtrabaho tapno mabiagnakami. Agsasabali ti trabahona. Nagtrabaho kas traveling salesman, construction worker iti kalsada, ken sales representative ti maysa nga international airline. Permi ti ragsakmi idi nakastrek iti trabaho iti airline. Ngamin, makapasiarkamin iti nadumaduma a pagilian.

Sangkapanunotko idi haiskulak, ‘Ania ti kayatko a pagbalinan inton dumakkelak?’ Dadduma a gagayyemko ti nageskuela iti unibersidad, nagsoldado met ti dadduma. Ngem siak? Diak man la napanunot ti agserbi iti militar ta diak pulos kayat ti panagaapa, lalon ti panaglalaban. Nagdesisionak nga ageskuela iti unibersidad tapno saanak nga agsoldado. Ngem ti talaga a kayatko ket tumulong kadagiti tattao, ta pampanunotek a dayta ti mangyeg iti ragsak ken panggep iti biagko.

Iti unibersidad, nagustuak ti anthropology, ta kayatko a maammuan ti nangrugian ti biag. Naisuro kadakami ti ebolusion ket manamnama nga akseptarenmi nga agpaypayso dayta. Ngem para kaniak, saan a lohikal ken agkurang iti ebidensia ti dadduma a nailawlawag kadakami, ket maikontra dayta iti scientific method.

Kadagiti klasemi, saan a naisuro ti nangato a moralidad. Imbes ketdi, inyunay-unayda nga aramidenmi ti amin tapno agballigikami. Naragsakak idi napadasak ti nagdroga, ken no kaduak dagiti barkadak kadagiti party. Ngem apagbiit laeng dayta a ragsak. Pinampanunotko, ‘Kastoy kadi a talaga ti biag nga addaan panggep?’

Idi agangay, immakarak iti siudad ti Boston ken nagenrolak iti maysa nga unibersidad idiay. Tapno adda pag-tuition-ko, nagtrabahoak no bakasion, ket idi ti damo nga adda naam-ammok a maysa kadagiti Saksi ni Jehova. Kinasaritanak ti maysa a katrabahuak maipapan iti naipadto a “pito a panawen” a mabasa iti Daniel kapitulo 4. Inlawlawagna nga agbibiagtayon iti tiempo ti panungpalan. (Dan. 4:13-17) Dagus a nabigbigko a no itultuloyko ti saritaanmi maipapan iti Biblia ken awatek dagita, masapul a balbaliwak ti kabibiagko. Isu nga inaramidko ti amin tapno maadaywak dayta a katrabahuak.

Iti unibersidad, nagenrolak kadagiti klase a makatulong kaniak tapno makapagboluntarioak idiay South America. Impagarupko a no agaramidak iti naimbag kadagiti tattao nga agkasapulan, maaddaan iti panggep ti biagko. Ngem saan met gayam. Nadismayaak, isu a kalpasan dayta a semestre, nagsardengak nga ageskuela.

Idi Mayo 1970, immakarak idiay Amsterdam, Netherlands, tapno agtrabaho iti airline a nagtrabahuan met idi ni tatangko. Gapu iti trabahok, nakapanak iti adayo ken nagduduma a pagilian kadagiti kontinente ti Africa, America, Europe, ken Asia. Nakitak nga aniaman a pagilian ti papanak, addaanda amin kadagiti nakaro a problema ken kasla awan ti makasolbar kadagita. Naparegtaak manen a mangituloy iti arapaapko nga adda napateg a magapuanak iti biag, isu a nagsubliak idiay United States tapno agenrol manen iti isu met la nga unibersidad iti Boston.

Ngem idi ages-eskuelaak manen, dagus a naamirisko a diak latta masarakan dagiti sungbat kadagiti saludsodko iti biag. Diak ammon ti aramidek isu a nagpabalakadak iti propesorko iti anthropology. Diak ninamnama ti imbagana: “Apay nga ituloymo pay laeng ti ageskuela? Agsardengkan!” Nagustuak ti imbagana. Isu a nagsardengakon ken diak nagsublin iti unibersidad.

Nariknak nga awan latta ti serserbi ti biagko, isu a nakimiembroak iti maysa a grupo a mangitantandudo kano iti talna ken ayat ken saan a mangsursurot kadagiti kostumbre ti kagimongan. Kaduak ti dadduma a gagayyemko a nakiluglugan iti panagbiahemi iti nadumaduma a paset ti United States agingga a nakadanonkami idiay Acapulco, Mexico. Nakipagnaedkami iti komunidad dagiti hippie, a kasla awan ti problemada iti biag. Ngem di nagbayag, naamirisko a saan a makapnek ti panagbiagda ken temporario laeng ti aniaman a ragsakda. Nakitak nga adu kadakuada ti saan a napudno ken saan a matalek.

Iti dayta a tiempo, pinampanunotko ti arapaapko idi ubingak. Kayatko ti aglayag, saan a kas marino, no di ket kas maysa a kapitan. Siempre, tapno matungpal dayta, masapul nga adda bukodko a sailboat. Agpadakami iti arapaap ti gayyemko a ni Tom isu a nagdesisionkami nga agkadua nga aglayag iti intero a lubong. Kayatko ti makabirok iti maysa a pimmaraiso nga isla a sadiay nga agbiagak a siwayawaya.

Napankami ken Tom idiay Arenys de Mar, nga asideg iti Barcelona, Spain. Gimmatangkami sadiay iti 9.4 a metro a sailboat a Llygra ti naganna. Tinarimaanmi dayta a bassit a sailboat tapno natalgedkami nga aglayag. Gapu ta saankami met nga agap-apura a makadanon iti destinasionmi, inikkatmi ti makina tapno adda pagkargaanmi iti ad-adu a mainum a danum. Tapno makapagmaniobra ti sailboat-mi kadagiti babassit a sangladan, nangikabitkami iti dua a paggaud a saglilima a metro. Kamaudiananna, rinugianmin ti biahemi nga agpa-Seychelles, idiay Indian Ocean. Planomi ti aglayag iti makinlaud a kosta ti Africa ken iti aglikmut ti Cape of Good Hope, South Africa. Babaen kadagiti bituen, ken ti panagusarmi iti sextant, kadagiti mapa, ken libro, nakapagdaliasatkami iti umiso a direksion. Nasdaawak ta kabaelanmi gayam nga ammuen ti eksakto a lokasionmi.

Idi kuan, nakitami a saan gayam a talaga a makapaglayag iti adayo daytoy daan ken kayo a sailboat-mi. Serserkenen ti agarup innem a galon (22 L) a danum kada oras! Kas dinakamatko iti introduksion, nagbutengak idi nagbagyo isu a nagkararagak uray no adun a tawen a diak nagkarkararag. Inkarik iti Dios a no makalasatkami, ikagumaak nga am-ammuen isuna. Simmardeng ti bagyo ket tinungpalko ti karik.

Rinugiak a basaen ti Biblia bayat nga addaak iti baybay. Nagmayat la ketdin ti agtugaw iti tengnga ti Mediterranean Sea, bayat a makitkitak ti agduduma a klase ti ikan, dolphin, ken ti pagsabtan ti langit ken ti taaw. Iti rabii, maay-ayatanak a mangbuybuya iti Milky Way galaxy ket ad-adda a nakombinsirak nga adda Dios nga interesado kadagiti tattao.

Kalpasan ti sumagmamano a lawas iti taaw, naggaudkami a mapan iti sangladan ti Alicante, Spain, tapno mailakomi ti sailboat-mi ket makagatangkami iti napimpintas. Ngem natural laeng a saan a kaskarina ti makasarak iti gumatang iti daan a sailboat nga awan makinana ken serken ti danum! Ngem nagsayaat a tiempo daydi tapno basaek ti Bibliak.

Bayat nga umad-adu ti mabasbasak iti Biblia, ad-adda met a naawatak a makatulong dayta tapno agballigitayo iti biag. BiIibak iti nalawag nga ibagbaga ti Biblia maipapan iti nadalus a panagbiag, isu a pinampanunotko no apay a nakaad-adu a tattao​—ken uray siak​—ti agkunkuna a Kristiano ngem saan a mangsursurot iti ibagbagana.

Determinadoak a mangdalus iti narugit a panagbiagko, isu nga insardengko ti agdroga. Siguradoak nga adda dagiti tattao a mangsursurot iti nangato a moral a pagalagadan ti Biblia, ken kayatko ida a maam-ammo. Iti maikadua a gundaway, nagkararagak. Nagpatulongak iti Dios a mabirokak koma ida.

Para kaniak, kasla lohikal a saggaysaek a sukimaten dagiti relihion agingga a mabirokak ti pudno  a relihion. Bayat a magmagnaak kadagiti kalsada iti Alicante, adu a narelihiosuan a patakder ti nakitak. Ngem gapu ta kaaduan kadagita ket addaan kadagiti imahen, inikkatko a dagus dagita iti listaak.

Maysa a malem ti Domingo, addaak iti igid ti turod a mangtantannawag iti sangladan. Basbasaek ti Santiago 2:1-5, a mangpakdaar a ditay pakitaan iti paboritismo dagiti babaknang. Idi agsubliakon iti sailboat-mi, nalabsak ti maysa a kasla paggigimongan ti relihion nga adda karatulana a “Kingdom Hall of Jehovah’s Witnesses.”

Napanunotko, ‘Testingek man dagitoy. Kitaek man no kasano ti panangtratoda kaniak.’ Simrekak iti Kingdom Hall a sakasaka, barbasan, ken nakapantalon iti rutrot a maong. Pinagtugawnak ti attendant iti abay ti maysa a nasingpet a baket a timmulong kaniak a mangbirok kadagiti teksto nga ibagbaga ti ispiker. Kalpasan ti gimong, nasdaawak iti kinasingpet ti amin a nangabrasa kaniak. Inawisnak ti maysa a lalaki iti balayna tapno pagsaritaanmi ti Biblia, ngem gapu ta saanko pay a nalpas a basaen dayta, kinunak, “Bagaankanto laengen inton nakasaganaakon.” Sipud idin, umat-atenderakon iti amin a gimong.

Kalpasan ti sumagmamano a lawas, napanak iti balay dayta a lalaki ket sinungbatanna dagiti saludsodko maipapan iti Biblia. Makadominggo kalpasanna, inikkannak iti sangabag a nagpipintas a bado. Imbagana a nakabalud ti makinkukua kadagita a bado gapu iti panangsurotna iti bilin ti Biblia nga agiinnayattayo ken saantayon a sursuruen ti makigubat. (Isa. 2:4; Juan 13:34, 35) Siguradoak a nasarakakon ti birbirokek​—dagiti tattao a mangyap-aplikar kadagiti nalawag a pagalagadan ti Biblia maipapan iti moral! Saanen a ti panagbirok iti pimmaraiso nga isla ti kayatko nga aramiden no di ket ti panagadal iti Biblia tapno ad-adda a maawatak dayta. Isu a nagsubliak idiay Netherlands.

Uppat nga aldaw a nakilugluganak tapno makadanonak iti siudad ti Groningen, Netherlands. Masapul nga agtrabahoak tapno masuportarak ti bagik. Nagaplayak iti maysa a carpenter shop. Iti application form, salsaludsodenna no ania ti relihionko. Insuratko, “Jehovah’s Witnesses.” Idi nabasa dayta ti boss, nadlawko a nagbaliw ti ekspresion ti rupana. Imbagana, “Awagankanto.” Ngem saan a pulos a timmawag.

Iti sabali pay a carpenter shop, dinamagko iti boss no agkasapulanda iti trabahador. Binirokannak kadagiti diploma ken letter of reference. Inlawlawagko a napadasakon ti nagtarimaan iti kayo a sailboat. Nasdaawak ta imbagana, “Mabalinmon ti  mangrugi inton malem ngem iti maysa a kondision. Dika mangar-aramid iti aniaman a kalokuan ditoy ta maysaak kadagiti Saksi ni Jehova ket sursurotek dagiti prinsipio ti Biblia.” Permi ti siddaawko isu nga imbagak, “Saksiak met!” Gapu ta atiddog ti buokko ken barbasanak, ammona lattan a saanak a Saksi isu nga imbagana, “Sige, iyadalanka ngarud iti Biblia!” Siempre, naayatanak a nagwen. Idin a naawatak no apay a dinak pulos tinawaganen ti immuna a nagaplayak. It-ited gayam idin ni Jehova dagiti tarigagay ti pusok. (Sal. 37:4) Makatawen a nagtrabahoak iti shop dayta a kabsat. Bayat dayta a tiempo, inyadalannak iti Biblia, ket nagpabautisarak idi Enero 1974.

Makabulan kalpasanna, adda baro a karerak​—ti panagpayunir​—a mangipapaay kaniak iti kasta unay a pannakapnek. Iti simmaruno a bulan, immakarak idiay Amsterdam tapno tumulong iti kabukbukel a grupo nga Spanish ti lengguahena. Nakaragragsakak a nangikondukta kadagiti panangyadal iti Biblia iti Spanish ken Portuguese! Idi Mayo 1975, naikkanak iti pribilehio nga agserbi kas special pioneer.

Naminsan, iti Spanish a gimongmi, immatender ti maysa nga special pioneer nga agnagan Ineke tapno iyam-ammona ti iyad-adalanna iti Biblia a taga-Bolivia. Sipud idin, nagsinnuratkami ken Ineke tapno agin-innammokami. Di nagbayag, naammuanmi nga agpada dagiti kalatmi. Nagkasarkami idi 1976 ket nagtultuloykami kas special pioneer agingga a naawiskami iti maika-73 a klase ti Gilead idi 1982. Nasorpresa ken naragsakankami idi naidestinokami idiay East Africa! Lima a tawen a nagserbikami iti Mombasa, Kenya. Idi 1987, naidestinokami met idiay Tanzania, a nabiit pay a naikkat ti pannakaiparit ti trabahotayo a panangasaba. Nagyankami sadiay iti 26 a tawen sakbay a nagsublikami ditoy Kenya.

Talaga a makapnek ti biagmi gapu iti panangtulongmi kadagiti manangapresiar a tattao a mangammo kadagiti kinapudno iti Biblia. Kas pagarigan, ti immuna nga inyadalak iti Biblia idiay Mombasa ket maysa a lalaki a naam-ammok bayat a mangaskasabaak iti publiko. Idi naitedko ti dua a magasin, kinunana, “No malpaskon a mabasa dagitoy, anianton ti aramidek?” Iti simmaruno a lawas, nangrugikami nga agadal iti Biblia. Inusarmi ti libro a Mabalinyo ti Agbiag nga Agnanayon iti Paraiso a Daga, a kairuruar iti Swahili. Nabautisaran kalpasan ti makatawen ket nag-regular pioneer. Sipud idin, dandanin 100 a tattao ti natulonganda ken baketna nga agdedikar ken agpabautisar.

Idi damok a naawatan ti panggep ti biag, nariknak a kaslaak iti agdaldaliasat a komersiante a nakabirok iti maysa nga espesial a perlas ket dina kayat a mapukaw dayta kenkuana. (Mat. 13:45, 46) Kayatko nga usaren ti biagko a tumulong iti dadduma tapno mabirokanda ti tulbek ti makapnek a biag. Nakitami a mismo ken baketko no kasano a tultulongan ni Jehova dagiti adipenna tapno mabirokanda ti biag nga addaan panggep.