Obọ Netherlands a jọ yẹ omẹ evaọ 1948. Ukpe nọ u lele i rie, ahwo uviuwou mai a tẹ kwa kpobọ São Paulo, evaọ obọ Brazil. Ọsẹgboni mẹ a se ichọche gboja gaga. Ma jẹ hai se Ebaibol kowọwọ kowọwọ nọ ma tẹ re emu no. Evaọ 1959, ma tẹ jẹ kwa kpobọ Massachusetts evaọ obọ America.

Ọsẹ mẹ ọ jẹ hai ru iruo taso tuvo re ọ sae rẹrote oni mẹ gbe omai emọ ezeza nọ a yẹ. Ọ jẹ hai no oria ruọ oria nyae zẹ eware, yọ oke jọ ọ jọ kugbe ekọmpene nọ i re ru edhere, u te je wo oke ofa nọ o ro kuomagbe ekọmpene nọ e rẹ rọ irupre wọ ahwo kpohọ erẹwho efa. Eva e jẹ were omai uviuwou na soso nọ iruo nana i te ọsẹ mai obọ keme u ru nọ ma jẹ hai ro kpohọ eria avọ eria akpọ na.

Oke nọ mẹ jọ ekọleji, mẹ jẹ hae nọ omamẹ nọ, ‘Kọ eme me ti tube ru nọ mẹ tẹ kpako te ohwo no?’ Nọ ma no isukulu nwrotọ no, egbẹnyusu mẹ jọ a te kpohọ yunivasiti, efa i te kpohọ iruo isoja. Whaọ iruo isoja e were omẹ vievie he keme mẹ riẹ epanọ a re lele ohwo whọ kabikọ re a lele ohwo họre he. Fikiere me te kpohọ yunivasiti re mẹ gbẹ rọ oghẹrẹ ọvo kpohọ iruo isoja ha. Rekọ oware nọ o jọ omẹ eva họ,  epanọ me re ro fiobọhọ kẹ amọfa keme me roro nọ ere me ti ro yeri uzuazọ nọ o te lẹliẹ eva were omẹ.

Nọ mẹ jọ yunivasiti, me te je wuhrẹ kpahe epanọ uzuazọ ohwo-akpọ o rrọ keme mẹ gwọlọ riẹ oghẹrẹ nọ uzuazọ u ro muhọ. A vuẹ omai nọ ẹma a ma eware he, inọ eware kpobi i mu romavia. Rekọ eware jọ nọ a jẹ ta na i je vẹ omẹ ẹro ho. Mẹ ruẹ oware ovo nọ o rẹ lẹliẹ omẹ rọwo uwuhrẹ na ha. Uwuhrẹ nana u wo ohẹriẹ no eware efa nọ egba-eriariẹ a be kiẹ via nọ a rẹ nabi dhesẹ vevẹ.

Evaọ isukulu na, a wuhrẹ omai oware ovo kpahe emamọ uruemu nọ u fo nọ ma re wo ho. Ukpoye kọ epanọ ma re ro ru oware kpobi, thakpinọ ma pase. Epati nọ ma jẹ hae nya gbe imu egaga nọ mẹ jẹ hae rehọ e jẹ hae lẹliẹ eva were omẹ. Rekọ evawere na e jẹ hae tọ họ. Mẹ tẹ jẹ hae nọ omamẹ nọ, ‘Kọ uzuazọ nọ o rẹ ginẹ lẹliẹ eva were ohwo me bi yeri na?’

Nọ oke o be nyaharo na, mẹ tẹ kwa kpobọ Boston jẹ jọ obei ruọ yunivasiti ọfa. Evaọ oke ehọlide, mẹ jẹ hai ru iruo nọ o jẹ hai fiobọhọ kẹ omẹ hwosa isukulu mẹ. Oria iruo nana mẹ jọ kake ruẹ Osẹri Jihova. Osẹri Jihova jọ nọ ma gbe je ru iruo ọ tẹ vuẹ omẹ kpahe eruẹaruẹ “eke ihrẹ” nọ e rrọ obe Daniẹl uzou avọ 4 je ru ei vẹ kẹ omẹ nọ edẹ urere na ma be rria na. (Dan. 4:13-17) Mẹ tẹ riẹ kẹ omamẹ nọ me te gbe bi lele ohwo nana ta ẹme kpahe Ebaibol je se eware na gboja, kiyọ me ti nwene oghẹrẹ uzuazọ nọ me bi yeri na. Fikiere mẹ tẹ jẹ hae rọ areghẹ kẹnoma kẹe.

Nọ mẹ jọ yunivasiti na, me te je wuhrẹ eware nọ e te ruẹrẹ omẹ kpahe re mẹ jọ ohwo nọ o re fiobọhọ kẹ ahwo evaọ obọ South America. Me je roro nọ me te bi fiobọhọ kẹ amọfa, ẹsiẹe eva e te rọ were omẹ. Rekọ u je mu omẹ ẹro ghele he inọ eware itiena e te wha evawere se omẹ. Oke o be nyaharo na, uzou u te ti dhe omẹ no, mẹ tẹ dhugbẹ siọ isukulu na ba.

Evaọ Asoi 1970, mẹ tẹ kwa kpohọ Amsterdam evaọ obọ Netherlands re me ru iruo evaọ ekọmpene jọ nọ ọsẹ mẹ ọ jọ. Fikinọ ekọmpene nana ọ rẹ rọ irupre wọ ahwo kpohọ erẹwho sa-sa u ru nọ me ro kpohọ erẹwho buobu, te erẹwho obọ Africa, North America, South America, Europe, gbe Asia. Mẹ tẹ ruẹ nọ orẹwho kpobi nọ me kpohọ u wo ebẹbẹ ilogbo evona nọ ma wo na yọ a be sai ku ai họ họ. Me te rri otọ mu jẹ gbaemu nọ me re ru oware ofa jọ nọ o rẹ lẹliẹ omẹ le utee mẹ na tobọ. Fikiere me te zihe kpobọ America jẹ wariẹ mu isukulu họ evaọ obọ yunivasiti Boston.

Nọ mẹ make jọ isukulu na, mẹ ruẹ nọ ohwo ọvo ọ be sae kuyo enọ nọ e rrọ omẹ udu kpahe uzuazọ họ. Mẹ gbẹ riẹ onọ me re ru hu. Fikiere mẹ tẹ nyabru profẹsọ nọ o bi wuhrẹ omai kpahe oghẹrẹ nọ uzuazọ ohwo-akpọ o rrọ re ọ kẹ omẹ ohrẹ. U gbe omẹ unu nọ ọ vuẹ omẹ nọ: “Otẹrọnọ ere o rrọ kẹ owhẹ, kọ eme whọ rọ gbẹ rrọ isukulu na? Jọ oke nana siọ isukulu na ba.” Nọ ọ nwane ta ere, mẹ tẹ ta nọ oware nọ mẹ gwọlọ ona. Fikiere me te no isukulu na.

Eva e jẹ were omẹ ghele he. Fikiere me te kuomagbe utu ahwo jọ nọ a jọ orọ obọrai. Yọ o wọhọ nọ eware nọ e rẹ wha udhedhẹ gbe uyoyou ze ọvo a re ru. Mẹ avọ ahwo nana jọ ma te je kpohọ eria sa-sa evaọ America, gbe obọ Acapulco evaọ obọ Mexico. Ma tẹ jẹ hae jọ kugbe utu ahwo jọ nọ a jọ orọ obọrai, nọ a je yeri uzuazọ rai epanọ u je rai yọ o jọ wọhọ nọ a wo ẹbẹbẹ ọvo ho. Rekọ mẹ tẹ jẹ ruẹ nọ uzuazọ nọ a bi yeri o rẹ ginẹ lẹliẹ eva were ohwo ho. A wo ẹbẹbẹ ọfa. A be sai fievahọ ohwohwo ho,  yọ emamọ usu nọ me roro nọ a wo kugbe ohwohwo na o be tọ gbe he.

Nọ oke o be nyaharo na, mẹ tẹ kareghẹhọ oware nọ o jẹ hae were omẹ gaga evaọ oke emaha. Mẹ jẹ hae gwọlọ nọ mẹ tẹ kpako no, me ti bi okọ ulogbo evaọ abade. Dede na, orọnikọ re mẹ jọ ohwo nọ o re bi hi, rekọ ohwo nọ o wuzou enọ i re bi okọ na. Rekọ oware utioye o sae lọhọ họ ajokpanọ me wo okọ obọmẹ. Oware ovona ogbẹnyusu mẹ jọ nọ a re se Tom ọ gwọlọ ru re. Fikiere mẹ avọ iẹe ma te mu okọ họ ebi re ma ruẹsi te eria avọ eria akpọ na. Ma ta nọ ma te bi ku ukoliko nọ o foma, ma vẹ rria etẹe re ohwo ọvo ọ gbẹ vuẹ omai oware nọ ma re ru hu.

Mẹ avọ Tom ma te kpobọ Arenys de Mar, nọ ọ kẹle Barcelona, evaọ obọ Spain. Ma tẹ jọ obei dẹ okọ nọ o theri te irula ọgbagbọvo. Ma te se okọ na Llygra. Ma te je ru okọ na fihọ oghẹrẹ nọ o sai ro bi evaọ abade. Ma romatotọ si ẹjini na no re ma ru oria riẹ fihọ oria nọ ma re gbe fi ame-ọda họ, yọ ma jẹ họroma onya na ha. Re ma sai bi okọ na ruọ eria nọ e rrọ kekeke gbe eria nọ i diwi tere he, ma tẹ dẹ ivi ivẹ nọ i theri te irula ikpegbezeza. Ma te bi ruọ abade Indian Ocean bi bi kpobọ Seychelles. Ma jẹ gwọlọ nọ ma re bi ofẹ ukiediwo-ọre Africa kpobọ Cape of Good Hope, evaọ South Africa. Ma wo okwakwa nọ ma je ro rri isi nọ e rrọ ehru, te emapo, gbe ebe, enọ i fiobọhọ kẹ omai riẹ obonọ ma rọ ovao rri. Oghẹrẹ nọ eware nana i je ro fiobọhọ kẹ omai riẹ oria nọ ma rrọ u je gbe omẹ unu ọvo.

U kri hi, ma tẹ te ruẹ nọ okọ na u gbe woma te epanọ ma te gbẹ sae rọ rehọ iẹe bi evaọ abade he. U muhọ efi no, yọ ame nọ ọ rẹ ruọ ẹe auwa ọvo, okolo ho. Yọ wọhọ epanọ mẹ ta evaọ obọ emuhọ na, ẹkporo o te je fi ghelọ onana. Ozọ u mu omẹ gaga te epanọ me ro muhọ ẹlẹ. Yọ anwọ ikpe buobu ze na, mẹ re lẹ ẹdẹvo ho. Mẹ jọ olẹ na ta kẹ Ọghẹnẹ nọ, mẹ tẹ sae zọ, mẹ te daoma rọ oghẹrẹ kpobi wuhrẹ kpahe iẹe. Ẹkporo na ọ tẹ te fọ, yọ me gine ru epanọ mẹ ta na.

Me te mu Ebaibol mẹ họ ese nọ ma jọ okọ na. U woma kẹhẹ keme me bi se Ebaibol na, yọ imiyei i bi duola kpehru je kie fihọ ame, te edọfini, yọ mẹ be tubẹ ruẹ oka avọ oka ha nọ mẹ rrọ abade na. Oware ofa nọ o jẹ hae were omẹ gaga họ isi nọ e jẹ hae vọ ehru na. Eware nana kpobi i te ti ru nọ u ro mu omẹ ẹro viere inọ Ọghẹnẹ ọ ginẹ rrọ, yọ o wo emamọ eva kpahe ahwo-akpọ.

Nọ ma jọ abade na bi eka buobu no, ma tẹ te wẹriẹ okpa evaọ Alicante, obọ Spain. Nọ ma jọ etẹe, ma tẹ jẹ gwọlọ epanọ ma rẹ rọ zẹ okọ na re ma dẹ ọfa nọ o woma vi ọyena. Rekọ ohwo ọvo ọ be tubẹ nyaze te nọ họ inọ, brigho wha be zẹ okọ na. Yọ u gbe omai unu hu keme o who no yọ o wo ẹjini hi, o te bi je fi. Rekọ u woma re keme mẹ jẹ rọ uvẹ yena se Ebaibol mẹ.

Nọ me bi se haro na, mẹ tẹ te ruẹ nọ Ebaibol na yọ obe nọ u re gine fiobọhọ kẹ omai wo evawere evaọ uzuazọ. U gbe omẹ unu gaga nọ mẹ jẹ jọ Ebaibol na ruẹ oware nọ u fo nọ ma re ru re uzuazọ mai o jọ kpatiẹ, ma ve je wo emamọ uruemu. Oware ofa jọ nọ u gbe omẹ unu họ, ahwo buobu a bi se omarai Ileleikristi, te omẹ omamẹ dede, rekiyọ ma bi ru oware nọ Ebaibol ọ ta ha.

Mẹ tẹ gbaemu nọ me re koko uzuazọ mẹ họ, fikiere mẹ tẹ siọ imu egaga ba ẹrehọ. Mẹ riẹ kẹ omamẹ nọ ahwo jọ a te jariẹ nọ a bi ru oware nọ Ebaibol ọ ta, yọ mẹ gwọlọ ruẹ e rai. Fikiere mẹ tẹ lẹ se Ọghẹnẹ  re o fiobọhọ kẹ omẹ ruẹ e rai. Yọ oye họ orọ avivẹ nọ mẹ rọ lẹ.

Mẹ vuẹ omamẹ nọ, o wọhọ nọ oware nọ u ti fiobọhọ kẹ omẹ ruẹ egagọ uzẹme họ, nọ mẹ tẹ be kiẹ egagọ na riwi ọvuọvo. Nọ mẹ jẹ nya ẹwho Alicante vrẹ, mẹ tẹ jẹ ruẹ iwou egagọ buobu. Rekọ o jọ lọlọhọ re mẹ riẹ nọ ibuobu rai yọ egagọ erue keme emema e jarae.

Evaọ uvo Ẹdoka jọ, me te je se obe Jemis 2:1-5 evaọ ofẹ igbehru oria nọ a re bi ekọ kpahe. Oria Ebaibol na o ta nọ o thọ re ma ru ọriẹwẹ fikinọ ahwo jọ a fe yọ ejọ i fe he. Nọ me je zihe kpohọ obonọ okọ mai o rrọ, mẹ tẹ nya oria jọ vrẹ nọ o wọhọ oria egagọ. Yọ a kere fihọ obehru oria nọ a rẹ rọ rueva oria na nọ: “Ọgwa Uvie Isẹri Jihova.”

Mẹ tẹ jọ iroro mẹ ta nọ, ‘Jomẹ dawo ahwo nana tao. Me rri sọ a ti dede omẹ rehọ sasasa.’ Fikiere mẹ tẹ rọ evawọ gheghe ruọ Ọgwa Uvie na avọ etuagba, yọ ijinsi nọ me kuhọ e bẹre no. Ohwo nọ ọ rẹ ruẹrẹ ahwo họ o te su omẹ nyae keria kẹle ọkpọkuaye jọ. Oni na o te je fiobọhọ kẹ omẹ rovie eria Ebaibol kpobi nọ ohwo nọ ọ be kẹ ovuẹ na o se. Nọ ewuhrẹ na ọ fa no, aikpobi a te je dede omẹ rehọ sasasa. U gbe omẹ unu gaga. Ọzae jọ evaọ usu rai ọ tẹ vuẹ omẹ nọ me kpobọ uwou riẹ re ma ta ẹme. Rekọ fikinọ me ri se Ebaibol na re he, mẹ tẹ ta kẹe nọ, “Mẹ te jẹ owhẹ riẹ nọ mẹ tẹ ruẹrẹ oma kpahe no.” Mẹ tẹ jẹ hai kpohọ ewuhrẹ ẹsikpobi.

Nọ eka jọ e vrẹ no, me te kpobọ uwou ọzae na. Yọ ọ rọ Ebaibol kuyo enọ mẹ kpobi. Oka nọ u lele i rie, ọ tẹ kẹ omẹ ẹkpa jọ nọ emamọ iwu e vọ. Ọ tẹ vuẹ omẹ nọ a fi ohwo nọ o wo iwu na họ uwou-odi fikinọ o bi ru oware nọ Ebaibol ọ ta inọ ma du fi ẹmo ho gbe inọ ma you ohwohwo. (Aiz. 2:4; Jọn 13:34, 35) U te ti gine mu omẹ ẹro nọ oghẹrẹ ahwo nọ mẹ be gwọlọ na mẹ ruẹ no na. Ahwo nọ a bi yeri uzuazọ rai wọhọ epanọ Ebaibol ọ ta. Mẹ tẹ ta nọ oware nọ me re le obọnana họ, epanọ me re ro wuhrẹ Ebaibol na jẹ riẹ otọ riẹ, orọnikọ re mẹ gwọlọ ukoliko jọ nọ o foma re mẹ rria ha. Fikiere me te zihe kpobọ Netherlands.

O rehọ omẹ edẹ ene re me te ti te ẹwho Groningen, evaọ obọ Netherlands. Ẹlẹ mẹ jẹ lẹ edraeva unọjọ utọjọ re a wọ omẹ keme ugho o jọ omẹ obọ họ. Nọ me te obei no, mẹ tẹ jẹ gwọlọ iruo nọ mẹ rẹ rọ rẹrote omamẹ. Evaọ oria jọ nọ a rẹ jọ ru iruo ekapẹnta, efọmo nọ a ta nọ me fili re a tẹ kẹ omẹ iruo na u wo oria nọ a jọ nọ kpahe egagọ nọ mẹ rrọ. Me te kere nọ, “Isẹri Jihova.” Nọ ohwo nọ o wuzou etẹe na o rri obe na, mẹ tẹ ruẹ nọ ovao riẹ u nwene. Ọ tẹ ta kẹ omẹ nọ, “Me ti se owhẹ.” Rekọ o se omẹ vrẹ ere he.

 Me te te oria ofa nọ a rẹ jọ ru iruo ekapẹnta. Mẹ tẹ nọ ohwo nọ o wo etẹe sọ ọ gwọlọ ohwo jọ nọ o re lele iei ru iruo. Ọ tẹ nọ omẹ sọ me kpohọ isukulu hayo mẹ riẹ kpahe iruo na. Mẹ tẹ vuẹe nọ mẹ jẹ hae ruẹrẹ okọ ire nọ a re ro bi abade. Ọ tẹ ta nọ, “Whọ sai mu iruo họ uvo nana rekọ who re ru lele ẹme nana: Mẹ yọ Osẹri Jihova yọ izi Ebaibol me bi ro yeri uzuazọ mẹ, mẹ gwọlọ oware ovo nọ o rẹ wha ẹbẹbẹ ze iruo mẹ hẹ.” Ẹme na o gbe omẹ unu gaga, mẹ tẹ ta kẹe nọ, “Mẹ yọ Osẹri Jihova re.” Ẹme nọ o no rie unu ze họ, “O tẹ rrọ ere, kiyọ me ti wuhrẹ owhẹ Ebaibol.” U gbe omẹ unu hu keme eto mẹ e gbẹ jọ thethei yọ etuagba mẹ e jọ jirizẹ. Me te yo kẹe nọ, u woma. Mẹ tẹ te jọ oma riẹ oware nọ ohwo ọsosuọ na o gbe ro se omẹ zihe he. Jihova ọ jẹ kuyo olẹ mẹ na. (Ol. 37:4) Mẹ tẹ jọ oria oniọvo na ru iruo ukpe ovo, yọ oke yena o ro wuhrẹ Ebaibol na kugbe omẹ. Kẹsena mẹ tẹ họ-ame evaọ Ọvo 1974.

Amara nọ o lele i rie, me te mu ọkobaro oke-kpobi họ yọ o jẹ lẹliẹ eva were omẹ gaga. Nọ amara yena ọ jẹ ruemu no, mẹ tẹ kwa kpobọ Amsterdam re me fiobọhọ kẹ utu ẹvẹrẹ Spanish jọ nọ a tohọ obọ. Eva e were omẹ gaga nọ mẹ jẹ rọ ẹvẹrẹ Spanish gbe Portuguese wuhrẹ ahwo Ebaibol. Evaọ Asoi 1975, a tẹ rehọ omẹ mu ọkobaro obọdẹ.

Ẹdẹ jọ, oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ ọ rrọ ọkobaro obọdẹ nọ a re se Ineke ọ tẹ wha ọmọ-uwuhrẹ Ebaibol riẹ nọ ọ rrọ ohwo Bolivia ze ti dhesẹ kẹ omai inievo nọ e be rọ ẹvẹrẹ Spanish ru ewuhrẹ. Mẹ avọ Ineke ma te je kere ileta se ohwohwo. U kri hi, ma tẹ ruẹ nọ eware evona ma gwọlọ ru evaọ uzuazọ. Ma tẹ ruọ orọo evaọ 1976 jẹ jọ ọkobaro obọdẹ na bẹsenọ a ro zizie omai kpohọ isukulu Giliad evaọ 1982. Yọ oye o jọ eklase avọ udhosa gbe ikpegbesa. Eva e were omai gaga nọ a dhe omai kpobọ Mombasa, evaọ Kenya nọ ọ rrọ East Africa. Yọ ikpe isoi ma jọ obei ru iruo Uvie na. A te je dhe omai no etẹe kpobọ Tanzania evaọ 1987, yọ oke yena a nwane jọ obei si awhaha no iruo Uvie na no obọ. Ikpe udhegbezeza ma jọ obei taure ma te ti zihe kpobọ Kenya.

Ahwo nọ a wo emamọ eva nọ ma je wuhrẹ Ebaibol kugbe na o wha evawere se omẹ gaga. Mẹ jọ obọ Mombasa ta usi uwoma kẹ ọzae jọ, yọ ọye ọ jọ ohwo ọsosuọ nọ me wuhrẹ Ebaibol kugbe evaọ ẹwho na. Mẹ kẹ riẹ emagazini ivẹ, ọ tẹ nọ omẹ nọ, “Kọ eme me ti ru nọ me te se ai re no?” Oka nọ u lele i rie, me te je wuhrẹ obe na Whọ Sae Ria Bẹdẹ Bẹdẹ eva Aparadase ọ Otọakpọ kugbei, yọ a siobọno orọ ẹvẹrẹ Swahili obọ. Nọ ukpe ọvo o vrẹ no, ọ tẹ họ-ame, o te mu ọkobaro oke-kpobi họ. Anwọ oke yena ze, tei te aye riẹ a fiobọhọ kẹ enwenọ ahwo udhusoi (100) họ-ame no.

Oke ọsosuọ nọ mẹ rọ riẹ oware nọ ma rọ fiki riẹ rrọ uzuazọ, eva e were omẹ gaga wọhọ epanọ o jọ kẹ ọthueki nọ ọ ruẹ uzuu oghaghae nọ Jesu ọ rọ kẹ ọtadhesẹ na. O ru oware kpobi re ọ ruẹsi wo uzuu na tobọ. (Mat. 13:45, 46) Mẹ tẹ gwọlọ nọ mẹ rẹ rọ oke mẹ kpobi fiobọhọ kẹ ahwo riẹ oware nọ ma rọ fiki riẹ rrọ uzuazọ. Mẹ avọ aye mẹ ma ruẹ no inọ Jihova o re gine fiobọhọ kẹ idibo riẹ yeri uzuazọ nọ o vọ avọ evawere.