Hol­landimi 1948-imi inun­ngor­punga. Aap­paaguani ilaqut­tak­kalu Brasiliami São Paulomut nuup­pugut. Angajoq­qaak­ka naalagiar­tar­put un­nuk­korsioreeraangat­talu Biibili ilaqutariit­tut atuar­tar­par­put. 1959-imi USA-mi Mas­sachuset­tsimut nuup­pugut.

Qatan­ngutigiit arfiniliugat­ta ataataga pilersuiniarluni suleruloor­tar­poq. Ukiut ingerlanerini as­sigiin­ngitsunik sulif­feqar­tar­poq, ilaatigut tuniniaasar­tutut angalasar­tutut, aq­quser­nioqataasutut taavalu tim­misar­tor­titseqatigiif­fim­mi sulisaler­poq. Tas­sani sulilermat angalasarsin­naalerat­ta nuan­naaqaagut.

Inersimasun­ngoruma sun­ngus­sanerlunga atuar­tuunerma nalaani eq­qarsaatigisar­para. Ikin­ngutima ilaat universitetimi ilin­nialer­put ilaal­lu sak­kutuun­ngorlutik. Uangali akerleriin­nerit nuan­narin­ngin­nak­kit sak­kutuun­ngorusun­ngilanga. Taamaat­tumik aalajanger­punga universitetimi ilin­nialer­niarlunga. Inun­nil­li ikiuinis­sara kis­saatiginer­paavara, eq­qarsar­pungami taamaalioruma inuunera siuner­taqar­nerus­sasoq.

Inuunerup qanoq pilersimanera paaserusuk­kak­ku universitetimi antropologii soqutigeqaara. Pin­ngoriar­tuaarsimaneq ilumoor­tutut ilin­niar­titsis­sutigineqar­tar­poq, kisian­ni isumaga malil­lugu naam­maginar­tumik tun­ngavilersor­neqar­neq ajor­poq up­per­narsaatis­saqar­tin­neqar­taranilu.

Najoq­qutas­sianik ileq­qoris­saar­nermut tun­ngasunik ilin­niar­tin­neqar­neq ajor­pugut. Paarlat­tuanik angusaqarluar­tariaqar­nitsin­nik ilin­niar­tin­neqar­pugut. Ikin­ngutik­ka festeqatigigaan­ngak­kit ikiarooraangamalu nuan­naar­tar­punga, sivikitsumil­li. Inuunera siuner­taqarluar­nersoq eq­qarsaatigisar­para.

Taamaal­lunga Bostonimut nuuk­kama tas­sani universitetimi ilin­nialer­punga. Ilin­niar­nera akis­saqar­tin­niarlugu aasak­kut atuan­ngif­feqar­nin­ni sulisaler­punga. Suleqatima ilaat Jehovamik Nalunaajaasuuvoq, aatsaavis­suarlu taama up­perisalim­mik naapitaqar­punga. Taas­suma ‘pif­fis­sarititat arfineq-marluk’ pil­lugit siulit­tuum­mik oqalut­tuul­lungalu nas­suiaap­paanga naggatis­sap nalaani inuusugut. (Dan 4:10-14) Paasiler­paralu Biibili pil­lugu eq­qar­tueqatigiit­tar­ner­put ingerlatiin­nas­saguk­ku inooriaasera al­lan­ngor­tit­tariaqarlugu. Taamaat­tumik sapin­ngisan­nguan­nik ilaginaveersaar­tar­para.

Universitetimi sam­misat, Amerikami Kujal­lermi kajumis­sutsimik suliaqar­nis­san­nut iluaqutigisin­naasak­ka, peqataaf­figisar­pak­ka. Isumaqar­pungami ikior­tarialin­nut ajun­ngitsulior­taruma inuunera siuner­taqarlualis­sasoq. Taamaat­toqan­ngilarli. Pakatseqalunga universitetimi ilin­niar­nera unitsip­para.

1970-imi maajimi Hollandimi Amsterdamimut nuup­punga tim­misar­tor­titseqatigiif­fim­mi ataatama sulif­fiani suliler­niarlunga. Angalanis­san­nul­lu periarfis­saqarlualeriarama nunar­pas­suit Afrikamiit­tut, Amerikamiittut, Europamiittut Asiamiittullu tikit­taler­pak­ka. Paasivara nunat tikitak­ka tamarmik aaq­qin­neqarsin­naar­pasin­ngitsunik ajor­nar­torsiuteqangaar­tut. Al­lanut pingaarutilim­mik suliaqar­nis­san­nik suli kis­saateqarama aalajanger­punga USA-mut uter­niarlunga Bostonimilu universitetimi ilin­niar­nera nangeq­qin­niarlugu.

Ilin­niar­nera aal­lar­teq­qik­kak­ku sivitsun­ngitsoq paasivara inuuneq pil­lugu apeq­qutik­ka suli akis­sutis­sarsisimanagit. Qanoq ilius­sanerlunga nalor­nis­sutigigak­ku ilin­niar­titsisuma ilaan­nut siun­nersor­tis­sarsior­punga. Taan­na tupigusuutigeqisan­nik ima oqar­poq: “Soormi ilin­niar­nerit unitsiin­naruk­ku?” Oqarfigeq­qit­tariaqan­ngilaanga, ingerlaan­naq ilin­niar­nera unitsip­para universitetimul­lu uteq­qin­ngisaan­narlunga.

Suli misigisimagama inuunera siuner­taqan­ngitsoq hippienut eq­qis­sinermik asan­nin­nermil­lu pingaar­titser­pasit­tunut ilan­ngup­punga. Ikin­ngutik­kalu kul­lorsorluta USA-miit Mexicomi Acapulcoliar­pugut. Najugaqatigiif­fin­ni er­numanar­toqarfior­pasin­ngitsuni hippiet inooqatigaagut. Sivitsun­ngitsorli paasiler­para inooriaasiat siuner­taqarluaranilu ataavar­tumik pil­lualersitsineq ajor­toq. Hippiemmi ilar­pas­sui un­neq­qaserlut­tuul­lutil­lu ilumoorfigin­nit­tuun­ngil­lat.

Meeraal­lungali im­mak­kut angalarusut­tar­punga, taman­nalu eq­qarsaatigeq­qit­taler­para. Ilaasuin­naarusun­ngin­nama  nam­mineq angal­latitaarusup­punga. Ikin­ngutiga, Tom, taamatorluin­naq kis­saateqar­poq, aalajanger­pugul­lu nunarsuaq kaajal­lal­lugu angal­lam­mik angalaqatigiin­niarluta. Kiat­tuni qeqer­tamik alianaatsumik kil­lilersor­neqar­nanga inuuf­figisin­naasan­nik ujarlerusup­punga.

Tomilu Spaniami Barcelonap qanit­tuaniit­tumut Arenys de Marimukar­pugut. Tas­sani tis­siar­taat 9,4 meteri (31 fodseq) Llygramik taaguutilik pisiaraar­put. Tis­siar­taat imar­pis­suak­kut angal­latis­saq­qis­sun­ngorlugu iluarsaap­par­put. Nukin­ngutis­saqan­ngeriarat­ta imermil­lu nas­sataqar­nerunias­sagat­ta tis­siar­taatip motooria peer­par­put. Tis­siar­taat umiarsualivin­ni mikisuni aqul­luarsin­naajumal­lugu iputinik 5 meterimik takis­susilin­nik pisivugut. Taava Indiap Imar­piani Seychellip Qeqer­taanukarluta aal­lar­pugut. Pilersaarutigaar­put Afrikap kitaata sineriaatigoorluta Sydafrika uiarlugu ingerlaar­niarluta. Ul­loris­sat, nunap as­singi ator­toris­saarutil­lu, soorlu seqinersiut, iluaqutigalugit siun­nerfip­put or­nip­par­put. Tamak­ku atorlugit sumiis­susersiorsin­naaner­put alutorsaatigaara.

Paasiler­par­pul­li angal­later­put qisum­mik sanaaq pisoqaq akun­nermut 22 literit mis­saan­nik im­mat­tarami imar­pis­suak­kut angal­latigis­sal­lugu piuk­kun­nan­ngil­luin­nar­toq. Oqalut­tuareriik­kat­tut anorersualermat an­nilaangaler­punga ukior­pas­suil­lu qinunikuunanga qinul­lunga. Guuti neriorsor­para an­nas­sagut­ta ilisarisimaneruler­niarlugu. Anorersuarun­naar­poq neriorsuutigalu puiun­ngilara.

Suli ingerlaar­til­luta Biibili atuarlugu aal­lar­tip­para. Takorlooriaruk aalisak­kat aarluarsuil­lu im­mamiit puisaqat­taar­tut akor­nan­ni imaan­narsuarmiil­luni qanoq alutor­nar­tigisoq. Un­nuak­kut Qilaap Sil­liani ul­loriar­pas­suit tupigusuutigisaqigak­kit suli up­perineruler­para Guuteqar­toq inun­nik soqutigin­nit­tumik.

Sapaatit-akun­nialui qaangium­mata Spaniami Alicante ipul­luta tikip­par­put. Angal­lam­mik pitsaanermik pisinias­sagat­ta tis­siar­taat tuniniar­par­put. Tupin­nan­ngitsumil­li angal­lat pisoqaq motooreqan­ngitsoq im­mat­tar­torlu taan­na tuniuminaatsorujus­suuvoq. Imaal­laal­li Biibilimik atuar­nis­san­nut pif­fis­saqarlualer­punga.

Atuar­til­lunga paasiar­tuler­para Biibili ilitsersuutinik pil­luar­nis­samut iluaqutaasunik imaqar­toq. Minguitsumik inooriaaseqar­nis­saq pil­lugu Biibilimi erseq­qis­sumik al­las­simasoqar­nera ajasoorutigaara. Eq­qarsaatigaaralu sooq inup­pas­suit – soorlu uanga – kristumiuuneraraluarlutik Biibilimi al­las­simasunik maleruaaneq ajor­tut.

Ajun­ngitsumik inuuneqaler­nis­sara aalajangiusimal­luin­narak­ku ikiaroor­tarun­naar­punga. Eq­qarsar­punga Biibilimi najoq­qutas­sianik maleruaasunik inoqarsimas­sasoq. Taak­kulu naapik­kusuk­kak­kit Guutimut ikioq­qul­lunga aap­pas­saan­neerlunga qinuvunga.

Up­perisarsior­nermik ilumoor­tumik ujar­tuinin­ni aalajanger­punga up­perisarsioqatigiit ataasiak­kaarlugit misis­sor­niarlugit. Alicantemi pisut­tuar­til­lunga oqaluf­fip­pas­suit takusar­pak­ka. Taak­kuali amerlanersaat guutisior­nermin­ni as­silis­sanik inuusalianil­lu atuisarmata ingerlaan­naq paasivara ujar­tuinera nangeq­qit­tariaqarlugu.

 Sapaam­mi ualik­kut qat­tunermiitil­lunga umiarsualivik isigin­naajutigalugu Jaaku 2:1-5 atuar­pak­ka. Al­las­simaf­fim­mi tas­sani pisuunik sal­liutitsin­ngin­nis­saq kajumis­saarutigineqar­poq. Angal­latsitsin­nut uter­nin­ni up­perisarsioqatigiit ataatsimiit­tarfiat­tut isik­kulik saneq­qup­para. Isaariaata qulaani ima al­las­simavoq: “Jehovap Nalunaajaasuisa naalagaaf­filersaarfiat.”

Ima eq­qarsar­punga: ‘Inun­nit taak­kunan­nga qanoq pineqas­sanerlunga takoriarlara.’ Taamaat­tumik kamil­laan­ngaq, un­ngiarsimananga alit­tor­nikunil­lu qarleqarlunga naalagaaf­filersaarfim­mut iser­punga. Arlaata ikiorlunga ar­nap utoq­qaap sanianut ingitsip­paanga, taas­sumalu inus­siar­nerluni al­las­simaf­fiit in­nersuus­sutigineqar­tut nas­saarinis­saan­nut ikior­tar­paanga. Ataatsimiin­nerup kingor­na najuut­tor­pas­suit or­nil­lunga ilas­sior­nerat kil­litsis­sutigaara. Angutit ilaata eq­qar­tueqatiginiarlunga angerlarsimaf­fim­minut qaaq­quaanga. Biibilili suli naal­lugu atuarsiman­ngin­nak­ku oqarfigaara: “Piareeruma tutsaqas­saanga.” Ataatsimiin­neril­li tamaasa najuuf­figisaler­pak­ka.

Sapaatit-akun­nialui qaangiut­tut angut taan­na pulaar­para, taas­sumalu Biibilimut tun­ngatil­lugu apeq­qutik­ka akivai. Kingunin­ngualu puus­siaq atisanik kusanar­tunik imalik uan­nut tun­niup­paa. Oqalut­tuup­paanga atisanik pigin­nit­toq asaqatigiin­nis­samik sorsun­nis­samul­lu sungiusan­ngin­nis­samik peq­qus­sutinik Biibilimiit­tunik maleruaanini pis­sutigalugu par­naarus­saaq­qasoq. (Es 2:4; Joh 13:34, 35) Maan­na paasivara ujar­tugara nanisimal­lugu! Inuim­mi Biibilimi al­las­simasut malil­lugit minguitsumik inooriaaseqar­tut nanivak­ka. Qeqer­taq alianaatsoq ujarun­naarlugu Biibilimik atuaq­qis­saar­nis­sara aalajangiuk­kak­ku Hol­landimut uter­punga.

Hollandimi kul­lorsorlunga Groningeniliar­punga. Ul­lut sisamat angalareerlunga apuuk­kama eq­qarsar­punga im­minut pilersor­niarlunga sulif­fit­taar­tariaqarlunga. San­naviit ilaan­ni sulif­fis­sarsiorama im­mersugas­samik tunineqar­punga, qanorlu up­perisaqar­nera ilaatigut apeq­qutigineqar­poq. Al­lap­punga Jehovamik Nalunaajaasuul­lunga. Pigin­nit­tup akis­sutiga atuaramiuk isik­kua al­lan­ngor­poq. Tutsaqar­niarluni oqar­poq, tutsaqan­ngisaan­nar­porli.

San­navim­mut al­lamut sulif­fis­sarsiorama pigin­nit­tup ilin­niagaqarsimanin­nut al­lagar­taq sulif­figisarsimasan­niil­lu oqaaseqaatit piumavai. Nas­suiaap­para tis­siar­taat qisuk iluarsaat­tarsimal­lugu. Tupaal­laatigeqisan­nik ul­loq taan­na sulileq­quaanga,  imali oqarfigalunga: “Jehovamik Nalunaajaasuugama najoq­qutas­siat Biibilimeersut maleruar­tar­pak­ka. Taamaat­tumik sulif­feqarfiutin­nut tusaamanerluutaasin­naasumik iliuuseqar­tas­san­ngilatit.” Tupaal­lal­lunga qiviarlugu oqarfigaara uangat­taaq nalunaajaasuul­lunga. Takisuunik nujaqariarama umeqarlungalu Nalunaajaasuun­ngitsunga takusin­naagamiuk oqarfigaanga Biibilimik atuaq­qis­saaqatigisarusul­lunga. Nuan­naarlunga akuersivunga. Maan­nalu paasiler­para sooq sulif­fis­sarsiorfiga siul­leq tutsaqan­ngisaan­narsimasoq. Jehovam­mi uum­matima kis­saatigisaanik tunivaanga. (Tuss 37:4) Qatan­ngut taan­na ukioq ataaseq suleqatigalugulu Biibilimik atuaq­qis­saaqatigereerlugu 1974-imi januaarimi imermut morsutsin­neqar­punga.

Qaam­mat ataaseq qaangium­mat pioneritut kif­far­tuler­punga, taman­nalu nuan­nersor­pas­suar­nik nas­sataqar­poq. Qaam­matip tul­liani Amsterdamimut nuup­punga oqaluus­sisar­toqatigiit Spaniamiutut oqaasil­lit nutaat tapersersoriar­torlugit. Spaniamiutut Por­tugalimiutul­lu oqaasilin­nik Biibilimik atuaq­qis­saaqateqar­tar­nera nuan­naarutigeqaara. 1975-imi maajimi specialpioneritut kif­far­tuler­punga.

Ul­lut ilaan­ni qatan­ngut ar­naq specialpioneriusoq, Catharina, Spaniamiutut oqaasil­lit ataatsimiin­neran­nut peqataajar­tor­poq Biibilimik atuaq­qis­saaqatigisar­tak­kani Boliviamioq ilisaritik­kiar­torlugu. Catharinalu al­laqatigiil­luta im­mitsin­nut ilin­niar­niarluta isumaqatigiip­pugut. Sivitsun­ngitsorlu paasivar­put as­sigiin­nik anguniagaqarluta. 1976-imi katip­pugut 1982-imilu Ilin­niarfim­mi Gileadimi klas­sit 73-is­saan­nut qaaq­qusaanis­sat­ta tungaanut specialpioneritut kif­far­torluta. Kingor­na nuan­naarutigeqisatsin­nik Mombasamut Kenyamiit­tumut oqaluus­siar­tor­tin­neqar­pugut. 1987-imi Tanzaniamut kif­far­toriar­tor­tin­neqar­pugut. Oqaluus­sineq iner­teq­qutaasimagaluarluni taamanik­kut iner­teq­qutaajun­naarsimavoq. Ukiuni 26-ni Tanzaniami najugaqareerluta Kenyamut uter­pugut.

Biibilimik ilin­niar­titsinermi inun­nik maniguut­tunik ikiuiner­put nalerisimaarutigeqaar­put. As­sersuutigalugu Mombasami oqaluus­sitil­lunga Biibilimik atuaq­qis­saaqatigisar­tagas­sara siul­leq naapip­para. Taan­na atuagas­sianik marlun­nik neqeroorfigigan­ni oqar­poq: “Atuareeruk­kim­mi qanoq ilius­saanga?” Atuagaq pâratîsime nuname nâgssáungitsumik inûsínauvutit swahilitut saq­qum­mersin­neqaq­qam­mersoq atorlugu sapaatip-akun­nerata tul­liani Biibilimik atuaq­qis­saaqatigiit­taler­pugut. Ukioq ataaseq qaangium­mat imermut morsutsin­neqar­poq pioneritul­lu kif­far­tulerluni. Nulianilu inuit 100-ngajaat Jehovamut tun­niul­luin­nar­nis­saan­nut imermul­lu morsutsitaanis­saan­nut ikiorsimavaat.

Inuunerup siuner­taa paasilerak­ku niuer­tutut sapak­kamik akisoorujus­suarmik an­naarusun­ngisaminik nas­saar­tutut misigivunga. (Matt 13:45, 46) Inuit al­lat inuunerup siuner­tavianik paasin­nin­nis­saan­nut ikiorusup­pak­ka. Nuliaralu asasara nam­mineq misiginikuuar­put Jehovap in­nut­tani siuner­taqarluar­tumik inooq­qul­lugit ikior­tarai.