Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUNDƐI A NDU OKƆƆ

I Wa Nuuviaa Sabu Sɔviɔɔ o Yoomoo Niŋ

I Wa Nuuviaa Sabu Sɔviɔɔ o Yoomoo Niŋ

I WA o dɛndɔɔ niŋ o Pee Mɛditalueeniaŋ ndo choo, mi cha maa dɛndɛ nuu cho o buliɛiyo. Mi kɔndɔfillo bii ya tau. Mɛŋndaŋ ma wa keekoo o tɛɛŋgii keŋ mi ma luɛi o dɛndɔɔ niŋ. Nduyɛ ma wa luɛiyɔɔ tau bɛndu. A teleŋ pilɛ koŋ, mi hueiye kandu vɛlɛ hɔŋndo. I wa a siooŋnde tau tau. Le hei, mi che bɛɛ le wɔsiŋ bɔɔbɔɔ yaa piɛiyɔ o Mɛlɛka lo le, kɛ mi piɛi o ndu lo paaleleŋ. I chɔɔlu wɔ num dimul a yoomu nuu okɔɔ, a le sabu ya wa o dɛndɛ koŋ niŋndo.

Teleŋ naŋ wa Bilasil naa yuŋgu nuu wo, I wa wɔsilaŋ la ŋɔmmɛu

A wɔsi 1948 ya veluŋ ni, o lɛŋnde Nɛdalaŋ ndeŋ niŋ. Mɛɛ ya veluŋ, wɔsioo pilɛ okoŋ kɔɔli, mi yuŋgu nuu kua Sau Palo, lɛŋnde Bilasileŋ. Mi wanaa velu ya wa ndaa kuɛ o kaŋndeŋ teleŋ o teleŋ. Nduyɛ teleŋnda bɔɔbɔɔ, mi naŋ veelu diomndaŋ o Baabuiyo niŋ diompilɛ te naŋ chii pɛ nyɛdiaa ichɔllo dio. A wɔsi 1959, miŋ faŋaŋ vɛlɛ Bilasil miŋ kua Amɛlika. Nduyɛ miŋ chal o fondaŋ nda veelu aa Masachusɛt wo niŋ.

Naa ŋɔmaa wa o yuŋgu naa niŋ ni. Nduyɛ mi finya naa ndoo tosa wallo kalaŋ le naa nyɛm naŋ hauba woŋ kioo. Mbo tosa wallo o fondaŋnda yɛ yɛlaŋ. Le tamaseliiyo, mbo tosa wallo o dɛndɛ mamɛŋndo niŋ, nduyɛ mbo tosa vɛlɛ wallo a wanaa ndaa toosiaa nɛilaŋ nda. Okoŋ kɔɔli, mbo tosa vɛlɛ wallo o fondaŋ bɛndu ndaa pisi yaulaŋ le dɛndɛ choo chuaa wo. Yuŋgoo kpou wa a kɔl kɛndɛ mɛɛ o sɔla wallo o fondaŋ bɛndu koŋ. Kanifuule, keŋ wa naa mala le mi naŋ kuɛ kelaa o lɛŋii bɔɔbɔɔ niŋ.

Teleŋ ya wa kɔlaŋ o sukuu wo, mi yaa nyunaŋ teleŋ o teleŋ aa: ‘Yɛɛ ya cho yɛ tosa te I sul pɛ?’ Chaaŋaa niaa apum ndaa yeema kɔlaŋ o sukuu bɛndoo niŋ. Nduyɛ acheleŋnda ndaa yeema luɛiyɔɔ o wali le sovɛiyo niŋ. Kɛ yaa nɔ iyeema le luɛiyɔɔ o wali le sovɛiyo niŋ te kanifuule, I hɛnaŋ a sɛɛŋgiaŋndaŋ kɛlɛŋgaa chɔulabaa le. Le hei, mi kɛɛsiaa le mi kuɛ o sukuu bɛndoo. Kɛ o kpeekpei niŋ, yeemɛi nii wa le acheleŋnda malaa ni. Mi yiyaŋ maa keŋ tiuba mii ke ya sabu sɔviɔɔ o yoomoo niŋ.

TELEŊ YA WA KƆLAŊ O SUKUU BƐNDOO WO

Le wɔsila bɔɔbɔɔ I wa nuuviaa sabu sɔviɔɔ o yoomoo niŋ

Yaa nɔ yeemɛi le sinaa a mɛɛ yoomoo kanduŋ yɛ okɔɔ. Le hei mɛɛ ya kandu kɔlaŋ o sukuu bɛndoo, mi kɛɛsiaa le mi pɛɛku a waŋnda chieeya okɔɔ. Ma pɛɛku naa maa nyɛ o nyɛ a ba ndɔ o hiŋ ni. Nduyɛ wanaa naa pɛɛkaa ndaa yeema mi wana o wana ndoo laalaŋ o keŋ niŋ. Le ya, taasi ve o sɔɔŋ pum niŋ, ŋ nda wa naa tɛɛsiallo woŋ te. Nduyɛ ndaa yeema naa mi naŋ laalaŋ o muŋ niŋ, mi che bɛɛ a tɛɛsiaa nyɛ chɔm maa sɔɔŋ muŋ cho tonya wo le.

Wanaa ndaa pɛɛku naa wa ndaa chɔm naa teŋgeŋndo nyɛ cho o kɛndɔɔ a o wɔɔŋndo wo tɛɛŋ te. Kɛ nyɛ ndaa pɛɛku naa wo wa ni, le miŋ tosa nyɛ o nyɛ naŋ tiuba le batiuwaa sɔlaa. Mi naŋ kuɛ o yelelaŋnda bɔɔbɔɔ, nduyɛ mi naŋ kol taaŋ bɛndoo tau. Mi hei ndii tosa mi yaa yiyaŋ maa I cho a kɔl kɛndɛ. Kɛ o kpeekpei niŋ, I ve a kɔl kɛndɛ le. Le hei mi yaa nyunaŋ aa: ‘Baa sabu sɔvɛ sɔviɔɔ pa cho hoo o yoomoo niŋ ni?’

Okoŋ kɔɔli, mi kua o chiee bɛndoo Bɔstɔŋ niŋ. Nduyɛ mi kandu vɛlɛ kɔlaŋ o sukuu bɛndoo niŋ. Mɛɛ nda mal naa le pɛŋgi pɔmbɔɔ, mi kandu wallo le halikpeŋ mi sɔla paawa sukuuwo. Nduyɛ Sei Chɛhowaa wa wallo o fondaŋ yaa sɔla wallo wo. Mi ndoo suukaŋ a ya a huului cho a “wɔsila ŋɔmmɛu laŋ” okɔɔ, o Daaniɛɛ 4 niŋnde. Nduyɛ mbo tɛɛsial la maa ŋ cho niŋ o palɛi mɛɛlɛi niŋ. (Daan. 4:​13-17) Haupa mi bii bila maa te I hiou pɛ lachi a baltaŋ dɔwɔɔ a ndu, nduyɛ mi laalaŋ nyɛ o cho ya chɔmndo wo, keŋ cho ya nyindɔɔ mi tosa siŋgaŋndaŋ o yoomoo niŋ. Le hei, mi tosa a sabu le mi fafaŋ ndu.

O sukuu bɛndu ya wa kɔlaŋ ndo niŋ, mi kɛɛsiaa le pɛɛku mala ya mi wa o bɛɛndiaŋ le mi yɔŋguŋ le kɔlaŋ wallo tosaa Amɛlika Ba Touwo wo sɔlaa. Yaa nɔ yiyaŋndo maa yɔŋgɔŋndo le acheleŋnda malaa tosa mi nɔ saboo o yoomoo niŋ. Kɛ o kpeekpei niŋ, wali koŋ tosaa ke ya sabu o sabu o yoomoo niŋ te. Mi hei tɛɛmbuu ya kɔllo tau. Le hei, mɛɛ naŋ kinda kinda pɔmbɔɔ, I hiu lɛ lachi a kɔlaŋ o sukuu bɛndoo niŋ te.

MI HIAU LACHI A NUUVIAA SABU SƆVIƆƆ O YOOMOO NIŊ O LƐŊII CHELEŊNDE NIŊ

A Bukuloo wɔsi 1970, mi kua Amstadam, lɛŋnde Nɛdalaŋ ndeŋ. Nduyɛ le mi yaa tosa wallo o fondaŋ bɛndu finya nuu ndoo tosa wallo wo niŋ yaa kuɛ loŋ ni. Mi wallo hoo mala ya le kelaa o lɛŋii bɔɔbɔɔ niŋ Afilika, Amɛlika, Yulopi, a Eesiaa. Nduyɛ haupa mi bii bila maa lɛŋnde kɛ kɛ nɔ bahawɛiyo, kɛ wana o wana ve le mbo soli bahawɛi koŋ te. A hei o kɔl, mi kɛɛsiaa le mi kandu vɛlɛ kɔlaŋ o sukuu bɛndoo niŋ Bɔstɔŋ, le halikpeŋ mi yaa tosa nyɛ sɔvɛ cheleŋ.

Mi che bɛɛ mi kandu vɛlɛ kɔlaŋ o sukuu, kɛ o kpeekpei niŋ, I ve wɔ mulilaŋ sɔla le nyunala yaa nɔ o yoomoo niŋndaŋ te. Le mɛɛ yaa ve mulila yaa yeema laŋ sɔla le yɛ, mi nyuna wana wa naa pɛɛkoo wo le mbo mala ya. Mi kɔndɔfillo bii ya mɛɛ o nyuna ya aa: ‘Le yɛɛ ŋ cho yɛ wɔ hiouwɔɔ lachi a pɛɛkoo? Le yɛɛ a fulaŋ o sukuu suŋ suŋ te?’ Lepilɛ kpe o dimul la ni, I hiu lɛ lachi a pɛɛkoo le.

Le mɛɛ yaa yiyaŋ maa I nɔ wɔ sabu o yoomoo niŋ te yɛ, mi del kunda ndaa yiyaŋ maa a tiuba ma hiŋ a kɔl nyuloo a kaalaa waŋnda chieeya tɛɛŋndo choo. Nduyɛ kundaa hoo ndoo wou laba o naamulaŋ niŋ te. Mi ya a chaaŋaa niaa naŋ kuɛ kelaa Amɛlika a Akapuko, lɛŋnde Mɛsikoleŋ. Nduyɛ te naŋ kuɛ pɛ o fondaŋndaŋ ndaŋ, a wanaa ndaa yiyaŋ maa a nɔ bahawɛi ɔɔ buulaŋ kɛ kɛ le wa naŋ wa latulu ni. Nduyɛ o teleŋ naŋ chua latulu wo niŋ, mi cha maa mɛɛ nda wa yoomula ndalaŋ biyɔɔ yɛ chɔm maa ndaa nɔ sabu o yoomoo niŋ te. Nduyɛ ndaa nɔ kɔl kɛndɛ kpeekpei le. Wanaa bɔɔbɔɔ nda tɛɛŋ ndaa sendu le, nduyɛ ndaa chɔm vɛlɛ lo lechoo wo o acheleŋnda lo le.

MI HIAU LACHI A NUUVIAA

Ya naa chaaŋ nuu wa lɛŋnde ibuŋgale kɛndɛ kɛndɛleŋ nuuviaa

Mi kandu vɛlɛ yiyaŋndo a nyɛ yaa kɛɛsiaa o chuaambɔyɛi nii niŋ le mi tosa wo. Yaa yeema mi wa wallo o dɛndɛ mamɛŋndo niŋ. Mi che bɛɛ yaa nɔ yeemɛi hei, kɛ yaa yeema mi simnuŋ wana kpeekpei kua a ndu wo. Nɛi kinɛi yaa tiuba mi peelu yeemɛi nii heiyo cho dɛndɔɔ nɔɔ a ba ni ni. Le mɛɛ ya naa Tɔm chaaŋ ni naŋ nɔ yiyaŋnda pilɛ laŋ yɛ, miŋ kɛɛsiaa le dɛndɛ mamɛŋndo soliŋndo kpeku le kelaa chieeŋndo balɔɔ silɔ. Yaa yeema mi saaluŋ lɛŋnde ibuŋgale kɛndɛ kɛndɛleŋ le mi wa loŋ, okoŋ mi fula o sawalaŋ bɛŋgu.

Mi ya a Tɔm kua Aluɛŋs de Ma, Basilona ikɛi, o lɛŋnde Sipeŋ ndeŋ niŋ. Loŋ naŋ pendu dɛndɛ mamɛŋ ndoo wa le nɛiyo 31 (mɛtɛlɛlaŋ 9.4) wo ni diolaŋ Likila. Miŋ toosiaa fondaŋndaŋ lapum o dɛndɔɔ hoo niŋ le halikpeŋ miŋ kela o mɛŋndaŋ choo kɛndiaa. Le mɛɛ naŋ ve lau le fuuluuwo naa naŋ wa kɔlaŋ nda le yɛ, miŋ soli maasii kua a dɛndɛ kalaa wo le halikpeŋ mi naŋ sɔla fonda naŋ wou mɛŋma kolaŋ ndo. Le naa malaa le mi dɛndɔɔ hoo tiuba kɔlaŋ o fondaŋnda pɔmbɔla dɛndɛlaŋ la sim ndo, miŋ piandu boola tɛɛŋaalaŋ la tiɔɔŋ le nɛiyo 16 (mɛtɛlɛlaŋ 5.) Okoŋ kɔɔli, miŋ hiau lachi a kɔlaŋ. Miŋ fuuluu o fondaŋ lɛŋii ibuŋgɛi cho tau o Pee Mɛmaŋ Ihɛllo niŋ Iŋdiaa wo. Kɛɛsiaa naa wa ni, le kɔlaŋ kelaa o lɛŋii holnuŋ mɛŋndaŋ Afilika Ba Paaleŋ le Dello ve, a o fondaŋ nda veelu aa Cape of Good Hope, o Afilika Ba Touwo niŋndo. Mi naŋ soliŋ looŋ, yau nda tuuliaa lɛŋnde lechoo wo, yaulaŋ, a nyɔɔ pum kpeku le naa malaa miŋ sina naa naŋ cho kɔlaŋ nda. Mi kɔndɔfillo ndoo bii ya te naŋ fuuluu pɛ o fondaŋ kpeekpei naŋ wa kɔlaŋ ndo.

Miŋ keleŋa sina maa dɛndɛ paandu naŋ nɔ wo ndoo bɛnda lɛ le kɔlaŋ o mɛŋndaŋ choo le. Kanifuule o hawɛiyo opilɛ bɛŋgu, mi mɛŋndaŋ maa luɛi leniŋ le kaluŋndaŋ 6 (Litililaŋ 22.) A mɛɛ ya dimi suŋ o kandɔŋndo yɛ, mi siooŋnde bii ya a teleŋ hueiye wa hɔŋ bɛndoo wo. Paale taseleŋ le wa leŋ ni le mi piɛi naa Mɛlɛka chua. Nduyɛ mi chuel ndu buŋgɛi maa te o piŋi naa pɛ, I cho kindiŋ mi sina ndu. Mi hueiye pɛŋgi hɔŋndo, nduyɛ mi lo o lediom.

Mi kandu diomndaŋ veeloo o Baabuiyo niŋ teleŋ naŋ wa o mɛŋndaŋ choo wo. Mi nyɔɔ ndoo hɛnaŋ ya tau te yaa chal pɛ o dɛndɔɔ niŋ o mɛŋndaŋ choo mi che suwaa teŋgeŋ teŋgeŋnda, vɛlɛ a fondaŋnda yɛ yɛlaŋ. Ichɔl te yaa mɛɛndaŋ pɛ looŋ, mi kɔndɔfillo ndoo bii ya tau. Nduyɛ mi sina kɛsɛ maa waŋndo cho o nɔ yeemɛi o waŋnda chieeya niŋndo.

Mɛɛ lɔɔlaŋ latiŋ la hiou, miŋ fuuluu o fondaŋ dɛndɛla mamɛŋndaŋ la sim ndo diolaŋ Alikaŋ, o lɛŋnde Sipeŋ ndeŋ niŋ. Loŋ naŋ wa kindiŋndo ni le mi naŋ pisi dɛndɛ naa okoŋ miŋ pendu o kɛndɔɔ. Kɛ i ve bɛɛŋ bɛɛŋ le waŋndo sɔlaa o ndoo piandu dɛndɛ paandoo hoo wo le kanifuule, mi mɛŋndaŋ maa luɛi leniŋ nduyɛ ndoo nɔ lɛ maasii ndoo kua a ndu wo le. Kɛ teleŋ kɛndɛ kɛndɔɔ wa hoo ni le diomndaŋ veeloo o Baabuiyo niŋ.

Mɛɛ yaa veelu diomndaŋ fau o Baabuiyo niŋ, mi kandu sinaa maa yau nɔ silala mala naa le batiuwaa sɔlaa o yoomoo niŋndo o cho ni. Mi nyɔɔ hɛnaŋ ya tau a nyɛ Baabuiyo dimi a diondɔɔyɛi okɔɔ wo. Kɛ mi kɔndɔfillo bii ya le mɛɛ naa a bɔɔbɔɔ dimi maa Kilisiɔŋnda naŋ cho ni yɛ, kɛ ŋ ve silala Baabuiyo tolɔɔ kɔɔli le.

Mi kɛɛsiaŋ o kɔl le siŋgaŋndaŋ tosaa le halikpeŋ mi wa o diandaa Mɛlɛka o hɔl. Le hei, mi mal taaŋ bɛndoo kolɔɔ. Mi yiyaŋ maa waŋnda cho a wa sawala Baabuiyo dɔwɔɔ o wali niŋndaŋ. Nduyɛ yaa yeema mi saaluŋ nda. Teleŋ diiŋ ndɔɔ wa koŋ ni le piɛileŋ naa Mɛlɛka chua. Nduyɛ mi nyuna ndu o piɛileŋ niŋ le mbo mala ya mi saaluŋ nda.

MI HIAU LACHI A PIƐILE TONYALEŊ NUUVIAA

Mi yiyaŋ maa le mi saaluŋ piɛile tonyaleŋ, mɛɛ mi kuɛ o piɛiyii yɛ yɛi niŋ le mi sina mɛɛ nda piɛi Mɛlɛka yɛ. Te yaa wa pɛ balɔɔ Alikaŋ, mi yaa che chiɛila lekaaŋnda bɔɔbɔɔ. Kɛ le mɛɛ la bɔɔbɔɔ laa nɔ fotueilaŋ la tuuliaa lechoo yɛ, mi keŋ mala ya le sinaa maa piɛiyii lachoowɛi wa keŋ ni.

O Kuɛɛndoo opum choo, I wa o pembei choo mi wa diomndaŋ veeloo o Chemisi 2:​1-5 niŋ, le dimi maa i cho suɛi wɔɔŋ le wanaa sulaa chuaa a sɔvɛ mbo hiou acheleŋnda wo. Mɛɛ ya wa miiŋgoo naa dɛndɛ naa wa wa, mi cha chiɛiyo opum a poonyiaa o dioo choo aa: “Toŋgo leMasa Seiyaa Chɛhowaa.”

Mi dimi aa: ‘I tofawɔ waŋnda haa, okoŋ mi che mɛɛ nda cho ya biyɔɔ yɛ.’ Lelaŋ mi luɛi o Toŋgo leMasa koŋ niŋ peluŋ fondo, vɛlɛ a siɛyii nii vilɛi vilɛiye. Nduyɛ lɛmbɛ wa ya lekɔɔ wo bɛɛ wa o sɛɛsiɛi. Mi puaapilɛnɔ wa waŋnda fondaŋnda chalaalaŋ chɔmndo wo chɔm ya fondaa wɛɛŋ yuwɛiyo pum ikɛi. Nduyɛ wɛɛŋ koŋ wa ya malaa ni le bolii Baabuiye saalɔŋndo teleŋ puaapilɛnɔɔ wa suɛi yɔŋgoo wo. Mɛɛ naŋ mal bɔŋaŋndo, mi kɔndɔfillo bii ya le kaala nda kpou chɔm ya wo. Mi puaapilɛnɔɔ pum veelu ya o ndu lo bɛɛ le miŋ kɔ suukaŋ. Kɛ yaa chiiyɔ diomndaŋ veelu o Baabuiyo niŋ te. Lelaŋ mi dimul ndu aa: “I cho num dimul te I bɛɛndiaŋ pɛ.” Chɔŋ niŋ a teleŋ koŋ, mi kandu kɔlaŋ o bɔŋaŋndaŋ kpou.

Mɛɛ lɔɔlaŋ latiŋ la hiou, mi kua o puaapilɛnɔɔ hoo lo bɛɛ. Nduyɛ mbo mulul la nyunala yaa nɔ a Baabuiyo okɔɔ laŋ kpou. Mɛɛ lɔɔ opilɛ hiou, mbo ke ya nyɛla chuɛɛnaŋnda kɛndɛ kɛndɛlaŋ bɔlɔɔ cha. Mbo dimul la maa wana nɔ nyɛla laŋ ndo cho o chiɛi manyumndo niŋ, le mɛɛ o kaala waŋnda chieeya mbo kɛɛ balaŋ wouwo o chɔuwo niŋ yɛ. (Aisaya 2:​4; Chɔŋ 13:​34, 35) Mi sina niŋ kɛsɛ maa I saaluŋ wanaa ya wa nuuviaa wa. Nda cho ni, wanaa diikuŋ sawala Baabuiyo a diondɔɔyɛi okɔɔ wa. Kpeleŋ ni ve lɛ le lɛŋnde ibuŋgale kɛndɛ kɛndɛleŋ nuuviaa le, kɛ le mi sina Baabuiyo nyɛkɛndɛi. Lelaŋ, mi miiŋgu o lɛŋnde Nɛdalaŋ ndeŋ niŋ.

WALLO NUUVIAA

Mbo chua naa palɛi ihiɔɔlu tuupa miŋ fuuluu Kloniŋkɛŋ, o lɛŋnde Nɛdalaŋ ndeŋ niŋ. Yaa nɔ mi nuuviaa wallo o mala ya le nyɛm ya hauba woŋ sɔlaa wo o chiee koŋ niŋ. Mɛɛ ya yɔŋ yauwo le kaapindɛileŋ tosaa, ma ke ya yau cheleŋ a nyuuniaalaŋ lechoo. Nyunaa opilɛ wa ni aa: ‘O piɛile suu kuɛɛ niŋ ŋ cho yɛ?’ Mi muli aa: “Sei Chɛhowaa ya cho ni.” Mɛɛ wana nɔ fondaŋ wallo wo chii yau nuu tofa, mi cha maa mbo duaunuŋ tumbe. Mbo dimul la aa: “I cho num veelu.” Kɛ o veelu lɛ ya le.

Mɛɛ ya kuɛ o fondaŋ lekaapindɛi cheleŋ, mi nyuna wana nɔ fondaŋ koŋ ndo te o yeema pɛ wana malaa. Mbo nyuna ya le yaula chɔm maa I chaa wali koŋ ndo. Mi dimul ndu maa dɛndɛla mamɛŋndaŋ yaa toosiaa paandu ni. Okoŋ mbo dimulla aa: “A kandu wallo paalɛŋ. Kɛ ŋ nɔ miŋ chɛlaŋ o nyɔɔ pilɛ choo. Ndu cho ni, I yeema bahawɛi o fondaŋ ni wallo le kanifuule, Sei Chɛhowaa ya cho ni. Nduyɛ sawala mandaala Baabuiyo ya cho tolɔɔ kɔɔli ni.” Mi kɔndɔfillo bii ya, mi dimi aa: “Ya bɛɛ Sei Chɛhowaa ya cho ni! Kiisaŋ wa num le mɛɛ ya nɔ yiiŋii vilɛiye a siɛiye yɛ le.” Mbo dimi aa: “Mɛɛ I cho num Baabuiyo pɛɛku!” Mi naŋ kɔl tau. Mi cha niŋ kpendekele le sabu wana tase ya kuɛ o ndu lo wo veelu lɛ ya le wo. Chɛhowa kpeekpei wa piɛile nileŋ mulioo ni. (Sam 37:​4) I wa wallo o fondaŋ puaapilɛnɔɔ hoo mbo wa ya Baabuiyo pɛɛkoo. Wɔsioo opilɛ okoŋ kɔɔli, mi sɔla yiŋɔɔ a Tɛɛkpaa, 1974.

O MƐƐLULAŊ KPƆŊ, MI SAALUŊ YOOMU NƆ SABOO WO

Paŋgei ipilɛ okoŋ kɔɔli, mi kandu kɔɔfaleŋ tosaa. Nduyɛ mi keŋ chuu ya nyaaloo a kɔl hiniaa. Paŋgei ipilɛi, mi kua Amstadam le kunda pɔmbɔ ndoo kilaŋ sɛnɛiyo tooloo. Spanisiiye ndaa dimi o kundaa hoo niŋ ni. I wa bɔɔ a kɔl kɛndɛ le pɛɛkula Baabuilaŋ tosaa o Spanisiiye a Pɔtikisiiye niŋ! A Bulukoo wɔsi 1975, ma yulu ya iso le waa kɔɔfanɔ teŋgeŋndo.

Paale pilɛ, mi ndepilɛnɔ kɔɔfanɔ teŋgeŋndo diolaŋ aa Inike huŋ a wana ndɔ pɛɛkaa ndoo fula o lɛŋnde Boliiviaa leŋ niŋndo le naa chɔmndo. Mi ya a Inike kɛɛsiaa le miŋ chɔɔlu siiniaŋ nyɛkɛndɛi sanaa a yaulaŋ poonyiaŋndo. Nduyɛ miŋ sina maa naa ŋiɔɔŋ kpou, kpeleŋnda pilɛlaŋ naŋ nɔ ni. Miŋ chal o nɔɔ niŋ a wɔsi 1976, nduyɛ miŋ hiau lachi a kɔɔfale teŋgeŋndeŋ tosaa haaa a wɔsi 1982. O wɔsi koŋ niŋ, ma veelu naa le kɔlaŋ o Sukuuwo Kiliaadi. Nduyɛ toŋgo 73 wa koŋ ni. Mɛɛ naŋ chii sukuuwo, ŋ wa a kɔl kɛndɛ tau mɛɛ nda yɔŋ naa le kɔɔfale teŋgeŋndeŋ tosaa Mɔmbasa, o lɛŋnde Kenyaleŋ niŋ, Afilika Ba Paaleŋ le Chaŋndo. Nduyɛ miŋ tosa wɔsilaŋ la ŋuɛɛnu o lɛŋnde leŋ niŋ. A wɔsi 1987, ma yɔŋ naa Tansaniaa, naa ndaa chɛl niŋ Seiyaa Chɛhowaa le walta ndala iMɛlɛkayalaŋ tosaa wa. Miŋ tosa wɔsilaŋ 26 loŋ tuupa miŋ miiŋgu Kenya.

Waŋnda malaa o Afilika niŋ Ba Paaleŋ le Chaŋndo le ma sina tonya cho o Baabuiyo niŋndo chuu naa niŋ nyaaloo tau naa laa nuu

Malaa wanaa tusiaŋnda le ma pɛɛku tonya cho o Baabuiyo niŋndo tosa mi yoomula naalaŋ la nɔ saboo. Le tamaseliiyo, mɛɛ naŋ kuɛ yooŋgu kɛndɔɔ dimioo naa waŋnda hiau tau wa o chioo Mɔmbasa niŋ, mi dimul po pilɛ yooŋgu kɛndɔɔ nduyɛ ndu wa pɛɛku Baabui ni tasoo ni. Mɛɛ ya ke ndu yaulaŋ la tiɔɔŋ, mbo nyuna aa, “Te I chii diomndaŋ veelu o yaulaŋ ndaŋ niŋ pɛ, yɛɛ ya tosa yɛ?” Lɔɔ opilɔɔ, miŋ kandu yau ndaa soli o Swahili ve niŋndo “You Can Live Forever in Paradise on Earth” soliŋndo kpeku le Baabuiyo pɛɛkoo. Wɔsioo opilɛ okoŋ kɔɔli, mbo sɔla yiŋɔɔ, okoŋ mbo kandu kɔɔfale lɔɔlɔɔ leŋ. Chɔŋ a teleŋ koŋ, ndu nda laa ndɔ mala niŋ waŋnda sɔŋgɔ 100, le ma yɔŋgu yoomula ndalaŋ o Chɛhowa lo nduyɛ ma sɔla yiŋɔɔ.

Ya naa Inike che niŋ mɛɛ Chɛhowa dɔu niŋ buɛiyaa nduaa sala a yoomu nɔ saboo wo yɛ

Teleŋ tase ya sina sabu yoomoo wo, mi sinaŋ maa po yulanɔ wa pouta baa kala kalalaŋ nuuviaa wo. Mɛɛ poo hoo saaluŋ opilɛ, mbo tosa nyɛ o nyɛ o tiuba le halikpeŋ o heluŋ ndu le. (Maa. 13:​45, 46) Yaa yeema mi soliŋ yoomu nuu kpeku le waŋnda malaa ma nɔ sabu kpeekpeiyo o yoomoo niŋ. Ya naa laa nuu che niŋ maa Chɛhowa nɔla mbo mala waŋnda ma nɔ sabu sɔviɔɔ o yoomoo niŋ.