Inda koshikalimo

Inda koshikalimo

ONDJOKONONA

Okukonga kwandje onkalamwenyo tayi ti sha

Okukonga kwandje onkalamwenyo tayi ti sha

MANGA tandi thayila mEfuta lyoPokati, onda mono kutya mombautu yandje ndjoka ya li ya kulupa otamu ya omeya ogendji noonkondo. Opo nduno ondi iyadha moshikungulu. Onda li nda tila noonkondo, nonda galikana oshikando shandje shotango moomvula odhindji. Mbela oshe ende ngiini ndi iyadhe monkalo ndjika? Nandi mu kuthile ko.

Sho nda li ndi na omimvo heyali, otwa li hatu zi moBrazil

Onda valelwa moHolanda, mo 1948. Omumvo gwa ka landula ko, otwa tembukile koSão Paulo, moBrazil. Aavali yandje oya li haya yi aluhe kongeleka, nokonima yuulalelo otwa li aluhe hatu lesha Ombiimbeli. Mo 1959 otwa tembuka ishewe, ihe oshikando shono otwa yi koAmerika notwa kala hatu zi moshikandjo shaMassachusetts.

Tate okwa li ha longo nuudhiginini a sile e tu sile oshimpwiyu. Okwa li a longo miilonga ya yoolokathana. Pashiholelwa, okwa li omuhalithi omweendi, omulongi gwoopate nosho wo omukalelipo gwehangano lyoondhila. Ayehe yaandjetu oya li ya nyanyukwa sho a tameke okulongela ehangano lyoondhila, oshoka otwa li tatu vulu okukala hatu yi kiilongo yi ili noyi ili.

Sho nda li mosekondele, olundji onda li handi ipula tandi ti: ‘Onda hala ndi ka kale shike ngele nda koko?’ Ookuume kandje yamwe oya yi kouniveesiti, omanga yalwe ya yi muukwiita. Ihe ngame kanda li nda hala okuya muukwiita, oshoka kanda li ndi hole okunyenyeta nenge okukondja. Onkene onda tokola ndi ye kouniveesiti, opo ndi yande okuya muukwiita. Ihe paulelalela, onda li nda hala okukwathela yalwe, ndi na einekelo kutya otashi ka ningitha onkalamwenyo yandje yi kale tayi ti sha.

ONKALAMWENYO MOUNIVEESITI

Uule womimvo, onda kala nda hala okutseya kutya elalakano lyonkalamwenyo olini

Sho nda li mouniveesiti, onda li nda hala unene okwiilonga oshindji kombinga yaantu nankene ye ya po, molwaashoka onda li ndi na ohokwe kombinga yankene omwenyo gwe ya po. Mootundi ndhoka otwa li twa longwa kombinga yoevolusi, naalongi yetu oya li haya kala ya tegelela tu itaale elongo lyoevolusi. Ihe kungame omayelitho kombinga yoevolusi kaga li taga ti sha, nonde gi itaale owala kaapu na uumbangi.

Mootundi dhetu katwa li hatu longwa nando kombinga yeihumbato ewanawa. Pehala lyaashono, aalongi yetu oya li haye tu ladhipike tu ninge ashihe shoka tatu vulu tu pondole. Okukala piituthi nokulongitha iingangamithi okwa li haku ningitha ndje ndi kale ndi uvite nda nyanyukwa, ihe hathimbo ele. Onda kala tandi ipula tandi ti: ‘Onkalamwenyo ndjino nda lamba otayi ti sha ngaa?’

Lwanima onda tembukile koshilando Boston nonda kala handi hiti ouniveesiti hoka. Opo ndi ifutile ouniveesiti, onda kongo po uulonga nonda tsakanene nOonzapo dhaJehova oshikando shandje shotango. Omuniilonga pamwe nangame okwa li a lombwele ndje kombinga yehunganeko ndyoka tali popi kombinga ‘yomimvo heyali’ tali adhika muDaniel ontopolwa 4, nokwa yelithile ndje kutya otu li momasiku gahugunina guuyuni mbuka. (Dan. 4:13-17) Onde shi mono mo nziya kutya ngele onda tsikile okukala handi kundathana naye nokwiitaala shoka ta lombwele ndje, otandi ka pumbwa okulundulula eihumbato lyandje. Onkene, onda kala owala handi mu henuka kehe ethimbo.

Kouniveesiti, onda kala handi yi kootundi dhokulongekidha ndje ndi ye miilonga yokwiiyamba koSouth America. Onda li tandi dhiladhila kutya okukwathela yalwe momikalo dhi ili nodhi ili otaku ka ningitha onkalamwenyo yandje yi kale tayi ti sha. Ihe onde ke shi mona mo kutya iilonga mbyoka inayi ningitha lela onkalamwenyo yandje yi kale tayi ti sha. Shono osha ningitha ndje ndi kale nda teka omukumo, nonde etha po ouniveesiti.

OKUKONGA KWANDJE ONKALAMWENYO TAYI TI SHA KIILONGO YOKOKULE

MuMei 1970, onda tembukile koshilando Amsterdam, moHolanda, ndi ka longele ehangano lyoondhila ndyoka tate a li ha longele. Iilonga mbyoka oya li ya kwatela mo okweenda niilongo, nonda li nda vulu okuya kiilongo yokoAfrika, yokoAmerika lyokuumbangalantu nolyokuumbugantu, yokoEuropa nosho wo iilongo yokuuzilo. Onde shi ndhindhilike mo kutya iilongo ayihe mbyoka inayi vula okukandula po omaupyakadhi gaantu. Natango onda li nda hala okukala nonkalamwenyo tayi ti sha, onkene onda shuna kouniveesiti koAmerika ndi ki ilonge.

Sho nda shuna kouniveesiti, onda mono kutya natango elongo ndyoka tandi pewa kalya li tali yamukula omapulo ngoka nda li ndi na kombinga yonkalamwenyo. Molwaashoka kanda li ndi shi shoka ndi na okuninga, onda pula omayele kugumwe gwomaalongi yandje. Onda li nda kumwa sho a ti: “Omolwashike wu na okutsikila nondjila ndjika? Omolwashike owala itoo etha po ouniveesiti?” Omayele ge onda li nde ga panda. Onkene onda thigi po ouniveesiti.

Molwaashoka natango onda li ndi uvite kutya onkalamwenyo yandje kayi na eityo, onda tameke okweendathana nongundu yaantu mboka kaaya li ye na ko nasha niinima oyindji mbyoka aantu ye hole nohaya humitha komeho ombili. Ngame nosho wo ookuume kandje yamwe otwa londo olefa, notwa yi koAcapulco, moMexico. Hoka otwa kala hatu zi pamwe naantu mboka ihaaya landula shoka hashi ningwa kaantu noya li haya kala ya fa kaaye na omaupyakadhi monkalamwenyo yawo. Ihe sho nda kala pamwe nayo uule wokathimbo, onda mono kutya okukalamwenyo kwawo kaku na eityo lyasha noihaku ya etele enyanyu tali kalelele. Pehala lyaashono, onda mono kutya oyendji yomuyo kaye shi aanashili nenge aadhiginini.

TANDI KONGO ONKALAMWENYO TAYI TI SHA NOMBAUTU

Onda li nda kongo okantuntu ki ikalekelwa noka fa oparadisa, pamwe nakuume kandje gumwe

Pethimbo ndyoka onda tameke okwiipula kombinga yoshinima shimwe shoka nda kala nda hala okuninga okuza kuunona. Onda li nda hala okuthayila, ndi li kapitia, ihe hamufaalelwa. Shoka onda li owala tandi vulu oku shi ninga uuna ndi na ombautu yandje mwene. Molwaashoka kuume kandje gumwe gwedhina Tom okwa li e na elalakano lya faathana nolyandje, otwa tokola tu thayile mefuta pamwe. Onda li nda hala ndi mone okantuntu kamwe hoka kaaku na omapiyagano gasha.

Ngame naTom otwa yi koArenys de Mar, popepi naBarcelona, moSpain. Hoka otwa landa ombautu yi na uule woometa 9, 4, yedhina Llygra. Otwa tameke oku yi longulula, opo yi wape okuthayilwa nayo mefuta. Molwaashoka katwa li meendelelo noku ka thika hoka twa hala okuya, otwa kutha mo o-engine, nopehala mpoka ya li otwa tula po omandini ge na omeya gokunwa. Opo tu vule okukala hatu tula pomatulilosikepa omashona, ombautu otwe yi kongele iidhugoti iyali yi na oometa 5. Hugunina, otwa thayila tu uka koSeychelles, mEfuta lyaIndia. Elalakano lyetu olya li okuthayila twa lamba omunkulofuta gwokuuninginino waAfrika sigo okoCape of Good Hope, moSouth Afrika. Otwa kala tatu tala koonyothi, tatu longitha uualita, omambo nosho wo iilongitho yilwe, opo kaatu kane. Onda li nda kumwa sho twa li twa vulu okutseya kutya otu li peni ngashingeyi.

Konima yaashono, otwa mono kutya ombautu ndjoka kaya li monkalo ombwanawa nokuthayila. Kehe owili mombautu ndjoka omwa li tamu ya omeya ge thike poolitela 22. Ngaashi nde shi popi metetekelo, sho twi iyadha moshikungulu onda galikana, oshinima shoka nda kala uule womimvo inaandi ninga, nondu uvanekele Kalunga kutya ngele otwa hupu, otandi ka kambadhala oku mu tseya. Oshikungulu osha kodha, nonda kala nda tokola toko ndi dhiginine euvaneko lyandje.

Onda tameke okulesha Ombiimbeli manga tu li mefuta. Dhiladhila owala wu li mEfuta lyoPokati, to dhingolokwa koohi dhomaludhi ga yoolokathana, noto tala eshito lyo opala. Kongulohi onda li handi kala nda kuminwa oonyothi nonda li handi kala nda tompwa kutya Kalunga oko e li shili nokwa hala okukala e na ekwatathano ewanawa natse.

Konima yiiwike sho twa kala tatu thayila mefuta, otwa yi petulilosikepa lyaAlicante, moSpain, hoka twa tula ombautu yetu mofanditha, opo tu lande po yimwe yi li hwepo. Kasha li oshipu oku yi landitha po, oshoka oya li ya kulupa nokaya li yi na o-engine. Nonando ongawo, onda longitha ethimbo ndyoka ndi leshe Ombiimbeli yandje.

Sho nda kala tandi lesha Ombiimbeli, onda tameke oku yi tala ko ya fa embo ndyoka li na uuyelele mboka tawu vulu okukwathela ndje ndi pondole monkalamwenyo. Onda li nda kuminwa omayele gOmbiimbeli kombinga yokukala neihumbato lya yogoka, nonda kala tandi ipula kutya omolwashike aantu oyendji, nangame nda kwatelwa mo, hayi iti kutya Aakriste, ihe ihayi iyutha komakotampango gOmbiimbeli.

Molwaashoka onda li nda tokola toko ndi ninge omalunduluko, opo ndi kale neihumbato lya yogoka, onde etha po okulongitha iingangamithi. Ondi ipula kutya opu na okukala aantu mboka hayi iyutha komithikampango dhOmbiimbeli, nonda li nda hala oku ya mona. Onda galikana kuKalunga oshikando oshitiyali a kwathele ndje ndi ya mone.

TANDI KONGO ELONGELOKALUNGA LYASHILI

Onda tokola ndi konakone elongelokalunga kehe, sigo nda mono ndyoka lyashili. Sho nda li tandi ende mepandaanda lyaAlicante, onda kala te mono omatungo ogendji gomalongelokalunga. Ihe molwaashoka ogendji gomugo oga li ge na iihongwathano, osha li oshipu okumona kutya hago tandi kongo.

Osoondaha yimwe kongulohi, onda li ndi li kondundu yimwe ya taalela etulilosikepa, nonda li tandi lesha Jakob 2:1-5, ngoka ta londodha kombinga yokukala nokatongo. Sho tandi shuna kombautu yetu, onda piti petungo tali monika lya fa lyelongelokalunga li na epulakata lya nyolwa: “Oshinyanga shUukwaniilwa shOonzapo dhaJehova.”

Ondi ilombwele nda ti, ‘Aantu mboka nandi ya tale po ngele oyelongelokalunga ngaa lyashili. Onda hala ndi tale kutya otaye ki ihumbatela ndje ngiini.’ Onkene ondi yi mOshinyanga shUukwaniilwa ndi li oompadhi dhowala, ndi na oombenzi inaadhi kululwa nonda zala ombulukweya ya tuuka. Omuyakuli gumwe okwa lombwele ndje ndi ka kuutumbe pamwe nomukulukadhi omukokele gumwe ngoka a kala ta kwathele ndje ndi mone omanyolo ngoka omupopi a li ta lesha. Konima yokugongala, onda li nda kumwa sho aantu ya li yu ulike ohokwe mungame. Omulumentu gumwe okwa hiya ndje nokuli kegumbo lye tu kundathane kombinga yOmbiimbeli, ihe molwaashoka kanda li natango nda mana ko okulesha Ombiimbeli, onde mu lombwele nda ti: “Otandi ku tseyithile uuna ndi ilongekidha.” Manga shoka inaashi ningwa, onda tameke okukala handi gongala.

Konima yiiwike yontumba, onda talele po omulumentu ngoka a li a hiya ndje kegumbo lye, nokwa yamukula omapulo ogendji ngoka nda li ndi na kombinga yOmbiimbeli. Konima yoshiwike, okwa pe ndje ondjato yu udha oonguwo oombwanawa. Okwa lombwele ndje kutya mwene gwadho okwa tulwa mondholongo, omolwokuvulika kwaashoka Ombiimbeli tayi ti kombinga yokukala tu hole ooyakwetu nokwaaya kiita. (Jes. 2:4; Joh. 13:34, 35) Ngashingeyi onda li nda tompwa kutya onda mona shoka nda li tandi kongo, ano aantu mboka haya tula miilonga shoka Ombiimbeli tayi ti. Elalakano lyandje kalya li we okukonga okantuntu ki ikalela notaka monika nawa, ihe okukonakona Ombiimbeli muule. Onkee ano, onda shuna koHolanda.

TANDI KONGO IILONGA

Osha pula ndje omasiku gane, opo ndi thike koshilando shaGroningen, moHolanda. Sho nda thiki mo, onda li nda pumbwa okukonga iilonga, opo ndi ikwathele. Sho nda ka konga iilonga positola yimwe yokuhonga iipilangi, ofooloma ndjoka nda pewa ndu udhithe oya li tayi pula ndi nyole kutya ngaye ogwomelongelokalunga lini. Onda nyola kutya ngaye “Onzapo yaJehova.” Sho mwene gwositola e shi lesha, onda mono kutya ka li e shi panda. Okwa lombwele ndje a ti: “Otandi ku dhengele.” Ihe ine shi ninga.

Sho nda yi positola yilwe yokuhonga iipilangi, onda pula mwene gwayo ngele okwa pumbwa omuniilonga. Okwa pula ndje onzapo yokuhonga iipilangi nenge mpoka nda li handi longo nale. Onde mu yelithile kutya onda longulula ombautu yokuthayila. Onda li nda kumwa sho a lombwele ndje a ti: “Oto vulu wu ye wu tameke okulonga omutenya gwonena, ihe onda hala wu yande okuninga oshinima shimwe. Inandi hala nando wu etele ndje uupyakadhi positola yandje, oshoka ngame Onzapo yaJehova nohandi iyutha komakotampango gOmbiimbeli.” Onda tala kuye nda kumwa nonde mu lombwele nda ti: “Nangaye Onzapo yaJehova!” Molwaashoka onda li ndi na omafufu omale nosho wo oombenzi inaadhi kululwa, okwa lombwele ndje a ti: “Onda hala ano ndi konakone Ombiimbeli nangoye.” Onda taamba ko shoka a ti. Ngashingeyi onda li ndi uvite ko kutya omolwashike mwene gwositola yotango inaa dhengela ndje. Jehova okwa li ta yamukula egalikano lyandje. (Eps. 37:4) Onda longele omumwatate ngoka uule womumvo gumwe. Momukokomoko gwomumvo ngoka okwa kala ha konakona nangame, nonda ninginithwa muJanuali mo 1974.

NDA MONA ONKALAMWENYO TAYI TI SHA

Konima yomwedhi gumwe, onda tokola ndi longe iilonga yilwe, ano uukokolindjila, mboka we etele ndje enyanyu olindji noonkondo. Omwedhi gwa landula ko, onda tembukile koAmsterdam ndi ka kwathele ongundu yelaka lyOshispanish opo ya totwa po. Osha li she etele ndje enyanyu okukonakona Ombiimbeli naantu melaka lyOshispanish nosho wo mOshiputu. MuMei, mo 1975, onda pewa uuthembahenda wokuya miilonga yuukokolindjila wi ikalekelwa.

Esiku limwe, omumwameme omukokolindjila i ikalekelwa gwedhina Ineke okwa gongala pamwe natse, opo omukonakoni gwe ngoka a za koBolivia e tu tseye. Ngame naIneke otwa tokola twi itseye nawa mokwiinyolela oontumwafo, notwa mono nziya kutya otu na omalalakano ga faathana. Otwa hokana mo 1976, notwa tsikile okukala aakokolindjila yi ikalekelwa, sigo omo 1982 sho twa hiywa tu ka hite osikola yaGilead onti-73. Otwa li twa kumwa notwa nyanyukwa sho twa tumwa tu ka longele kUuzilo waAfrika, hoka twa ka longela moMombasa, moKenya, uule womimvo ntano. Mo 1987, otwa tumwa tu ka longele koTanzania, hoka iilonga yetu yokuuvitha kaaya li we yi indikwa. Otwa longele hoka uule womimvo 26, e tatu galukile koKenya.

Okukwathela aantu mUuzilo waAfrika yi ilonge oshili yOmbiimbeli, okwe etela ngame nomukulukadhi gwandje enyanyu olindji

Okukwathela aanamitima omiwanawa yi ilonge oshili yOmbiimbeli, okwa ningitha onkalamwenyo yetu yi kale tayi ti sha. Pashiholelwa, omukonakoni gwandje gwotango okwa li omulumentu gumwe gwomoMombasa, nonde mu mono sho twa li tatu uvitha montaneho. Konima sho nde mu pe iifo iyali, okwa ti: “Ngele onde yi mana ko oku yi lesha, ondi na okuninga shike?” Oshiwike sha landula ko otwa tameke okukonakona membo You Can Live Forever in Paradise on Earth, ndyoka lya li lya tolokwa wo mOshiswahili. Konima yomumvo gumwe okwa ninginithwa nokwa ningi omukokolindjila gwondjigilile. Ye nomukulukadhi gwe oya kwathela aantu tayi ihilile 100 yi iyapulile Jehova noya ninginithwe.

Ngame naIneke otwa mona nkene Jehova ha laleke nuuyamba aapiya ye nonkalamwenyo tayi ti sha

Sho opo nda tseya elalakano lyonkalamwenyo, onda li ndi uvite ngaashi omuhalithi omweendi ngoka a mono okawe ke na ondilo noka li a hala oku ka landitha po. (Mat. 13:45, 46) Onda li nda hala okulongitha okukalamwenyo kwandje akuhe ndi kwathele yalwe mboka ya hala okutseya elalakano lyonkalamwenyo. Ngame nomukulukadhi gwandje otwa mono nkene Jehova ha laleke nuuyamba aapiya ye nonkalamwenyo tayi ti sha.