Ndokoni pa mphangwa

Pitani pa tsamba ya Pyankati

MBIRI YA UMASO

Ndasaka Umaso Wakutsandzaya

Ndasaka Umaso Wakutsandzaya

MU NDZIDZI ukhafamba ine na bote yanga m’Bara ya Mediterrâneo, ine ndadzindikira kuti bote yanga yaphoka thangwi ikhatoma kupita madzi mazinji kakamwe. Buluka penepo catoma condzi cikulu. Ine ndagopa mbandicita phembero, maseze ndikhadamala pyaka pizinji nee kucita phembero. Dikhirani ndikupangeni pya umaso wanga, pontho thangwi yanji ndikhali m’bote ineyi.

Mu ndzidzi ukhali ine na pyaka pinomwe pyakubalwa, ine pabodzi na anyakubala anga tikhakhala ku Brazil

Ine ndabalwa ku Holanda mu caka ca 1948. Pontho mu caka ca 1949, ife tafuluka mbatienda kakhala ku São Paulo, Brazil. Ndzidzi onsene anyakubalanga akhaenda ku gereja, pontho ife kazinji kene tikhaleri Bhibhlya pabodzi tingamala kudya namasiku. Mu caka ca 1959, ife tafuluka pontho mbatienda ku Estados Unidos, kweneko ife takhala mu nzinda wa Massachusetts.

Baba akhaphata basa mwakuwanga toera kutsalakana banja yathu yakuti ikhali na anthu asere. Iye aphata basa yakufamba na kugulisa pinthu, basa yakusasanya miseu, pontho aphata basa mu kompanyia yakufamba na ndeka. Ife tonsene takomerwa kakamwe pidatoma iye kuphata basa mu kompanyia yakufamba na ndeka thangwi pyenepi mbapidaticitisa kufamba m’mbuto zizinji.

Mu ndzidzi ukhapfundza ine kuxikola sekundarya, kazinji kene ndikhabvundzika: ‘Kodi ine ndinacitanji ndingakula?’ Axamwali anga anango asankhula kuenda ku universidhadhe, pontho anango asankhula kupita m’basa ya unyankhondo. Mbwenye ine nee ndikhafuna kupita m’basa ya unyankhondo thangwi nee ndisakomerwa kulongezana na munthu peno kumenyana. Natenepa ndasankhula kuenda ku universidhadhe toera ndikhonde kupita m’basa ya unyankhondo. Kusiyapo pyenepi, ine ndikhafuna kuphedza anthu, thangwi ndikhanyerezera kuti pyenepi mbipidandicitisa kukhala na umaso wakutsandzaya kakamwe.

UMASO WANGA MU NDZIDZI UKHALI INE KU UNIVERSIDHADHE

Mu pyaka pizinji, ine ndasaka umaso wakutsandzaya

Ku universidhadhe, ine ndikhakomerwa kakamwe na antropologia, thangwi ndikhafuna kakamwe kudziwa kuti umaso watoma tani. Ife tikhapfundziswa kuti pinthu pyacita kusanduka, pontho apfundzisi akhafuna kuti ife tikhulupire pyenepi. Mbwenye pinthu pinango pikhafokotoza iwo nee pikhabveka mwadidi, pontho ine ndikhafunika ndipitawire maseze nee ndikhali na cinyindiro cakuti ndi pyandimomwene.

Ku universidhadhe, ife nee tikhapfundziswa kusiyanisa pinthu pyadidi na pyakuipa. Mbwenye ife tikhapfundziswa toera ticite pinthu pyonsene pikhakwanisa ife kuti tikwanise kupasari. Ine ndikhatsandzaya mu ndzidzi ukhali ine na axamwali anga m’maphwando na kuphatisira mitombwe yakuledzeresa, mbwenye kutsandzaya kweneku kukhali kwa ndzidzi wakucepa. Natenepa ine ndabvundzika: ‘Kodi umaso unoyu uli na ine ndi wakutsandzayisadi?’

Mwakukhonda dembuka, ine ndacinja mbandienda ku universidhadhe inango yakuti ikhagumanika mu nzinda wa Boston. Ine ndikhaphata basa mu ndzidzi wa ferya, pontho kubasa kweneko ndaonana na m’bodzi wa Mboni za Yahova. Iye andipanga thangwi ya profesiya inalonga pya ‘midzidzi minomwe’ inagumanika m’bukhu ya Danyeli kapitulu 4, pontho afokotoza kuti ife tikukhala mu ntsiku zakumalisa. (Dan. 4:13-17) Ine ndadzindikira kuti ndingapitiriza kucedza naye thangwi ya Bhibhlya mbandikhulupira pikhapfundza ine, mbandidacinja umaso wanga. Natenepa ine ndikhacita pyonsene pikhakwanisa ine toera kuncalira.

Ku universidhadhe, ine ndapfundza pinthu pyakuti pyandiphedza toera kuperekeka m’basa yakuphedza anthu ku Amerika do Sul. Ine ndikhanyerezera kuti ndingaphata basa yakuphedza anthu mbandidakhala na umaso wakutsandzaya. Mbwenye buluka penepo ine ndadzindikira kuti pyenepi nee mbapidandiphedza toera ndikhale na umaso wakutsandzaya. Ine ndatsukwala kakamwe, pontho ndasiya kupfundza ku universidhadhe pakati pa caka.

KUPITIRIZA KUSAKA UMASO WAKUTSANDZAYISA M’MADZIKO AKUTALI

Mu caka ca 1970, ine ndabuluka mbandienda mu nzinda wa Amsterdã, mu dziko ya Holanda toera ndiphate basa mu kompanyia ibodzi ene ikhaphata pai wanga. Thangwi ya basa ineyi, ine ndakwanisa kufamba m’madziko akusiyana-siyana a ku Afrika, a ku Amerika, a ku Europa na ku Azya. Mwakukhonda dembuka, ine ndadzindikira kuti m’madziko anewa akhaenda ine akhathimbanambo na nyatwa, pontho nee m’bodzi mbadakwanisa kumalisa nyatwa zenezi. Nakuti ine ndikhapitiriza kufuna kucita pinthu pizinji mu umaso wanga, ndatonga kubwerera ku Estados Unidos toera ndipitirize na kupfundza ku universidhadhe ya ku Boston.

Mwakukhonda dembuka, ine ndadzindikira kuti pinthu pikhapfundza ine ku universidhadhe nee pikhandiphedza toera kugumana matawiro a mibvundzo yanga thangwi ya umaso. Nakuti ine nee ndikhadziwa pinthu pikhafuna ine kucita, ndaphemba uphungu kuna m’bodzi wa apfundzisi anga. Ine ndadzumatirwa kakamwe pidalonga iye kuti: “Thangwi yanji ukupitiriza kupfundza? Iwe usafunika kusiya kupfundza universidhadhe.” Ine ndakomerwa kakamwe na uphungu udandipasa iye. Natenepa ndasiya kupfundza ku universidhadhe.

Nakuti ndikhapitiriza kuona kuti nee ndikhali na umaso wakutsandzaya, ine ndapita mu nsoka wa anthu akuti akhapwaza makhaliro adidi, mbwenye akhaoneka ninga anthu antendere na aufuni. Ine pabodzi na axamwali anga angasi tabuluka ku Estados Unidos mbatienda mu nzinda wa Acapulco, ku Mexiko. Kweneko ife takhala pabodzi na anthu akuti akhapwaza mitemo ya makhaliro adidi, pontho iwo akhaoneka ninga nee akhathimbana na nyatwa. Mbwenye ine ndaona kuti azinji mwa anthu anewa nee akhali na makhaliro adidi, pontho nee akhali akunyindirika.

NDAPITIRIZA KUSAKA UMASO WAKUTSANDZAYA MU NDZIDZI UKHAFAMBA INE NA BOTE

Ine pabodzi na xamwali wanga tiri kusaka ntsuwa yakubalika kakamwe

Mu ndzidzi unoyu, ine ndatoma pontho kunyerezera kucita pinthu pikhafuna ine kucita mu ndzidzi ukhali ine mwana. Ine ndikhafuna kufamba na bote m’bara, tayu ninga marinyero, mbwenye ninga kapitau. Toera ndikwanise kucita pyenepi, ine ndikhafunika kukhala na bote yanga. Nakuti xamwali wanga akhacemerwa Tom akhafunambo kucita pibodzi pyene, ife tatonga kufamba pabodzi na bote m’madziko akusiyana-siyana. Ine ndikhafuna kugumana ntsuwa yakubalika kakamwe yakuti mbandidakhala kweneko mwantendere nee kubvera mitemo.

Ine na Tom taenda mu nzinda wa Arenys de Mar, cifupi na Barcelona ku Espanya. Pidafika ife kweneko, tagula bote ya mametru 9.4 ikhacemerwa Llygra. Buluka penepo ife tatoma kuisasanyira toera tikwanise kufamba nayo mwakutsidzikizika m’bara. Nakuti nee tikhafunika kufika mwakucimbiza kukhaenda ife, ife tabulusa motori wa bote mbatiphatisira mbuto ineyi toera kukoya madzi akumwa. Toera tikwanise kufamba mwadidi m’magombe mang’ono, ife tagula n’gombo ziwiri za mametru 5. Buluka penepo, ife tatoma ulendo wathu mbatienda pa ntsuwa za Seychelles, mu Oceâno Indico. Cifuno cathu cikhali kufamba na n’khundu-n’khundu mwa bara ya Afrika mpaka kufika ku Cabo da Boa Esperança, ku Afrika do Sul. Ife taphatisira nyenyezi, mapa, mabukhu na pinthu pinango toera kutiphedza kuti tikhonde kutayika mu ndzidzi ukhacita ife ulendo unoyu. Ine ndikhadzudzumika kuti mbatidakwanisa tani kudziwa mbuto ikhagumanika ife.

Mwakukhonda dembuka, ife tadzindikira kuti bote yathu ya matabwa nee ikhali mwadidi toera kupitiriza kufamba nayo m’bara. Thangwi ya kuphoka, iyo ikhapita malitru 22 a madzi mu ndzidzi ubodzi. Ninga pidalonga ine pakutoma, mu ndzidzi wa condzi ine ndagopa kakamwe mbandicita phembero kuna Mulungu maseze ndikhadamala pyaka pizinji nee kucita phembero, pontho ndapikira kuna Mulungu kuti tingapulumuka ine mbidacita pyonsene pinakwanisa ine toera kundziwa. Buluka penepo condzi camala, pontho ine ndacita pidapikira ine.

Ine ndatoma kuleri Bhibhlya mu ndzidzi ukhali ife m’bara. Pikhali pyakutsandzayisa kakamwe kuna ine, kukhala m’bote pakati nakati pa bara ya Mediterrâneo, mbandiona nyama za m’madzi zakusiyana-siyana na mbuto zinango zakubalika kakamwe. Namasiku, ine ndatsandzaya kakamwe thangwi yakuona nyenyezi zizinji, pontho pyenepi pyandipasa cinyindiro cakuti Mulungu asatsalakana anthu.

Pidamala ife masumana mangasi m’bara, ife tafika mu nzinda wa Alicante, ku Espanya, pontho kweneko tikhafuna kugulisa bote yathu yakale toera tikwanise kugula bote yadidi. Mbwenye pikhali pyakunentsa kakamwe toera kugulisa bote ineyi yakale yakuti nee ikhali na motori, pontho yakuphoka. Ngakhale tenepo, unoyu ukhali ndzidzi wadidi kakamwe toera kuleri Bhibhlya yanga.

Pikhapitiriza ine kuleri Bhibhlya, ine ndatoma kudzindikira kuti Bhibhlya ndi bukhu ya pitsogolero pyakuti pinakwanisa kutiphedza toera kukhala akutsandzaya. Kusiyapo pyenepi, ine ndadzumatirwa kuona kuti Bhibhlya isalonga pakweca thangwi ya makhaliro adidi, pontho ndabvundzika kuti thangwi yanji anthu azinji kuphatanizambo ine asalonga kuti ndi Akristu mbwenye nee asabvera pinalonga Bhibhlya.

Ine ndikhafuna kucinja umaso wanga, natenepa ndasiya kuphatisira mitombwe yakuledzeresa. Ine ndadzindikira kuti pakhali na anthu azinji akuti akhaphatisira midida ya Bhibhlya, pontho ndikhafuna kakamwe kuonana na anthu anewa. Natenepa ndacita pontho phembero kaciwiri, mbandiphemba Mulungu toera andiphedze kugumana anthu anewa.

KUSAKA UPHEMBERI WANDIMOMWENE

Ine ndaona kuti ndikhafunika kuenda mu gereja ibodzi na ibodzi toera ndikwanise kugumana uphemberi wandimomwene. Mu ndzidzi ukhafamba ine mu nzinda wa Alicante, ine ndaona magereja mazinji. Nakuti m’magereja mazinji mukhali na madzimunthu, pyenepi pyandiphedza toera kudziwa kuti iwo nee ndi andimomwene.

Ntsiku inango n’Dimingu namaulo, ine ndakhala pa mbuto inango yakuti ndikhakwanisa kuona ku gombe idasiya ife bote yathu, pontho mu ndzidzi unoyu ndikhaleri lemba ya Tiyago 2:1-5, inalonga kuti nee tisafunika kupwaza anthu akutcerenga mbatilemedza akupfuma. Pikhabwerera ine ku mbuto idasiya ife bote yathu, ine ndaona nyumba yakuti ikhaoneka ninga gereja, pontho padzulu pa nsuwo wa nyumba ineyi pakhadalembwa: “Nyumba ya Umambo ya Mboni za Yahova.”

Ine ndanyerezera: ‘Ndisafuna kuyesera anthu anewa toera ndione kuti ananditambira tani.’ Natenepa ine ndapita mu Nyumba ya Umambo ineyi, mbwenye nee ndikhadabvala ntsapato, nee ndikhadacinga ndebvu, pontho ndikhadabvala kalsa ya djini. Ndatambirwa na kalindi mbandipanga toera ndikhale pabodzi na nkazi wakugwesera wakuti andiphedza mwaufuni toera kugumana malemba akhalonga nyakucita nkhani. Pidamala misonkhano, ine ndadzumatirwa kakamwe thangwi onsene akhabwera kudzandimwanyika mwaufuni. Mamuna m’bodzi andiphemba toera ndiende naye pabodzi kunyumba kwace toera tikacedze, mbwenye nakuti ndikhadzati kumalisa kuleri Bhibhlya, ine ndampanga kuti: “Ndingakhala wakukhunganyika ndinakudziwisani.” Mwakukhonda dembuka, ine ndatoma kugumanika pa misonkhano mwakukhonda phonya.

Pidapita masumana mangasi, ine ndaenda kunyumba kwa mamuna unoyu, pontho iye atawira mibvundzo yanga thangwi ya Bhibhlya. Buluka penepo, pidapita sumana ibodzi iye andipasa pasta yakudzala na nguwo zadidi kakamwe. Iye andipanga kuti mwanaciro nguwo zenezi ali nkaidi thangwi yakubvera ntemo wa Bhibhlya unalonga kuti tisafunika kufunana unango na ndzace. Pontho nee tisafunika kuenda kunkhondo. (Iza. 2:4; Juwau 13:34, 35) Natenepa ine ndakhala na cinyindiro cakuti ndagumana uphemberi wandimomwene thangwi anthu anewa asacita pinthu mwakubverana na pinalonga Bhibhlya! Cifuno canga nee cikhalibve kugumana ntsuwa yakubalika kakamwe, mbwenye cikhali cakupfundza Bhibhlya toera kuibvesesa mwadidi. Natenepa ine ndabwerera ku Holanda.

KUSAKA BASA

Ine ndamala ntsiku zinai toera kufika mu nzinda wa Groningen, ku Holanda. Pidafika ine kweneko ndikhafunika kuphata basa toera ndikwanise kutsalakana umaso wanga. Pikhasaka ine basa ndapaswa tsamba yakuti ikhali na mibvundzo yakusiyana-siyana, pontho patsamba ineyi pakhalimbo na mbvundzo wakuti ukhabvundza pya uphemberi wanga. Ine ndalemba: “Mboni za Yahova.” Munthu adandipasa tsamba ineyi pidamala iye kuleri mitawiro ya mibvundzo ikhali patsamba ineyi, ndaona kuti nkhope yace yacinja, buluka penepo iye andipanga: “Ndinakucemera.” Mbwenye iye nee andicemera.

Pa mbuto inango ya basa, ine ndabvundzisa mwanaciro khala iye asafuna munthu toera aphate basa. Iye andiphemba certificado na matsamba anapangiza mabasa akhacita ine kale. Ine ndampanga kuti ndakwanisa kusasanya bote ya matabwa. Mwakukhonda dikhira, iye alonga: “Iwe unatoma basa maulo ano, mbwenye nee usafunika kucita cinthu cakuti cinandibweresera nyatwa pa basa panga, thangwi ine ndine m’bodzi wa Mboni za Yahova, pontho ndisabvera midida ya Bhibhlya.” Ine ndamuyang’ana mwakudzumatirwa mbandintawira: “Inembo ndine m’bodzi wa Mboni za Yahova!” Mbwenye nakuti ndikhali na tsisi ikulu, pontho nee ndikhadacinga ndebvu zanga, iye adzindikira kuti nee ndikhali Mboni wa Yahova. Natenepa iye alonga: “Ndinakupfundzisa Bhibhlya!” Ine ndapereka takhuta, pontho ndatawira kupfundziswa Bhibhlya na iye. Kusiyapo pyenepi, ine ndadzindikira kuti thangwi yanji munthu adaphemba ine basa pakutoma nee andicemera. Yahova akhatawira maphembero anga. (Masal. 37:4) Ine ndaphata basa na m’bale unoyu mu caka cibodzi. Mu ndzidzi unoyu iye andipfundzisa Bhibhlya, mbandibatizwa mwezi wa Janeiro wa caka ca 1974.

NDAGUMANA UMASO WAKUTSANDZAYA

Pidapita mwezi ubodzi, ine ndatoma kutumikira ninga mpainiya, pontho basa ineyi ikhanditsandzayisa kakamwe. Mwezi undzace, ine ndaenda ku Amsterdã toera kaphedzera nsoka upswa wa cilongero ca Cixipanyola. Ine ndikhakomerwa kakamwe kucitisa mapfundziro a Bhibhlya mu Cixipanyola na n’Cizungu. Mwezi wa Maio wa caka ca 1975, ine ndakhazikiswa ninga mpainiya wakupambulika.

Ntsiku inango, mulongo unango wakuti akhali mpainiya wakupambulika anacemerwa Ineke abwera kudzasonkhana na ife toera nyakupfundza wace wa Bhibhlya wa ku Boliviya akwanise kudziwa abale na alongo analonga Cixipanyola. Buluka penepo ine na Ineke tatoma kucedza mukuphatisira matsamba, pontho mwakukhonda dembuka ife tadzindikira kuti tikhali na pifuno pibodzi pyene. Ife tamanga banja mu caka ca 1976 mbatipitiriza kutumikira ninga apainiya akupambulika mpaka mu caka ca 1982 pidacemerwa ife toera kakurusari turma 73 ya Jiliyadhi. Ife tatsandzaya kakamwe pidatumizwa ife ku Afrika Oriental, pontho kweneko tatumikira pyaka pixanu mu nzinda wa Mombasa, ku Kenya! Mu caka ca 1987, ife tacinjwa mbatitumizwa ku Tanzaniya kwakuti basa yathu yakumwaza mphangwa nee ikhatcingwabve. Ife takhala kweneko mu pyaka 26, buluka penepo tabwerera ku Kenya.

Kuphedza anthu ku Afrika Oriental toera adziwe undimomwene wa Bhibhlya kwacitisa ine na nkazanga kukhala akutsandzaya kakamwe

Kuphedza anthu akucepeseka toera apfundze undimomwene wa Bhibhlya kwaticitisa kukhala na umaso wakutsandzaya kakamwe. Mwacitsandzo, nyakupfundza wanga wa Bhibhlya wakutoma mu nzinda wa Mombasa akhali mamuna wakuti ndaonana naye mu ndzidzi ukhamwaza ine mphangwa. Pidampasa ine marevista mawiri iye abvundza: “Ndingamala kuleri marevista anewa ndinacitanji pontho?” Sumana indzace, ine ndatoma kupfundza naye Bhibhlya mukuphatisira bukhu yakuti Poderá Viver Para Sempre no Paraíso na Terra, yakuti ikhadabuluswa mu Ciswahili. Pidapita caka cibodzi iye abatizwa. Buluka penepo mbatoma kutumikira ninga mpainiya wa ndzidzi onsene. Kutomera ndzidzi unoyu, iye pabodzi na nkazace aphedza anthu cifupi na 100 toera kuperekeka kuna Yahova mbabatizwa.

Ine pabodzi na Ineke takwanisa kuona kuti Yahova asaphedza atumiki ace toera akhale na umaso wakutsandzaya

Pidabvesesa ine undimomwene wa Bhibhlya, ine ndapibva ninga nyamalonda wakuti agumana mwala wa ntengo ukulu, pontho iye nee akhafuna kuuluza. (Mat. 13:45, 46) Ine ndikhafuna kuphatisira umaso wanga toera kuphedza anango kuti akwanisembo kugumana umaso wakutsandzaya. Ine pabodzi na nkazanga wakufunika takwanisa kuona kuti Yahova asaphedza atumiki ace toera akhale na umaso wakutsandzaya.