De pai mi a Holansiköndë a di jaa 1948. Wan jaa baka di dë, hën u foloisi go libi a di foto São Paulo, di dë a Balaziliköndë. Mi mama ku mi tata bi lo’ u go a keiki, nöö hiniwan sapate u bi ta lesi di Bëibel makandi. A di jaa 1959, u foloisi kumutu a Balaziliköndë go libi na Amëëkanköndë. U bi ta libi a di foto Massachusetts.

Mi tata bi ta wooko taanga u sölugu aiti sëmbë. A bi ta du peipei wooko. A bi dë wan sëmbë di ta sei soni da dee wënkëma, a bi ta heepi mbei pasi, söseei a bi ta wooko da wan gaan opolani masikapei. U bi wai taa a bi ta wooko da di masikapei aki, u di u bi sa go a peipei köndë.

Di mi bi nango a siköö, mi bi lo’ u hakisi miseei ee andi mi o du te mi ko bigi. So u dee mati u mi bi go a universiteit, nöö wotowan bi go a sodati. Ma bi kë go a sodati, u di ma lobi te sëmbë ta buja ku deseei, nöö ma bi lobi feti seepiseepi. Fëën mbei mi go a universiteit. Hii fa mi bi go a universiteit, tökuseei ma bi kaba dë waiwai, u di mi bi kë heepi sëmbë a soni. Mi bi ta si taa di soni dë bi o mbei mi dë waiwai tuutuu.

U di mi bi kë sabi naasë libi kumutu, mbei mi bi ta öndösuku soni u di fasi fa libisëmbë mbei, ku woto soni jeti. A universiteit de bi ta lei u taa hii soni ko fu hënseei, nöö de bi kë fuu biibi di soni dë. Ma ma bi ta biibi ën, u di soni an bi dë di bi ta lei mi taa hii soni ku fu hënseei.

De an bi ta lei u andi da bunu ku andi da hogi. Ma de bi ta lei u taa u musu du hiniwan soni di dë fanöudu fuu du, u soni waka bunu da u a di siköö. Mi bi ta fii bunu te mi bi ta piizii makandi ku dee mati u mi, söseei te mi bi ta tei drugs. Ma te wan pisi dee soni aki an bi ta mbei mi fii bunu möön. Mi bi ta hakisi miseei ee sö nöö di libi dë kaa.

Mi bi foloisi go libi a di foto Boston, hën mi bigi go a wan universiteit ala. Mi bi ta wooko te mi bi abi fakansi, sö taa mi bi sa paka siköö. Mi miti wan Jehovah Kotoigi u di fosu pasi, a di kamian ka mi bi go wooko. Di Kotoigi bi konda soni u di tjabukama woto di sikifi a Daniëli kapitë 4 da mi, hën a bi lei mi taa u ta libi a dee lasiti daka (Dan. 4:13-17). Wantewante dë mi bi fusutan taa ee mi o ta taki soni u Bëibel ku di womi go dou, söseei ee mi o ta biibi dee soni dee mi ta lei, nöö a o dë u mi tooka soni a mi libi. Fëën mbei mi bi ta du hii soni di mi sa du u mi ku di womi dë a miti möön.

A di universiteit mi bi lei unfa mi sa du wooko u heepi sëmbë a Zuid-Amerika. Mi bi mëni taa te mi ta heepi sëmbë u di mi ta du bunu da de, nöö mi o ta dë waiwai tuutuu. Ma mi bi ko si taa di soni dë seei an bi ta heepi. Mi bi ko fii bookosaka, hën mi disa universiteit.

A sebitaa-liba u di jaa 1970, hën mi bi foloisi go libi a di foto Amsterdam di dë a Holansiköndë. Mi bi go wooko da di seei masikapei di mi tata bi ta wooko da. U di mi bi ta du di wooko dë, mbei mi bi sa go a sömëni köndë. Mi go a peipei köndë na Afiikan, a Noord-Amerika ku Zuid-Amerika, a Europa, söseei a Asia. An bi tei longi seei, hën mi bi ko si taa aluwasi na un köndë mi go, tökuseei mi o miti sëmbë di abi sömëni fuka, nöö a bi djei kuma sëmbë an bi dë u heepi de. U di mi bi kë du wan möön bunu soni a mi libi, mbei mi bi toona go libi na Amëëkanköndë, hën mi toona go lei soni a di universiteit u Boston.

Di mi bigi siköö, hën mi si taa tökuseei ma ta feni piki a dee soni di mi bi kë sabi u di libi. Ma bi saandi mi bi musu du. Fëën mbei mi hakisi wan u dee mësitë andi mi musu du. Di soni di a bi piki mi, bi mbei mi foondo seei. A bi piki mi taa: „Wë faandi mbei i ta lei soni aki go dou? Faandi mbei ja ta disa?” Mi du di soni di a taki, hën mi disa di universiteit. Ma go ala möön.

U di ma bi dë waiwai tuutuu, mbei mi bi go nama ku wan feleniki di bi ta lei taa i musu lobi sëmbë, ta libi fiifii ku de. Mi ku wanlö mati u mi, bi waka a hii dee peipei kamian na Amëëkanköndë te dou di foto Acapulco, di dë a Mëkisikou. U bi ta libi makandi ku sëmbë di an bi ta hoi wëti wan apaiti, nöö a bi djei kuma de an bi abi fuka ku bookohedi. Ma an bi tei longi seei, hën mi bi ko si taa wan soni bi ta makei a di fasi fa de bi ta libi, söseei taa de an bi ta dë waiwai u nöömö. Sömëni u de an bi ta libi bunu, söseei de an bi ta hoi deseei a wotowan.

Mi bi bigi ta pakisei u mi du wan soni di mi bi kë du sensi di mi bi dë miii. Mi bi kë dë wan sëmbë di ta tja boto a ze. Di wan kodo fasi fa mi bi sa dou di maaka dë, hën da te mi bi o abi u miseei boto. Mi bi abi wan mati de kai Tom, nöö hënseei bi kë du di soni aki. Fëën mbei u buta taa woo go ku boto a hii dee köndë u goonliba. Mi bi kë feni wan waiti paati ka sëmbë an abi fu hoi wëti.

Mi ku Tom go a di kamian de kai Arenys de Mar di dë zuntu ku di foto Barcelona, di dë a Sipanjöluköndë. Di u dou ala, hën u bai wan boto di bi langa bëina 9 mëti ku hafu. Di boto dë u bi ta kai Llygra. U bi bigi ta seekëën sö taa u bi sa go a ze ku ën. U di wa bi ta biinga u dou a dee kamian ka u bi kë dou, mbei u bi puu di masini u di boto, hën u tei di kamian ka di masini bi dë ko kamian ka u sa buta wata u bebe. Te u bi musu tjökö a wan piki lampeesi, nöö u bi ta puu ku tu pada di bi langa söwan 5 mëti. Di fosu kamian ka u bi go bi dë di paati de kai Seychelles, di dë a di Indische Oceaan. U bi kë pasa a wan pisiwata fu Afiikan ku Kaap de Goede Hoop, di dë a Zuid-Afiikan. U bi ta wooko ku dee teeja, ku kaita, buku, ku woto pikipiki soni fuu bi sa dou ka u bi kë dou. A bi ta bigi da mi taa u bi ta sabi naasë u nango.

Te wan pisi, hën u ko si taa di boto di u bi bai bi gaandi poi fuu sa dë ku ën a ze. Di boto bi fula, nöö hiniwan juu söwan 22 liti wata bi ta ko a di boto dendu. Kumafa mi bi taki a bigi u di woto, wan gaan ventu bi bigi ta böö tu, hën mi ko fëëë sö tee taa mi bi bigi begi Gadu. Sömëni jaa longi ma bi begi. Mi bi paamusi Gadu taa ee ma dëdë, nöö mi bi o mbei möiti u mi ko sabi ën. Di gaan ventu bi ko pasa, nöö mi bi hoi miseei a di soni di mi bi paamusi Gadu.

Mi bi bigi ta lesi di Bëibel di u bi dë a ze. A bi dë wan gaan piizii soni da mi seei u lesi di Bëibel ala. Mi bi dë a boto dendu, longi ku tela, söseei mi bi ta si waitiwaiti fisi. Te ndeti, nöö mi bi ta luku dee teeja. Di soni dë bi ta mbei mi biibi taa wan Gadu musu u dë di ta booko hën hedi ku libisëmbë.

Baka wantu wiki, hën u go tjökö a di lampeesi u di foto Alicante, di dë a Sipanjöluköndë. Di u dou ala, hën u mbei möiti u sei di boto fuu, fuu bi sa bai wan möön bunuwan. Ma an dë u taki taa a bi taanga u sëmbë bai ën, u di di boto fuu bi gaandi, an bi abi masini, söseei a bi fula! Ma mi bi feni okasi u lesi di Bëibel a di pisiten dë.

Möön mi bi ta lesi di Bëibel, möön mi bi ta si taa a dë wan buku di ta heepi sëmbë u de dë waiwai. A bi foondo mi di mi si taa di Bëibel bi ta taki gbelingbelin unfa u musu libi, sö taa libi fuu sa kai ku Gadu. Mi bi hakisi miseei ee faandi mbei sömëni sëmbë, te kisi miseei, ta kai deseei Keesitu sëmbë, hii fa de an ta libi ku dee soni di di Bëibel ta taki.

Mi bi dë kabakaba u tooka soni a mi libi. Fëën mbei mi bi ko tapa ku drugs. Mi taki a mi hati taa sëmbë musu u dë di ta libi ku dee wëti u Bëibel, nöö mi bi kë miti de. Mi begi Gadu faa heepi mi u mi miti ku dee lö sëmbë dë. Di dë bi dë di u tu pasi di mi bi begi.

Mi bi ta si kuma a bi bunu u mi öndösuku hii dee keiki wanwan-fu-wan u te mi feni di tuutuu lei.  Mi bi si sömëni keikiwosu di mi bi ta waka a di foto Alicante. Ma u di sömëni u de bi abi pindi, mbei mi bi sabi taa de an bi bunu.

A wan sonde sapate, mi bi dë a wan kuun kamian ka mi bi sa si di lampeesi, nöö mi bi ta lesi Jakobosi 2:1-5, di ta taki taa wa musu lobi wan sëmbë möön di wotowan, u di a gudu. Di mi bi ta waka nango a di boto, hën mi si wan wosu. A bi djei kuma sëmbë bi nango ala u de dini Gadu. A di wosu sinkii de bi sikifi: „Könuköndë zali u dee Jehovah Kotoigi.”

Di mi si di kamian, hën mi taa: ’Mi o go pooba dee sëmbë aki luku. Mi o luku unfa de o tei mi.’ Patapata futu mi denda go a di Könuköndë zali, ma bi kaabu bia, söseei mi bi bisi wan tënëtënë buuku. Di baaa di bi ta hoi wakiti, bi mbei mi sindo a wan sisa bandja, di bi ko gaan sëmbë kaa. Nöö di sisa bi ta heepi mi u mi feni dee tëkisi di di baaa bi ta kai. Baka di komakandi, hën sömëni sëmbë bi ko fan ku mi. A bi bigi da mi seei. Wan womi bi kai mi u go nëën pisi fuu sa taki soni u Bëibel. Ma u di ma bi lesi hii di Bëibel kaba, mbei mi bi piki ën taa: „Ma kaba jeti. Te mi kaba mi o piki i.” Ma mi bi nango a hii dee komakandi go dou.

Wantu wiki baka di dë, hën mi go a di womi pisi, hën a piki hii dee soni dee mi bi hakisi ën. Wan wiki baka di dë, hën a da mi wan tasi ku waitiwaiti soni u bisi a dendu. A bi piki mi taa de bi buta di sëmbë di bi abi dee lai dë a dunguwosu, u di a bi lobi wotowan, nöö an bi kë go a feti, leti kumafa di Bëibel ta taki (Jes. 2:4; Joh. 13:34, 35). Wantewante dë mi bi dë seiki taa mi feni di soni di mi bi ta suku. Mi bi ta suku sëmbë di ta libi ku dee wëti u Bëibel! Mi bi buta wan woto maaka di mi bi kë dou. Ma bi kë feni wan gaan waiti paati möön u mi go libi ala, ma mi bi kë lei soni u Bëibel, söseei mi bi kë fusutan hii soni fëën bunu. Fëën mbei mi bi toona go a Holansiköndë.

Fö daka longi a tei u mi bi sa dou a di foto Groningen, di dë a Holansiköndë. Mi bi musu wooko u mi bi sa sölugu miseei. Mi bi go suku wooko a wan wënkë ka de ta mbei tëmbë ta sei. Mi bi musu fuu wan pampia ka de ta hakisi i wantu soni, nöö mi bi musu sikifi na un keiki mi dë. Mi sikifi taa mi da wan Jehovah Kotoigi. Di di sëmbë di abi di wënkë si di soni dë, hën mi si taa fesi fëën tooka. Hën a taa: „Mi o bëli i.” Ma an bëli mi möönsö.

Mi go suku wooko a wan woto wënkë ka de ta tëmbë soni ta sei. Di sëmbë di abi di wënkë hakisi ee mi abi pampia faa si ee mi go a siköö, söseei faa si un pei wooko mi bi du kaa. Mi bi piki ën taa  mi bi seeka wan pau boto. A bi piki mi taa: „I sa bigi wooko tide sapate, ma be mi piki i di soni aki fosu. Ma kë fii suku toobi a di wënkë u mi aki e, u di mi da wan Jehovah Kotoigi, nöö mi ta libi ku dee mama wëti u Bëibel.” A bi bigi da mi seei di a taki di soni dë. Hën mi piki ën taa: „Mi seei tu!” Ma u di mi hedi uwii bi langa, söseei u di ma bi kaabu bia, mbei a piki mi taa: „A bunu, nöö mi o ta lei i soni u Bëibel!” Mi bi kë di soni dë seei. Kandë u di Jehovah bi kë piki dee begi u mi, mbei di womi u di woto wënkë an bi bëli mi möön (Ps. 37:4). Mi bi wooko wan jaa longi a di wënkë u di baaa aki. A bi lei mi soni u Bëibel a di pisiten dë, hën mi ko dopu a jailiba u di jaa 1974.

Wan liba baka di mi dopu, hën mi bigi du di pioniliwooko. Di wooko aki bi mbei mi ta dë waiwai seei. Di liba nëën baka, mi foloisi go libi a Amsterdam u mi bi sa heepi wan njunjun kulupu ka de bi ta fan Sipanjölutöngö. Mi bi ta wai seei u lei sëmbë soni u Bëibel a Sipanjölutöngö ku Potogisitöngö. A sebitaa-liba u di jaa 1975, hën mi feni di gaandi u du di apaiti pioniliwooko.

Wan daka, hën wan sisa de kai Ineke, di bi ta du di apaiti pioniliwooko, bi ko a wan u dee komakandi. A bi ko makandi ku wan mujëë di a bi ta lei soni u Bëibel, di kumutu a di köndë Bolifia. A bi kë u di mujëë ko sabi dee baaa ku dee sisa dee ta fan Sipanjölutöngö. Mi ku Ineke bi bigi ta sikifi biifi ta manda da useei fuu sa ko sabi useei. U bi ko si taa u bi abi deseei maaka di u bi kë dou. U tööu a di jaa 1976, hën u du di apaiti pioniliwooko te go miti di jaa 1982. A di jaa dë de bi kai u fuu go a di Giliati-siköö. U bi dë a di u 73 kalasi. U bi wai seei di de hakisi u fuu go du di diniwooko fuu na Afiikan. U du di diniwooko feifi jaa longi a di foto Mombasa, di dë a Kenia. A di jaa 1987, de hakisi u fuu go du di diniwooko a Tanzania, ka na sö longi a fesi de bi taki taa u bi sa peleiki ala baka. U bi dë ala söwan 26 jaa longi, hën baka di dë u toona go a Kenia.

Di heepi di u bi ta heepi sëmbë u de ko sabi möön soni u Bëibel, bi mbei u ta dë waiwai tuutuu. Di mi bi ta peleiki ka hia sëmbë ta waka pasa a Mombasa, hën mi bi miti wan womi. Di womi dë bi dë di fosu sëmbë di mi bi lei soni u Bëibel. Mi bi dëën tu buku, hën a taa: „Andi mi musu du te mi lesi de kaba?” Di wiki baka di dë, hën mi bigi lei ën soni u Bëibel, ku di buku Joe kan libi foe têgo na ini wan paradijs na grontapoe. A di ten dë di buku dë bi dë njunjun a Swahilitöngö. A dopu wan jaa baka di dë, hën a bigi du di kowoonu pioniliwooko. Di baaa aki ku hën mujëë bi heepi söwan 100 sëmbë u de buta de libi a Gadu maun, söseei u de dopu.

Di mi bi bigi fusutan faandi mbei u dë a libi, hën mi bi fii kumafa di wënkëma di bi feni wan gaan waiti paaleli bi fii. An bi kë lasi ën möönsö (Mat. 13:45, 46). Hii mi libi longi mi kë heepi woto sëmbë u de feni di möön bunu libi. Mi ku mi mujëë tuu ko si taa Jehovah ta heepi sëmbë u de ko abi wan möön bunu libi.