Atambaʼtaa mu matraxnuu

Ayuʼ náa naʼthí rí xú káʼnii nindxu̱u̱ ináa

HISTORIA NDRÍGÓO XA̱BU̱

Ndaʼyáʼ maxtáá xóo rí magiʼdoo numuu

Ndaʼyáʼ maxtáá xóo rí magiʼdoo numuu

ÍNDO̱ ni̱jkhá rajnguʼúnʼ náa lamáa Mediterráneo, ra̱ʼkhá tháán nimíñúʼ índo̱ ndi̱yo̱o̱ barco ndrígóʼ dí najngúun nacha̱ wéñuʼ iyaʼ, índo̱ nixnúu giñánʼ mbiʼ ga̱jma̱a̱ ruʼwa. Nimíñúʼ wéñuʼ rí ikhú ninindxu̱u̱ timbá aʼphu̱ dí nitajkháan. Atatsíñuʼ magíʼdu̱u̱ mata̱ xóo ni̱jkhánú ikhí.

Nákha nigúʼdoʼ juwan tsiguʼ nikuwáanʼxu náa Brasil gajmíʼ bi̱ kúwá náa goʼwóʼ.

Nigu̱mu̱ún náa Países Bajos nákha tsiguʼ 1948. Tsiguʼ nda̱wa̱á, bi̱ kúwá náa goʼwóoʼ nigún gákuwá náa São Paulo mbá xuajen dí rígá náa Brasil. Anu̱ʼ ga̱jma̱a̱ ru̱dúʼ nigún má xúʼko̱ náa guʼwá dxájkuun ga̱jma̱a̱ naguʼwunxu muraxnuu Biblia mbáa guʼwáanʼxu mámbá índo̱ niguámbuxu nipiʼtsuxu dí wakhííʼ. Nákha 1959, ni̱jkuá gakuwáanʼxu náa Estados Unidos náa estado rí mbiʼyuu Massachusetts.

Ninindxuxuʼ mbá migiñáaʼxu bi̱ kúwá náa goʼwóʼ, ikha jngóo anu̱ʼ ndiyóoʼ mañajunʼ wéñuʼ mu mañewu̱nxu. Náa xúgíʼ tsiguʼ dí nixtáa anu̱ʼ mbaʼa náa niñajunʼ: Nijnguʼwúun rugujua̱ asndu náá, ga̱jma̱a̱ niʼni kamba̱a̱ ma̱ngaa nigujua̱ náa kúwá xa̱bu̱ bi̱ nagún ga̱jma̱a̱ avión asndu náá. Xúgínʼ bi̱ kúwá náa goʼwóʼ niniguxu̱ʼ ga̱jma̱a̱ ñajunʼ dí nigiʼdoo numuu rí nindoo ni̱jkuáxu náa mixtiʼkhu xuajen.

Nákha ninindxu̱ʼ xóó dxámá mbaʼa nuthu nirajximinaʼ ndiéjunʼ eyoʼ mani índo̱ gáʼni nikiu̱u̱n. Tikhun bi̱ nimbáxuʼ gajmíi̱nʼ nigún munigajmaa escuela tsídánʼ ga̱jma̱a̱ eʼwíinʼ nitu̱ʼu̱u̱n mani̱ndxu̱ún soldado. Mú ikhúún tániguʼ mani̱ndxu̱ʼ soldado numuu dí nditháan tániguʼ magi̱ʼdu̱ʼ gajmíi̱nʼ eʼwíinʼ ni má rí maxmínaʼ gajmíi̱nʼ. Ikha jngó niraʼwíí maʼgá escuela tsídánʼ mu xato̱ʼo̱ʼ mani̱ndxu̱ʼ soldado. Mú náa awúu̱n a̱jkiu̱nʼ gíwanʼ dí nandoʼ mambáñún xa̱bu̱ numuu dí xúʼko̱ naku̱mu̱ʼ dí magiʼdoo numuu maxtáá.

XÓO NIKU̱MU̱ʼ ÍNDO̱ NI̱JKHÁ ESCUELA MITSÍDÁNʼ

Mbayuuʼ tsiguʼ ndiʼyáaʼ rí magiʼdoo numuu xóo maxtáá.

Náa escuela niniguʼ manigajmaa antropología numuu rí nindoʼ mba̱yo̱o̱ xóo phú nikumu̱u̱ dí nikuwáánʼlu. Maestro nisngáa ga̱jma̱a̱ numuu evolución ga̱jma̱a̱ nindúún dí ikháanʼxu mbu̱ya̱a̱xu dí xúʼko̱ nindxu̱u̱. Mú tikhu dí niʼsngáa na̱nguá kaʼnii matatsimbaʼ, ga̱jma̱a̱ rúʼko̱ nanújngorámuuʼ dí xóo nduyáá científico.

Náa ni̱jkháa ranigájmaa na̱nguá nisngáa ndiéjunʼ dí májánʼ gíʼmaa matani, i̱ndó nigájnuriyo̱o̱ʼ rí ma̱ndoo matani asndu ndiéjunʼ má eyóoʼ mu maraʼdáá dí májánʼ. Rí maxtáá náa ndxa̱a̱ bi̱ nambáxuʼ gajmíi̱nʼ ga̱jma̱a̱ rí matsikha droga naʼni maxtáá gagi mbá xngaa. Nirajximínáʼ á mu xóo xtáá rani̱ gíʼdoo numuu.

Nákha ikhú, ni̱jkhá náa xuajen dí mbiʼyuu Boston, mu mato̱ʼo̱ʼ escuela dí mitsídánʼ. Ndiʼyáaʼ mbá ñajunʼ nguáthá igu̱nʼ mu mani númun náa manigajmaa, ikhí niniʼníiʼ timbá aʼphu̱ mbáa testigo de Jeobá. Nindxu̱u̱ mbáa bi̱ niñajunʼ gajmuʼ bi̱ niʼthúnʼ ga̱jma̱a̱ numuu mbá kiʼtáriyaʼ dí naʼthí náa Biblia ga̱jma̱a̱ numuu “juwan tiempo” dí na̱ʼkha̱ náa capítulo 4 ndrígóo Daniel ga̱jma̱a̱ niʼthúnʼ dí kuwáánʼ náa iwáá mbiʼi (Dan. 4:13-17). Mbá nacha̱ má ndi̱yo̱o̱ dí á mu natamijná má xúʼko̱ gajmuʼ dí naʼthí náa Biblia maʼni dí mariʼkhuu xóo xtáá. Ikha jngóo nini xó má eʼngo̱o̱ dí xátamijná gajmuʼ itháan.

Náa escuela dí mitsídánʼ, niraʼwíí manigajmaa dí mambáñún xa̱bu̱ náa América del Sur. Niku̱mu̱ʼ dí á mu niñajunʼ xúʼko̱ maʼni rí magiʼdoo numuu xóo maxtáá. Mú mámbá mbiʼi niʼni marajximínáʼ xu káʼnii gáni rúʼko̱. Nixtáá ngíná, ikha jngóo niniʼñúuʼ ranigájmaa.

NI̱JKHÁ MITSÍNGUÁNʼ GÁʼYÁAʼ DÍ MAGIʼDOO NUMUU XÓO MAXTÁÁ

Nákha mayo tsiguʼ 1970, ni̱jkhá gáxtáá náa Ámsterdam mbá xuajen dí rígá náa Países Bajos, mu mañajunʼ ikháá má náa xtáa rañajunʼ anu̱ʼ. Ga̱jma̱a̱ numuu ñajunʼ rígi̱ nindoo ni̱jkhá náa mixtiʼkhu xuajen ga̱jma̱a̱ maniʼnúuʼ xuajen xóo África, América del Norte ga̱jma̱a̱ Sur, Asia ga̱jma̱a̱ Europa. Mú tájyúuʼ má ni̱jkhánú ndi̱yo̱o̱ dí náa xuajen mba̱ʼu̱ rígi̱ rígá wéñuʼ xkujndu dí asndu nimbáa tséʼngo̱o̱ gáʼni májáanʼ. Maski ajndu xúʼko̱, nindoʼ mani xóó mbá dí magiʼdoo numuu, ikha jngó nitangaánʼ náa Estados Unidos mu manigajmaa mbu̱júu̱ʼ ikháá má náa universidad dí rígá náa Boston.

Índo̱ nitangaánʼ ikhí, tájyúuʼ má ndi̱yo̱o̱ rí náa universidad xáxkamaa xóo extiʼña̱a̱ graxe̱ dí xtáá raʼyáʼ. Numuu rí nánguá ndi̱yo̱o̱ dí mani ikha jngó ni̱thu̱u̱n mambáyúʼ maestro bi̱ niʼsngóʼ Antropología. Asndu niʼniuʼ tsiánguá índo̱ niʼthúnʼ: “Ndíjkha rí xóó natanigajmaa rá. Ndíjkha na̱nguá etatsíñaaʼ”. Na̱nguá má ndiyóoʼ maʼthúnʼ a̱jma̱ nuthu, nigájnaaʼ náa escuela ga̱jma̱a̱ nánguá nitangaánʼ.

Niku̱mu̱ʼ má xúʼko̱ dí rígá dí ndayóoʼ mani mu magiʼdoo numuu xóo maxtáá, ikha jngó niruwaminaʼ gajmíʼ nguéjmi̱i̱n xa̱bu̱ bi̱ nuthi marigá dí tsímáá ga̱jma̱a̱ ngajua bi̱ nuxna mbiʼñún hippie. Ni̱jkuáxu rutsi̱ji̱ má xúʼko̱ carro mu matsimuxu xúʼkhíin gajmíʼ bi̱ nimbáxuʼ mu munújnuxu kañiʼ mbaaʼ ndrígóo Estados Unidos, xúʼko̱ ni̱jkuáxu asndu muguánuxu Acapulco (México). Nikuwáanʼxu mbóó gajmíi̱nʼ eʼwíinʼ xa̱bu̱ bi̱ nuxna mbiʼñún hippies, bi̱ nikujmaa dí kúwá tsímáá rí nda̱a̱ dí eʼni maxmiéjúnʼ. Mú tájyúuʼ má ndi̱yo̱o̱ rí xóo kúwá nda̱a̱ rí eʼni magiʼdoo numuu ga̱jma̱a̱ na̱nguá kúwá gagi mbayuuʼ mbiʼi. Ni̱jkhánú ndi̱yo̱o̱ dí nuni nduwamijná ga̱jma̱a̱ na̱nguá eni xó má kaʼyoo.

GA̱JMA̱A̱ MBÁ BARCO CHÍʼGÍIʼ NDAʼYÁAʼ MÁ XÚʼKO̱

Gajmuʼ bi̱ nimbáxuʼ ni̱jkuá guʼyáʼxu mbá ku̱ba̱ʼ mitsaanʼ dí rígá náa tapa̱ iyaʼ.

Nákhá ikhú nigíʼdu̱u̱ nidxaʼwáminaʼ má xúʼko̱ dí nindoʼ mani nákha chíʼgiúnʼ: Dí maʼga̱ náa lamáa, mú raʼkháa xóo mbáa bi̱ nañajunʼ náa barco sino xóo mbáa bi̱ naʼtáñajunʼ ikhí. Mu maʼni xúʼko̱ ndiyóoʼ magúʼdoʼ mbá barco. Numuu rí Tom mbáa bi̱ nambájxu gajmuʼ nindoo maʼni xó má ikhúún, ikha jngó nitaxu dí mu̱ʼguáxu náa xúgíʼ numbaaʼ. Nindoʼ maxkamaa mbá chíʼgíiʼ ku̱ba̱ʼ mitsaanʼ dí rígá náa tapa̱ iyaʼ náa na̱nguá kúwá bi̱ nutañajunʼ.

Ikhúún gajmuʼ Tom ni̱jkuáxu náa mbá xuajen mbiʼyuu Arenys de Mar, dí rígá mijngii Barcelona (España), ikhí nitsixu mbá barco chíʼgíiʼ dí gíʼdoo 9 metro mbiʼyuu Llygra. Ndiyóoʼ muni májáanʼxu mu ma̱ndoo maʼga̱ náa iyaʼ. Numuu rí na̱nguá má echuxu muʼguánuxu náa nanduxu, ikha jngó niríyáʼxuʼ motor mu mudríyáʼxu itháan mba̱ji̱nʼ iyaʼ dí muwánʼxu. Ma̱ngaa nitsixu a̱jma̱ remo dí 5 metro mu ma̱ndoo mu̱ʼgua̱ kuyuxu náa rígá ma̱jkha̱ʼ rawuunʼ iyaʼ. Nda̱wa̱á nigíʼdi̱i̱ ni̱jkuáxu náa Seychelles, náa océano Índico. Niríyáʼxu awan dí mu̱ʼguáxu mbájndi rawuunʼ lamáa dí rígá náa África ga̱jma̱a̱ náa cabo de Buena Esperanza mbá xuajen dí rígá náa Sudáfrica. Mu muʼguá rugiéwanxu nguáthá mbaʼ ejkuáxu nijmuxuʼ mbá ajua̱nʼ dí mbiʼyuu sextante ga̱jma̱a̱ ndiñu̱u̱nxu a̱ʼgua̱a̱n mu muxnuxu ikha, ga̱jma̱a̱ tikhu mapa náa naʼthí ga̱jma̱a̱ numuu a̱ʼgua̱a̱n, gu̱nʼ ga̱jma̱a̱ a̱jkha̱ʼ ma̱ngaa mbá calendario. Nidxuʼ wéñuʼ índo̱ nijmún ndi̱yo̱o̱ mbájmbu náa kúwáanʼxu.

Tájyúuʼ má ndiya̱a̱xu dí barco chíʼgíiʼ dí niguma ga̱jma̱a̱ xajpa xáʼngo̱o̱ ga̱ʼga̱ náa tapa̱ lamáa. Mámbá hora nato̱ʼo̱o̱ xóo 22 litro iyaʼ. Xó má nitha nákha ginii, índo̱ niʼni giñánʼ mbiʼ ga̱jma̱a̱ ruʼwa, nimíñúʼ wéñuʼ rí asndu ikhú nitajkháan timbá aʼphu̱. Nikuʼdáminaʼ náa Dios rí á mu nakáwáanʼxu, mani xó má eʼngo̱o̱ rí maʼniniiʼ. Giñánʼ mbiʼ niwi̱ji̱, ga̱jma̱a̱ ikhú ninimbánuu ajngóʼ.

Ikhí má nigíʼdu̱u̱ nigúxnuu Biblia náa lamáa. Atatsaʼwáminaʼ xóo mitsaanʼ ninindxu̱u̱ dí gúnʼ náa barkiuʼ náa tapa̱ lamáa, náa nagún egiʼ ga̱jma̱a̱ delfín ma̱ngaa rí na̱nguá eʼkhunʼ tumuu iyaʼ matiexi̱ mámbá níʼkhá. Dí mbruʼun niniguʼ mba̱ñu̱u̱n náa tri̱gi̱i̱n mbaʼin a̱ʼgua̱a̱n ga̱jma̱a̱ rúʼko̱ niʼni mba̱yo̱o̱ dí xtáa mbáa Dios bi̱ naxmiéjúnʼ kaʼñún xa̱bu̱ numbaaʼ.

Nguáthá xmáná nda̱wa̱á dí ni̱jkuáxu náa lamáa, ni̱jkuá kuyuxu barco náa rawuunʼ iyaʼ dí rígá náa Alicante xuajen dí rígá España, náa ninduxu mugujua̱a̱ barkiuxu mu mutsixu i̱mba̱ dí itháan májánʼ. Mú niʼni miʼskhoo muxkama̱a̱xu mbáa bi̱ maʼtsi̱i̱ mbá barco wayuu, dí na̱nguá gíʼdoo motor ga̱jma̱a̱ dí najngúun iyaʼ. Mú rí májánʼ ninindxu̱u̱ dí nigúʼdoo mbayuuʼ mbiʼi magúxnuu Biblia.

Índo̱ niguxnuu itháan Biblia, ni̱jkhánú ndi̱yo̱o̱ dí nindxu̱u̱ mbá i̱yi̱i̱ʼ dí naxná ikha dí mambáyulúʼ makuwáánʼ gagi. Niʼniuʼ tsiánguá índo̱ ndi̱yo̱o̱ dí náa Biblia naʼthí kaʼwu xkáʼnii gíʼmaa muʼni mu makuwáánʼ kaʼwu, ga̱jma̱a̱ niraximínáʼ ndíjkha mbaʼin xa̱bu̱ bi̱ nuthi̱ rí ni̱ndxu̱ún cristiano asndu xóo ikhúún, na̱nguá enimbánii.

Ikha jngó nitha dí mariʼkhu̱u̱ xóo xtáá mu mani dí májánʼ, ikhú niniʼñúʼ droga. Nindxa̱ʼwáminaʼ dí mbáa kúwá xa̱bu̱ bi̱ nunimbánii ikha dí naʼthí Biblia, ikha jngó nindoʼ maxkamiin. Nitakáñuu Dios dí maʼni a̱jma̱ nuthu̱ maxná ikho̱ʼ mu maxkamiin.

NDAʼYÁAʼ RELIGIÓN DÍ GAJKHUN

Mu maxkamaa religión dí gajkhun, niku̱mu̱ʼ dí ndayóoʼ mba̱yo̱o̱ xkáʼnii dí raʼkháa ikhaa. Índo̱ ni̱jkhá kruígoʼ kamba̱a̱ dí rígá náa xuajen Alicante ndi̱yo̱o̱ mbaʼa guʼwá mba̱ʼu̱ náa nagún xa̱bu̱ ruyamajkuíí dios. Mú náa mbaʼa dí ikhaa kúwá xándú, ikha jngóo tájyúuʼ ndi̱yo̱o̱ dí raʼkháa ikhí gíʼmaa maʼgá.

Mbá wakhííʼ domingo, náa rajkúu mbá kúbá niyexi̱ náa rawuunʼ lamáa niguxnuu Santiago 2:1-5, náa naʼthí dí ragíʼmaa maʼndulú kuʼñúún i̱ndó bi̱ guaʼdáá mbújkha̱a̱. Índo̱ niʼkháaʼ náa wíji̱ barco, ninújngoʼ náa mbá guʼwá dí nakujmaa dí nagímbíin mu mbuyamajkuíí Dios. Ikhí kamá mbá letra dí naʼthí: “Salón del Reino de los Testigos de Jehová”.

Ikhú nindxa̱ʼwáminaʼ: “Magruígíin prueba xa̱bu̱ bugi̱ mba̱yo̱o̱ xóo gúdrigu̱ún”. Ikhú nito̱ʼo̱ʼ náa Salón ga̱jma̱a̱ i̱ndó rajkhúʼ, mbi̱jua̱ sta̱wu̱nʼ ga̱jma̱a̱ pantaliúnʼ dí nithu. Bi̱ naʼthúún xa̱bu̱ náa matri̱gi̱i̱n ni̱jkha̱ kañúún ga̱jma̱a̱ niʼthúnʼ maʼgúnʼ náa níjniúu mbáa a̱ʼgú nikhi̱i̱ bi̱ ninindxu̱u̱ májáanʼ xa̱bu̱ ga̱jma̱á ni̱ndxu̱ʼ ga̱jma̱a̱ nimbáyuʼ maxkamaa texto dí naʼthí bi̱ naxná discurso. Índo̱ niguámbá reunión, niʼniún tsiánguá índo̱ ndi̱yo̱o̱ dí xúgínʼ niguwáʼ guráxu̱ún ga̱jma̱a̱ májánʼ. Mbáa xa̱biya̱ niʼthúnʼ maʼgá náa goʼwóo mu maʼthúnʼ itháan ga̱jma̱a̱ numuu Biblia. Numuu rí xóó na̱nguá niguámboʼ nigúxnuu xúgíʼ Biblia ikha jngó ni̱thu̱u̱n: “Matha̱a̱n má aʼkue̱ índo̱ gáxtáá xawii”. Mú ni̱jkhá má xúʼko̱ reunión.

Nguáthá xmáná nda̱wa̱á ni̱jkhá náa goʼwóo xa̱bu̱ buʼko̱, ikhaa niriʼña̱a̱ graxe̱ dí nigúʼdoʼ ga̱jma̱a̱ numuu Biblia. Mbá xmáná nda̱wa̱á nixnúʼ mbá bolsa kajtíí xtíin dí mitsaanʼ. Niʼthúnʼ dí xtíin rúʼko̱ ndrígóo mbá xa̱bu̱ bi̱ kraʼaa náa guʼwá e̱jua̱nʼ numuu rí naʼnimbánuu ikha dí naʼthí náa Biblia dí gíʼmaa maʼndún kuñúún eʼwíinʼ ga̱jma̱a̱ dí táʼga náa guerra (Is. 2:4; Juan 13:34, 35). Ikhú ni̱jkhánú ndi̱yo̱o̱ dí nixkamaa dí xtáá raʼyáʼ: dí maxkamiin xa̱bu̱ bi̱ nunimbánii ikha dí naʼthí náa Biblia. Nánguá nindoʼ maxkamaa mbá ku̱ba̱ʼ mitsaanʼ dí rígá náa tapa̱ iyaʼ, nindoʼ manigájmaa itháan Biblia. Ikha jngó niraʼwíí matangaán náa Países Bajos.

NDAʼYÁAʼ ÑAJUNʼ

Ni̱jkhá ratsi̱ji̱ má xúʼko̱ carro mu matsimuʼ xúʼkhíin mbá a̱jkhu̱ mbiʼi, asndu ni̱ʼkhánúʼ náa Groninga mbá xuajen dí rígá náa Países Bajos. Ikhí niniminaʼ mbaʼyáaʼ ñajunʼ mani mu makuiʼtsu. Ni̱jkhá gáʼyáaʼ ñajunʼ náa mbá carpintería, ikhí nixnúʼ mbá i̱yi̱i̱ʼ náa mariʼña̱a̱ tikhu graxe̱ ga̱jma̱a̱ ikhí na̱ʼkha̱ mbá graxe̱ náa naʼthí xkáʼnii religión ni̱ndxu̱ʼ. Ikhúún niniraʼmáʼ: “Testigo de Jeobá”. Índo̱ niguxnuu i̱yi̱i̱ʼ rúʼko̱ xa̱bu̱ bi̱ nixnuʼ, ndi̱yo̱o̱ dí niriʼkhu̱u̱ xóo eʼni inuu ga̱jma̱a̱ niʼthúnʼ: “Matha̱a̱n má aʼkue̱”. Mú nditháan táʼthúnʼ.

Náa i̱mba̱ carpintería niraxu̱u̱n bi̱ ndrígu̱ún ikhí á mu nda̱ñúunʼ tsáa mambáñún. Ikhaa niraxuʼ á mu gúʼdoʼ certificado dí ni̱jkhá escuela o i̱yi̱i̱ʼ náa naʼthí xóo niñajunʼ náa i̱mba̱ ñajunʼ dí nigúʼdoʼ. Ikhú ni̱thu̱u̱n dí nini májáanʼ mbá barco dí xajpa. Asndu niʼniuʼ tsiánguá índo̱ niʼthúnʼ: “Ma̱ndoo matagíʼdi̱i̱ matiejunʼ wakhííʼ má rígi̱, mú i̱ndó nandoʼ dí xátaʼyáʼ nimbá xkujndu náa taller, numuu rí ni̱ndxu̱ʼ testigo de Jeobá ga̱jma̱a̱ ndayamajkhuu ikha dí na̱ʼkha̱ náa Biblia”. Ikhú ni̱thu̱u̱n mangúún: “¡Ikhúún ma̱ngaa!”. Mú índo̱ ndiʼyoo dí mbi̱jua̱ tátsiunʼ ga̱jma̱a̱ stawunʼ, niʼthúnʼ: “Masngáa ga̱jma̱a̱ numuu Biblia xúʼko̱ rúʼ”. Ga̱jma̱a̱ nadxuu a̱jkiu̱nʼ nigruigú dí maʼsngóʼ. Ikhú nikro̱ʼo̱ʼ ndíjkha dí taxtrígu̱ún náa i̱mba̱ ñajunʼ numuu rí Jeobá má ndaʼyoo ndiéjunʼ nindoʼ (Sal. 37:4). Niñajunʼ náa carpintería ndrígóo ndxájulú buʼko̱ ga̱jma̱a̱ niʼsngóʼ ga̱jma̱a̱ numuu Biblia mbá tsiguʼ, índo̱ niʼni enero tsiguʼ 1974 nijngúnʼ iyááʼ.

NIXKAMAA DÍ MAGIʼDOO NUMUU XÓO MAXTÁÁ

Mbá gu̱nʼ nda̱wa̱á, ni̱jkhá i̱mba̱ kamba̱a̱ dí niʼni maxtáá gagi wéñuʼ ikhaa ninindxu̱u̱ índo̱ ninindxu̱ʼ precursor. I̱mba̱ gu̱nʼ nda̱wa̱á ni̱jkhá gáxtáá i̱mba̱ xuajen dí mbiʼyuu Ámsterdam mu mayambáá náa mbá grupo chíʼgíiʼ dí ndiʼkhún nigi̱ʼdu̱u̱ ndiwíin náa nuthi xtílóo. Nidxuu wéñuʼ a̱jkiu̱nʼ maxna̱ estudio náa ajngáa xtílóo ga̱jma̱a̱ portugués. Mayo tsiguʼ 1975, nithu̱nʼ mani̱ndxu̱ʼ precursor especial. ¡Ra̱ʼkhá tháán nagui̱i̱!

Mbá mbiʼi mbáa precursora especial mbiʼyuu Catharina ni̱jkha̱ náa reunión dí niguáʼdááxu náa ajngáa xtílóo mu maʼthúxu ga̱jma̱a̱ numuu mbáa a̱ʼgu̱ bi̱ na̱ʼkha̱ náa Bolivia bi̱ naʼnigajmaa Biblia. Catharina ga̱jma̱a̱ ikhúún nitaxu dí muniraʼmáʼ carta inuxuʼ mu xúʼko̱ muniʼnumijnáxu itháan májánʼ, tájyúuʼ má ndiya̱a̱xu dí kuaʼdááxu ikháá meta. Nidamijnáxu tsiguʼ 1976 ga̱jma̱a̱ ninindxu̱xuʼ precursores especiales asndu 1982, índo̱ niniuxu invitar mu̱ʼguáxu náa clase 73 ndrígóo Galaad. Niʼniuxu tsiánguá ga̱jma̱a̱ nidxuxu wéñuʼ dí nixuʼnguánʼ mu̱ʼguáxu náa África Oriental. Nikuwáánʼxu mbá witsu tsiguʼ náa Mombasa (Kenia). Tsiguʼ 1987 nixuʼnguánʼ muʼguáxu náa Tanzania náa ndiʼkhún nithi xa̱bu̱ ñajunʼ dí ma̱ndoo majuiʼtáraʼa. Ikhí nikuwáanʼxu mbá 26 tsiguʼ, nda̱wa̱á nitangáanʼxu náa Kenia.

Rí mumbáñunxu xa̱bu̱ bi̱ kúwá náa África Oriental muniʼnuuʼ dí gajkhun dí na̱ʼkha̱ raʼthí náa Biblia niʼni rí maxtáá gagi wéñuʼ gajmuʼ a̱ʼgiu̱ʼ.

Rí mumbáñunxu xa̱bu̱ gíníi muniʼnúnʼ dí gajkhun dí na̱ʼkha̱ náa Biblia niʼni rí makuwáanʼxu tsímáá wéñuʼ. Mbá xkri̱da, timbáa bi̱ nisngóo náa Mombasa ninindxu̱u̱ mbáa xa̱biya̱ bi̱ nixkamaa náa nataráʼa. Ni̱xnu̱u̱ a̱jma̱ revista ga̱jma̱a̱ ikhaa niʼthúnʼ: “Índo̱ gámbóʼ ragúxnuu ndiéjunʼ gáni rá.” I̱mba̱ xmáná nda̱wa̱á nigíʼdi̱i̱xu ninigajmaa ga̱jmu̱ʼ libro dí mbiʼyuu Usted puede vivir para siempre en el paraíso en la Tierra, rí ndiʼkhú nigájnuu náa ajngáa suajili. Ikhaa nijngúun iyááʼ mbá tsiguʼ nda̱wa̱á ga̱jma̱a̱ ninindxu̱u̱ precursor regular. Asndu má nákha ikhú, ikhaa ga̱jma̱a̱ a̱ʼgiu̱u̱ nimbañúún itháan dí maʼni 100 xa̱bu̱ bi̱ muxnaxímíjná náa Jeobá ga̱jma̱a̱ majngún iyááʼ.

Gajmuʼ Catharina ndiya̱a̱xu xú káʼnii Jeobá naʼni tsajkurámiinʼ xa̱bi̱i̱ índo̱ naʼni rí magiʼdoo numuu rí xóo makuwá.

Índo̱ ni̱jkhánú nikro̱ʼo̱ʼ ndíjkha rí kuwáánʼ, niku̱mu̱ʼ xóo xa̱bu̱ bi̱ naʼtsingaa bi̱ nixkamaa mbá perla kiejunʼ ga̱jma̱a̱ niʼni xó má eʼngo̱o̱ mu maʼtsi (Mat. 13:45, 46). Nindoʼ mambáñún eʼwíinʼ mbuyáá ndíjkha rí phú kuwáánʼ. Ikhúúnʼ gajmuʼ a̱ʼgiu̱u̱ bi̱ nandoʼ ka̱yo̱o̱ wéñuʼ, ndi̱ya̱a̱ ga̱jma̱a̱ i̱du̱xu xú káʼnii eʼni tsajkurámiinʼ xa̱bi̱i̱ Jeobá índo̱ naʼni rí magiʼdoo numuu rí xóo makuwá.