Skip to content

Skip to table of contents

MAKANI AAKULUULA

Kuyandaula Buumi Bulaampindu

Kuyandaula Buumi Bulaampindu

NOTWAKALI mubwato akati ka Lwizi lwa Mediterranean, ndakagambwa kapati kujana kuti bwato bwangu mbondakali kubelesya kuzwa kainda bwakali kunjizya maanzi manji kapati. Mpoonya kwakaboola guwo pati. Ndakayoowa kapati akupaila kwaciindi cakusaanguna kakwiindide myaka minji kuzwa ciindi nondakapailide. Mbuti mbondakalijana mubukkale oobu? Amuleke ndimulwiide kuzwa kumatalikilo.

Nondakajisi myaka iili ciloba, mukwasyi wesu wakali kukkala ku Brazil

Ndakazyalwa mu 1948 kucisi ca Netherlands. Mwaka wakatobela, mukwasyi wesu wakalongela ku São Paulo, Brazil. Bazyali bangu bakali basungu kapati kubukombi, alimwi mbuli mukwasyi lyoonse twakali kubala Bbaibbele twamana kulya cilalilo. Mpoonya mu 1959 twakalonga alimwi kuunka ku United States, aboobo twakatalika kukkala mudolopo lya Massachusetts.

Bataata bakali kubeleka canguzu kutegwa baulanganye kabotu mukwasyi wesu imwakali bantu bali lusele. Bakabeleka milimo iindene-indene kabali musambazi weendeenda, kupanga migwagwa alimwi akulanganya makwebo aakkampani yandeke. Toonse mumukwasyi twakakkomana kapati ciindi bataata nobakanjila mulimo kukkampani yandeke nkaambo cakatupa coolwe cakuunka kumasi manji.

Nindakali kusekondali, kanji-kanji ndakali kulibuzya kuti, ‘Ncinzi ncondiyoocita ndaakukomena?’ Beenzuma bamwi bakasala kuunka kuyunivesiti, kakuli bambi bakanjila mulimo wabusikalumamba. Pele mebo tiindakali kuuyanda mulimo wabusikalumamba akaambo kakuti tiindakali kwaayanda mazwanga alimwi buya ankondo. Ndakasala kuunka kuyunivesiti kutegwa nditanjili mulimo wabusikalumamba. Pele kuzwa ansi amoyo, ndakali kuyanda kugwasya bantu, nkaambo ndakali kuyeeya kuti eeci cakali kuyoondipa kuba abuumi bulaampindu ncobeni.

BUUMI BWAKUYUNIVESITI

Kwamyaka minji, ndakali kuyandaula buumi bulaampindu

Kandili kuyunivesiti, kwiiya makani aamba zyasayaansi yazilengwa zyabantu kwakali kundikkomanisya kapati, mbwaanga ndakali kuyandisya kuzyiba mbobwakatalika buumi. Twakayiisyigwa makani aakusanduka alimwi bamayi bakali kuyanda kuti katwaasyoma kuti ngamasimpe. Pele kulindime bupanduluzi bumwi tiibwakali kulimvwisya alimwi bwakali kuyanda kwiile kusyoma kakunyina bumboni, calo citeendelani anzila zibelesyegwa musayaansi.

Muziiyo nzyondakali kwiiya, tiitwakali kuyiisyigwa njiisyo ziluleme zijatikizya ciluzi acitaluzi. Muciindi caboobo, twakali kuyiisyigwa kucita kufwumbwa ncotukonzya kutegwa tucikonzye kupasa. Ndakali kukkomana kuyanzana abalongwe kumapobwe alimwi akusoleka kubelesya misamu iikola, pele lukkomano oolo lwakali lwakaindi buyo kasyoonto. Aboobo ndakali kulibuzya kuti, ‘Sena mubwini oobu mbobuumi bulaampindu?’

Aciindi eeco, ndakalongela ku Boston akutalika kwiiya kuyunivesiti yamudolopo eelyo. Kutegwa ndijane mali aakubbadela kucikolo, ndakali kubeleka twajala zikolo, aboobo kumulimo, ndakaswaangana aumwi wa Bakamboni ba Jehova kwaciindi cakusaanguna. Mubelesima ooyu wakabandika andime kujatikizya businsimi bwaamba “ziindi zili ciloba” ibujanika ku Daniele caandaano 4 akundipandulwida kuti tupona kuciindi camamanino. (Dan. 4:13-17) Cakufwambaana ndakabona kuti, ikuti naa ndazumanana amibandi eeyi alimwi akwiibikkila maano, ndakali kuyandika kucinca bukkale bwangu. Aboobo ndakatalika kucita zyoonse nzyondakali kukonzya kutegwa ndeelebe mubelesima ooyu.

Kuyunivesiti, ndakali kwiiya ziiyo izyakali kuyoondigwasya kuti ndilibambile kuyoobeleka mulimo wakulisungula ku South America. Ndakali kuyeeya kuti kugwasya bamwi kwiinda mukubacitila milimo mibotu kwakali kuyoondigwasya kuba abuumi bulaampindu. Pele ndakabona kuti nouba mulimo ooyu kunyina nowakapa buumi bwangu kuba ampindu. Aboobo ndakatyompwa kapati akucileka kwiiya.

KUYANDAULA BUUMI BULAAMPINDU KWAKAZUMANANA MUMASI AAKULAMFWU

Mu May 1970, ndakalongela ku Amsterdam, ku Netherlands, kuyoonjila mulimo mukkampani yandeke oomo mobakali kubeleka bataata. Akaambo kamulimo ooyu, ndakali kweenda kapati akuswaya masi aamu Africa, America, Europe, alimwi aku Asia. Pele tiilyakalampa, ndakabona kuti kufwumbwa cisi nkoowunka, boonse bakajisi mapenzi mapati alimwi kunyina iwakali kulibonya kuti ulakonzya kwaamana. Lino ndakacili kuyanda kuzuzikizya cintu cimwi ciyandika kapati mubuumi bwangu. Aboobo ndakayeeya kujokela ku United States alimwi akuzumanana kwiiya kuyunivesiti njiyona yaku Boston.

Nokuba boobo nondakapiluka kucikolo, tiilyakalampa pe, ndakabona kuti ziiyo zyakuyunivesiti tiizyakali kundigwasya kujana bwiinguzi buli boonse kumibuzyo yangu kujatikizya buumi. Tiindakazyi cakucita, aboobo ndakalomba lulayo kuli umwi wabamayi bangu syaazibwene musayaansi yazilengwa zyabantu. Wakandigambya kapati ciindi naakandiingula kuti: “Nkaambo nzi ncozumanana kwiiya? Ino kucileka buyo?” Bwiinguzi bwakwe bwakandisika amoyo. Aboobo ndakacilekela limwi kwiiya kuyunivesiti.

Mbwaanga ndakacili kulimvwa kuti buumi bwangu bwakanyina mpindu, ndakanjila kabunga ikatakali kuzumina zilengwa zyabantu alimwi ikakali kulibonya kuti kasumpula luumuno aluyando. Mebo abalongwe bamwi twakeenda mu United States moonse kusikila ku Acapulco, ku Mexico. Twakali kukkala aabantu ibatakali kuzumina zilengwa zyabukkale izyali kutobelwa lyoonse alimwi ibakali kulibonya kupona buumi bunyina mapenzi naa kulibilika. Pele kwiinda mukupona ambabo, kalitanalampa ndakazyiba kuti bukkale bwabo tiibwakali kupa buumi bulaampindu naa kuleta lukkomano lutamani. Muciindi caboobo, ndakabona kuti bwakazwide kutasyomeka.

KUYANDAULA KWAKAZUMANANA MUBWATO

Antoomwe amweenzuma, ndakali kuyandaula nsumbu mbotu

Aciindi eeco, ndakatalika alimwi kuyeeya makanze ngondakajisi nondakacili mwana. Ndakali kuyanda kweenda mulwizi, kandili walupati-pati, ikutali sikweenzya bwato. Nzila ilikke mbondakali kukonzya kucita boobo, nkwiinda mukuba abwato bundigeme. Mbwaanga mweenzuma Tom awalo wakajisi makanze aakozyenye, twakasala kweenda antoomwe mubwato kuzinguluka nyika yoonse. Ndakali kuyanda kujana nsumbu mbotu nkondakali kukonzya kukkala cakwaanguluka kakunyina kweendelezyegwa amilawo yabukkale.

Mebo aba Tom twakaunka ku Arenys de Mar, kufwaafwi adolopo lya Barcelona, ku Spain. Ookuya twakaula bwato bulampa mamita aali 9.4, ibwiitwa kuti Llygra. Twakatalika kububambulula bwato busyoonto oobu kutegwa katucikonzya kweenda kabotu mulwaanje. Mbwaanga tiitwakabindide kusika nkotwakali kuunka, twakaigusya njini akubelesya busena oobu kuyobola maanzi manji aakunywa. Kutegwa bwato kabucikonzya kweenda kabotu muzito zisyoonto, twakabikka zyakukwasuzya mato zyobilo acimwi kacilampa mamita osanwe. Mpoonya twakatalika lweendo lwesu kuunka ku Seychelles, mu Indian Ocean (Lwaanje lwa India.) Makanze eesu akali aakweenda kunkomwe ya Africa nkoili kumbo alimwi akuzinguluka busena bwiitwa kuti Cape of Good Hope, ku South Africa. Twakali kubelesya nyenyeezi, mamaapu, mabbuku alimwi azibelesyo zimwi zitakatazyi kubelesya kutegwa zitugwasye kutobela nzila iiluzi. Ndakagambwa kapati mbotwakali kwaazyiba masena aagaminide mpotwakali kweendela.

Pele kakutanainda ciindi, twakazyiba kuti bwato bwakaindi oobu mbotwakali kubelesya tiibwakali kuyoocikonzya kweenda mulwaanje. Muwoola limwi alimwi, bwakali kunjizya maanzi aasika kumalita aali 22. Kweelana ambokwaambwa kumatalikilo, nokwakaboola guwo pati ndakayoowa akupaila kwaciindi cakusaanguna kakwiindide myaka minji, akusyomezya Leza kuti, ikuti naa tufwutuke, ndiyoosolekesya kumuzyiba. Guwo eelyo lyakacileka, aboobo ndakacizuzikizya cisyomezyo cangu.

Ndakatalika kulibala Bbaibbele notwakali mulwizi. Amweezeezye buyo mbocakali kukkomanisya katukkede mubwato akati ka Lwizi lwa Mediterranean, katuzingulukidwe amisyobo yanswi iindene-indene alimwi akucikonzya kulanga kubusena buli kulamfwu. Ciindi camasiku, ndakali kukkomana kulanga mulalabungu uutegwa Milky Way akusinizya kuti nkwali Leza uubabikkila maano bantunsi.

Nokwakainda nsondo zili mbozibede, twakasika kucito ku Alicante, Spain, ooko nkotwakasoleka kusambala bwato kutegwa tuule buli kabotu. Tacigambyi kuti cakakatazya kujana uukonzya kuula bwato bwakaindi, ibutajisi njini alimwi ibunjizya maanzi. Pele kulubazu lumwi, cakali ciindi cibotu cakubala Bbaibbele.

Akaambo kakuba aciindi cinji cakulibala Bbaibbele, ndakatalika kubona kuti ndibbuku lijisi malailile aakonzya kutugwasya kukkomana mubuumi. Cakandikkomanisya kapati kubona Bbaibbele ncolyaamba munzila iisalede kujatikizya kupona buumi buli kabotu, bwakulilemeka alimwi ndakalibuzya ikaambo bantu banji, kubikkilizya andime buya, ncobalyaamba kuti Mbanakristo kakuli tabazitobeli nzyolyaamba.

Ndakalikanzide kubweza ntaamu ziyandika kutegwa ndisalazye bukkale bwangu, aboobo ndakacileka kubelesya misamu iikola. Ndakali kulyaambauzya kuti kweelede kuti nkobali bantu bapona kweelana azyeelelo zisumpukide zyamu Bbaibbele zyakulilemeka, aboobo ndakali kuyanda kuswaangana ambabo. Kwaciindi cabili, ndakapaila kulomba Leza kuti andigwasye kubajana.

KUYANDAULA BUKOMBI BWAKASIMPE

Kulindime cakali kulibonya kuti ncabusongo kubulanga-langa bukombi boonse kusikila ndabujana bwakasimpe. Nondakali kweenda mumigwagwa yamu Alicante, ndakabona zikombelo zinji. Pele akaambo kakuti bunji bwanzizyo zyakajisi mituni, cakali cuuba-uba kuzyiba kuti tazikonzyi kuba bukombi bwakasimpe.

Bumwi buzuba mu Nsondo kumazuba, ndakali kumbali acilundu cilangene acito, kandibala lugwalo lwa Jakobo 2:1-5, ilucenjezya kujatikizya lusalululo kwiinda mukubikkila maano kubavwubi. Nondakali kujokela kubwato bwesu, ndakainda abusena bwakali kulibonya kuti mbwakukombela ibwakajisi cikwankwani atala amulyango icakalembedwe kuti: “Ŋanda ya Bwami ya Bakamboni ba Jehova.”

Ndakalyaambauzya kuti, ‘Ndeelede kubasunka bantu aaba. Tulabona mbobatiinditambule.’ Aboobo ndakanjila mu Ŋanda ya Bwami kanditasamide mabbusu, kandijisi malezu alimwi kandisamide bulukwe bwajini budonkokede. Sikugwasyilizya wakanditola akunditondezya aakukkala afwaafwi amukaintu uucembeede ooyo caluzyalo iwakandigwasya kujana magwalo ngaakali kwaamba mwaambi. Nowakamana muswaangano, cakandigambya kubona luzyalo ndobakatondezya boonse ibakaboola kundaanzya. Mwaalumi umwi wakanditamba kuŋanda yakwe kutegwa tukabandike, pele mbwaanga tiindakaningalimana kulibala Bbaibbele, ndakamwaambila kuti, “Ndiyakwaamba ndaakulibambila.” Aciindi eeco, ndakatalika kujanika kumiswaangano yoonse.

Nokwakainda nsondo zili mbozibede, ndakamuswaya mwaalumi ooyo alimwi wakayiingula mibuzyo yangu yamu Bbaibbele. Nokwakainda nsondo yomwe, wakandipa cibbeeke cakazwide zisani zibotu kapati. Wakandaambila kuti mukamwini zyakusama eezyo wakali muntolongo akaambo kakutobela mulawo wamu Bbaibbele wakuyandana akutaiya limbi nkondo. (Is. 2:4; Joh. 13:34, 35) Lino ndakasinizya kuti ndakacijana ncondakali kuyandaula, nkokuti bantu ibatobela ncolyaamba Bbaibbele cakusalazya kujatikizya kuba abukkale bubotu alimwi akulilemeka. Makanze aangu lino akacinca, muciindi cakuyandaula nsumbu iili mbuli paradaiso, ndakali kuyanda kwiiya Bbaibbele akulimvwisya. Aboobo ndakajokela ku Netherlands.

KUYANDAULA MULIMO

Cakanditolela mazuba one kutegwa ndeende kusika kudolopo lya Groningen, ku Netherlands. Ookuya ndakeelede kujana mulimo kutegwa ndicikonzye kupona. Kubusena bumwi nkondauka kuyooyandaula mulimo, ndakapegwa pepa lyakajisi mibuzyo alimwi mubuzyo umwi wakali kujatikizya bukombi bwangu. Ndakalemba kuti, “Ndili umwi wa Bakamboni ba Jehova.” Ciindi sikulemba mulimo naakabala, ndakabona busyu bwakwe bwakacinca. Wakati, “Ndiyoomwiita.” Pele kunyina naakacita boobo.

Kubusena bumbi, ndakabuzya mukamwini mulimo ikuti naa wakali kuyanda babelesi. Wakalomba kuti nditondezye madipuloma alimwi amagwalo aatondezya milimo imwi njondakabeleka musyule. Ndakamwaambila kuti ndakali kubeleka mulimo wakubambulula bwato bwamapulanga. Cakandigambya ncakuti, wakaamba kuti, “Ulakonzya kutalika sunu kumazuba, pele kuli cintu cimwi ncoyelede kutobela. Tandiyandi kuti ukalete mapenzi aali woonse aano amulimo nkaambo mebo ndili umwi wa Bakamboni ba Jehova alimwi ndipona kweelana anjiisyo zyamu Bbaibbele.” Aboobo ndakagambwa kapati akwiingula kuti, “Andime ndili umwi wabo!” Cakutadooneka, akaambo kakuti ndakajisi masusu malamfwu alimwi amalezu, wakati, “Nkokuti ndilatalika kwiiya Bbaibbele anduwe.” Calukkomano, ndakazumina. Lino ndakakabona kaambo uulya wakusaanguna ncaatakanditumina. Jehova wakandipa nzyouyanda moyo wangu. (Int. 37:4) Ndakabeleka amukwesu ooyo mwaka omwe. Aciindi eeco, wakali kundiyiisya Bbaibbele, mpoonya ndakabbapatizyigwa mu January 1974.

KUMAMANINO, NDAKABUJANA BUUMI BULAAMPINDU

Nokwakainda mwezi omwe, ndakatalika mulimo mupya, nkokuti mulimo wabupainiya, ooyo iwakandipa kukkomana kapati. Mwezi wakatobela, ndakalongela ku Amsterdam kuyoogwasyilizya kabunga kapya ikakali kubelesya mwaambo waci Spanish. Eelo kaka cakali kukkomanisya kapati kusololela ziiyo zya Bbaibbele muci Spanish alimwi aci Portuguese! Mu May 1975, ndakapegwa coolwe cakubeleka kandili mupainiya waalubazu.

Bumwi buzuba, mupainiya waalubazu wazina lya Ineke, wakaboola kumuswaangano wesu waci Spanish kutegwa ngobakali kwiiya limwi Bbaibbele muci Bolivia azyibane abakwesu abacizyi. Mebo aba Ineke twakasala kuti tuzyibane kabotu kwiinda mukulembelana magwalo, eeco mukaindi kasyoonto icakatondezya kuti twakajisi mbaakani zikozyenye. Twakakwatana mu 1976 akuzumanana kubeleka katuli bapainiya baalubazu, kusikila mu 1982 ciindi notwakatambwa kucikolo ca Gileadi canamba 73. Eelo kaka twakagambwa akukkomana kapati notwakatumwa ku Africa nkoili Kujwe, ooko nkotwakabeleka myaka yosanwe mudolopo lya Mombasa, ku Kenya! Mu 1987, twakatumwa ku Tanzania, ooko mulimo wesu nkowakazwide aakuzumizyigwa. Twakabeleka ooko myaka iili 26 katutanapiluka ku Kenya.

Kugwasya bantu bamu Africa nkoili Kujwe kwiiya kasimpe kamu Bbaibbele, kwandiletela lukkomano lunji mebo abakaintu bangu

Kugwasya bantu babombe kwiiya kasimpe kamu Bbaibbele kwapa kuti buumi bwesu bube ampindu. Mucikozyanyo, sikwiiya Bbaibbele wangu wakusaanguna ku Mombasa, mwaalumi ngondakaswaanganya mubukambausi bwakubuleya. Nondakamupa mamagazini obilo wakati, “Ndaakumana kwaabala, ncinzi ncondeelede kucita?” Nsondo yakatobela twakatalika kwiiya Bbaibbele kubelesya bbuku lyakuti, Mulakonzya Kupona Kukabe Kutamani mu-Paradaiso Anyika, ilyakazwide akumwaigwa mumwaambo waci Swahili. Nokwakainda mwaka omwe, wakabbapatizyigwa akuba mupainiya waciindi coonse. Kuzwa ciindi eeco, walo amukaintu wakwe bagwasya bantu batandila ku 100 kulyaaba akubbapatizyigwa.

Mebo aba Ineke twalibonena Jehova mbwabalongezya babelesi bakwe abuumi bulaampindu

Ciindi cakusaanguna nondakazyiba kaambo ncotuponena, ndakalimvwa mbuli musambazi weendeenda iwakajana ngale yaalubazu, iwatakali kuyanda kwiilekezya. (Mt. 13:45, 46) Ndakali kuyanda kubelesya buumi bwangu kugwasya bantu kuzyiba mpindu yabuumi. Mebo amukaintu wangu uuyandwa, twalibonena Jehova mbwabalongezya bantu bakwe abuumi bulaampindu.