Exeni ambe enga jataka

Índisi jimbo nirani

EKSPERIENSIA

Jirinhaxapka néna tsípikua jingoni irekani

Jirinhaxapka néna tsípikua jingoni irekani

ENGANI mari Mediterráneurisï jámani japka, exespka eska juchiiti barku sapichurhu kánikua itsï inchaxapka. Jimajkani úndaspti uinhamu janini, kánikua chéspka ka úndaspka kómarhini, ambe ma enga desde iónisï no ueenga. Jurajkuksïni aianguni sánderu juchiiti ambeeri ka andisïni ini barkurhu jatarini japi.

Engani siete uéxurhini jatiripka, enga juchiiti familia ka ji Brasil irekapka.

Andajpenuspka Países Bajos 1948 ísï. Ka ma uéxurhini tátsekua juchiiti familia mótsispti São Paulo, jini Brasil. Juchiiti taatichaksï kánikua nirasïrendi iglesiarhu ka p’indespkachi iámindu familia arhintani Bibliani engachi na kʼamareenga senarini. Ka 1959 jimbo, ménderuchi máteru paisirhu mótsispka, Estados Unidos niraspkachi jini Massachusetts.

Ochuespkachi juchaari familiarhu ka juchiiti taati kánikua ánchikuarhisïreendi parajtsïni úni kuidarini. Uánikua uéxurhinichani jimbo mámaru ambe úspti: ánchikuarhispti xanharuecharhisï atarantani jámani ambe ma, karreterechani uántani ka aeropuerturhu ma. Iáminduechachi kánikua tsitisïreenga eska ima aeropuerturhu ánchikuarhipiringa, jimbokachi úsïreenga uápurisï nirani.

Engani tumbiipka, someni kurhamarhikuarhisïreenga ambe uékasïreeni úni engani sánderu kʼéripiringia. Máru juchiiti amiguechaksï unibersidadirhu inchaspka ka máteruksï ejersiturhu inchaspti. Peru ji no uékasïreenga ejersiturhu inchani jimbokani no tsitisïreenga arhijperani ka menusi uarhiperani jámani. Ísï jimbo erakuspka unibersidadirhu nirani para no serbisiu militari úni. Peru ambe engani ji uékeenga úni jindeespti k’uiripuechani jarhuatani, jimbokani exesïrenga eskani ísï úpiringa tsípikua jingoni irekani.

NA ENGANI IREKENGA ENGANI UNIBERSIDADIRHU NIRENGA

Uánikua uéxurhini jirinhaska néna tsípikua jingoni irekani.

Unibersidadirhu tsitisïreenga antropolojieri ambe, jimboka uékasïreenga míteni néna ueenaspi jarhani tsípikua. Jorhentpirichaksï jorhentpisïrendi ebolusioniri ambe ka uékasïrendiksï eskachi jakajkupiringa eska i ambe meru ísïiska. Peru máru ambe engaksï jorhentpienga no terukuntasïreendi máteru ambe jingoni engaksï jorhentpienga ka uékasïrendiksï eskani jakajkupiringa nájkirukaksï no úpiringa xarhatani eska i ambe ísïispka.

Klasecharhu engani nireenga no jorhentpinhasïreendi ambe sési jarhaspi ka ambe nómbe, sánderu sési, eskachi jatsispka para ambe uéjki úni parajtsïni sési nichepiringa unibersidadirhu. Tsípini p’ikuarherasïreenga engani juchiiti amiguecha jingoni kʼuínchikuecharhu nireenga ka droga ambe úrani, peru no ióni tsípini p’ikuarherasïreenga. Kurhamarhikuarhisïreenga sini ísï irekani meru jindeepti sési irekani.

Imani tiempu jimbo, mótsispka Boston, jima ménderu unibersidadirhu inchantaspka. Parani úni maiampini, ánchikuarhisïrenga jiáni enga bakasioni jarhenga, ka jima mítespka Jeobaeri testiguni ma. Ánchikuarhitarhu anapu kompanieru máespti engareni aiangupka profesieri siete tiempuecheri ambe, enga Daniel kapitulu 4 jimbo jaka ka aiangusptireni eskachi últimu jurhiatikuecha jimbo irekaxapka (Dan. 4:13-17). Kuenta íntskukuarhespka eska engani seguiripiringa uandontskuarheni imani jingoni Biblieri ambe ka jakajkuni ambe engareni jorhendeenga jatsipiringa para mójtakuni juchiiti irekuani. Ísï jimbo jánguarhintasïreenga no uandontskuarheni imani jingoni.

Unibersidadirhu, erakuaspka máru klasichani para listu jarhani ka úni nirani jarhuajpeni América del Sur. Eratsesïreenga eska k’uiripuechani jarhuatapariani, úpiringa tsípikua jingoni irekani. Peru tátsekua exespka eska i ambe no úsïreenga eskani tsípikua jingoni irekapiringa. Ini ambe jingoni no sési p’ikuarheraspka ka jurajkuspka unibersidadini jiáni engani kʼamarani jámeengia semestri.

JIRINHAXAKA TSÍPIKUA JINGONI IREKANI MÁTERU NANISÏ

Maiuni 1970 jimbo, mótsispka Ámsterdam (Países Bajos) parani imani mismu aeropuerturhu ánchikuarhini enga juchiiti taati ánchikuarhienga. Ini ánchikuarhitani jimbo, úspka uápurisï nirani ka miiuni uánikua paisichani engaksï África jaka, América del Norte, América del Sur, Asia ka Europa. Peru iámindu paisicharhu engani miiupka exespka eskaksï kʼérati uandanhiatecha jarhaspka ka eska no nema úpiringa sési peentaani. Nájkiruka ini ambe exepka, útasï uékasïreenga úni ambe ma para jarhuajpeni, jimbosïni kʼuanhatsentapka Estados Unidos ka ménderu inchantaspka imani mismu unibersidadirhu enga jini Boston jaka.

Peru kuenta íntskukuarhespka eska unibersidadirhu no exeantapiringa mókuntskuechani para imani kurhamarhikuechani engani jatsiapka tsípikueri ambe. Jimbokani no mítespka ambe úni, jarhuajperata kurhakuspka juchiiti maestruni enga Antropologieri ambe jorhentpienga. Ískuni pakaraspka engareni arhipka: “¿Ka andiresï seguirini jaki estudiarini? ¿Andiresï no jurajkujki unibersidadini?”. Úspka ambe engareni arhipka: jurajkuspka unibersidadini ka nóteru méni kʼuanhatsespka.

Ísï eguirisïreenga pʼikuarherani eskani ambe ma uétarhinchasïreenga, jimbosïni kúrhiapka hippiechani engaksï uandaenga eskachi jatsispka para uékperakua jingoni kámpini ka pínandikua jingoni irekani. Máru amiguecha ka ji Estados Unidos uératini niraspkachi asta Acapulco (México) raite jimbo. Irekaspkachi máteru hippiecha jingoni engaksï ísï xarhareenga enajkiksï no ma uandanhiatechani jatsiapi. Peru sóntku exespka eska na engaksï irekeenga no úsïreenga eskaksï tsípikua jingoni irekapiringa. Sánderu sési, exespka eskaksï uánikuecha no jurhimbitku jámasïreenga ka no sésiksï úni ambe ma.

SEGUIRISÏNGA JIRINHANI BARKU SAPICHURHU MA

Amigu ma jingoni, niraspka jirinhani isla ma enga sési jándepiringa.

Imani tiempu jimbo, ueenaspka miántani ambe engani uékeenga úni engani sapichuepka: uékasïreenga maricha jimbo jámani, no komueska marineru ma sino komueska kapitani ma. Ka parani úni ísï úni, jatsispka parani barku sapichuni ma jatsini. Ka jimboka juchiiti amigu ma enga Tom arhinhajka uékasïreenga májkueni ambe úni, tsimarhanchi niraspka barku sapichurhu ma iápurisï. Uékasïreenga exentani isla ma enga kánikua sési jándepiringa ka engakeni no nema arhipiringa ambe engari jatsipiringa para úni.

Tom ka ji niraspkachi Arenys de Mar, enga Barcelona (España) no iauani japka, jiminchi piáspka barku sapichu ma enga 9 metru ísï kʼépka (31 pies) ka enga Llygra arhinhenga. Arreglarispkachi máru ambe parachi úni nirani marirhisï. Jimbokachi no kókuanisï uékaxapka nirani, pʼitaspkachi motorini parachi úni patsani sánderu itsï para itsïmani. Ístuchi piáspka tsimani remuecha engaksï 5 metru ísï kʼépka (16 pies) parachi úni manatani barku sapichuni puertuecharhu engaksï sapirhapka. Ka jiájkani ueenaspka nirani Seychelles, engaksï oseanu Índikurhu jaka. Ambe engachi uékeenga úni jindeespti costa occidental África ísï nirani ka uirhipandani cabo de Buena Esperanza jini Sudáfrica. Exeasïrengachi jóskuechani ka úrasïrengachi mapechani, libruechani ka máteru ambe parachi úni exeni nani engachi ísï nireenga. Ískuni pakaraspka exeni engachi úpka míteni nani engachi japka.

Peru sóntkuchi exespka eska juchaari barku sapichu chkariri no úpiringa marirhu ísï nirani, barkurhu kánikua itsï inchasïreendi, ma ora jimbo 22 litru ísï (6 galones). Eskani na uandapkia ueenakuarhu, kʼéri janikuarhu ma kánikua chéspka ka úndaspka kómarhini, ambe ma enga desde iónisï no ueenga. Aiakuspka Tata Diosïni eska engachi no uarhipiringa, jánguarhintapiringa míteni imani. Nóteru xáni uinhamu janixaptia ka úspka ambe engani uandapka.

Ka jima mismu ueenaspka Bibliani arhintani. Eranhaska je na enga sési pʼikuarherakuarhipka juchiiti barkurhu uaxakatini jarhani mari Mediterráneurhisï, enga xarharenga kuruchecha engaksï káreenga, delfinecha ka na enga sési xarharenga iauanisï. Chúrikisï kánikuani tsitisïreenga exeni jóskuechani ka i amberini jakajkutarasïreendi eska jarhaska Tata Diosï ma enga uandanhiajka kʼuiripuechani jimbo.

Engachi na marirhisï jámapka máru semana ísï, niáraspkachi remariparini puertu de Alicante (España), nani engachi peerapka juchaari barku sapichuni para atarantani para piántani sánderu ambakiti ma. No fásilispti exentani nemani enga uékapiringa piántani barku sapichuni ma no motori jingoni ka enga itsï incheenga. Peru sési jarhaspti, jimbokani kánikua tiempu jatsispka para Bibliani arhintani.

Engani sánderu arhintenga Bibliani, sánderu exesïreenga eska libru máeska engajtsïni arhijka nénachi uaa tsípikua jingoni irekani. Ískurini pakataspti exeni na enga Biblia xáni sési uandajka eskachi jatsiska para ambakiti jángua ma jatsini ka kurhamarhikuarhisïreenga andisï xáni uánikua kʼuiripuecha engaksï uandajka eskaksï kristianueska, asta ji, nóksï újka ambe enga Biblia jorhentpijka.

Uandaspka eskani uánikua ambe mójtakupiringa juchiiti tsípikuarhu para sési jarhani, jimbosïni jurajkupka droga ambe úrani. Eratsespka eska jatsipiringa para jarhani kʼuiripuecha engaksï irekapiringa ísï eska Biblia na uandajka ka uékasïreenga exeantaani. Ka ménderu kómarhispka Tata Diosïni ka kurhakuspka eskarini jarhuatapiringa exeantani imani kʼuiripuechani.

JIRINHANTASÏNGA RELIJIONI JURHIMBITINI

Ueenaspka exeni iámindu relijionichani astakani exentapka relijioni jurhimbitini. Engani xanharani japka Alicante ísï, exeaspka uánikua relijionirhu anapu edifisiuechani ka jimbokaksï sáno iámindu jatsiaspka imajenichani, kuenta íntskukuarhespka eskaksï no relijioni jurhimbitiska.

Domingu ma inchatirisï, juáta jandukutini ma jarhaspka nani enga puertu xarharenga ka arhintaxapka Santiagu 2:1-5, nani enga arhijka eska no sési jarhaska sánderu sési kaani imeechani engaksï jatsikuarherika. Engani kʼuanhatsentani japka barkurhu, jimeesïsï nitamaspka nani enga ísï xarharenga eskaksï Tata Diosïni kómarhisïreenga. Puertarhu karhakua jarhasptiksï máru letrecha engaksï arhienga: “Kʼumanchikua Reinueri engaksï Jeobaeri testiguecha tánguarhijka”.

Jimajkani eratsepka: “Niuakani exeni, aberi nénajtsïni jiókaa i kʼuiripuecha”. Jimbosïni inchapka Kʼumanchikua Reinuerirhu sapatu no jukarini, tisïnharhitini ka pantaloni meskliieri jukarixapka enga karujtarhapka. Akomodadoririni pámbespti ka arhisptirini eskani uaxakapiringa jima enga uarhiiti ma japka enga kʼéripkia ka engareni sési kámapka, engareni jarhuatapka jirinhantani tekstuechani enga uandaenga ima enga arhijtsïkpini japka. Enga na kʼamarapkia tánguarhikua, ískuni pakaraspka exeni eska iámindu imeecha engajtsïni jupka uandajpani kánikuajtsïni sési kámaspka. Acheetirini ma pʼímarhispti imeo parachi Biblieri ambe uandontskuarheni. Peru jimboka nótki iámu arhintaxapka, arhispka: “Jíksïni arhiaka engani listu jauakia”. Ka seguirispka nirani tánguarhikuecharhu.

Máru semanecha tátsekua, niraspka imeeri acheetiri kʼumanchikuarhu engareni pʼímarhipka ka imarini mókuchintaspti kurhamarhikuechani engani jatsiapka Biblieri ambe. Ka ma semana tátsekua, íntskusptireni bolsa ma enga uinirini japka sési jásï takusï ambe. Aiangusptireni eska takusï acheetiri máespka enga ónhakata japka jimboka kurhajchasïrenga ambe enga Biblia uandajka para uékperani ka uarhiperani jámani (Is. 2:4; Juanu 13:34, 35). Iásï kʼóru exentaspkia ambe engani xáni jirinhantani japka: kʼuiripuechani engaksï irekajka ísï eska Biblia na uandajka. Nóteru uékasïrengia exentani isla ma enga sési jándepiringa sino sési jorhenguarhinia Bibliani. Jimbosïni ménderu kʼuanhatsentapka Países Bajos.

JIRINHASÏNGA ÁNCHIKUARHITA MA

Niraspka raite jimbo tʼámu jurhiani jimbo asta niárani Groninga jini Países Bajos. Ka úndaspka jirinhani ánchikuarhita ma parani úni irekani. Karpinteriarhu ma engani uékapka ánchikuarhini intsïnhaspka sïranda ma engani jatsipka para uininharhitani ka ma kurhamarhikua uandasïreendi eskani jatsikupiringa juchiiti relijionini. Karaspka: “Jeobaeri testigu”. Enga dueniu arhintapka, ménderueni xarhanharhispti. Ka arhisptirini: “Jíkeni uandajpaaka”. Peru no méni ísï úspti.

Máteru karpinteriarhu kurhamarhispka dueniuni sini uétarhinchasïreeni jarhuajperata. Imarini kurhamarhispti sini niraspka eskuelarhu ini ambe jorhenguarhini o sini ménisï ánchikuarhispia ini ambe. Arhispka eskani arreglarispka máru ambe barku sapichurhu ma chkariri. Ískuni pakaraspka engareni arhipka: “Uaakari i xatini ueenani, peru arhiakakeni ambe ma, no uékasïnga eska jauaka problema ambe taierirhu, jimbokani Jeobaeri testigueska ka janhanharhiasïnga ambe enga Biblia uandajka”. Ka ji arhispka: “¡Jíjtuni ísï!”. Peru enga exepka na engani xáni iórhatapka jauiri ka tixinharhini, arhisptirini: “Jiájkani, jorhendaakakini Biblieri ambe”. Tsípikua jingoni jiókuarhispka. Kurhanguspka andijtsïnisï no uandajpapi máteru ánchikuarhitarhu: Tata Diosï Jeobarini íntskuxapti ambe enga juchiiti mintsita sánderu tsitijka (Sal. 37:4). Ánchikuarhispka karpinteriarhu imani erachini jingoni ma uéxurhini. Ka imani tiempu jimbo jorhenguarhispka Biblieri ambe ka eneruni 1974 jimbo itsï atakuarhispka.

IÁSÏ KʼÓRUNI TSÍPIKUA JINGONI IREKAXAKA

Ma mesi tátsekua, ueenaspka prekursoriini ka i ambe úspti eskani kánikua tsípikua jingoni irekapiringa. Ísï tátsekua mótsispka Ámsterdam parani apoiarini grupu ma turhisï jimbo enga apenasi uénakuarhini japka. Kánikua sési pʼikuarherasïreenga jorhentpini Biblieri ambe turhisï ka portugués jimbo. Maiuni 1975 jimbo ueenaspka marhuani komu prekursori espesiali. ¡Xáni kʼéri kóntperata ma!

Ma jurhiani, prekursora espesiali ma enga Catharina arhinhajka niraspti tánguarhikuarhu ma jimbo turhisï jimbo parajtsïni presentarichini uarhiitini ma enga Bolivia anapueka enga jorhenguarhini japka Biblieri ambe. Catharina ka ji ueenaspkachi kartechani axatsperaani parachi sánderu sési mítperani, ka sóntkuchi kuenta íntskukuarhespka eskachi májkueni ambe uékasïreenga úni para Tata Diosïni marhuakuni. Tembuperaspkachi 1976 jimbo, ka prekursori espesialispkachi asta 1982 jimbo, jiáni jamberi engajtsïni pʼímarhipka Galaadi klase 73. Sésichi pʼikuarheraspka ka ískujtsïni pakataspti engajtsïni África Oriental axapka. Sinko uéxurhinchi marhuaspka Mombasa jini Kenia. Ka 1987 jimbo, axanhaaspkachi Tanzania, nani enga ma ueengia aianhpini. Jimachi jarhaspka 26 uéxurhini, ka tátsekuachi kʼuanhatsentaspka Kenia.

Jarhuataani África Oriental anapuechani, jorhenguarhini Biblieri ambe, úsïndi eska juchiiti uarhiiti ka ji kánikua tsípikua jingonchi irekaka.

Jarhuataani kʼuiripu kaxumbitichani míteni jurhimbikua ambe Biblieri, úsïndi eskachi meru tsípikua jingoni irekaaka. Pori ejemplu, acheetini ma engani orheta ueenapka Biblieri ambe jorhendani jini Mombasa, jiáni exentaspka engani aianhpini jámani japka. Íntskuspka tsimani rebistechani ka imarini arhispti: “Ka engani kʼamaraakia arhiantani, ¿ambe uaaia?”. Ma semana tátsekua ueenaspkachi jorhenguarhini Biblieri ambe libru jingoni Usted puede vivir para siempre en el paraíso en la Tierra, enga apenasi uérapka suajili jimbo. Ma uéxurhini tátsekua, itsï atakuarhispti ka prekursori regulari úkuarhispti. Jiáni uératini ima ka imeeri témba, jarhuataastiksïa sáno 100 kʼuiripuechani paraksï aiakukuarheni Tata Diosï Jeobani ka itsï atakuarhini.

Catharina ka ji exeskachia eska Tata Diosï Jeoba jarhuataasïnga imeeri marhuarichani paraksï tsípikua jingoni irekani.

Jiáni engani kurhangupka néna tsípikua jingoni irekani, ísï pʼikuarheraspka eska ima acheeti enga perla ma exentapka enga kánikua jukaparhakuepka, ka enga kánikua jánguarhintapka para úni jatsini imani perlani (Mat. 13:45, 46TNM). Ístuni uékasïreenga jarhuataani máteruechani parakaksï imeechajtu úpiringa tsípikua jingoni irekani. Juchiiti uarhiiti jingoni exeskachia na enga Tata Diosï Jeoba jarhuataajka imeeri marhuarichani paraksï tsípikua jingoni irekani.