Murowe mpantta wa sirimuhina

Murowe mpantta wa myaha sirimuhina

YOWIIRANEYA YA MWEEKUMINI

Kaaphavela Okhalana Okumi Woohakalaliha

Kaaphavela Okhalana Okumi Woohakalaliha

OKATHI keettiha aka ekalawa ephareya ya oMediterrâneo, mootutuxerya kaahoona wira ekalawa ahu ya khalai yaanikela maasi manceene, yaarowa osareya mattonka manceene. Nuumala-vo, yaahikhumelela epheyo yuulupale ni kaahivekela Muluku ekwaha yoopacerya nuuvira iyaakha sinceene. Etthu xeeni yaakiirinhe okhalana muxankiho ole? Mukihiye kootthokiheryeni moota itthu saapacenrye aya.

Okathi kaarina aka iyaakha 7 nikhalaka oBrasil

Kiyariwe mwaakha wa 1948 woHolanda. Mwaakha waattharelana, miyo ni emusi aka naahithaamela oSão Paulo, oBrasil. Anamuyari aka yaamakela orowa okerexa ni nuumala xantaari naanimusoma Biibiliya hoothe. Mwaakha wa 1959 naahithaamela wEstados Unidos ni naakhala elapo ya oMassachusetts.

Emusi ahu naari atthu 8, nto paapa aka aaniimananiha wira niphwanyeke yoolya. Owo aanirowa ilapo sikina omweetta nakoso, ovara muteko mustarataani ni aanivara waeroporto. Otheene ahu naahihakalala vanceene vaavo paapa aka aavara awe waeroporto, maana naanikhalana eparakha yoowela eviyau wira nirowe ilapo sikina.

Okathi kaasoma aka oxikola sekuntaaria, kaamakela wuupuwela so: ‘Kinrowa opaka exeeni kannuwa vale?’ Apatthani aka akina yaahithanla orowa osoma wuniversidade. Akina yaaronwe etoropa. Masi miyo, etoropa khahiyo yaari etthu yaakisivela mwaha woowi khonikisiwela onyakulihana nnakhala owana. Nto kaahilakela orowa osoma wuniversidade wira kihirowe etoropa. Etthu kaaphavelexa aka, waari waakhaliherya atthu akina, kuupuwelaka wira waakhaliherya atthu akina waamukiphwanyiha ohakalala wekeekhai.

OSOMA WUNIVERSIDADE

Mwa iyaakha sinceene miyo kaanavya okumi woohakalaliha

Etisipilina yaakisivela vanceene wuniversidade yaari antropologia, mwaha woowi kaaniphavela osuwela moota okumi opacenrye aya. Naahiixuttihiwa wira itthu siroothatuwa. Maprusoore aka yaaphavela wira nikupaliki wira othatuwa yaari yowiixuttiha yekeekhai. Moota itthu sikina saatthokiheriwa aya, kaanoona wira khahiyo saari sekeekhai. Nto kaanitumereriwa okupali hata sahaakhanle itthu sooniherya wira yaari yowiixuttiha yekeekhai.

Okathi naasomihiwa ahu khiniixuttihiwa malamulo a ele eri yooloka ni yoohiloka. Ohiya-vo, naatumereriwa wira naahaana opaka sotheene wira nikhumeleke saana. Kaanihakalala vaavo kaarowa aka ofestani ni apatthani aka ni okathi kaawurya aka mirette soohapala. Masi ohakalala iwo waari wa okathi vakhaani. Nto kaaniikoha wira: ‘Kiireke okumi wookhalana yoolakela aya?’

Nuuvira okathi kaahithaamela epooma ya oBoston ni kaahimatirikulari universidade ya epooma ele. Wira kiliveryeke itthu sotheene sa wuniversidade, okathi wa ifeeriya kaanivara muteko. Nto omutekoni kaahaasuwela ekwaha yoopacerya Anamoona a Yehova. Mutthu kaavarana aka muteko, aahikileela eprofesia ya okathi 7 eri eliivuru ya Daniyeli ekapiitulu 4 ni aahikileela wira ninkhala wanikisa wa mahiku ookiserya. (Dan. 4:10-14) Moohipisa, kaahoona wira akhala wira kanvikaniha omusoma Biibiliya, eyo yaamukiiriha opaka marukunuxo mookumini mwaka. Nto kaanipaka sotheene kaawerya aka wira kimusyake ni nkaaphavela olavulana.

Wuniversidade kaahimpaka kursu aarowa okikhaliherya ovara muteko wowiivahererya wAmérica do Sul. Maana kuupuwela wira waakhaliherya atthu akina waamukiphwanyiha okhalana okumi woohakalaliha. Masi kaahoona wira hata kivaraka muteko woowiivahererya nkaaphwannye okumi woohakalaliha. Okhala wira kaahinyoonyiheya, kaahihiya osoma wuniversidade.

HATA KIRI ENE ELAPO YOOTTAIWENE NKAAHIYALE WAAVYA OKUMI WOOHAKALALIHA

Maio a 1970, kaahithaamela elapo ya wAmsterdã, woHolanda, wira kavareke waeroporto muteko yoowo paapa aka aavara awe. Mwaha wa muteko aka, kaaniwerya oroowa ilapo sikina ntoko wÁfrica, wAmérica, wEuropa ni wÁsia. Moohipisa kaahoona wira khula elapo kaaphiya aka, atthu anceene yaahikhalana mixankiho suulupale ni khuuvo mutthu aawerya omaliha mixankiho iyo. Nlelo kaaniphavela opaka etthu ya faita yinceene mookumini mwaka. Nto kaahitthikela wEstados Unidos ni kaahitthikela osoma universidade yeele ya oBoston.

Nuumala otthikela osoma, nlelo nkaaphwannye waakhuliwa wa makoho aka voohimya sa okumi. Okhala wira nkoona etthu yoopaka, kaahinvekela miruku prusoore aka a antropologia. Waahikitikiniha moota aakaakhunle awe. Owo aahimmye so: “Xeeni munithipelela anyu osoma? Xeeni muhihiyaka?” Miyo kaahitthara miruku sa prusoore ole. Nto kaahihiya osoma wuniversidade ni nkaatthikenle-tho.

Okhala wira nlelo nkaaphwannye yoolakela ya okumi, kaahipacerya wiirela mpantta ekrupu ya atthu yaakhootta malamulo a mmuttettheni, yaawo yaakhala ntoko wira yaanaatumererya atthu okhalana murettele ni ophentana. Miyo ni apatthani aka ale, naaheetteetta ilapo sinceene sa wEstados Unidos ni elapo ya Acapulco, oMéxico. Hiyo naakhala ni atthu yaakhootta otthara malamulo a mmuttettheni, yaawo yaakhala ntoko wira khiyaarina mixankiho ni yaanihakalala. Okathi kaari aka ni ekrupu ele, moohipisa kaahoona wira makhalelo a okumi ahu khiyaarowa okiphwanyiha ohakalala wekeekhai, maana atthu ale yaari oohiroromeleya.

HATA KEETTA NI EKALAWA NLELO KAANIPHAVELA OKUMI WOOHAKALALIHA

Miyo ni mpatthani aka naavyaka esisiro yooreera

Okathi ole, nlelo kaanuupuwela etthu kaaphavela aka opaka kannuwa vale. Nto miyo kaaphavela weetta mphareya ohiya ntoko mutthu oneettiha ekalawa, masi ntoko kapitau. Enamuna emosa yaarowa okikhaliherya ophwanya yoolakela aka, waari othuma ekalawa aka. Kaahikhalana mpatthani mmosa iihaniwa Tom, yoowo aaphavela etthu emosaru kaaphavela aka. Nto naahilakela weetta ilapo sinceene, hiyo naaphavela ophwanya esisiro yooreera ni ehinkhaliwa, naarowa ahu oheettelaka malamulo a mmuttettheni.

Miyo ni Tom naahirowa elapo ya wArenys de Mar, waattamela oBarcelona, wEspanha. Opuro ole naahithuma ekalawa yaarina imeeturu 9.4 ni naahivaha nsina na Llygra. Nto naahipacerya olokiherya ekalawa ahu wira neetteke moovareleleya mphareya. Okhala wira khinaaphavela ophiya moowaakuveya opuro naarowa ahu, naahikumiha mutooro ni opuro ole naahihela maasi oowurya. Wira naakuveke okuruvari iporto saamukhaani, naahihela ekalawa ahu miri miili orakama waya waari wa imeeturu 5. Nto naahipacerya weetta nrowaka oSeicheles, oceano índico. Yoolakela ahu yaari weetta mpantta onikela nsuwa wa wÁfrica ni oCabo da Boa Esperança wÁfrica do Sul. Wira nihirimeele, naanirumeela itheneeri, maapha, iliivuru ni ikaruma sikina saanikhaliherya osuwela opuro naarowa ahu. Kaanixanka moota naarowa ahu osuwela opuro naari ahu.

Moohipisa naahoona wira ekalawa ahu ele ya khalai khiyaawerya-tho weetta mphareya. Mwaha woowi khula ewoora yaanikela mukalawani maasi iliituru 22! Ntoko kilavunle aka wanipacerya okathi wa epheyo ele yuulupale, miyo kaahoova vanceene ni kaahinvekela Muluku ekwaha yoopacerya nuuvira iyaakha sinceene kimuleiheryaka wira akhala wira kaamoopowa kaamwiimananiha omusuwela. Epheyo ele yaahimaala. Nto kaahaana opaka ele kaamuleihenrye aka Muluku.

Kiri ene ophareya kaahipacerya omusoma Biibiliya. Nkahaya muupuwele moota waari aya voohakalaliha okhala eriyari ya ephareya ya oMediterrâneo kirukureriwe ene ni inamuna soovirikana sa ihopa ntoko golfinho, oweha miri ni itthu sikina siri ota wa ephareya. Ohiyu kaanihakalala vanceene vaavo kaaweha aka egalaxia via láctea. Nto okathi owo kaaweha aka kaanitepa okupali wira ookhala Muluku onaathokorerya vanceene apinaatamu.

Nuuvira isumana vakhaani, naaheetta nrowaka eporto ya wAlicante, wEspanha. Weiwo naaronwe ahu otumiha ekalawa ahu ele ya khalai wira nithume ekalawa ekina. Khivaarowa okhweya omphwanya kilienti aarowa weemererya othuma ekalawa ya khalai, yaahaarina mutooro ni yaakela maasi. Masi hata vaari siiso, ole waari okathi wooreerela wira kimusome Biibiliya.

Okathi kaatepa aka omusoma Biibiliya, kaanoona wira aamukikhaliherya ophwanya okumi woohakalaliha. Nave kaanisiveliwa vanceene woona wira Biibiliya aanihimya moota wookhalana okumi wooloka, mweettelo wooloka ni kaaniikoha nthowa naya atthu anceene wiihela muhina miyo, yaawo yaihimya okhala makristau masi yaakhootta weettela ele Biibiliya onihimya awe.

Miyo kaahilakela opaka marukunuxo mookumini mwaka. Nto kaahihiya olya mirette soohapala. Ohiya-vo, kaahisuwela wira yaahikhala atthu yeettela ele Biibiliya onihimya awe ni kaaphavela waasuwela. Nto kaahivekela ekwaha ya nenli mookumini mwaka kinvekelaka Muluku wira okikhaliherye waasuwela atthu awo.

WAAVYA ETIINI YEKEEKHAI

Miyo kaahoona wira kaahaana ovarerya itiini sotheene wira kisuwele etiini yekeekhai. Vaavo keetta aka istaraata sa wAlicante, kaaniweha ipa suulupale sa itiini. Masi mwaha wa ilatarato saheliwa ipa iye, miyo kaanoona wira saari itiini sowootha. Nto kaanittipiha valistani vaka.

Ettiminku makaaripi, kaari nipuro noottukhuwa na oporto kimusomaka Yakobo 2:1-5, yoowo onnilopola wira nihitepeke waathokorerya saana athaaciri waavikana amasikhini. Okathi kaatthikela aka nipuro naari ekalawa ahu kaahivira nipuro saapakiwa mithukumano. Vamukhora yaahilempwa moolumo oowi: Empa ya Omwene ya Anamoona a Yehova.

Miyo kaahuupuwela so: ‘Kihaana oweehererya atthu ale wira kiwehe moota anrowa aya okaakhela’. Nto kaahirowa Empa ya Omwene, kihiwanre ixapattho, kihimentthe ereru ni kiwanre ene ekaalasa ya ciimisi oothaala. Namathoonyerya aahikikuxa wira kakilaathi ni muthiyana mmosa oowuuluvala, yoowo mooreerela murima aakikhaliherya ophwanya soolepa saaromoliwa ni mulipa-oolavula mwaha. Nuumala mithukumano, kaahihakalala vanceene oweha oreera murima wa atthu ale okathi yaarwa aya okikoha ihaali. Mulopwana mmosa aahikilattula owannyawe wira navaanele myaha sa mBiibiliyani. Masi okhala wira nkammalinhe omusoma Biibiliya, kaahimuleela wira: “Kiilokiherya vale, kinimooleelani”. Masi okathi omosaru, miyo nkahiyale orowela mithukumano sotheene.

Nuuvira isumana sinceene kaahirowa owannyawe mulopwana ole, nto aahaakhula makoho aka otheene omurumeelaka Biibiliya. Nuuvira esumana emosa aahikivaha pasta aasareyale ikuwo sooreera, nave aahikileela wira ikuwo iye saari sa mulopwana mmosa aatthukweliwe mukhatteya mwaha wa wiiwelela ele Biibiliya onihimya awe, waaphenta atthu akina ni okhootta orowa okhottoni. (Yes. 2:4; Yoh. 13:34, 35) Nto kaahoona wira kahaaphwanya atthu yaale kaaphavela aka waasuwela, atthu aneettela ele Biibiliya oniixuttiha awe ni arina mweettelo wooloka! Nto yoolakela aka yaahiturukeya, ohiya waavya esisiro yooreera, vano kaaphavela omusoma Biibiliya ni omwiiwexexa. Nuumala-vo kaahitthikela woHolanda.

WAAVYA MUTEKO

Kaaheetta ni ekaaro mahiku 4 kirowaka epooma ya oGroningen, woHolanda. Kaahaana ophwanya muteko wira kiphwanyeke itthu saakithowa. Ekalapintaria emosa kaahivahiwa epaphelo yaarina makoho voohimya sa muteko ole. Vano nikoho nimosa naalavula sa etiini. Miyo kaahilepa wira: “Anamoona a Yehova”. Nuumala mwaneene ekalapintaria ele osoma etthu kaalempe aka, kaahoona wira owiitho wawe waahiturukeya. Owo aahikileela wira: “Kinoowiitthanani”. Masi khaakiitthanne-tho.

Ekalapintari ekina kaahimukoha mwaneene akhala wira aaniphavela okhaliheriwa. Owo aahikivekela tipoloma ni itthu kaasuwela aka. Kaahimuleela wira kaavara muteko woolokiha ikalawa. Moohakalaliha, aahikileela wira: “Nyuwo pooti opacerya ovara muteko makaaripi yoola, masi yookhala etthu emosa. Nkimphavela wiiwa manyaku-nyaku va, miyo ka Namoona a Yehova ni kinneettela ele Biibiliya onihimya awe”. Kitikinihiwe ene kaahimwaakhula wira: “Ni miyo-tho ka Namoona a Yehova!” Okhala wira kaahikhalana ikharari soorakama ni nkaamentthe ereru, aahisuwela wira miyo khahiyo Namoona a Yehova, nto aahikileela wira: “Khivamwaha kinimoosomihakani Biibiliya!” Miyo kaaheemererya. Nto ele yaahikikhaliherya woona etthu yaamwiirinhe mulopwana ole oopacerya ohikeemererya. Tthiri Yehova aahaakhula mavekelo aka. (Esal. 37:4) Kaahiviriha eyaakha ntero kivaraka muteko ni munna ole ni okisomihaka Biibiliya. Nuumala-vo kaahipatisiwa Janero a 1974.

KAAHIPHWANYA OKUMI WOOHAKALALIHA

Nuuvira mweeri mmosa kaahipacerya muteko wa opioneero, nto kaanihakalala vanceene. Mweeri waattharelana kaahithaamela wAmsterdã wira kakhaliheryeke ekrupu yaamukhaani yaapakiwe niinaano ya nttaava na Espanhol. Waanikisivela vanceene waasomiha atthu Biibiliya ni Espanhol ni Ekunya. Maio a 1975 kaahivahiwa eparakha ya orumeela ntoko pioneero a vameekhaaya.

Nihiku nimosa, murokora mmosa aarumeela ntoko pioneera a vameekhaaya oniihaniwa Ineke, aahirwa oweha mithukumano sa Espanhol ni aahinisuweliwa naxikola awe a Biibiliya a oBolívia. Miyo ni Ineke naahipacerya osuwelana mukina ni mukhwaawe nilepelanaka ikarta. Nto moohipisa naahoona wira otheene ahu naarina soolukama simosaru. Nto naahithelana mwaakha wa 1976 ni naahivikaniha orumeela ntoko mapioneero a vameekhaaya mpakha 1982, okathi naalattuliwe ahu eturma 73 ya oGileadi. Naahihakalala vanceene othanliwa wira narumeeleke wÁfrica. Nto naahiviriha iyaakha 5 nirumeelaka oMombasa, oQuénia! Mwaakha wa 1987, naahithanliwa wira naarumeeleke oTanzânia. Okathi ole muteko ahu woolaleerya oTanzânia waanikhoottiheriwa ni kuvernu. Nto naahiviriha iyaakha 26 nirumeelaka oTanzânia nihinatthi otthikela oQuénia.

Waakhaliherya atthu a wÁfrica wiixutta ikeekhai sa mBiibiliyani onninihakalaliha vanceene

Waakhaliherya atthu wiixutta ikeekhai sa mBiibiliyani onninikhaliherya ophwanya ohakalala wekeekhai. Mwa ntakiheryo, naxikola aka oopacerya a Biibiliya a oMombasa aari mulopwana kaaphwannye aka okathi kaalaleeryaka mapuro oowaatta atthu. Nuumala onvaha irevista piili, owo aahihimya so: “Kamaliha osoma irevista iya, kihaana opaka exeeni?” Esumana yaattharelana kaahipacerya omusomiha Biibiliya kirumeelaka eliivuru Poderá Viver Para Sempre no Paraíso na Terra, yeeyo yaakumiheriwe niinaano ni nttaava na eSwahíli. Nuuvira eyaakha emosa, owo aahipatisiwa ni aahikhala pioneero ookilaatheya. Owo ni mwaarawe ahaakhaliherya atthu anivikana 100 wiivahererya wa Yehova ni opatisiwa.

Miyo ni Ineke nooweha moota Yehova onaareeliha awe arumeyi awe aavahaka okumi woohakalaliha

Okhuma okathi koonale aka wira okumi wookhalana yoolakela aya, kaakhala ntoko mulipa a nakoso aaphwanye ipeerola sinceene ni ahaaphavela awe ohiya. (Math. 13:45, 46) Miyo kaaphavela orumeela okumi aka wotheene kaakhaliheryaka atthu ophwanya okumi wekeekhai. Nto miyo ni mwaaraka kinimphenta aka, ninniweha mweekumini mwahu moota Yehova onaakhaliherya awe atthu ophwanya okumi woohakalaliha.