NAʼLEBʼ RE TZOLOK 44
Chanru nokooxtenqʼa li xnimal xrahom li Jehobʼa?
«Chexyoxinq chiru li Qaawaʼ xbʼaan naq chaabʼil, ut li xnimal xrahom wank chi junelik!» (SAL. 136:1).
BʼICH 108 El amor leal de Jehová
RUʼUJIL LI TZOLOM *
1. Kʼaru naraj li Jehobʼa naq tqabʼaanu?
LI JEHOBʼA qʼaxal nawulak chiru xkʼutbʼesinkil li tzʼaqal rahok (Os. 6:6). Ut naraj ajwiʼ naq joʼkan tqabʼaanu laaʼo. Li propeet Miqueas kixye naq li Yos naraj naq tqayuʼami li tzʼaqal rahok (Miq. 6:8). Abʼan, xbʼeenwa tqatzol chanru nakʼutbʼesimank li chaabʼil naʼlebʼ aʼin.
2. Kʼaru li tzʼaqal rahok?
2 Li aatin «xnimal rahok» malaj li tzʼaqal rahok natawmank tana 230 sut saʼ La Biblia. Traducción del Nuevo Mundo. Ut, kʼaru li tzʼaqal rahok? Li rahok aʼin, nakʼutbʼesimank naq naqara chi anchal qachʼool junaq li poyanam ut maajunwa naqakanabʼ. Aʼin li rahok li naxkʼutbʼesi li Yos chirixebʼ li poyanam, abʼan ebʼ li poyanam nekeʼxkʼutbʼesi ajwiʼ aʼin naq nekeʼxra ribʼ chiribʼilebʼ ribʼ. Li Jehobʼa naxkʼutbʼesi chiʼus li rahok aʼin. Saʼ li tzolom aʼin, tqil chanru li Jehobʼa naxkʼutbʼesi li rahok aʼin chirixebʼ li poyanam, ut saʼ li jun chik tzolom tqil chanru tooruuq xkʼutbʼesinkil aʼin chiqibʼil qibʼ.
«MAKACHʼIN LI XRAHOM» LI JEHOBʼA
3. Kʼaru kixye li Jehobʼa re laj Moisés?
3 Naq ebʼ laj Israel xeʼelk Egipto, li Jehobʼa kiʼaatinak rikʼin laj Moisés chirix li xkʼabʼaʼ ut li xchaabʼil naʼlebʼ. Kixye re: «Laaʼin li Qaawaʼ, li Qaawaʼ, [“Jehobʼa”, TNM] Yos aj uxtaan ut tuulan, li nabʼayk chi josqʼoʼk ut makachʼin li xrahom ut li xtiikilal xchʼool! Xaqxo linrahom chiru kʼiila oʼqʼobʼ chihabʼ ut ninkuy li maaʼusilal, li qʼetqʼetil ut li maak» (Éx. 34:6, 7). Rikʼin li xchaqʼalil ru aatin aʼin, li Jehobʼa kixkʼut jun li naʼlebʼ chirix li tzʼaqal rahok. Qilaq.
4, 5. a) Kʼaru kixye li Jehobʼa chirix li xrahom? b) Kʼaru li patzʼom ok qe xsumenkil?
4 Li Jehobʼa moko kaʼaj tawiʼ kixye naq wank xrahom, kixye bʼan naq «numtajenaq xrahom». Li aatin aʼin natawmank wuqubʼ sut chik saʼ li Santil Hu (Núm. 14:18; Neh. 9:17; 13:22; Sal. 86:15; 103:8; Joel 2:13; Jon. 4:2). Naq natawmank li aatin aʼin, naʼaatinak chirix li Jehobʼa ut maawaʼ chirixebʼ li poyanam. Peʼyaal naq nawulak chiqu rilbʼal naq li Jehobʼa rajlal naʼaatinak chirix li tzʼaqal rahok? Aʼin naxkʼutbʼesi naq wank xwankil chiru li Jehobʼa li chaabʼil naʼlebʼ aʼin. * Joʼkan peʼ naq li awabʼej David kixye li aatin aʼin: «At Qaawaʼ, toj saʼ choxa nawulak laarahom [...]. At inYos, kʼajoʼ xchaqʼal ru laarahom! Joʼkan naq ebʼ li poyanam nekeʼmuhenk rubʼel laakupuhom» (Sal. 36:6, 8). Ut, ma oxloqʼ ajwiʼ chiqu li xrahom li Yos joʼ kixbʼaanu laj David?
5 Re xtawbʼal ru chiʼus kʼaru tzʼaqal naraj xyeebʼal li rahok aʼin, tqasume ebʼ li wiibʼ chi patzʼom aʼin: chiruhebʼ ani naxkʼutbʼesi li xnimal xrahom li Jehobʼa? ut, chanru nokooxtenqʼa li naxbʼaanu saʼ xkʼabʼaʼ li xnimal xrahom?
CHIRUHEBʼ ANI NAXKʼUTBʼESI LI XNIMAL XRAHOM?
6. Chiruhebʼ ani naxkʼutbʼesi li xnimal xrahom li Jehobʼa?
6 Chiruhebʼ ani naxkʼutbʼesi li xnimal xrahom li Jehobʼa? Li Santil Hu naxye naq naru naqara naabʼal li kʼaʼaq re ru, joʼ «li tijeʼk», li «naʼlebʼ», «li bʼiin ut li sununkil bʼan», «li chaabʼil naʼlebʼ» ut toj wank chik xkomon (Prov. 12:1; 21:17; 29:3). Abʼan li tzʼaqal rahok inkʼaʼ nakʼutbʼesimank chirixebʼ li kʼaʼaq re ru malaj jalan chik naʼlebʼ; kaʼajwiʼ chirixebʼ li qas qiitzʼin. Ma naraj xyeebʼal aʼin naq li Jehobʼa naxkʼutbʼesi li tzʼaqal rahok chirix chixjunilebʼ? Inkʼaʼ, kaʼajwiʼ rikʼinebʼ li wankebʼ saʼ sumʼaatin rikʼin. Li Qayos Jehobʼa maajunwa naxkanabʼebʼ li ramiiw. Ut naxyeechiʼi rehebʼ jun li xchaqʼal ru osobʼtesihom ut junelik naxtenqʼahebʼ.
Li Jehobʼa naxkʼe li qʼaxal chaabʼil rehebʼ chixjunil li poyanam, usta inkʼaʼ nekeʼxloqʼoni ru. (Chaawil li raqal 7). *
7. Chanru naxkʼutbʼesi li Jehobʼa naq naxra chixjunilebʼ li qas qiitzʼin?
7 Li Jehobʼa naxkʼutbʼesi ajwiʼ naq naxra chixjunilebʼ li qas qiitzʼin. Li Jesús kixye re laj Nicodemo: «Li Yos kʼajoʼ naq kixra li ruuchichʼochʼ: kixkʼe chaq li Ralal [...] re naq chixjunil li taapaabʼanq re, inkʼaʼ taasachq, wanq bʼan xyuʼam chi junelik» (Juan 3:1, 16; Mat. 5:44, 45).
Li awabʼej David ut li propeet Daniel keʼxye naq li Jehobʼa naxkʼutbʼesi li xnimal xrahom chirixebʼ li nekeʼxnaw ru, nekeʼroxloqʼi ru, nekeʼxra ut nekeʼxpaabʼ li xchaqʼrabʼ. (Chaawil li raqal 8 ut 9).
8, 9. a) Kʼaʼut naxkʼutbʼesi li xnimal xrahom li Jehobʼa chirixebʼ li nekeʼloqʼonink re? b) Kʼaru tqatzʼil rix anaqwan?
8 Joʼ ak xqatzol, li Jehobʼa naxkʼutbʼesi li xnimal xrahom kaʼajwiʼ chirixebʼ li nekeʼloqʼonink re. Aʼin nakʼutbʼesimank chi tzʼaqal re ru rikʼin li kixye li awabʼej David ut li propeet Daniel. Laj David kixtzʼiibʼa: «Chahoy xnimal laarahom saʼ xbʼeenebʼ li nekeʼxnaw aawu» ut «li xrahom li Qaawaʼ wank chi junelik, xaqxo saʼ xbʼeenebʼ chixjunilebʼ li nekeʼpaabʼank re». Ut laj Daniel kixye: «At Qaawaʼ, at Nimajwal Yos nim aawankil, [...] ut nakakʼut naq xaqxo laarahom rikʼinebʼ li nekeʼrahok aawe ut nekeʼxpaabʼ laachaqʼrabʼ» (Sal. 36:11; 103:17; Dan. 9:4). Joʼ xqil, li Jehobʼa naxkʼutbʼesi li xnimal xrahom chirixebʼ li nekeʼloqʼonink re xbʼaan naq nekeʼxnaw ru, nekeʼroxloqʼi, nekeʼxra ut nekeʼxpaabʼ li xchaqʼrabʼ. Li chaabʼil naʼlebʼ aʼin naxkʼutbʼesi chirix li xtenamit, li nekeʼxloqʼoni ru joʼ tzʼaqal nawulak chiru aʼan.
9 Naq toj maajiʼ nokooʼok chi kʼanjelak chiru li Jehobʼa, ak xqakʼul chaq li xrahom li naxkʼutbʼesi chirix chixjunilebʼ li kristiʼaan (Sal. 104:14). Abʼan, naq xooʼok xloqʼoninkil ru, xqakʼul ajwiʼ li xnimal xrahom. Joʼkan naq, li Jehobʼa naxye re li xtenamit: «Linrahom inkʼaʼ taanajtoʼq aawikʼin» (Is. 54:10). Laj David kixkʼe ajwiʼ reetal saʼ li xyuʼam naq yaal ebʼ li aatin aʼin: «Li Qaawaʼ nikinxra xbʼaan naq tiik linchʼool» (Sal. 4:4). Kʼaru tento tqabʼaanu naq naqil naq li Jehobʼa qʼaxal nokooxra? Li kitzʼiibʼank re jun rehebʼ li salmo kixye: «Li wank xnaʼlebʼ, chixkʼuulahaq saʼ xchʼool chixjunil aʼin ut chixtawaq ru li xnimal xrahom li Qaawaʼ!» (Sal. 107:43). Joʼkan naq, saʼ xkʼabʼaʼ aʼin, qatzʼilaq rix oxibʼ li naʼlebʼ bʼarwiʼ nokooxtenqʼa li xnimal xrahom li Jehobʼa.
CHANRU NOKOOXTENQʼA LI XNIMAL XRAHOM?
Li Jehobʼa qʼaxal narosobʼtesi li nekeʼkʼanjelak chiru. (Chaawil li raqal 10 toj 16). *
10. Chanru nokooxtenqʼa xnawbʼal naq li xnimal xrahom li Yos wank chi junelik? (Salmo 31:8).
10Li xnimal xrahom wank chi junelik. Saʼ li Salmo 136 natawmank 26 sut li xnimal xrahom li Jehobʼa. Li xbʼeen raqal naxye: «Chexyoxinq chiru li Qaawaʼ xbʼaan naq chaabʼil, ut li xnimal xrahom wank chi junelik!» (Sal. 136:1). Saʼebʼ li raqal 2 toj 26 naabʼal sut natawmank li aatin aʼin: «Li xnimal xrahom wank chi junelik!». Naq naqil li salmo aʼin, nasach qachʼool chi rilbʼal naq li Jehobʼa naroksi jalan jalanq li naʼlebʼ re xkʼutbʼesinkil li tzʼaqal rahok ut junelik naxbʼaanu. Li aatin «li xnimal xrahom wank chi junelik!» naxkʼutbʼesi chiqu naq li xrahom li Yos chirix li xtenamit inkʼaʼ najalaak. Kʼajoʼ naxwaklesi qachʼool xnawbʼal naq li Jehobʼa moko saʼ junpaat ta naxkanabʼ xraabʼalebʼ laj kʼanjel chiru! Nawank bʼan chixkʼatqebʼ, qʼaxal chik naq nekeʼxnumsi li rahilal. Chanru nokooxtenqʼa: Xnawbʼal naq li Jehobʼa inkʼaʼ nokooxkanabʼ naxkʼe xsahil qachʼool ut qametzʼew re xnumsinkil li chʼaʼajkilal ut re naq inkʼaʼ tqakanabʼ wank saʼ xbʼehil li yaal (taayaabʼasi Salmo 31:8).
11. Joʼ naxye li Salmo 86:5, kʼaʼut naq li Jehobʼa naxkuy qamaak?
11Saʼ xkʼabʼaʼ li xnimal xrahom nakuyuk maak. Naq li Jehobʼa naril naq junaq li kristiʼaan naxyotʼ xchʼool naxjal xkʼaʼuxl ut naxyal xqʼe chi xjalbʼal xnaʼlebʼ, naxkuy xmaak. Saʼ jun li salmo, laj David kixye chirix li Jehobʼa: «Inkʼaʼ naxbʼaanu qe joʼ qakʼulubʼ xbʼaan li qamaak, chi moko nokooxqʼajkamu joʼ chanru li qabʼaanuhom» (Sal. 103:8-11). Laj David naxnaw xbʼaan li kixkʼul naq moko sa ta narekʼa ribʼ junaq li kristiʼaan xbʼaan li kixbʼaanu. Abʼan kixtzol ajwiʼ naq li Jehobʼa naraj xkuybʼal qamaak. Saʼ jun li tij, laj David kixkʼut kʼaʼut naq li Jehobʼa naraj xkuybʼal qamaak (taayaabʼasi Salmo 86:5). Li Jehobʼa naxkuy qamaak xbʼaan naq jwal nim li xrahom chirixebʼ li nekeʼtzʼaamank chiru.
12, 13. Kʼaru ttenqʼanq qe wi narahoʼk saʼ qachʼool xbʼaan li maak li xqabʼaanu chaq?
12 Wi nokoomaakobʼk, us naq narahoʼk saʼ qachʼool xbʼaan naq aʼin toorekʼasi chi xyotʼbʼal qachʼool xjalbʼal qakʼaʼuxl ut re naq tqajal qanaʼlebʼ. Abʼan wankebʼ xmoos li Yos li jwal ra keʼrekʼa ribʼ xbʼaan li maak li keʼxbʼaanu chaq junxil. Nekeʼxkʼoxla naq li Jehobʼa maajunwa tixkuyebʼ xmaak usta ak xeʼxjal li xnaʼlebʼebʼ. Wi joʼkan nakaawekʼa aawibʼ, qʼaxal tatxtenqʼa xtawbʼal ru naq li Jehobʼa naraj xkʼutbʼesinkil chaawu li xnimal xrahom.
13Chanru nokooxtenqʼa: Usta laaʼo aj maak, tooruuq chi kʼanjelak chiru li Jehobʼa chi sa saʼ qachʼool ut chi maakʼaʼ qakʼaʼuxl. Kʼaʼut? Xbʼaan naq «li xkikʼel li Jesus li Ralal li Yos nokooxchʼajobʼresi chiru chixjunil li maak» (1 Juan 1:7). Wi nachʼinaak qachʼool xbʼaan li qapaltil, qajultikaq naq li Jehobʼa naraj xkuybʼal qamaak wi naqayotʼ qachʼool naqajal qakʼaʼuxl. Qilaq chanru laj David kixye naq li tzʼaqal rahok ut li kuyuk maak naxchap ribʼ. Kixtzʼiibʼa: «Kamaʼ xteram li choxa taqenaq saʼ xbʼeen li ruuchichʼochʼ, joʼkan ajwiʼ li xnimal xrahom saʼ xbʼeenebʼ li nekeʼpaabʼank re. Joʼ xnajtil li naʼajej naʼelk wiʼ chaq li saqʼe rikʼin li naʼajej naʼok wiʼ, joʼkan ajwiʼ li Qaawaʼ naxnajtobʼresi qikʼin li qamaak» (Sal. 103:11, 12). Relik chi yaal naq li Jehobʼa naraj xkuybʼal qamaak (Is. 55:7).
14. Kʼaru li aatin kiroksi laj David re xkʼutbʼal naq li xnimal xrahom li Jehobʼa nokooxkol?
14Li xnimal xrahom li Yos nokooxkol saʼ li qapaabʼal. Saʼ jun li tij laj David kixye re li Jehobʼa: «Laaʼat li xkolbʼal wibʼ, laj tenqʼahom we saʼ li rahilal: wankat chinsutam re intenqʼankil». Ut kixye ajwiʼ: «Li kaw xchʼool rikʼin li Qaawaʼ aʼ li xrahom li Yos nasutuk re» (Sal. 32:7, 10). Najter qʼe kutan, li tzʼak li sutsu wiʼ junaq li tenamit nakʼanjelak re xkolbʼal li wankebʼ chisaʼ chiruhebʼ li xikʼ nekeʼilok rehebʼ. Kamaʼin ajwiʼ nakʼulmank rikʼin li xnimal xrahom li Yos, chanchan jun li tzʼak li nokooxkol re naq us wanqo saʼ li qapaabʼal. Joʼkan ajwiʼ, saʼ xkʼabʼaʼ li xnimal xrahom, li Jehobʼa naxbʼaanu naq toowanq chixkʼatq (Jer. 31:3).
15. Kʼaʼut naq li xnimal xrahom li Yos najuntaqʼeetamank rikʼin li saqonak ut li kawil chʼoolej?
15 Laj David kiroksi jun chik li eetalil re xchʼolobʼankil chanru li Yos naxkol li xtenamit. Kixtzʼiibʼa: «Laaʼat linsaqoonak, at inYos, laaʼat li Yos li nakatrahok we». Ut kixye ajwiʼ: «Aʼan linrahom ut xkawubʼ linchʼool, aʼan laj kolonel ut laj kʼaakʼalehom we; aʼan linsaqoonak bʼarwiʼ ninmuhenk» (Sal. 59:18; 144:2). Kʼaʼut naq laj David kixjuntaqʼeeta li xnimal xrahom li Yos rikʼin li saqonak ut li kawil chʼoolej? Maakʼaʼ naxye bʼar wanko, wi naqaloqʼoni li Jehobʼa, aʼan tooxtenqʼa re naq inkʼaʼ tqakanabʼ wank choʼq ramiiw. Li Salmo 91 naxkʼut ajwiʼ chiqu li naʼlebʼ aʼin. Li kitzʼiibʼank re kixye: «Ye re li Qaawaʼ: “At aj kolol we, at insaqoonak”» (Sal. 91:1-3, 9, 14). Laj Moisés kiroksi ajwiʼ jun li eetalil joʼ aʼin (Sal. 90:1). Naq ak kamk re, kixye jun li chʼinaʼusil aatin. Kixtzʼiibʼa: «Li najteril Yos aʼan li namuheelank aawe; laaʼat wankat junelik rubʼel li xkupuhom» (Deut. 33:27). Kʼaru naxkʼut chiqu li aatin aʼin chirix li Jehobʼa: «Wankat junelik rubʼel li xkupuhom»?
16. Bʼar wank li wiibʼ chi osobʼtesihom kʼebʼil qe? (Salmo 136:23).
16 Naq naqakʼojobʼ qachʼool rikʼin li Jehobʼa, sa naqekʼa qibʼ. Usta joʼkan, maare wank kutan tchʼinaaq qachʼool. Kʼaru tixbʼaanu li Jehobʼa re qatenqʼankil saʼ li hoonal aʼan? (Taayaabʼasi Salmo 136:23). Tixkʼojobʼ qachʼool re naq sa wiʼ chik tqekʼa qibʼ (Sal. 28:9; 94:18). Chanru nokooxtenqʼa: Xnawbʼal naq li Yos maajunwa nokooxkanabʼ nokooxtenqʼa chi xjultikankil li wiibʼ chi osobʼtesihom aʼin. Li xbʼeen, maakʼaʼ naxye bʼar wanko naqanaw naq li Jehobʼa maajunwa tixkanabʼ qatenqʼankil. Ut, xkabʼ, naq li qaraarokil Yuwaʼ qʼaxal nokooxra.
KʼAʼUT NAQ LI XNIMAL XRAHOM LI YOS NAXKʼOJOBʼ QACHʼOOL?
17. Kʼaru chʼolchʼooq chiqu? (Salmo 33:18-22).
17 Joʼ ak xqil, naq naqanumsi li rahilal, chʼolchʼooq chiqu naq li Jehobʼa tooxtenqʼa ut tixkʼe qe li t-ajmanq chiqu re naq maajunwa tqakanabʼ kʼanjelak chiru (2 Cor. 4:7-9). Li propeet Jeremías kixye: «Ninnaw naq li xrahom li Qaawaʼ maakʼaʼ rosoʼjik, ut li ruxtaan inkʼaʼ nalajk» (Lam. 3:22). Chʼolchʼooq chiqu naq li Jehobʼa inkʼaʼ tixkanabʼ xkʼutbʼesinkil chiqu li xnimal xrahom xbʼaan naq li kitzʼiibʼank re jun rehebʼ li salmo kixye naq «li Qaawaʼ naxkʼaakʼalehebʼ li nekeʼxiwank ru, ebʼ li wankebʼ roybʼenihom rikʼin li xrahom» (taayaabʼasi Salmo 33:18-22).
18, 19. a) Kʼaru naqaj xjultikankil? b) Kʼaru tqil saʼ li jun chik tzolom?
18 Joʼ ak xqil, kʼaru naqaj xjultikankil? Naq toj maajiʼ nokooʼok chi kʼanjelak chiru li Jehobʼa, ak xqakʼul chaq li xrahom li naxkʼutbʼesi chiruhebʼ chixjunil li kristiʼaan. Abʼan, naq xooʼok xloqʼoninkil ru, xqakʼul ajwiʼ li xnimal xrahom. Saʼ xkʼabʼaʼ li rahok aʼin, naraj qatenqʼankil. Maajunwa tooxkanabʼ ut tixbʼaanu naq ttzʼaqloq ru li kiraj chaq choʼq rehebʼ li poyanam. Naraj naq us tooʼelq saʼ li qayuʼam (Sal. 46:2, 3, 8). Joʼkan bʼiʼ, maakʼaʼ naxye li chʼaʼajkilal li tqanumsi, li Jehobʼa tixkʼe qe li t-ajmanq chiqu re naq maajunwa tqakanabʼ kʼanjelak chiru.
19 Ak xqil chanru li Jehobʼa naxkʼutbʼesi li xnimal xrahom chirixebʼ laj kʼanjel chiru. Naraj ajwiʼ naq tqakʼutbʼesi li tzʼaqal rahok chiqibʼil qibʼ. Saʼ li jun chik tzolom, tqil chanru tooruuq xbʼaanunkil.
BʼICH 136 Que Jehová te bendiga
^ párr. 5 Saʼ li tzolom aʼin ut saʼ li jun chik tooʼaatinaq chirix jun li xnimal ru naʼlebʼ: aʼ li tzʼaqal rahok. Saʼ li xbʼeen tqasume ebʼ li patzʼom aʼin: kʼaru li tzʼaqal rahok?, chiruhebʼ ani naxkʼutbʼesi li Jehobʼa? ut, kʼaru rusilal nekeʼxtaw li nekeʼkʼuluk re?
^ párr. 4 Li xnimal xrahom li Yos natawmank ajwiʼ saʼ jalan chik ebʼ li raqal (chaawil Salmo 69:14; 106:7 ut Lamentaciones 3:32).
^ párr. 54 XCHʼOLOBʼANKIL LI JALAM U: Li Jehobʼa naxkʼutbʼesi li xrahom chiru chixjunilebʼ li kristiʼaan, saʼ xyanq wankebʼ li nekeʼloqʼonink re. Saʼ li eetalil li wank saʼ xbʼeenebʼ li kristiʼaan naʼilmank li xrahom li Yos. Li qʼaxal wank xwankil aʼan naq naqataw rusilal li xkamik li Jesús.
^ párr. 62 XCHʼOLOBʼANKIL LI JALAM U: Ebʼ li nekeʼloqʼonink re li Jehobʼa ut nekeʼxpaabʼ li xkamik li Jesús nekeʼxkʼul li xninqal ru osobʼtesihom. Li Jehobʼa moko kaʼaj tawiʼ naxkʼutbʼesi li rahok li narekʼa chirix chixjunilebʼ li kristiʼaan, naroksi ajwiʼ jalan jalanq li naʼlebʼ re xkʼutbʼesinkil li xnimal xrahom. Junjunq rehebʼ aʼin nakʼutunk saʼebʼ li eetalil.
