Skip to content

Skip to table of contents

LONGANEDHA DHI RI 44

Yova dzá chí kʉ ná jidha ká ngba lo ngaddi ni dho?

Yova dzá chí kʉ ná jidha ká ngba lo ngaddi ni dho?

“[Yova dzá] chí kʉ ná jidha di theinga dho.”​—ZB. 136:1.

DYI 108 Mungu Iko na Upendo Mushikamanifu

RI NǍ LE SI CHU NALO *

1. Yova ká ko li kpakpa ko njiri ngba?

YOVA nyo chí kʉ ná jidha le dho nari adi tho bbo. (Ho. 6:6) Ke adi ndidzá njí dhi kpa li kpakpa ndiro kpa njiri fø d’e. Nabi Mika chulu, Mungu rija ko dho ko “ji chí kʉ ná jidha.” (Mik. 6:8, maelezo ya chini) Ro fø lo ko nji nari nji, kodho ringani ko chu chí kʉ ná jidha ká kʉ addu ma nari.

2. Chí kʉ ná jidha ká kʉ addu?

2 Chí kʉ ná jidha ká kʉ addu? Le ripo “chí kʉ ná jidha” ná fø lo bani Biblia​—Tafsiri ya Ulimwengu Mupya nǎ 230 ina. Nde ri ká kʉ addu? Njati ddikpa le e chí kʉ ná jidha na ró, le ka ndi ji ndi lai bbo, ke ka ndi má chí fø ke dho ndirigoti kpa ka ndima má kau. Bí ina, føri nrŭ adi nja Mungu ka ndi dho nrŭ dho ná sifa, ro fø sifa nrŭ ma ka ndima dho ndima kana ddi. Yova kʉ bbo pli kʉ ná loroji chí kʉ ná jidha le dho nari kana. I lo nǎ, ko si loti ngbaribbai ma Yova adi chí kʉ ná jidha dho nrŭ dho nari djo. Gosi si nalo nǎ, ko si loti ngbaribbai ma Mungu dzá njí dhi kpa adi Yova dyø nari djo chí kʉ ná jidha ndima dho nja nrŭ dho nari chulu.

YOVA KɄ “BBO ADI CHÍ KɄ NÁ JIDHA DHO NÁ KE”

3. Yova ká tingʉe ngba lo ndi djo Musa dho?

3 Waizraeli ngʉngʉe Misri nǎ ro nari goti, Yova dhongʉe ndi ró dho ndirigoti ndidhó sifa Musa dho. Ke pongʉeri: “Yova, Yova, zølo dhi Mungu ndirigoti nrŭ dhi ri zø adi nji ná Mungu, nzɨ nanga adi kani lele ná ke ndirigoti bbo adi chí kʉ ná jidha dho ná ke bbʉbbʉlo ma na, bí kʉ ná nrŭ dho adi chí kʉ ná jidha dho ná ke, sa adi cheri sa nrŭ dho ná ke ndirigoti nrŭ dhi cheri zø adi nji ná ke.” (Kut. 34:6, 7) Fø lo krʉ chulu, Yova dhongʉe bbo na mana kʉ nalo Musa dho ndidhó chí kʉ ná jidha djo. Nde ri ka kʉ ngba ri?

4-5. (a) Yova ká d’ra ndi nganga djó lo ngbaribbai? (b) Ko ká si ngba logoti ngʉ?

4 Yova nzá dhongʉeri ndi kʉ chí kʉ ná jidha dhi ke dhé ri, ro ndi kʉ “bbo adi jidha dho ná ke.” Fø lo le ndi 6 ina djolu Biblia nǎ. (Hes. 14:18; Ne. 9:17; Zb. 86:15; 103:8; Yoe. 2:13; Yon. 4:2) Fø ga le pori nari kʉ, fø sifa na kʉ nari kʉ Yova dhé, nga nrŭ ri. Yova pori ndi nganga kʉ fø sifa na ná føri kʉ ke ka ndi ke ko nanga nalo. Bbʉbbʉ dhé, chí kʉ ná jidha ke adi nja mana na bbo. * Føri dho Pi Daudi pongʉeri: “Ee Yova, nidzá chí kʉ ná jidha si kpø ra nǎ . . . Nidzá chí kʉ ná jidha tso ro nzá d’ø ri, Ee Mungu! Ni hú njinji tsena nrŭ dzá nzø runi.” (Zb. 36:5, 7) Daudi bbai, ko ká adi Mungu dhó chí kʉ ná jidha nja mana na ni?

5 Ndiro ko famu Yova dhó chí kʉ ná jidha bblo d’e, akotilo 2 kʉ ná ngadhudha djo: Yova ká adi chí kʉ ná jidha dho ie ma dho? Ndirigoti Yova dhó chí kʉ ná jidha ká adi ko tsotso kó ngbaribbai?

YOVA KÁ ADI CHÍ KɄ NÁ JIDHA DHO IE MA DHO?

6. Yova ká adi chí kʉ ná jidha dho ie ma dho?

6 Yova ká adi chí kʉ ná jidha dho ie ma dho? Biblia ripo, ko ka ko ji bí kʉ ná ritsi, loroji na “nza dhi njí ma,” “divai ma, ché ma,” “nizamu ma,” “lochudha ma,” “nyodyu” ma na. (2 Ny. 26:10; Mez. 12:1; 21:17; 29:3) Chí kʉ ná jidha ro nzá le ka le dho ritsi dho ri, inga nga nǎ shinga kʉ ná ritsi dho ri, ro ri le ka le dho nrŭ dho dhé. Ro Yova nzɨ adi chí kʉ ná jidha dho krʉ kʉ ná nrŭ dho ri. Ke adi ridho ni ma na ndima kana nga kʉ chøchø ná nrŭ dho. Kodhi Mungu kʉ chí ndidzá kau dho. Ke pɨ bblo kʉ nalo kpa dho ndirigoti ke nzá ka ndi bbá kpa ro ri.

Yova adi bí kʉ ná ritsi bbʉ krʉ kʉ ná nrŭ dho, rie nzɨ madha bbʉ ke dho ná nrŭ ma ró (Anja paragrafu 7) *

7. Yova ká adi jidha dho nrŭ krʉ dho ngbaribbai?

7 Yova adi jidha dho nrŭ krʉ dho. Yesu pongʉeri Nikodemu dho: “Yova jingʉe dz’ [nrŭ] bbo nari dho, ke bbʉngʉe ndidzá sidjó ddikpa dhé kʉ ná Ngba, ndiro ngba u ke ná nrŭ nzɨ ba sadha, ro kpa ba choro nŭnŭ di ná shinga d’e.”​—Yoh. 3:1, 16; Mt. 5:44, 45.

Pi Daudi ma, nabi Danieli ma na po nalo ridho naribbai, Yova adi chí kʉ ná jidha dho ngba chu ndi ná nrŭ dho, ni ndi do nji, ngba ji ndi, ndirigoti ni ngarr ndidzá yadha dho ná nrŭ dho (Anja paragrafu 8-9)

8-9. (a) Yova ká adi chí kʉ ná jidha dho ndidzá njí dhi kpa dho addudho? (b) Ko ká si loti ngba lo djo?

8 Anziro ko poeri naribbai, Yova adi ndidzá chí kʉ ná jidha dho ni ma na ndima kana nga kʉ chøchø ná nrŭ dho. Fø lo ko ka ko nja Pi Daudi ma, nabi Danieli ma na pongʉe nalo nǎ. Loroji na, Daudi pongʉeri: “Adi nidzá chí kʉ ná jidha dho chuchu ni ná nrŭ dho.” “Yova dzá chí kʉ ná jidha kʉ theinga dho ni ke do nji ná nrŭ dho.” Ndirigoti Danieli pongʉeri: “Ee Yova bbʉbbʉ Mungu, [ke] adi chí kʉ ná jidha dho jiji ndi ná nrŭ dho ndirigoti ni ngarr ndidzá yadha dho ná nrŭ dho.” (Zb. 36:10; 103:17; Da. 9:4) Ndindini ná fø lo ridho naribbai, Yova adi chí kʉ ná jidha dho ndidzá njí dhi kpa dho dhonalo kpa chu ke chu, kpa adi ke do nji, ndirigoti kpa adi ngarr kedzá yadha dho. Yova adi ndidzá chí kʉ ná jidha dho ndidzá nrŭ dho, ndi dho madha bbʉ ná nrŭ dho.

9 Yova dho ko njínjidha tso nga nari nji, ko njangʉe nrŭ krʉ dho ke adi dho ná jidha. (Zb. 104:14) Ni mai ri kʉ fø ro, ko kʉ Yova dzá njí dhi kpa nari dho ko adi faida ba kedzá chí kʉ ná jidha nǎ ro. Føri dho, Yova rid’ra ndidzá njí dhi kpa dho: “Madzá chí kʉ ná jidha ro nzɨ si tuni ni djó ro ri.” (Isa. 54:10) Bbʉbbʉ dhé, Daudi nganga pongʉeri, “Yova adi lo nji bblo kʉ ná chulu ndidzá chí kʉ ná ke dho.” (Zb. 4:3) Yova nji ko dho ná fø lo dho ká ringani ko nji addu? Zaburi ndi ná ke pongʉeri: “Ni kʉ nyodyu na ná ke si krʉ kʉ nalo nanga ne bblo ndirigoti ke si ngaddi Yova dzá jidha dhi chí kʉ ná njí djo.” (Zb. 107:43) Føri kʉ Yova bbʉ ná bblo kʉ ná shauri. Kpadjo akotilo gbo kʉ ná chu djo, ndi chulu Yova adi ndidzá chí kʉ ná jidha dho ndirigoti ngbaribbai ma fø chí kʉ ná jidha ka ndi kó ko tsotso nari.

KO KÁ KA KO BA FAIDA NGBARIBBAI YOVA DHÓ CHÍ KɄ NÁ JIDHA NǍ RO?

Yova adi bblo kʉ ná ritsi nji bbo ndi dho madha bbʉ ná nrŭ dho(Anja paragrafu 10-16) *

10. Yova dhó chí kʉ ná jidha adi ngatsove, føri ká ka ndi kó ko tsotso ngbaribbai? (Zaburi 31:7)

10 Yova dhó chí kʉ ná jidha adi ngatsove. Yova dhó jidha kana bbo na mana kʉ ná fø lo le ndi 26 ina Zaburi 136 nǎ. Fø sura nǎ, verse ya kwanza nǎ le pori: “Anipo mbai Yova dho, dhonalo ke kʉ bblo; kedzá chí kʉ ná jidha ngatsove theinga dho.” (Zb. 136:1) Verse 2 djó ro kpø verse 26 djo ripo “føri dho kedzá chí kʉ ná jidha ngatsove theinga dho.” I Zaburi dzá buku nǎ ko zøri naribbai, ko nanga adi keni bbo Yova ndidzá nzá tso d’ø ná chí kʉ ná jidha dho nari ko di nja ná saa na. “Føri dho kedzá chí kʉ ná jidha ngatsove theinga dho,” følo djolu le ngʉ bí ina nari ko li kpakpa ndiro ko churi nari kʉ, Yova dzá chí kʉ ná jidha thika ro nzá ka ndi leni kedzá njí dhi kpa djó ro ri. Yova nzá ka ndi bbá jidha ndi dho ko dho nari tso ro ri, føri ko chu nari ko li kpakpa bbo! Fønga ringana, ke di jidha dho ndidzá njí dhi kpa dho ró, ke nzá ka ndi bbá kpa ro ri, rie kpakpalo kana ma kpa kʉ ri ro. Ngbaribbai ma ko faida ba nari: Yova nzá ka ndi bbá ko ro ri ná føri ko chu nari adi hwè bbʉ ko dho, ndirigoti føri adi ko li kpakpa ndiro ko hwini kpakpalo tso ró, ndirigoti ko ra anzi Yova dho ko njínji nari na d’e.​—Azø Zaburi 31:7.

11. Zaburi 86:5 ripo naribbai, Yova ronga ká addu adi cho ndiro ke njí nrŭ zø d’e?

11 Mungu dzá chí kʉ ná jidha adi ke ronga cho ke nji nrŭ zø. Njati Yova nja chenga nji ná ddikpa ke leni nari ndirigoti ke bba che kʉ ná nyi tso ná saa na, Yova dzá chí kʉ ná jidha adi Yova ronga cho ndiro ke nji fø ke zø d’e. Daudi pongʉeri i ndi ndingʉe ná Zaburi nǎ Yova djo: “Ke nzɨ adi lod’i ko djo kodhó chenga dho ri ka naribbai ri, inga ko nji ná kosa nganga tsi ri.” (Zb. 103:8-11) Daudi chungʉe ngbaribbai ma chenga le nji ná saa na, le thí adi njedha ba ndirigoti ledhó zamiri adi le nzá nari. Ndirigoti ke chungʉeri nari kʉ Yova kʉ “tayari le zø njidha dho.” Yova ronga ká addu adi cho ndiro ndi njí nrŭ zø d’e? Fø logoti le ngʉ Zaburi 86:5 nǎ. (Azø.) Bbʉbbʉ dhé, Daudi pongʉeri sala nǎ naribbai, Yova adi nrŭ zø nji dhonalo ke adi ndidzá chí kʉ ná jidha dho krʉ nganzi ndi tso ná nrŭ dho.

12-13. Njati rie ko thí adi njedha ba anziro ko njingʉe ná chenga dho ri ró, addui ká ka ndi kó ko tsotso?

12 Chenga ko nji ná saa na, ri ka ndie bblo ko thí ba njedha ko nji nalo dho. Føri ka ndi cho ko ronga ko leni le ndirigoti nzɨ ko nji fø chenga ki. Mungu dzá nja njí dhi kpa thí adi nzani bbo ndima njingʉe anziro ná chenga dho. Kpa adi riddi nari kʉ Yova nzá nji ndima zø ro ri, ngba mai kpa ko zø ndirigoti kpa bba cheri ndima ngʉ nji nari tso ro. Njati rie ni ma adi ni rr føi ri ró, aneri ni chulo Yova ji nalo djo. Føri ka ndi kó ni tsotso ndiro nzɨ ni mbu ni fø, njati rie ngba ni famu Yova dzá chi kʉ ná jidha ni lai djo ri ró.

13 Ngbaribbai ma ko faida ba nari: Nzá mai ko kaka ro, ko ka ko njínji Yova dho hwè na ndirigoti bblo kʉ ná zamiri na. Føri kaka dhonalo “kedzá Ngba Yesu dzá ju ʉ ko ʉ krʉ kʉ ná chenga nǎ ro.” (1 Yo. 1:7) Njati rie bʉ ni thí bʉni ni kaka nzá nari dho ri ró, anonga nari kʉ Yova jiri ndi njí ni zø nji rie ngba ni leni ri ró. Anja ngbaribbai ma Daudi dhongʉe chí kʉ ná jidha ma tso nju nrŭ zø le nji nari na nari. Ke ndingʉeri: “Ddiddi ra kʉ da dz’ ró ro naribbai, kedzá zølo kʉ bbo ni ke do nji ná nrŭ dho. Ddiddi dyi si nanga kʉ da dyi tsu nanga ró ro naribbai, ke adi kodhi chenga tu da ko ró ro.” (Zb. 103:11, 12) Bbʉbbʉ dhé Yova adi riji ndi “njí ko zø bbo pli kʉ ná chu nǎ.”​—Isa. 55:7.

14. Daudi ká dho Mungu dzá chí kʉ ná jidha adi ko ronga b’o nari ngba lo ró?

14 Mungu dzá chí kʉ ná jidha adi le ronga b’o kiroho na. Daudi njingʉe Yova dho ná sala nǎ ke pongʉeri: “Ni kʉ ngatso le nyi nanga ma dho; ni si ma ronga b’o nzɨ ma bani kpakpalo na ró. Ni si ma ronga tso d’e gødha dhi bbo hwè dhi hø na. . . . Ngba li ndi thí Yova djó ná ke ronga tso Yova si d’e ndidzá chí kʉ ná jidha na.” (Zb. 32:7, 10) Biblia le ngʉ ndi ná saa na, le ngʉ adi bbobbo bba ronga tso d’e ukuta na ndiri b’o nrŭ ronga mbubai ró d’e. Yova dzá chí kʉ ná jidha kʉ fø ukuta bbai nari adi ko ronga b’o hatari na ka ndi li ko kana kau Yova na nalo ró. Føri dho Yova dzá chí kʉ ná jidha adi ke ronga cho ndiro ke ndrini chøchø ko ro d’e.​—Yer. 31:3.

15. Yova dhó chí kʉ ná jidha tso ká nju ngbaribbai ngatso le nyi nanga na ndirigoti kpakpanga na?

15 Mungu adi ndidzá nrŭ ronga b’o nari Daudi ddingʉe nja lo nǎ maddi. Ke ndingʉeri: “Mungu kʉ ru ma runi nanga, chí kʉ ná jidha adi dho ma dho ná Mungu.” Daudi pongʉeri Yova djo: “Ke kʉ madzá chí kʉ ná jidha, madzá kpakpanga, ngatso ma nyi nanga, madzá gødha, madzá ngali ndirigoti ma runi nanga.” (Zb. 59:17; 144:2) Ká addudho Daudi ddi Yova dzá jidha ngatso le nyi nanga na ndirigoti ledzá kpakpanga na? Njati rie ko di i dz’ djó ngba nga laidjo ma ri ró, ndirigoti ni ko njínji Yova dho ri ró, ke ka ndi b’o ko ronga hatari na ka ndi li ko kana kau ndima na nalo ró ngodhé. Kpakpa ka ndi li le ná fø di ná nja lo bani Zaburi 91 nǎ. Zaburi ndingʉe ná ke pongʉeri: “Ma si ripo Yova dho: ‘Ni kʉ ngatso ma nyi nanga ndirigoti madzá kpakpanga.’” (Zb. 91:1-3, 9, 14) Musa tingʉe lo ro ngatso le nyi nari djo ndi ndingʉe nalo nǎ. (Zb. 90:1, maelezo ya chini) Musa dhe nari njí, ke tingʉe lo kpakpa ka ndi li le ná ddikpa lo djo. Ke ndingʉeri: “Drdr nga djó ro Yova kʉ ngatso le nyi nanga, ke thó nŭnŭ di nari kʉ ni tse nǎ.” (Kum. 33:27) Le ripo “ke thó nŭnŭ di nari kʉ ni tse nǎ” ná føri ká ngba lo ngaddi ko dho Yova djo?

16. Yova ká adi ko tsotso kó ngbaribbai? (Zaburi 136:23)

16 Njati ko uri Yova ka ndi b’o ko ronga b’o ró, ko ka ko mbu ko ngoi na. Ro nja saa na, ko thí ka ndi bʉni bʉ ndirigoti ko nzá ka ko mbu ko ngoi na ri. Fø saa na ká Yova adi rinji ngba ko dho? (Azø Zaburi 136:23.) Ke si ndi thó li ko tse na, kesi ko da dzodzo, ndirigoti ke si kpakpanga bbʉ ko dho ndiro ko tøni ko kó djo d’e. (Zb. 28:9; 94:18) Ngbaribbai ma ko faida ba nari: Ko churi nari kʉ kodho ringani ko li ko thí Yova djo dhé. Føri ka ndi kó ko tsotso aro kʉ ná chu nǎ. Ya kwanza, ko churi nari kʉ ko e ngba ga ma ró, Yova ko ronga b’ob’o dhé. Ya pili, kodhi ra nǎ jidha dhi Baba adi ngaddi ni ko djo.

ADDUDHO MA KO KA KO LI KO THÍ YOVA DZÁ CHÍ KɄ NÁ JIDHA DJO NARI

17. Yova dz’a chí kʉ ná jidha dzá lodho, ká ko ka ko u ngba lo? (Zaburi 33:18-22)

17 Ko churi naribbai, ko e kpakpalo kana ma ró, ko ka ko uri nari kʉ Yova si ko tsotso koko ndiro ko kana kau e chøchø ndi na d’e. (2 Ko. 4:7-9) Nabi Yeremia pongʉeri: “Ri kʉ Yova dzá chí kʉ ná jidha dzá lodho i nzá ko tso d’ø ri, dhonalo kedzá zølo kʉ ngadhi mwisho ro.” (Omb. 3:22) Ko ka ko uri u nari kʉ Yova ka ndi dho ndidzá chí kʉ ná jidha ngba ko dho dhonalo Biblia ripo ko dho, “Yova nyo kʉ ni ndi do nji ná nrŭ djó, kedzá chí kʉ ná jidha kʉ ni ke b’o ná nrŭ djó.”​—Azø Zaburi 33:18-22.

18-19. (a) Kodhó lo ká jiri ko no ngba lo nga? (b) Ko ká si loti ngba lo djo gosi nalo nǎ?

18 Kodhó lo ká jiri ko no ngba lo nga? Yova dho ko njínjidha tso nga nari nji, ko njangʉe nrŭ krʉ dho ke adi dho ná jidha. Ni mai ri kʉ fø ro, ko kʉ Yova dzá njí dhi kpa nari dho ko adi faida ba kedzá chí kʉ ná jidha nǎ ro. Jidha dzá lo dho, Yova adi ko mbʉ ndi iso. Ke jiri ko kana ngae chøchø ndi na ndirigoti ndi njí ndi pɨ ná bblo lo ko dho. Ke jiri ko e ndidhó kau theinga dho! (Zb. 46:1, 2, 7) Føri dho, ko e ngba di ná kpakpalo kana ma ró, Yova si kpakpanga bbʉ ko dho ndiro ko tøni chí ndi dho d’e.

19 Ko njae ngbaribbai ma Yova adi chí kʉ ná jidha dho ndidzá njí dhi kpa dho nari. Føri dho ke riji ko maddi dho chí kʉ ná jidha ko kana. Føri ká ko ka ko njí ngbaribbai? Gosi nalo nǎ ko si loti fø bbo na mana kʉ nalo djo.

DYI 136 Yehova Atakupatia “Malipo Kamili”

^ par. 5 Chí kʉ ná jidha ká kʉ addu? Chí kʉ ná jidha ká Yova adi dho ie ma dho ndirigoti fø nrŭ ká adi faida ba ri nǎ ro ngbaribbai? Ko si fø logoti ngʉ i gazeti nǎ anziro kʉ ná aro kʉ nalo nǎ.

^ par. 4 Yova kʉ bbo adi chí kʉ ná jidha dho ná ke, fø lo bani Biblia nǎ nja maandiko nǎ maddi.​—Anja Nehemia 13:22; Zaburi 69:13; 106:7; ndirigoti Maombolezo 3:32.

^ par. 54 JI DJÓ LONGA LE TU NARI: Yova adi ndidzá jidha dho krʉ kʉ ná nrŭ dho, kedzá njí dhi kpa dho maddi. I ji Mungu adi ndidzá jidha dho ná chu ro dho ko dho. Bbo na mana kʉ nalo kʉ, ke bbʉngʉe ndidzá Ngba nja ndi dhe ko djotsina d’e.

^ par. 62 JI DJÓ LONGA LE TU NARI: Yova adi bblo lo nji bbo kʉ ná chu nǎ ni njínji ndi dho ndirigoti ngba u le ødha dhi be ná nrŭ dho. Føri kina, Yova adi jidha dho krʉ kʉ ná nrŭ dho, ro ke adi chí kʉ ná jidha dho ndidzá njí dhi kpa dho dhé. Fø jidha dhi loroji le dho ji djó.