Skip to content

Skip to table of contents

CIBALO CAKWIIYA 44

Ino Luyando lwa Jehova Lutamani Lwaamba nzi Kulindinywe?

Ino Luyando lwa Jehova Lutamani Lwaamba nzi Kulindinywe?

‘Luyando lwa Jehova lutamani nkoluli lyoonse mane kukabe kutamani.’—INT. 136:1.

LWIIMBO 108 Luyando lwa Leza Lutamani

IZILI MUCIBALO *

1. Ino Jehova utukulwaizya kucita nzi?

 JEHOVA ulaluyandisya kapati luyando lutamani. (Hos. 6:6) Aboobo ukulwaizya babelesi bakwe kucita mbubwenya. Kwiinda mumusinsimi Mika, Leza wesu utwaambila “ikuyanda luyando lutamani.” (Mik. 6:8, bupanduluzi buyungizyidwe) Pele katutanacita oobo, tweelede kuzyiba ncolwaamba luyando lutamani.

2. Ino luyando lutamani ninzi?

2 Ino luyando lutamani ninzi? Bbala lyakuti luyando lutamani lilajanika ziindi izili 100 mu Bbaibbele lya Busanduluzi Bwanyika Mpya lyamu Chitonga. Ino lwaamba nzi? Kweelana a “Bupanduluzi Bwamabala Aamu Bbaibbele” ibujanika mubusanduluzi bwa Bbaibbele eeli, lwaamba “luyando luboola akaambo kakulyaaba, kusyomeka alimwi akukakatila. Kanji-kanji lilabelesyegwa kwaamba luyando Leza ndwajisi kubantu, alimwi aluyando ndobatondezyanya bantu.” Jehova ncikozyanyo ciinda kubota mukutondezya luyando lutamani. Mucibalo eeci, tulabandika kujatikizya Jehova mbwalutondezya luyando lutamani kubantu. Mpoonya mucibalo citobela, tuyoobandika kujatikizya ndiswe tobabelesi ba Leza mbotukonzya kumwiiya Jehova kwiinda mukutondezya luyando lutamani kuli umwi amweenzinyina.

JEHOVA “UZWIDE LUYANDO LUTAMANI”

3. Ino Jehova wakaliyubununa buti kuli Musa?

3 Kakutanainda ciindi kuzwa bana Israyeli nobakazwa mu Egepita, Jehova wakaliyubununa kuli Musa kwiinda mukwaambilizya zina lyakwe alimwi abube bwakwe. Wakaamba kuti “Jehova, Jehova, Leza siluse alimwi silweetelelo, uutafwambaani kukalala alimwi uuzwide luyando lutamani akasimpe, uutondezya luyando lutamani kubantu bali zyuulu, uulekelela milandu, nsotoko alimwi azibi.” (Kul. 34:6, 7) Kwiinda mumajwi aaya aakkazika moyo, Jehova wakaambila Musa cintu cimwi caalubazu kujatikizya luyando lwakwe lutamani. Ino ncinzi eeco?

4-5. (a) Ino Jehova wakalipandulula buti? (b) Mibuzyo nzi njotutiilange-lange?

4 Jehova talipandululi buyo kuti ulijisi luyando lutamani, pele “uzwide luyando lutamani.” Bupanduluzi oobu bulaambidwe ziindi zinji mu Bbaibbele. (My. 14:18; Neh. 9:17; Int. 86:15; 103:8; Joel. 2:13; Jon. 4:2) Mubukkale boonse, bupanduluzi oobu bwaamba buyo Jehova, kutali bantu. Sena eeci tacikulwaizyi kuti Jehova lwakwe kumugama ulabukankaizya bube bwakwe bwaluyando lutamani? Aboobo tacidoonekwi buya kuti luyando lutamani lulayandika kapati kulinguwe. * Nkakaambo kaako Mwami Davida ncaakakulwaizyigwa kwaamba kuti: “O Jehova, luyando lwako lutamani lulisikide kujulu.  . . Eelo kaka taluliboteli luyando lwako lutamani, O Leza! Mucimvwule camababa aako, mobayuba bana babantu.” (Int. 36:5, 7) Mbubwenya mbuli Davida, sena tulalumba kapati kuluyando lwa Leza lutamani?

5 Kutegwa tumvwisye kabotu ncolwaamba luyando lutamani, atulange-lange mibuzyo yobilo: Mbaani Jehova mbatondezya luyando lutamani? Alimwi ino tugwasyigwa buti ciindi Jehova natondezya luyando lutamani kulindiswe?

MBAANI JEHOVA MBATONDEZYA LUYANDO LUTAMANI?

6. Mbaani Jehova mbatondezya luyando lutamani?

6 Mbaani Jehova mbatondezya luyando lutamani? Bbaibbele lyaamba kuti tulakonzya kuyanda zintu zinji, mbuli “bulimi,” “waini amafwuta,” “lulayo,” “luzyibo,” “busongo,” azimwi buyo. (2Mak. 26:10; Tus. 12:1; 21:17; 29:3) Nokuba boobo, luyando lutamani talutondezyegwi kuzintu; lutondezyegwa buyo kubantu. Pele Jehova tatondezyi luyando lutamani kumuntu uuli woonse. Ulutondezya buyo kulibaabo bajisi cilongwe cilibedelede anguwe. Leza wesu ulasyomeka kubalongwe bakwe. Ujisi makanze mabotu kuli mbabo, alimwi unoobayanda lyoonse.

Jehova ulabapa zintu zinji zibotu bantu boonse, nobaba baabo batamukombi (Amubone muncali 7) *

7. Mbuti Jehova mbwatondezya luyando kubantu boonse?

7 Jehova ulatondezya luyando kubantu boonse. Jesu wakaambila mwaalumi wazina lya Nikodemo kuti: “Leza wakaiyanda kapati nyika [nkokuti bantu] cakuti wakapa Mwanaakwe simuzyalwaalikke, kutegwa muntu uuli woonse uumusyoma atanyonyoonwi, pele abe abuumi butamani.”—Joh. 3:1, 16; Mt. 5:44, 45.

Kweelana amajwi ngaakaamba Mwami Davida alimwi amusinsimi Daniele, Jehova ulatondezya luyando lutamani kuli baabo ibamuzyi, bamuyoowa, bamuyanda alimwi akutobela milawo yakwe (Amubone muncali 8-9)

8-9. (a) Nkaambo nzi Jehova ncatondezya luyando lutamani kubabelesi bakwe? (b) Ncinzi ncotutiilange-lange lino?

8 Mbubwenya mbokwaambwa kale, Jehova ulatondezya luyando lutamani kuli baabo balikke bajisi cilongwe ciyumu anguwe, nkokuti babelesi bakwe. Eeci cilalibonya kumajwi ngaakaamba Mwami Davida alimwi amusinsimi Daniele. Mucikozyanyo, Davida wakaamba kuti: “Kozumanana kutondezya luyando lwako lutamani kuli baabo bakuzyi. Luyando lwa Jehova lutamani nkoluli lyoonse alyoonse mane kukabe kutamani kuli baabo bamuyoowa.” Mpoonya Daniele wakaamba kuti: ‘O Jehova Leza mwini-mwini, uutondezya luyando lutamani kuli baabo bamuyanda abaabo babamba milawo yakwe.’ (Int. 36:10; 103:17; Dan. 9:4) Kweelana amajwi aaya aakasololelwa amuuya, Jehova ulatondezya luyando lutamani kubabelesi bakwe akaambo kakuti balimuzyi, balamuyoowa, balamuyanda alimwi akubamba milawo yakwe. Jehova ulatondezya luyando lutamani kubantu bakwe, nkokuti bakombi bakwe bakasimpe.

9 Nitwatakaningatalika kumubelekela Jehova, twakali kutondezyegwa luyando oolo Leza ndwatondezya kubantu boonse. (Int. 104:14) Pele mbwaanga twakaba bakombi bakwe, tulagwasyigwa aluyando lwakwe lutamani. Mane buya, Jehova usyomezya babelesi bakwe kuti: ‘Luyando lwangu lutamani talukagusyigwi pe kulindinywe.’ (Is. 54:10) Masimpe, mbubwenya Davida kumugama mbwaakalibonena, “Jehova ulamucitila kabotu muntu wakwe uusyomeka.” (Int. 4:3) Ino eeci ceelede kutupa kuyanda kucita nzi? Sintembauzyo wakalemba kuti: “Kufwumbwa muntu musongo uyoozibikkila maano zintu eezyi alimwi uyooyeeyesya milimo ya Jehova yaluyando lutamani.” (Int. 107:43) Katwaayeeyede malailile aaya aakasololelwa amuuya, atulange-lange nzila zyotatwe mwalo babelesi ba Jehova mobagwasyigwa aluyando lwakwe lutamani.

MBUTI MBOTUKONZYA KUGWASYIGWA ALUYANDO LWA JEHOVA LUTAMANI?

Jehova ulabapa zilongezyo ziyungizyidwe aabo bamukomba (Amubone muncali 10-16) *

10. Mbuti mbotugwasyigwa notuzyiba kuti luyando lwa Leza lutamani nkokuli lyoonse mane kukabe kutamani? (Intembauzyo 31:7)

10 Luyando lwa Leza lutamani nkokuli lyoonse mane kukabe kutamani. Luyando oolu luyandika kapati lulaambidwe ziindi zili 26 mu Intembauzyo 136. Mukapango 1 tubala kuti: “Amumulumbe Jehova, nkaambo mubotu; luyando lwakwe lutamani nkoluli lyoonse mane kukabe kutamani.” (Int. 136:1) Mpoonya mukapango kamwi akamwi kutalikila mukapango 2 kusikila ku 26, tujana majwi aakuti, “nkaambo luyando lwakwe lutamani nkoluli lyoonse mane kukabe kutamani.” Ciindi notubala Ntembauzyo eeyi, tulagambwa kujatikizya nzila zinji Jehova mwatondezya luyando lwakwe lutamani cakutaleka. Majwi aambidwe cakwiinduluka-induluka aakuti “nkaambo luyando lwakwe lutamani nkoluli lyoonse mane kukabe kutamani” atupa lusyomo lwakuti luyando lwa Leza kubantu bakwe talucinci. Eelo kaka cilakulwaizya kuzyiba kuti Jehova tafwambaani kuleka kubayanda babelesi bakwe! Muciindi caboobo, ciindi naatalika kutondezya luyando kumuntu umwi uumubelekela, tamusiyi, kwaambisya muziindi zyamapenzi. Mbotugwasyigwa: Kuzyiba kuti Jehova ulakakatila kulindiswe citupa lukkomano alimwi anguzu nzyotuyandika kutegwa tuliyumye mumapenzi eesu alimwi akuzumanana kumubelekela.—Amubale Intembauzyo 31:7.

11. Kweelana a Intembauzyo 86:5, ncinzi cipa Jehova kulekelela zibi?

11 Luyando lwa Leza lutamani ndolumupa kulekelela zibi. Ciindi Jehova nabona sizibi iweempwa ncobeni alimwi uukaka nzila zibyaabi, luyando lutamani lumupa kulekelela zibi. Sintembauzyo Davida wakaamba boobu kujatikizya Jehova: “Kunyina naatucitila kweelana azibi zyesu, naa kutupa cisubulo citweelede kweelana amilandu yesu.” (Int. 103:8-11) Kweelana acakamucitikila, Davida wakalizyi mbocicisa kuba amanjezyeezya aatasalali. Pele alimwi wakaiya kuti Jehova “ulilibambilide kulekelela zibi.” Ncinzi cipa Jehova kulekelela? Bwiinguzi bulajanika ku Intembauzyo 86:5. (Amubale.) Inzya, kweelana ambwaakaamba Davida mumupailo, Jehova ulalekelela zibi nkaambo ulaaluyando lutamani kuli baabo ibamulomba kuti abalekelele.

12-13. Kuti naa twausa kapati akaambo kazibi nzyotwakacita musyule, ncinzi cikonzya kutugwasya?

12 Ciindi notwacita cibi, cileelela naa kuti cili kabotu kuusa. Kucita boobu kulakonzya kutupa kweempwa akubweza ntaamu yakubambulula bukkale bwesu. Nokuba boobo, babelesi ba Leza bamwi, balityompedwe kapati akaambo kakulubizya nkobakacita kaindi. Balimvwa kuti Jehova takonzyi kubalekelela nokuba kuti bakeempwa ncobeni. Kuti naa mbomulimvwa oobo, kuzyiba mbwayandide Leza kutondezya luyando lutamani kubabelesi bakwe kuyoomugwasya.

13 Mbotugwasyigwa: Nokuba kuti tatulondokede, tulakonzya kumubelekela Jehova calukkomano amanjezeezya aasalala. Eeci cilakonzyeka nkaambo “bulowa bwa Jesu Mwanaakwe bulatusalazya kuzibi zyoonse.” (1Joh. 1:7) Ciindi nomwatyompwa akaambo kakutalondoka, amuyeeye kuti Jehova ulilisungwide, inzya, uliyandide kumulekelela kuti naa mweempwa. Amubone Davida mbwaakaswaanganya luyando lutamani alimwi akulekelela zibi. Wakalemba kuti: “Mbubonya julu mbolisumpukide kapati kwiinda nyika, alwalo luyando lwakwe lutamani ndupati kapati kuli baabo bamuyoowa. Mbubonya kumapolelo aazuba mbokuli kulamfwu kapati kuzwa kumabbililo aazuba, akwalo nkwabikkide zinyonyoono zyesu mbokubede kulampa kuzwa kulindiswe.” (Int. 103:11, 12) Masimpe, Jehova ulilibambilide ‘kulekelela cakumaninina.’—Is. 55:7.

14. Mbuti Davida mbwaakapandulula mbolutukwabilila luyando lwa Leza lutamani?

14 Luyando lwa Leza lupa lukwabililo lwakumuuya. Mumupailo wakwe kuli Jehova, Davida wakati: “Uli mayubilo aangu; uyoondikwabilila kumapenzi. Uyoopa kuti koongolola akusekelela kwalufwutuko kukandizinguluke. . . . Ooyo uusyoma Jehova ulizingulukidwe aluyando lwakwe lutamani.” (Int. 32:7, 10) Mbubwenya bwaanda ibwakazingulukide cisi ca Israyeli yansiku mbobwakali kukwabilila bantu ibakali kukkala mumo, alwalo luyando lwa Jehova lutamani mbolutukwabilila kucintu cili coonse cikonzya kunyonganya cilongwe cesu anguwe. Kuyungizya waawo, luyando lwa Jehova lutamani lumupa kutukwelela kulinguwe.—Jer. 31:3.

15. Nkukozyanya nzi kuliko akati kaluyando lwa Jehova lutamani alimwi amayubilo amampangala?

15 Davida wakabelesya cikozyanyo cimbi kupandulula lukwabililo ndobajisi bantu ba Leza. Wakalemba boobu kujatikizya Jehova: “Leza mayubilo aangu aakwabilidwe, Leza uunditondezya luyando lutamani. Ndoluyando lwangu lutamani amampangala aangu, mayubilo aangu aakwabilidwe alimwi ngomuvwuni wangu, nintobo yangu alimwi mulinguwe mondiyuside.” (Int. 59:17; 144:2) Nkaambo nzi Davida ncaakakozyanisya luyando lwa Jehova lutamani kumayubilo alimwi akumampangala? Tacikwe makani ankotukkala munyika, kufwumbwa buyo kuti katuli babelesi bakwe, Jehova uyootupa lukwabililo loonse ndotuyandika kutegwa tukwabilile cilongwe cibotu ncotujisi anguwe. Cisyomezyo nciconya eeci cilajanika amu Intembauzyo 91. Mulembi wa Ntembauzyo eeyi wakaamba kuti: “Ndilaambila Jehova kuti: ‘Yebo uli mayubilo amampangala aangu.’” (Int. 91:1-3, 9, 14) Awalo Musa wabelesya majwi ngeena aaya kujatikizya mayubilo. (Int. 90:1 bupanduluzi buyungizyidwe) Kalaafwaafwi kufwa, Musa wakapa cikozyanyo cibotu. Wakalemba kuti: “Leza mayubilo kuzwa kaindi, maanza aakwe aatamani ali kunsi lyako.” (Dt. 33:27) Ino majwi aakuti “maanza aakwe aatamani ali kunsi lyako” atwaambila nzi kujatikizya Jehova?

16. Muunzila nzi zyobilo mwatugwasya Jehova? (Intembauzyo 136:23)

16 Ciindi Jehova nali mayubilo eesu, tulimvwa kukwabililwa. Pele zimwi ziindi tulakonzya kutyompwa alimwi akuzumanana kulimvwa boobo. Aziindi zili boobo, ncinzi Jehova ncayootucitila? (Amubale Intembauzyo 136:23.) Uyootujatilila amaanza aakwe, kutunyamuna kabotu-kabotu alimwi akutugwasya kwiimikila. (Int. 28:9; 94:18) Mbotugwasyigwa: Kuzyiba kuti lyoonse tulakonzya kusyoma lugwasyo lwa Leza kulatugwasya munzila zyobilo. Yakusaanguna, tacikwe makani ankotukkala, tulizyi kuti Jehova mayubilo eesu. Yabili, Taateesu siluyando ulatubikkila maano kapati.

TULASYOMA KUTI LEZA UYOOZUMANANA KUTONDEZYA LUYANDO LUTAMANI KULINDISWE

17. Ndusyomo nzi ndotukonzya kuba andulo? (Intembauzyo 33:18-22)

17 Mbubwenya mbotwaiya, ciindi notujisi mapenzi, tulakonzya kuba alusyomo lwakuti Jehova uyootupa lugwasyo ndotuyandika kutegwa tuzumanane kusyomeka kulinguwe. (2Kor. 4:7-9) Musinsimi Jeremiya wakaamba kuti: “Nduyando lutamani lwa Jehova ilwapa kuti tutalobi, nkaambo luse lwakwe talumani pe.” (Malo. 3:22) Tulakonzya kuba alusyomo lwakuti Jehova uyoozumanana kutondezya luyando lutamani kulindiswe nkaambo sintembauzyo utwaambila kuti, “Liso lya Jehova lilangide baabo bamuyoowa, aabo ibalangila luyando lwakwe lutamani.”—Amubale Intembauzyo 33:18-22.

18-19. (a) Ncinzi ncotweelede kuyeeya? (b) Ncinzi ncotuyoolanga-langa mucibalo citobela?

18 Ncinzi ncotweelede kuyeeya? Nitwatakaningatalika kumubelekela Jehova, twakali kugwasyigwa aluyando oolo Leza ndwatondezya kubantu boonse. Nokuba boobo, mbwaanga tuli bakombi bakwe, tulagwasyigwa aluyando lwakwe lutamani. Kakulwaizyigwa aluyando oolu, Jehova ulatukumbata amaanza aakwe aalukwabililo. Uyoozumanana kutukwelela kulinguwe alimwi akuzuzikizya makanze aakwe kujatikizya ndiswe. Uyanda kuti tuzumanane kuba balongwe bakwe mane kukabe kutamani. (Int. 46:1, 2, 7) Aboobo, kufwumbwa mapenzi ngotukonzya kujana, Jehova uyootupa nguzu nzyotuyandika kutegwa tuzumanane kusyomeka kulinguwe.

19 Twabona Jehova mbwatondezya luyando lutamani kubabelesi bakwe. Aboobo uyanda kuti andiswe katutondezya luyando lutamani kuli umwi amweenzinyina. Mbuti mbotukonzya kucita boobo? Tuyakwaambandika makani aaya aayandika kapati mucibalo citobela.

LWIIMBO 136 “Bulumbu Bukkwene” Kuzwa Kuli Jehova

^ Ino luyando lutamani ninzi? Mbaani Jehova mbatondezya luyando lutamani, alimwi ino aabo balutambula lubagwasya buti? Bwiinguzi bwamibuzyo eeyi bulalangwa-langwa muzibalo zyobilo zyakusaanguna izibandika bube oobu buyandika kapati.

^ Bube bwaluyando lwa Leza lutamani bulajanika amutupango tumwi twamu Bbaibbele.—Amubone Nehemiya 13:22; Intembauzyo 69:13; 106:7; alimwi a Malilo 3:32.

^ BUPANDULUZI BWACIFWANIKISO: Jehova ulatondezya luyando lwakwe kubantu boonse, kubikkilizya ababelesi bakwe. Zifwanikiso izili atala aabantu zitondezya nzila Leza mwatondezya luyando lwakwe. Iciyandika kapati ncakuti wakapa Mwanaakwe, Jesu, kuzootufwida.

^ BUPANDULUZI BWACIFWANIKISO: Aabo ibaba babelesi ba Jehova akusyoma mucinunuzyo ca Jesu, balagwasyigwa aluyando lwa Leza munzila aimbi. Kuyungizya aluyando oolo Leza ndwatondezya kubantu boonse, babelesi ba Jehova balagwasyigwa aluyando lwa Leza lutamani. Zikozyanyo zyaluyando oolo lutamani zilitondezyedwe muzifwanikiso.