1. Uchebro vọ yen Jihova vwọ kẹ avwanre?

ẸGUỌNỌ ro jẹ rhẹriẹ pha ghanghanre vwọ kẹ Jihova. (Hos. 6:6) Ọ guọnọre nẹ idibo rọyen ji ru ọtiọyen. Womarẹ ọmraro rọyen Maika, Ọghẹnẹ da vwẹ uchebro vwọ kẹ avwanre nẹ e “ni evun-ẹfuọn ghanghanre,” kọyen e vwo ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ. (Maika 6:8) Ẹkẹvuọvo, tavwen e ki se ru ọtiọyen, ofori ne a riẹn oborẹ ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ mudiaphiyọ.

2. Die yen ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ?

² Die yen ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ? Ota na “ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ” vwomaphia omarẹ abọ 230 vwẹ New World Translation of the Holy Scriptures. Die yen o mudiaphiyọ? “Siẹrẹ ohwo de vwo ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ, ko se vwo ẹguọnọ rẹ ohwo ọfa mamọ, o torobo re phiare-e, o che tinkamu ohwo na, ọ je cha fuevun vwọ kẹ. Vwẹ ọke buebun, a vwẹ ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ vwo dje ẹguọnọ rẹ Jihova vwo kẹ ihworakpọ, jẹ ihworakpọ ji se dje ẹguọnọ nana vwọ kẹ ohwohwo.” Jihova yen uvi rẹ udje rẹ ohwo ro dje ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ vwọ phia. Vwẹ uyono nana, a che fuẹrẹn oborẹ Jihova vwo dje ẹguọnọ nana phia vwọ kẹ ihworakpọ. Vwẹ uyono rọ vwọ kpahen ọnana, a cha fuẹrẹn oborẹ idibo ri Jihova sa vwọ vwẹrokere vwo dje ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ phia vwọ kẹ ohwohwo.

3. Die yen Jihova vuẹ Mosis kpahen oma rọyen?

³ O kriri-i, emọ rẹ Izrẹl vwo nẹ otọ rẹ Ijipt nu, Jihova de dje oma rọyen vwọ kẹ Mosis rọ vwọ vuẹ kpahen odẹ rọyen kugbe iwan rọyen. Ọ da ta: “Jihova, Jihova, Ọghẹnẹ rẹ arodọnvwẹ, rọ re ehrọre, rọ fobọ muophu-u, rọ vọnre vẹ ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ kugbe uyota, ro dje ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ kẹ uriorin buebun, ro vwo ghovwo echobọ kugbe umwemwu.” (Eyan. 34:6, 7, NW ) Womarẹ eta iyoyovwin nana, Jihova  vuẹ Mosis emu ọghanghanre vwọ kpahen ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ rọyen. Ọyen die?

4-5. (a) Mavọ yen Jihova dje oma rọyen phia wan? (b) Enọ vọ yen a cha kpahenphiyọ?

⁴ Ọ dia Jihova di dje oma rọyen phia kerẹ ohwo ro di vwo ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ-ẹ, ẹkẹvuọvo kerẹ ohwo rọ “vọnre vẹ ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ.” E dje Jihova vwẹ idjerhe ọtiọna abọ esan efa vwẹ Baibol na. (Ukeri 14:18; Neh. 9:17; Une 86:15; 103:8; Joẹl 2:13; Jona 4:2) Jihova ọvo yen a vwẹ eta nana vwo dje vwẹ ẹdia na eje, a vwẹ ayen vwo dje ohworakpọ kakaka-a. Ọyen obo ra sa jokaphiyọ dẹn nẹ Jihova vwẹ ọke buebun vwọ vwẹ eta nana vwo dje oma rọyen vwi Baibol na. O muẹro dẹn nẹ uruemu rẹ ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ pha ghanghanre vwọ kẹ Ọghẹnẹ. * Ọnana yen muẹ Ovie Devid vwọ ta: “Ẹguọnọ wẹn ro jẹ rhẹriẹ, E Ọrovwohwo hẹre re te odjuvwu, uyota wẹn re duvwu irharheghe . . . Mavọ ẹguọnọ wẹn rọ rhẹriẹ-ẹ na yovwi te, E Ọghẹnẹ! Emọ rẹ ihwo rẹ akpọ na si oma nu vwẹ uhoho rẹ ibekpe wẹn.” (Une 36:5, 7) Kerẹ Devid, ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ rẹ Ọghẹnẹ je ghanre vwọ kẹ wẹ?

⁵ A sa vwọ nabọ vwo ẹruọ rẹ oborẹ ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ ri Jihova mudiaphiyọ, e ja fuẹrẹn enọ ivẹ nana: Ihwo vọ yen Jihova dje ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ kẹ? Mavọ yen avwanre sa vwọ mrẹ erere vwo nẹ ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ ri Jihova rhe?

6. Ihwo vọ yen Jihova dje ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ kẹ?

⁶ Ihwo vọ yen Jihova dje ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ rọyen na kẹ? Baibol na tare nẹ e se vwo ẹguọnọ rẹ erọnvwọn buebun kerẹ “udju evoro,” “udi vẹ udẹ,” “urhiẹyọro,” “erianriẹn,” “aghwanre”—enana ghwa evo usun rẹ erọnvwọn rẹ avwanre se vwo ẹguọnọ kpahen. (2 Ikun 26:10; Isẹ 12:1; 21:17; 29:3) Ẹkẹvuọvo, e dje ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ vwọ kẹ erọnvwọn ghwevweghe-e, ihworakpọ ọvo yen e dje oka rẹ ẹguọnọ nana vwọ kẹ. Jẹ ọ dia kohwo kohwo yen Jihova dje ẹguọnọ rọyen ro jẹ rhẹriẹ na vwọ kẹ-ẹ. Ihwo re vẹ ọyen gbe vwo oyerinkugbe rẹ oghẹresan ọvo yen o dje kẹ. Ọghẹnẹ rẹ avwanre fuevun vwọ kẹ igbeyan rọyen. Obo ri yovwinrin yen ọ guọnọ vwọ kẹ ayen, ọkieje yen o che vwo vwo ẹguọnọ rayen.

7. Idjerhe vọ yen Jihova wan dje ẹguọnọ vwọ kẹ ihworakpọ eje?

⁷ Jihova dje ẹguọnọ vwọ kẹ ihworakpọ eje. Jesu vuẹ ọshare ọvo re se Nikodimọs: “Ọghẹnẹ guọnọ akpọ na [ihworakpọ na] ọ da vwẹ Ọmọ ọvuọvo rọye na kẹ, rere ohwo kohwo ro sere gbuyota vwo jẹ ghwọrọ  ẹkẹvuọvo ko vwo arhọ ri bẹdẹ.”—Jọn 3:1, 16; Mat. 5:44, 45.

8-9. (a) Diesorọ Jihova vwo dje ẹguọnọ rọyen ro jẹ rhẹriẹ na vwọ kẹ idibo rọyen? (b) Die yen a cha fuẹrẹn enẹna?

⁸ Kirobo re djere siẹvure, ihwo re vẹ Jihova gbe vwo oyerinkugbe rọ kpẹkpẹre ọvo yen o dje ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ rọyen na kẹ—idibo rọyen. Avwanre sa mrẹ odjephia rẹ ọnana vwo nẹ oborẹ Ovie Devid kugbe ọmraro Daniẹl tare. Kerẹ udje, Devid tare: “E, phi obọ phihọ ẹguọnọ wẹn rọ rhẹriẹ-ẹ na kẹ otu re riẹn wẹn.” “Ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ rẹ Ọrovwohwo na herọ rhiri bẹdẹ bẹdẹ vwẹ enu rẹ otu re djẹ oshọ rọye.” Daniẹl da rha ta: “E Ọrovwohwo Ọghẹnẹ, [ro dje] ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ kẹ ihwo re guọnerọ re da rha yọnre irhi rọye.” (Une 36:10; 103:17; Dan. 9:4) Kirobo rẹ eta nana rẹ ẹwẹn ọfuanfon rẹ Ọghẹnẹ mu ihwo nana vwo si na djerephia, Jihova dje ẹguọnọ rọyen ro jẹ rhẹriẹ na vwọ kẹ idibo rọyen kidie nẹ ayen riẹnrẹ, ayen djoshọ rọyen, ayen vwo ẹguọnọ rọyen, ayen je yọnrọn irhi rọyen. Ihwo re ga vwọrẹ uyota ọvo yen Jihova dje ẹguọnọ rọyen ro jẹ rhẹriẹ na vwọ kẹ.

⁹ Tavwen avwanre ke ton ẹga ri Jihova phiyọ, avwanre ji rhiẹromrẹ ẹguọnọ rẹ Ọghẹnẹ djephia vwọ kẹ ihworakpọ eje. (Une 104:14) Ẹkẹvuọvo, kerẹ egọghẹnẹ ruyota, avwanre je mrẹ erere vwo nẹ ẹguọnọ rọyen ro jẹ rhẹriẹ na cha. Vwọrẹ uyota, Jihova vwẹ imuẹro vwọ kẹ idibo rọyen: “Ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ mẹ na sa hẹriẹ nẹ uwe oma-a.” (Aiz. 54:10) Kirobo rẹ Devid komobọ rhiẹromrẹ, “Ọrovwohwo phi ohwo esiri vwọ akakọ kẹ oma rọye.” (Une 4:3) Die yen ọnana che mu avwanre vwo ru? Ọbuine na de si: “Ono re ghwanre jọ kerhọn rẹ imu nana; jẹn ihwo roro ẹguọnọ rẹ Ọrovwohwo ro jẹ rhẹriẹ na.” (Une 107:43) Vẹ uchebro yena rẹ ẹwẹn ọfuanfon rẹ Ọghẹnẹ mu ọbuine na vwo si phiyotọ na vwẹ ẹwẹn, e gbe ja fuẹrẹn idjerhe erha rẹ idibo ri Jihova wan mrẹ erere vwo nẹ ẹguọnọ rọyen ro jẹ rhẹriẹ na cha.

10. Erere vọ yen che norhe siẹrẹ avwanre da riẹn nẹ ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ ri Jihova dia rhiri bẹdẹ?

¹⁰ Ẹguọnọ rẹ Ọghẹnẹ ro jẹ rhẹriẹ na herọ rhinrin bẹdẹ. E djunute ẹguọnọ roghẹresan nana abọ 26 vwẹ Une Rẹ Ejiro 136. Owọ rẹ  ota rẹsosuọ rọyen da ta: “E vwẹ ẹkpẹvwẹ kẹ Ọrovwohwo, kidie o yoma, kidie ẹguọnọ rọye ro jẹ rhẹriẹ na dia rhiri bẹdẹ.” (Une 136:1) Vwẹ owọ rẹ ota ọvuọvo vwo nẹ ọ ri 2 ri fiẹ 26, a mrẹ eta nana, “ẹguọnọ rọye ro jẹ rhẹriẹ na dia rhiri bẹdẹ.” Avwanre de se eta rehẹ Une Rẹ Ejiro na, oborẹ Jihova vwọ vwẹ ọkieje vwo dje ẹguọnọ rọyen ro jẹ rhẹriẹ na phia vwọ kẹ ihwo gbe avwanre unu. Eta nana ra vwariẹnre, “ẹguọnọ rọye ro jẹ rhẹriẹ na dia rhiri bẹdẹ” na, kẹ avwanre imuẹro nẹ ẹguọnọ rẹ Jihova vwo kpahen idibo rọyen wene-e. Ọyen emu rẹ uduephiyawọ ra vwọ riẹn nẹ Jihova fobọ dobọ rẹ ẹguọnọ ro vwo vwọ kẹ idibo rọyen jẹ-ẹ. Ukperẹ ọtiọyen, o tinkamuẹ idibo rọyen re ga, ọ kpairoro vrẹ ayen vwẹ ọke rẹ ebẹnbẹ-ẹn. Oborẹ avwanre wan mrẹ erere: Avwanre vwọ riẹn nẹ Jihova tinkamuẹ avwanre na, ọnana kẹ avwanre aghọghọ vẹ ẹgba rẹ avwanre guọnọre re se vwo chirakon rẹ ebẹnbẹn je rha vwẹ ẹga kẹ ọkieje.—Se Une Rẹ Ejiro 31:7.

11. Kirobo rehẹ Une Rẹ Ejiro 86:5, die yen mu Jihova vwo ghovwo?

¹¹ Ẹguọnọ rẹ Ọghẹnẹ ro jẹ rhẹriẹ na yen nẹrhẹ o vwo ghovwo. Jihova de vwo oniso rẹ orumwemwu ro kurhẹriẹ rọ je sen eruo rẹ obo re brare, ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ ko muo vwo ghovwo ohwo ọtiọyena. Ọbuine Devid da ta kpahen Jihova: “O nene avwanre yere kirobo rẹ umwemwu rẹ avwanre epha-a, eyẹ hwa osa kẹ avwanre kirobo rẹ orukuruku rẹ avwanre epha-a.” (Une 103:8-11) Devid komobọ riẹn oborẹ ẹwẹn rẹ obrorhiẹn se kpokpo ohwo te vẹ oborẹ ọ da ohwo te siẹrẹ orọnvwọn de kpokpo ubiudu. Ọ je riẹn nẹ Jihova muegbe “ro vwo ghovwo.” Die yen mu Jihova vwo ghovwo? A mrẹ ẹkpahọnphiyọ na vwẹ Une Rẹ Ejiro 86:5. (Se.) Ghini uyota, kirobo rẹ Devid ta vwẹ ẹrhovwo rọyen, Jihova vwo ghovwo kidie ọ vọnre vẹ ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ vwọ kẹ ihwo ejobi ri sere.

12-13. Ofu de dje avwanre fikire echobọ re phia wanre, die yen sa chọn avwanre uko?

¹² Avwanre de ru umwemwu, ọ dia obo re chọre e de muomaphiyọ-ọ, ọyena odjephia nẹ oborẹ avwanre ruru na da avwanre. O se mu avwanre vwo kurhẹrhiẹ ji ru ewene ra guọnọre. Idibo ri Jihova buebun she ọkuọrọn fikirẹ echobọ rẹ ayen ru wanre. Ẹwẹn rayen ko brẹ hwe ayen nẹ Jihova che se vwo ghovwo aye-en ọ da tobọ dianẹ ayen  re ruẹ oka emu ọtiọyena ọfa-a. Ọ da dianẹ wo nene oka rẹ iroro ọtiọyena muabọ, wo de yono kpahen owenvwe rẹ Jihova vwori ro vwo dje ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ vwo kẹ idibo rọyen re fuevun ga, ọnana cha chọn we uko.

¹³ Erere rẹ avwanre mrẹ no cha: Dede nẹ avwanre gbare-e, a je sa ga Jihova vẹ ẹwẹn obrorhiẹn ro fiotọ. Ọna ghini uyota kidie “ọbara ri Jesu Ọmọ rọye kọ hworhẹ avwanre nẹ umwemwu ejobi.” (1 Jọn 1:7) Ofu de dje we fikirẹ emu evo re chọ wẹ obọ, wọ me karophiyọ nẹ Jihova vwo owenvwe ro vwo ghovwo orumwemwu ro kurhiẹriẹ. Jokaphiyọ oborẹ Devid vwo churu ẹguọnọ vwo si evwoghwovwo. O de si: “Kidie kirobo rẹ odjuvwu na kpenu nọ akpọ na, ọtiọye ẹguọnọ wẹn ro jẹ rhẹriẹ na epha kpahe otu re djẹ oshọ rọye; Kirobo rẹ obaro ọnre sheri te kẹ obuko ọnre na, ọtiọye o ji si ogbeku rẹ avwanre nu sheri te kẹ avwanre.” (Une 103:11, 12) Vwọrẹ uyota, Jihova vwo owenvwe ro vwo ghwovwo “kidie evwoghovwo rhere buebu.”—Aiz. 55:7.

14. Mavọ yen Devid djisẹ rẹ oborẹ ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ Ọghẹnẹ sẹro rẹ avwanre wan?

¹⁴ Ẹguọnọ rẹ Ọghẹnẹ ro jẹ rhẹriẹ na sẹro rẹ oyerinkugbe rẹ avwanre vẹ ọrọyen. Vwẹ ẹrhovwo rọ nẹ rhe Jihova, Devid da ta: “Wẹ asan odjahọ mẹ; Wẹ ri sivwi vwe nẹ ukpokpogho. Wẹ re reyọ esivwo vwo rhuo vwe yariẹ. . . . Ẹguọnọ rọ rhẹriẹ-ẹ gba riariẹ ohwo rọ vwẹ ẹro so Ọrovwohwo.” (Une 32: 7, 10) Kirobo rẹ igbẹhẹn sẹro rẹ ihwo re dia irere ride vwẹ ọke awanre yen, ọtiọyen ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ ri Jihova sẹro avwanre vwo nẹ kemu kemu ro se miovwo oyerinkugbe rẹ avwanre vẹ ọ rọyen. Vwọba, ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ ri Jihova na ji muo vwo siẹ avwanre toma.—Jer. 31:3.

15. Mavọ yen ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ ri Jihova na vwo churobọ si asan ọgangan kugbe ogba ọgangan?

¹⁵ Devid je vwẹ idjerhe ọfa vwo djudje rẹ oborẹ Jihova wan sẹro rẹ ihwo rọyen. O de si: “Ọghẹnẹ, wẹ hẹ odjahọ mẹ, Ọghẹnẹ ro dje ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ rọye kẹ vwẹ.” Devid da je ta kpahen Jihova nẹ ọyen hẹ “oragha mẹ, kugbe ogba ọgangan mẹ, asan ọgangan mẹ kugbe osivwi mẹ, ekpọfia mẹ evun wẹn mi de si oma nu.” (Une 59:17; 144:2) Diesorọ Devid vwọ vwẹ ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ ri Jihova vwo dje asan ọgangan kugbe ogba ọgangan? O toro asan rẹ avwanre dia vwẹ akpọ na-a, rọ vwọ dia nẹ avwanre idibo rọyen na, Jihova cha kẹ avwanre ekpọfia rẹ avwanre guọnọre ejobi rere a sa vwọ sẹro rẹ oyerinkugbe rẹ avwanre vẹ ọyen. A je mrẹ oka rẹ imuẹro tiọyena vwẹ Une Rẹ Ejiro 91. Ohwo ro si une yena da ta: Ke me “cha ta kẹ Ọrovwohwo na, Egbe mẹ kugbe odjahọ mẹ.” (Une 91:1-3, 9, 14) Mosis je vwẹ eka rẹ eta tiọnana vwọ ta ota kpahen egbe. (Une 90:1) Kpobarophiyọ, tavwen Mosis ki ghwu, ọ je vwẹ omamọ rẹ eta efa vwo dje ọnana fiotọ. O de si: “Ọghẹnẹ ri bẹdẹ na ẹdia wẹn, abọ ri bẹdẹ na obotọ wẹn.” (Urhi 33:27) Die yen eta na “abọ ri bẹdẹ na obotọ wẹn” vuẹ avwanre kpahen Jihova?

16. Mavọ yen Jihova chọn avwanre uko wan? (Une Rẹ Ejiro 136:23)

¹⁶ A da vwẹ Jihova vwo ru adjarhọ, ẹwẹn rẹ avwanre ko che te otọ. Jẹ o ji vwo ọkievo rẹ udu vwo nẹ avwanre awọ. Vwẹ ọke tiọyena, die yen Jihova ruẹ kẹ avwanre? (Se Une Rẹ Ejiro 136:23.) Ọ cha vwẹ obọ rọyen cha avwanre, ọ cha kpare avwanre vrẹn ememerha je chọn avwanre uko vwọ dobọ rẹ ẹnwan ji. (Une 28:9; 94:18) Oborẹ avwanre wan mrẹ erere: Avwanre vwọ riẹn nẹ a sa vwẹroso Jihova ọkieje na, ọnana sa chọn avwanre uko vwẹ idjerhe ivẹ. Ẹsosuọ, o toro asan rẹ avwanre dia-a, avwanre riẹnre nẹ Jihova cha sẹro rẹ avwanre ọkieje. Ọrivẹ, Ọsẹ rẹ avwanre  rọhẹ obodjuvwu davwerhọn rẹ avwanre mamọ.

17. Imuẹro vọ yen e se vwo fikirẹ ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ rẹ Ọghẹnẹ? (Une Rẹ Ejiro 33:18-22)

¹⁷ Kirobo re yono re na, ọke re de hirharoku ọdavwini, e se vwo imuẹro nẹ Jihova cha chọn avwanre uko vwọ sẹro rẹ oyerinkugbe rẹ avwanre vẹ ọyen. (2 Kọr. 4:7-9) Ọmraro Jerimaya da ta: “Ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ rẹ Ọrovwohwo na o re-e, arodọvwẹ rọye vwo oba-a.” (Uvwe. 3:22) Avwanre se vwo imuẹro nẹ ọkieje yen Jihova che rhe vwo dje ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ vwọ kẹ avwanre kidie Baibol na tare nẹ, “ẹro rẹ Ọrovwohwo ọ hẹ enu rẹ ayen otu re djẹ oshọ rọye, ọ hẹ enu re ayen otu re vwẹ ẹro so ẹguọnọ rọye rọ rhẹriẹ-ẹ na.”—Se Une Rẹ Ejiro 33:18-22.

18-19. (a) Die yen avwanre guọnọ karophiyọ? (b) Die yen che yono vwẹ uyono rọ vwọ kaphen ọnana?

¹⁸ Die yen avwanre guọnọ karophiyọ? Tavwen avwanre ke ton ẹga ri Jihova phiyọ, avwanre ji rhiẹromrẹ ẹguọnọ rẹ Ọghẹnẹ djephia vwọ kẹ ihworakpọ eje. Ẹkẹvuọvo, kerẹ egọghẹnẹ ruyota, avwanre je mrẹ erere vwo nẹ ẹguọnọ rọyen ro jẹ rhẹriẹ na cha. Ẹguọnọ yena yen muẹ Jihova vwọ sẹro rẹ avwanre na. O che si avwanre kẹroma ọkieje ji ru ive iyoyovwin ro ve kẹ avwanre na gba. Ọ guọnọre nẹ avwanre dia igbeyan rọyen bẹdẹ! (Une 46:1, 2, 7) Ọtiọyena, o toro oka rẹ ebẹnbẹn rẹ avwanre hirharokuẹ-ẹ, Jihova cha kẹ avwanre ẹgba rẹ avwanre guọnọre ra sa vwọ sẹro rẹ ọyọnregan rẹ avwanre.

¹⁹ Avwanre rhe mrẹ oborẹ Jihova wan dje ẹguọnọ ro jẹ rhẹriẹ phia vwọ kẹ idibo rọyen re. Ọtiọyena, ọ guọnọre nẹ avwanre ji ru ọtiọyen vwọ kẹ ohwohwo. Mavọ yen e se vwo ruo? Uyono rọ vwọ kpahen ọnana cha ta ota kpahen uyovwinrota ọghanghanre nana.