1. Beˬtuˆluˆ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ aˬ jeˬ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ biꞈ˗euˬ nga? Aˬ jeˬ miˇ neh nui noeˬ nui duˇ teu˗ahˇ mˇ caw˗eu maˬ pyeuꞈ leˇ nya˗a lehˇ noeˬ laˇ nya˗eu nga?

 Mˬ taˆ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ˗eu deuˬ maˬ ehˇ, miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ noeˬ tmˬ˗eu jeˬ jaˆ˗eu deuˬ maˬ ehˇ, aˬ dui yawˬ gʼaˬ na luꞈ Beˬtuˆluˆ neh tseˇ doˆ taˬ˗euˬ deuˬ˗ahˇ biꞈ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ˗ahˇ neh gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za nya˗eu meh. Beˬtuˆluˆ “Naw maꞈ˗ahˇ kuˇ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu Miˬyehˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu loꞈ˗ehˇ, naw maꞈ kʼaˇ mˇ kʼaˇ shaˇ˗eu jeˬ bi muiˬ bi shawˇ˗awˬ. ‘Ngaˇ yaw muiˬ yaw shawˇ miˇ neh, naw maꞈ kʼawꞈ ya bi muiˬ ya bi shawˇ meh’ lehˇ, Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. (1 Beˬtuˆluˆ 1:15, 16) Dawˬ teu˗ahˇ haw ngeh, Yeˬhawˇbaˬ naˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ dui dzaw geuꞈ dui dui paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu kʼaˇ muiˬ˗eu gʼaˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Aˬ dui maˬ byah kuꞈ˗eu miˇ neh aˬ dui kʼaˇ mˇ˗eu jeˬ muiˬ ni shawˇ ni nmˇ maˬ jahˇ nya˗a. Beˬtuˆluˆ jiˇ yaw myaˬ poˆ mˇ lehˬ haw˗euˬ meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ yawꞈ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ haw ngeh aˬ dui ‘muiˬ˗eu shawˇ˗eu’ tsawˇ haˬ pyeuꞈ nya ngaˇ˗a lehˇ siˬ laˇ˗eu meh.

2. Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ jeˇ˗euˬ naˇ haˬ˗eu jeˬ˗ahˇ ja sawˇ˗eu nga?

² Aˬ dui heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ naˇ haˬ˗eu jeˬ heu deuˬ˗ahˇ ja sawˇ ma. Muiˬ˗eu shawˇ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga? Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ jeˬ mehˬ˗eu nga? Aˬ dui muiˬ˗eu shawˇ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ aˬ jeˬ ya jahˇ˗eu nga? Aˬ dui muiˬ˗eu shawˇ˗eu jeˬ heu naˇ, aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ taꞈ˗eu nga?

3. Muiˬ˗eu shawˇ˗eu tsawˇ haˬ˗ahˇ ngehˬ keuˆ ngeh yaw myaˬ gʼaˬ aˬ geu deuˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ˗eu nga? Muiˬ˗eu shawˇ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ maˇ maˇ diˇ ngeuˇ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ aˬ gaˇ poˆ mawˇ nya˗eu nga?

³ Muiˬ˗eu shawˇ˗eu tsawˇ haˬ lehˇ ehˇ ngeh, myaˬ tiˬ paˆ naˇ zahˇ˗euˬ mehˬ tsoeˬ dm taˬ˗euˬ deuˬ, maˬ ngeuˇ naˇ ciˬ cuˇ saˆ ni aˬ yawˇ yawꞈ jawˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ noeˬ mawˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ muiˬ˗eu shawˇ˗eu tsawˇ haˬ deuˬ naˇ teu loꞈ˗ehˇ gʼeh˗eu deuˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu maˬ ngeuˇ˗a. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ Jaˇliꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗aˬ, muiˬ˗awˇ shawˇ˗awˇ, “laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ” meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ miˇ neh meh. (1 Tiˆmoˇseˬ 1:11, MS) Kʼoeˇ naˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu deuˬ jiˇ “laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu” deuˬ pyeuꞈ meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. (Ja ceuˬ 144:15) Yeˬsuˇ zahˇ˗euˬ mehˬ tsoeˬ dm˗awˇ aˬ cawˬ˗euˬ mehˬ shi yaw muiˬ jahˇ geuꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ dehˬ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 6:1; Maˬkuˆ 12:38) Ka li zaˬ maˇ diˇ deuˬ naˇ  Jaˇliꞈ˗ahˇ neh muiˬ˗eu shawˇ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taˬ leˇ˗awˇ siˬ nya taˬ˗euˬ miˇ neh muiˬ˗eu shawˇ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu lehˇ yaw muiˬ˗ehˇ siˬ nya˗eu meh. Muiˬ˗eu shawˇ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗awˇ, aˬ dui˗ahˇ gaˬ˗eu Miˬyehˇ aˬ dui maˬ mˇ nya gaˇ keuˆ ni maˬ shaˇ˗a lehˇ jah ziꞈ nya˗eu meh. Teu miˇ neh Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui˗ahˇ ‘Naw maꞈ ya muiˬ ya shawˇ meh’ lehˇ ehˇ˗eu dawˬ˗ahˇ haw ngeh aˬ dui muiˬ˗eu shawˇ˗eu tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ nya˗eu lehˇ siˬ laˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui muiˬ˗eu shawˇ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ, muiˬ˗eu shawˇ˗eu heu˗euˬ dawˬ tsuiꞈ˗ahˇ jeˬ hu ya siˬ nya˗eu meh.

4. “Muiˬ˗eu shawˇ˗eu” lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga?

⁴ Muiˬ˗eu shawˇ˗eu lehˇ ehˇ˗eu heu naˇ aˬ jeˬ˗ahˇ ehˇ mawꞈ˗eu nga? Jaˇliꞈ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ “muiˬ˗eu shawˇ˗eu” lehˇ ehˇ˗eu dawˬ heu dawˬ naˇ, dehꞈ jeˬ dehˬ kawˆ paw hawˇ˗eu zahˇ paw muiˬ gaˇ shawˇ gaˇ ehˇ mawꞈ˗awˇ, Miˬyehˇ˗euˬ gʼaˇ duˬ laˆ baw taˬ gaˇ jiˇ ehˇ mawꞈ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ dui dehꞈ jeˬ dehꞈ kawˆ paw muiˬ˗awˇ shawˇ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ ha geuꞈ˗eu jeˬ˗ehˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu uˬ taꞈ, aˬ yawꞈ nehˬ˗ehˇ muiˬ˗eu cawˬ cawˬ˗eu jeˬ jaˆ naˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ nya meh. Aˬ dui maˬ byah kuꞈ kʼawꞈ, muiˬ˗eu shawˇ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ nya˗eu miˇ neh guiˬ lahˬ huiˬ˗eu lehˇ miˇ˗a.

5. Aˬ dui saˇ jaˇ ziꞈ˗eu mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ˗ahˇ neh Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ aˬ jeˬ ya siˬ˗eu nga?

⁵ Yeˬhawˇbaˬ˗aˬ, yawˬ paw na luꞈ muiˬ˗eu shawˇ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu meh. Aˬ dui gaˇ kawˆ heu˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ nuiˇ mahˬ tiˬ jawˬ jawˇ˗eu Seˬlaˬpeˬ lehˇ kuˇ˗eu mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ deuˬ ehˇ gaˇ haw ngeh siˬ laˇ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ ‘Guiˇ maꞈ˗euˬ Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu Yeˬhawˇbaˬ˗aˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu meh. Muiˬ˗eu shawˇ˗eu meh. Muiˬ˗eu shawˇ˗eu meh’ lehˇ ehˇ˗eu meh. (Iˇsaˬyaˇ 6:3) Mˬ taˆ gʼaˬ kʼehˇ teu deuˬ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ muiˬ˗eu cawˬ cawˬ˗eu jeˬ jaˆ nya˗eu gʼaˇ duˬ ya muiˬ ya shawˇ˗eu loꞈ˗ehˇ, aˬ yawꞈ maꞈ jiˇ maˇ diˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu meh. Teu miˇ neh aˬ yawꞈ maꞈ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ laˬ kʼaˬ cehˇ˗eu guiˬ lahˬ dawˬ tsaꞈ gaˬ le ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ neh zaꞈ le˗euˬ jawˇ duˬ muiˬ laˇ shawˇ laˇ˗euˬ meh. Gaˇ kawˆ heu Moˇseˬ miˬ dzaˬ doꞈ luꞈ˗eu aˇ bawˬ baw duˆ˗euˬ dawˬ peh jawˇ luꞈ ngeh pyeuꞈ laˇ˗euˬ gaˇ haw nya meh.—Doˆ˗iˇ˗eu 3:2-5; Yawˇshuˆ 5:15.

6-7. (a) Doˆ˗iˇ˗eu 15:1, 11-ahˇ haw ngeh, Moˇseˬ Miˬyehˇ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu jeˬ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ kʼaˆ kʼaˆ ni aˬ joˆ˗ehˇ ngehˬ keuˆ˗eu nga? (b) Iˬsaˬleˬlaˆ deuˬ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗aˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ aˬ myah luꞈ noeˬ taˬ nya ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga? (Sahˬ boꞈ baˆ kʼoˆ˗euˬ aˇ baˇ˗ahˇ haw.)

⁶ Moˇseˬ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗ahˇ iˬ ma laˆ shaˆ yaw neˇ˗ahˇ neh sheuˬ tsehˆ gʼaˬ ngeh, Moˇseˬ Yeˬhawˇbaˬ˗aˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ yaw kʼaˆ˗ehˇ ngehˬ keuˆ˗euˬ meh. (Doˆ˗iˇ˗eu 15:1, 11-ahˇ gui.) Iˇjiˇtuˆ˗euˬ miˬ yehˇ hawˇ˗eu Kaˬnaˬ˗euˬ miˬ yehˇ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu deuˬ˗euˬ dehꞈ jeˬ dehꞈ kawˆ naˇ maˬ muiˬ maˬ shawˇ˗a. Aˬ yawꞈ maꞈ uˬ duˬ tahˬ ngeh zaˬ deuˬ˗ahˇ miˬ dzaˬ dzah puiˆ˗awˇ, nui daˆ daˆ laˇ paˬ˗ehˇ dehꞈ bahˬ dehꞈ muˆ˗eu meh. (Uˬduˬtahˬ˗eu 18:3, 4, 21-24; Dawˬmehˬmehˬ˗eu 18:9, 10) Ehˇ kʼawꞈ Yeˬhawˇbaˬ naˇ, aˬ yawꞈ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu deuˬ˗ahˇ teu loꞈ˗ehˇ jahˇ lehˇ tiˬ jawˇ˗iˬ maˬ ehˇ haw˗aˬ. Aˬ yawꞈ naˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu jeˬ˗euˬ dawˬ pehˬ pyeuꞈ meh. Gaˇ kawˆ heu˗ahˇ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ bi noeˬ taˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, piˇ ma˗euˬ uˬ dzahˬ˗ahˇ geuꞈ taˬ˗euˬ shuiˇ daˇ gʼawˆ˗ahˇ “Yeˬhawˇbaˬ muiˬ meh shawˇ meh” lehˇ boꞈ taˬ˗euˬ meh.—Doˆ˗iˇ˗eu 28:36-38, MS.

⁷ Aˬ geu gʼaˬ maˬ kaˬ piˇ ma˗euˬ uˬ dzahˬ kʼoeˇ taˆ jaˆ˗eu shuiˇ daˇ gʼawˆ˗ahˇ boꞈ taˬ˗euˬ sahˬ boꞈ˗ahˇ ya mawˇ ngeh, aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ˗aˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ taˆ lehˇ siˬ leˇ˗eu meh. Ehˇ kʼawꞈ piˇ ma˗euˬ dawˬ peh maˬ ya jawˇ˗eu miˇ neh, sahˬ boꞈ teu˗ahˇ maˬ mawˇ haw˗euˬ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ tawˇ neh? Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ˗aˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ maˬ siˬ nya nga laˬ? Toˆ˗ehˇ maˬ ngeuˇ˗eu yaw duˬ baw meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ kʼaˬ dzeˇ zaˬ maˬ ehˇ, zaˬ miˬ zaˬ maˬ ehˇ, zaˬ deuˬ maˬ ehˇ, zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ gui gaˇ ya gaˬ˗eu miˇ neh aˬ yawꞈ maꞈ gaˇ kawˆ heu˗ahˇ siˬ nya˗eu meh. (Dawˬmehˬmehˬ˗eu 31:9-12) Nawˇ teu gaˇ jawˇ naˇ “Ngaˇ˗aˬ, naw maꞈ˗euˬ Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu Sahˬpaˬ Miˬyehˇ ma. . . . Naw maꞈ muiˬ˗eu shawˇ˗eu tsawˇ haˬ ya bi pyeuꞈ meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, ngaˇ˗aˬ,  yaw muiˬ yaw shawˇ ma.” “Naw maꞈ˗aˬ, ngaˬ˗ahˇ tehꞈ˗ehˇ taꞈ leˇ˗eu muiˬ˗eu shawˇ˗eu tsawˇ haˬ ya bi pyeuꞈ meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, ngaˇ˗aˬ, Sahˬpaˬ Miˬyehˇ pyeuꞈ˗awˇ, yaw muiˬ yaw shawˇ ma” lehˇ ehˇ˗eu dawˬ˗ahˇ ya gaˬ˗eu yaw duˬ baw meh.—Uˬduˬtahˬ˗eu 11:44, 45; 20:7, 26.

8. Aˬ dui Uˬduˬtahˬ˗eu 19:2 hawˇ˗eu 1 Beˬtuˆluˆ 1:14, 16-ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗euˬ nga?

⁸ Aˬ dui Moˇseˬ neh Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗ahˇ Uˬduˬtahˬ˗eu 19:2 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ gui nehˬ˗euˬ gaˇ haw ma. Teu gaˇ Yeˬhawˇbaˬ Moˇseˬ˗ahˇ “Iˇsaˬleˬlaˆ tsawˇ haˬ deuˬ˗ahˇ heu loꞈ˗ehˇ ehˇ nehˬ˗awˬ. Naw maꞈ yaw muiˬ yaw shawˇ shawˇ˗ehˇ dehꞈ˗awˬ. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, naw maꞈ˗euˬ Miˬyehˇ, Sahˬpaˬ Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu ngaˇ˗aˬ, yaw muiˬ yaw shawˇ ma” lehˇ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Beˬtuˆluˆ jiˇ Ka li zaˬ deuˬ˗ahˇ ‘naw maꞈ ya muiˬ ya shawˇ meh’ lehˇ saˇ tiˇ biꞈ ngeh, dawˬ teu Jaˇliꞈ teu deuˆ˗ahˇ neh yuˇ laꞈ˗euˬ kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh. (1 Beˬtuˆluˆ 1:14-16-ahˇ gui.) Nymˬ˗mˇ iˬ nah aˬ dui Moˇseˬ˗euˬ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ uˬ moˆ maˬ paˇ jawˇ˗euˬ nmˇ ngeuˇ meh. Ehˇ kʼawꞈ Beˬtuˆluˆ neh ngehˬ˗euˬ dawˬ teu naˇ, Uˬduˬtahˬ˗eu 19:2 laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ˗aˬ, muiˬ˗awˇ shawˇ˗awˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ gaˬ˗eu deuˬ jiˇ ya muiˬ ya shawˇ meh lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ kʼaˆ kʼaˆ ni ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. Aˬ dui noeˬ tmˬ˗eu jeˬ mˬ kʼoeˇ taˆ jaˆ˗eu deuˬ maˬ ehˇ, miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jaˆ˗eu deuˬ maˬ ehˇ, ya muiˬ ya shawˇ meh.—1 Beˬtuˆluˆ 1:4; 2 Beˬtuˆluˆ 3:13.

9. Uˬduˬtahˬ˗eu yaw huiˬ 19-ahˇ ja sawˇ˗eu heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu nga?

⁹ Aˬ dui muiˬ˗eu shawˇ˗eu Yeˬhawˇbaˬ Miˬyehˇ nui kʼahˇ bi shiˇ mawꞈ˗eu miˇ neh, aˬ dui muiˬ˗eu shawˇ˗eu tsawˇ haˬ aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ nya˗eu nga lehˇ siˬ nya mawꞈ˗eu ma. Teu˗ahˇ siˬ nya˗eu gʼaˇ duˬ, Yeˬhawˇbaˬ Uˬduˬtahˬ˗eu yaw huiˬ 19 laꞈ kʼoeˇ nui noeˬ nui duˇ tiˬ jeˬ na biꞈ taˬ˗euˬ meh. Heˬbyehˇ˗euˬ dawˬ paw pyehˆ tseˇ˗eu Maˇkaꞈ˗suiꞈ Kaˇliˬ heu loꞈ˗ehˇ boꞈ taˬ˗euˬ meh. “Uˬduˬtahˬ˗eu yaw huiˬ 19 heu hmˬ naˇ, Uˬduˬtahˬ˗eu sahˬ boꞈ laꞈ kʼoeˇ neh maˬ ehˇ, Jaˇliꞈ aˇ dahˬ beh˗eu ngaˬ dmˬ laꞈ kʼoeˇ neh maˬ ehˇ, aˇ yeˇ kʼaˇ huiˬ˗eu dmˬ pyeuꞈ˗eu kʼawꞈ pyeuꞈ nya meh.” Uˬduˬtahˬ˗eu yaw huiˬ 19 laꞈ kʼoeˇ “Naw maꞈ yaw muiˬ yaw shawˇ shawˇ˗ehˇ dehꞈ˗awˬ” lehˇ ehˇ˗eu dawˬ neh dahˬ beh taˬ˗euˬ meh. Nymˬ˗mˇ aˬ dui Uˬduˬtahˬ˗eu yaw huiˬ 19 heu hmˬ aˬ dui˗ahˇ yaw muiˬ yaw shawˇ shawˇ lehˇ dehꞈ nya ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ nya˗eu nga lehˇ haw ma.

10-11. Uˬduˬtahˬ˗eu 19:3-ahˇ aˬ jeˬ jahˇ lehˇ dawˬ biꞈ taˬ˗euˬ nga? Teu aˬ jeˬ miˇ neh aˇ yeˇ huiˬ˗eu nga?

¹⁰ Yeˬhawˇbaˬ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗ahˇ naw maꞈ yaw muiˬ yaw shawˇ shawˇ˗ehˇ dehꞈ˗awˬ lehˇ ehˇ gʼaˬ ngeh, ‘Naw maꞈ yawˬ gʼaˬ na luꞈ, yawˬ ha˗euˬ aˬ ma aˬ da˗ahˇ yaw zeu baw˗awˬ. Ngaˇ˗aˬ, naw maꞈ˗euˬ Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu Sahˬpaˬ Miˬyehˇ ma’ lehˇ jiˇ paˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh.—Uˬduˬtahˬ˗eu 19:2, 3.

 ¹¹ Aˬ dui aˬ da aˬ ma˗ahˇ yaw zeu baw˗awˬ lehˇ Miˬyehˇ neh ehˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ naˇ haˬ˗eu heu naˇ, aˇ yeˇ huiˬ˗eu meh. Zaˬ yo aˬ li tiˬ gʼaˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ “Saˬ laˬ˗oˇ, mˬ maˬ maˬ byaˆ zaˇ ziˇ dehꞈ˗eu jeˬ˗ahˇ za nya ni, gaˇ yaw muiˬ aˬ geu jeˬ ngaˇ ya mˇ ta” lehˇ naˇ haˬ ngeh, Yeˬsuˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ gʼawˬ mya kawˆ ehˇ nehˬ˗euˬ meh. Teu laꞈ kʼoeˇ yawˬ ha˗euˬ aˬ da aˬ ma˗ahˇ yaw zeu baw˗awˬ lehˇ jiˇ ahˇ˗eu meh. (Maꞈtehˬ 19:16-19) Yeˬsuˇ teu ngeh saˇ ka˗ahˇ˗euˬ Paˬliˬsehˇ deuˬ hawˇ˗eu zahˇ mehˬ˗eu aˬ yuiꞈ deuˬ, aˬ da aˬ ma˗ahˇ yaw zeu maˬ baw˗eu leh jeh gaˇ dehˬ˗eu meh. Teu naˇ aˬ yawꞈ maꞈ ‘Miˬyehˇ neh biꞈ taˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ yaw zeu maˬ baw˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.’ (Maꞈtehˬ 15:3-6) “Miˬyehˇ neh biꞈ taˬ˗euˬ dawˬ” heu laꞈ kʼoeˇ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ tseˇ dawˬ laꞈ kʼoeˇ neh ngaˬ dawˬ aˬ yawꞈ dawˬ pyeuꞈ˗eu Uˬduˬtahˬ˗eu 19:3 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ dawˬ heu jiˇ ahˇ˗eu meh. (Doˆ˗iˇ˗eu 20:12) Miˬyehˇ “Naw maꞈ yaw muiˬ yaw shawˇ shawˇ˗ehˇ dehꞈ˗awˬ. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, naw maꞈ˗euˬ Miˬyehˇ, Sahˬpaˬ Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu ngaˇ˗aˬ, yaw muiˬ yaw shawˇ ma” lehˇ ngehˬ gʼaˬ˗awˇ, Uˬduˬtahˬ˗eu 19:3 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ aˬ da aˬ ma˗ahˇ yaw zeu baw˗awˬ lehˇ ehˇ˗eu dawˬ biꞈ taˬ˗euˬ meh.

12. Uˬduˬtahˬ˗eu 19:3 laꞈ kʼoeˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ aˬ joˆ˗ehˇ mˇ caw nya˗eu nga?

¹² Yeˬhawˇbaˬ neh aˬ dui˗ahˇ aˬ da aˬ ma˗ahˇ yaw zeu baw˗awˬ lehˇ ehˇ˗euˬ dawˬ˗ahˇ noeˬ keuˆ ngeh, aˬ dui yawˬ ha˗ahˇ ‘Ngaˇ teu loꞈ˗ehˇ maˇ diˇ mˇ miˇ˗a laˬ?’ lehˇ naˇ haˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Nawˬ˗ahˇ dzeuˇ yaꞈ ngeh yaw muiˬ˗ehˇ maˬ mˇ nyaˬ siˬ lehˇ noeˬ naˇ, aˬ dui pyeuꞈ dzeuˇ yaꞈ˗euˬ jeˬ˗ahˇ maˬ paˇ yuˇ kʼoꞈ nya meh. Jahˇ nya˗eu kʼaˇ muiˬ˗eu jeˬ naˇ nymˬ˗mˇ neh aˬ da aˬ ma˗ahˇ aˇ yamˬ heu naˆ maˬ tseˇ biꞈ nehˬ˗awˇ, dzaˬ dzaˬ dawˇ dawˇ hawˇ˗eu pyuˇ shuiˇ paw maˬ ehˇ, nui jah paw maˬ ehˇ, caw ba nehˬ˗eu heu meh. Kʼoeˇ naˇ, aˬ dui aˬ yawꞈ maꞈ˗ahˇ gʼaˬ biꞈ nehˬ nya˗awˇ, nui noeˬ nui ma paw jiˇ ngehˬ gʼeh nehˬ nya˗eu meh. Aˬ dui teu loꞈ˗ehˇ jahˇ naˇ, Uˬduˬtahˬ˗eu 19:3 laꞈ kʼoeˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ mˇ caw luꞈ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.

13. (a) Uˬduˬtahˬ˗eu 19:3 laꞈ kʼoeˇ aˬ jeˬ paˇ ehˇ taˬ nga siˬ? (b) Aˬ dui Luˇkaꞈ 4:16-18 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ Yeˬsuˇ˗ahˇ neh aˬ jeˬ dzaw geuꞈ nya˗eu nga?

¹³ Uˬduˬtahˬ˗eu 19:3 aˬ dui˗ahˇ aˬ dui muiˬ˗eu shawˇ˗eu tsawˇ haˬ pyeuꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ nui jeˬ jiˇ jahˇ˗eu loˬ meh lehˇ bi siˬ laꞈ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ Jaˇliꞈ heu deuˆ˗ahˇ jawˇ nah˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ jiˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. Ka li zaˬ deuˬ Moˇseˬ˗euˬ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ uˬ moˆ maˬ paˇ jawˇ˗euˬ miˇ neh, jawˇ nah nehˬ˗ehˇ taꞈ˗eu gaˇ kawˆ deuˬ˗ahˇ maˬ paˇ ya mˇ caw˗euˬ kʼawꞈ, Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ neh jawˇ nah˗euˬ zahˇ˗ahˇ mˇ caw˗awˇ, muiˬ˗eu jeˬ za˗euˬ gaˇ neh gʼawˬ mya jeˬ ya siˬ˗eu meh. Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ jawˇ nah ngeh nah gaˇ mˇ˗eu gʼaˬ naˬ ya naˬ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu jeˬ˗ahˇ aˇ yeˇ ya taˬ huiˬ˗eu meh. b Yeˬsuˇ miˇ tsaˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ ngeh jiˇ jawˇ nah ngeh nah˗ahˇ teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗euˬ meh. Aˬ yawꞈ Yuˇdaˆ˗euˬ uˬ duˬ tahˬ nymˇ˗ahˇ le ahˇ˗awˇ, Jaˇliꞈ gui˗eu meh. (Doˆ˗iˇ˗eu 31:12-15; Luˇkaꞈ 4:16-18-ahˇ gui.) Uˬduˬtahˬ˗eu 19:3 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ “jawˇ nah˗ahˇ lah daw˗awˬ” lehˇ ehˇ˗eu dawˬ heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ yawˬ nah na luꞈ gaˇ myaˬ kʼawꞈ Miˬyehˇ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu aˇ yamˬ biˇ doˆ taˬ ni laˆ noeˬ nehˬ laꞈ˗eu meh. Nawˬ˗ahˇ gaˇ kawˆ teu nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ, laˆ poˆ laˆ paˇ˗eu loˬ nya lehˇ noeˬ miˇ˗a laˬ? Aˬ dui aˬ myah luꞈ Miˬyehˇ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu aˇ yamˬ biˇ doˆ taˬ naˇ Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ gʼoeˇ dzehˬ laˇ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ˗awˇ neh tehꞈ˗ehˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ nya˗eu meh.

14. Uˬduˬtahˬ˗eu yaw huiˬ 19-ahˇ aˬ jeˬ˗ahˇ yaw myaˬ poˆ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ nga?

¹⁴ Uˬduˬtahˬ˗eu yaw huiˬ 19 laꞈ kʼoeˇ aˬ dui˗ahˇ muiˬ ni shawˇ ni caw ba nehˬ˗eu aˇ yeˇ huiˬ˗eu yaw tsaˬ yaw dawˇ tiˬ hmˬ˗ahˇ yaw myaˬ poˆ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. Yaw nyiˇ 4˗ahˇ “Ngaˇ˗aˬ, naw maꞈ˗euˬ Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu Sahˬpaˬ Miˬyehˇ ma” lehˇ ehˇ˗eu dawˬ neh aˇ saˬ saˬ taˬ˗euˬ meh. Gaˬ naˇ yaw huiˬ 19 heu hmˬ laꞈ kʼoeˇ dawˬ heu dawˬ hawˇ˗eu dawˬ heu dawˬ nehˬ˗ehˇ duˇ leˇ˗eu dawˬ 16 poˆ ahˇ˗eu meh. Heu naˇ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ tseˇ dawˬ laꞈ kʼoeˇ˗euˬ dahˬ beh˗eu dawˬ pyeuꞈ˗eu “Ngaˇ˗aˬ, . . . nawˬ˗euˬ Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu Sahˬpaˬ Miˬyehˇ ma. Ngaˬ˗euˬ mehˬ shi miˬ yehˇ nui gʼaˬ nawˇ maˬ ya bi jawˇ˗a” lehˇ ehˇ˗eu dawˬ˗ahˇ bi noeˬ mawˇ laˇ˗eu meh. (Doˆ˗iˇ˗eu 20:2, 3) Muiˬ mawꞈ shawˇ mawꞈ˗eu Ka li zaˬ yawˬ gʼaˬ na luꞈ tiˬ jeˬ neh˗iˬ,  tiˬ gʼaˬ neh˗iˬ, Miˬyehˇ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ deuˬ laˇ ni maˬ ya bi jahˇ˗a. Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ Saˇ kiˇ pyeuꞈ˗eu miˇ neh Miˬyehˇ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu tsawˇ myahˇ˗ahˇ cawˆ ni tiˬ jeˬ˗iˬ maˬ jahˇ lehˇ noeˬ tsehˆ taˬ˗euˬ ma.—Uˬduˬtahˬ˗eu 19:12; Iˇsaˬyaˇ 57:15.

15. Uˬduˬtahˬ˗eu yaw huiˬ 19 laꞈ kʼoeˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ jeˬ zaˬ lawˇ˗eu shehˇ˗eu gaˇ kawˇ heu naˇ aˬ dui˗ahˇ aˬ jeˬ jahˇ ni laˆ noeˬ nehˬ laꞈ˗eu nga?

¹⁵ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ Yeˬhawˇbaˬ˗aˬ, aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu lehˇ ha geuꞈ ma lehˇ mˇ mawˇ˗eu gʼaˇ duˬ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ˗ahˇ ya mˇ caw˗eu meh. Uˬduˬtahˬ˗eu 18:4-ahˇ “Ngaˬ˗euˬ zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ deuˬ˗ahˇ naˇ haˬ geuꞈ˗awˇ, ngaˇ kʼaˇ bi mˇ˗eu jeˬ naw maꞈ mˇ˗awˬ. Ngaˇ˗aˬ, naw maꞈ˗euˬ Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu Sahˬpaˬ Miˬyehˇ ma” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Uˬduˬtahˬ˗eu yaw huiˬ 19 laꞈ kʼoeˇ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗euˬ gʼaˇ duˬ “zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ” tiˬ jeˬ na˗ahˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. Yaw jeˬ ma jeˬ, yaw nyiˇ 5-8, 21, 22 laꞈ kʼoeˇ jeˬ zaˬ lawˇ˗eu gaˇ kawˆ nehˬ˗ehˇ taꞈ leˇ˗awˇ ngehˬ keuˆ taˬ˗euˬ meh. Teu gaˇ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ jeˬ zaˬ lawˇ ngeh “Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ muiˬ˗eu shawˇ˗eu jeˬ˗ahˇ yaw zeu maˬ baw˗eu loꞈ˗ehˇ taˬ jahˇ, MS” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ meh. Aˇ deuˆ teu deuˬ naˇ aˬ dui˗ahˇ Heˬbyehˇ 13:15-ahˇ ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ Yeˬhawˇbaˬ nui kʼahˇ shiˇ˗eu jeˬ˗ehˇ mˇ ni hawˇ˗eu lawˇ ni shehˇ ni jiˇ laˆ noeˬ nehˬ laꞈ˗eu meh.

16. Uˬduˬtahˬ˗eu yaw huiˬ 19 Miˬyehˇ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu deuˬ hawˇ˗eu, uˬ duˬ maˬ tahˬ˗eu deuˬ˗eu yaw kaˬ beu gaˇ˗eu jeˬ˗ahˇ aˬ joˆ˗ehˇ bi noeˬ mawˇ˗eu nga?

¹⁶ Aˬ dui muiˬ˗eu shawˇ˗eu tiˬ gʼaˬ pyeuꞈ nya˗eu gʼaˇ duˬ Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ maˬ tahˬ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ ya beu gaˇ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ jahˇ˗eu teu naˇ maˬ awˬ˗a. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ tiˬ poˆ na sahˬ boꞈ dzaw cawˬ deuˬ, gaˇ mˇ cawˬ deuˬ, Saˇ kiˇ maˬ ngeuˇ˗eu yuiꞈ nyiˇ deuˬ hawˇ˗eu nui deuˬ aˬ dui˗ahˇ Yeˬhawˇbaˬ maˬ ya leˇ˗eu jeˬ˗ahˇ mˇ ni nyehꞈ suꞈ laˇ nya˗eu miˇ neh meh. Teu ngeh aˬ dui yaw muiˬ˗ehˇ ya noeˬ tsehˆ˗eu meh. Aˬ dui˗ahˇ yaw muiˬ˗ehˇ noeˬ tsehˆ nya ni caw ba nehˬ˗eu jeˬ naˇ aˬ jeˬ nga? Uˬduˬtahˬ˗eu 19:19 laꞈ kʼoeˇ “Saˬ kahˇ hawˇ˗eu yawˇ zaˬ caꞈ hm zaꞈ keuˬ˗awˇ, mehˬ tsoeˬ taˬ guꞈ dm” lehˇ ehˇ taˬ˗euˬ dawˬ˗ahˇ shaˇ noeˬ shaˇ sawˇ˗eu heu meh. Zahˇ dawˬ teu naˇ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗ahˇ aˬ yawꞈ maꞈ˗euˬ tiˬ jawˬ jawˇ˗eu deuˬ nehˬ˗ehˇ bi beu gaˇ˗eu meh. Nymˬ˗mˇ iˬ nah aˬ dui saˬ kahˇ hawˇ˗eu yawˇ zaˬ caꞈ hm zaꞈ taˬ˗euˬ mehˬ tsoeˬ˗ahˇ dm˗eu heu naˇ yaw lehˬ maˬ ngeuˇ˗a. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui sahˬ boꞈ dzaw cawˬ deuˬ, gaˇ mˇ cawˬ deuˬ hawˇ˗eu yuiꞈ nyiˇ deuˬ aˬ dui˗ahˇ Jaˇliꞈ zahˇ nehˬ˗ehˇ maˬ tsaˬ˗eu jeˬ˗ahˇ bi mˇ ngeh aˬ dui maˬ mˇ. Aˬ dui yuiꞈ nyiˇ deuˬ˗ahˇ gaˬ˗awˇ, aˬ cawˬ˗ahˇ jiˇ gaˬ˗eu ma. Ehˇ kʼawꞈ aˬ dui dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu gaˇ kawˆ˗ahˇ noeˬ tsehˆ ngeh Yeˬhawˇbaˬ˗euˬ tsawˇ haˬ pyeuꞈ˗eu lehˇ mˇ mawˇ mawꞈ˗eu ma. Teu naˇ aˇ yeˇ huiˬ˗eu jeˬ pyeuꞈ˗eu meh. Aˬ jeˬ miˇ neh ehˇ naˇ, aˬ dui muiˬ mawꞈ shawˇ mawꞈ naˇ Miˬyehˇ˗euˬ gʼaˇ duˬ lehˇ ya laˆ baw taˬ˗eu meh.—2 Gawˇliˬtu 6:14-16; 1 Beˬtuˆluˆ 4:3, 4.

17-18. Aˬ dui Uˬduˬtahˬ˗eu 19:23-25-ahˇ neh aˬ jeˬ ya siˬ˗eu nga?

¹⁷ “Ngaˇ˗aˬ, naw maꞈ˗euˬ Miˬyehˇ pyeuꞈ˗eu Sahˬpaˬ Miˬyehˇ ma” lehˇ ehˇ˗eu dawˬ heu naˇ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗ahˇ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ Yeˬhawˇbaˬ nehˬ˗ehˇ cawˬ cawˬ˗eu jeˬ˗ahˇ jeˬ hu taˬ nya ni laˆ noeˬ nehˬ˗eu meh. Aˬ joˆ˗ehˇ laˆ noeˬ nehˬ˗eu nga? Uˬduˬtahˬ 19:23-25-ahˇ haw ngeh siˬ laˇ˗eu meh. (Gui.) Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ Miˬyehˇ neh saˇ jaˇ dzaˬ taˬ˗euˬ miˇ kʼahˬ˗ahˇ le ahˇ gʼaˬ ngeh aˬ yawꞈ  maꞈ aˬ jeˬ ya jahˇ˗euˬ nga lehˇ haw ma. Tsawˇ haˬ tiˬ gʼaˬ aˇ siˬ aˇ lu ka dzaˬ ngeh smˇ kʼoꞈ˗ahˇ keuˆ ni aˇ siˬ teu˗ahˇ maˬ ya dzaˬ˗a. Oeˬ kʼoꞈ aˬ yawꞈ kʼoꞈ˗ahˇ naˇ Miˬyehˇ˗euˬ gʼaˇ duˬ ya damˬ nehˬ˗awˇ, ngaˬ kʼoꞈ aˬ yawꞈ kʼoꞈ˗ahˇ hawˇ˗eu ka˗eu gʼaˬ pyaˆ dzaˬ nya˗eu meh. Zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ teu naˇ Iˇsaˬleˬlaˆ deuˬ˗ahˇ yawˬ ha˗euˬ gʼaˇ duˬ tehꞈ˗ehˇ jeˬ hu maˬ shaˇ noeˬ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ biꞈ nehˬ meh lehˇ nui ma ya taˬ˗awˇ, Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu jeˬ˗ahˇ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ jeˬ hu ya taˬ˗eu meh. Aˬ yawꞈ maꞈ Miˬyehˇ˗ahˇ uˬ duˬ tahˬ˗eu jawˇ duˬ pyeuꞈ˗eu sehˬ gʼawˆ˗euˬ gʼaˇ duˬ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ ya damˬ nehˬ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ aˬ yawꞈ˗ahˇ bi damˬ nehˬ mawꞈ˗eu meh. Toˆ˗ehˇ naˇ Yeˬhawˇbaˬ aˬ yawꞈ maꞈ dzaˬ loꞈ dawˇ loꞈ ni biꞈ nehˬ˗eu yaw duˬ baw meh.

¹⁸ Uˬduˬtahˬ˗eu 19:23-25 laꞈ kʼoeˇ ahˇ˗eu zahˇ dawˬ kʼoꞈ dawˬ heu naˇ Yeˬsuˇ neh gawˬ jawˬ kʼoeˇ taˆ dawˬ mehˬ mehˬ˗eu dawˬ˗ahˇ bi noeˬ mawˇ laˇ˗eu meh. Yeˬsuˇ “Naw maꞈ yaw dehꞈ dehꞈ nya ni, aˬ joˆ˗ehˇ ya dzaˬ ya dawˇ˗eu gaˇ kawˆ . . . kʼahˬ taˬ lahˇ. Kʼoeˇ deuˬ dawˬ tawˆ luꞈ˗ahˇ naw maꞈ loˬ meh lehˇ, mˬ kʼoeˇ taˆ jawˇ˗eu naw maꞈ˗euˬ Aˬda siˬ nya luꞈ meh” lehˇ ehˇ˗eu meh. Yeˬhawˇbaˬ aˇ jiˇ deuˬ˗ahˇ ngehˬ gʼeh nehˬ˗eu loꞈ˗ehˇ aˬ dui˗ahˇ jiˇ ngehˬ gʼeh dah teˬ nehˬ˗eu yaw duˬ baw meh. (Maꞈtehˬ 6:25, 26, 32) Aˬ dui Yeˬhawˇbaˬ aˬ dui loˬ˗eu jeˬ˗ahˇ biꞈ nehˬ meh lehˇ nui ma ya taˬ˗eu meh. Kʼoeˇ naˇ aˬ dui aˬ cawˬ maˬ mawˇ kʼawꞈ caw ba˗eu jeˬ loˬ luꞈ˗eu deuˬ˗ahˇ ya caw ba nehˬ˗awˇ, aˇ muˇ˗euˬ gʼaˇ duˬ jiˇ pyuˇ damˬ dawˆ nehˬ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu meh. Aˬ dui nui ma keuˆ˗eu laꞈ kʼoeˇ teu loꞈ˗ehˇ biꞈ nehˬ gaˇ Yeˬhawˇbaˬ haw mawˇ˗awˇ, aˬ dui˗ahˇ guiˬ lahˬ biꞈ nehˬ˗eu yaw duˬ baw meh. (Maꞈtehˬ 6:2-4) Aˬ dui teu loꞈ˗ehˇ jahˇ˗eu teu naˇ Uˬduˬtahˬ˗eu 19:23-25 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ gaˇ kawˆ˗ahˇ maˇ diˇ gʼoˆ shaw˗euˬ lehˇ mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh.

19. Heu kawˆ laꞈ kʼoeˇ aˬ dui Uˬduˬtahˬ˗eu yaw huiˬ 19-ahˇ neh aˬ jeˬ gaˇ dahˇ tsoeˬ˗eu jeˬ za˗euˬ nga?

¹⁹ Aˬ dui Uˬduˬtahˬ˗eu yaw huiˬ 19-ahˇ neh nui ma ahˇ laˇ paˬ˗ehˇ gʼeh˗eu tiˬ jeˬ na˗ahˇ ya siˬ dzeuˇ˗euˬ ma. Teu laꞈ kʼoeˇ˗euˬ nui noeˬ nui duˇ heu naˇ, aˬ dui˗ahˇ Miˬyehˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu loꞈ˗ehˇ aˬ dui jiˇ muiˬ˗eu shawˇ˗eu tiˬ gʼaˬ aˬ joˆ˗ehˇ pyeuꞈ nya˗eu nga lehˇ siˬ nya laˇ ni caw ba nehˬ˗eu meh. Aˬ dui Miˬyehˇ˗ahˇ dzaw geuꞈ naˇ aˬ dui ‘kʼaˇ mˇ kʼaˇ shaˇ˗eu jeˬ muiˬ laˇ shawˇ laˇ’ ni leh jeh luꞈ˗eu lehˇ mˇ mawˇ˗eu jeˬ pyeuꞈ meh. (1 Beˬtuˆluˆ 1:15) Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ uˬ duˬ maˬ tahˬ˗eu deuˬ yaw myaˬ gʼaˬ Miˬyehˇ˗euˬ gaˇ mˇ zaˬ deuˬ yaw muiˬ jeˬ mˇ gaˇ haw mawˇ˗awˇ, aˬ yawꞈ maꞈ laꞈ kʼoeˇ neh tiˬ gʼaˬ na Yeˬhawˇbaˬ˗ahˇ ja ceuˬ laˇ˗eu meh. (1 Beˬtuˆluˆ 2:12) Maˇ diˇ naˇ aˬ dui Uˬduˬtahˬ˗eu yaw huiˬ 19-ahˇ neh dzaw geuꞈ nya˗eu yaw myaˬ kawˆ jaˆ˗a siˬ. Nyaˆ taꞈ kawˆ˗ahˇ aˬ dui Uˬduˬtahˬ˗eu yaw huiˬ 19 laꞈ kʼoeˇ˗euˬ yawˬ deuˆ yawˬ˗ahˇ jiˇ haw˗awˇ, aˬ dui Beˬtuˆluˆ neh ehˇ taˬ˗euˬ loꞈ˗ehˇ ‘muiˬ laˇ shawˇ laˇ’ nya˗awˇ, aˬ dui˗euˬ dehꞈ ziˇ laꞈ kʼoeˇ nui noeˬ nui duˇ heu deuˬ˗ahˇ zmˬ˗iˇ nya ni aˬ joˆ˗ehˇ caw ba nehˬ˗eu nga lehˇ jiˇ haw ma.