Keimon lidoun ariñahani

Keimon lidoun tila

ATURIAHANI 48

“Sandu humá”

“Sandu humá”

“Abagarida humá aban ibagari sánduti le gumuti” (1 FE. 1:15).

UREMU 34 Nadügübei bugundan lau úaraguni

LE LUNBEI WATURIAHANI *

1. Ka adundehani líchugubei apostolu Féduru houn íbirigu kristiánugu, ani ka uagu genege lubéi hénrengu lan gaganbadiwa lan lun?

MEBERESENGA anhein anihein lubéi emenigini lun wawinwandun sielu o ubouagu, gayaraati wasagarun saragu buiti lídangiñe adundehani le líchugubei apostolu Féduru houn kristiánugu anuadirúaaña ha lánina furumiñeti sígulu. Ariñagati: “Abagarida humá aban ibagari sánduti le gumuti; lugundun Bungiu le agúarubei hun lun lánigu humá, sánduti lidan sun katei. Tariñahare Lererun Bungiu: ‘Sandu humá, lugundun au, sándutina’” (1 Fe. 1:15, 16). Ka larufudahabei dimurei burí le woun? Gayara lan wáyeihani Heowá, le íchugubalin hénpulu le íñutimabei luáguti arumani. Gayaraati ani lunti sandu wamá labu sun genege lan siñá lan wadügüni ladüga gafigoun wamá. Charati meha apostolu Féduru saragu wéiyaasu, lau sun lira, arufudati lani hénpulu woun gayara lan sandu wamá.

2. Kaba álügüdahani wóunaba lidan aturiahani le?

2 Lidan aturiahani le, lounabúba álügüdahani burí le: ka mini lubéi sandu lan aban gürigia?, ka tarufudahabei Bíbülia luagu sandu lan Heowá?, ida luba sandu wamá lidan ligaburi wóuserun? Ani ka idan úaragua lan sandu lan aban gürigia luma lumadagua luma Heowá?

KA MINI LUBÉI SANDU LAN ABAN GÜRIGIA?

3. Ka san hasaminarubei saragu gürigia dan le hasaminarun luagun aban gürigia le sánduti ani halíaba wadarirei inarüni luagu katei le?

3 Dan le lasaminarúniwa luagun aban gürigia le sánduti, gíbetiña asaminarutiña luagun aban gürigia le ganigiti ligilisi ani sériuti, kei lefeindihóun lidan burí fiu dibuhu. Ani díseti lira luéi inarüni. Ariñagatu Bíbülia sandu lan Heowá ani aban lan “Bungiu gúndaati” (1 Tim. 1:11TNM). Ariñagati giñe gúndaabaña lan gürigia ha áhuduragubaña lun (Sal. 144:15). Magundanti meha Hesusu hau ha ayusurubaña daüguaü dururutu adüga haméi le buídubei lúnrügü harihiña amu (Mat. 6:1; Mar. 12:38). Subudi wamuti wagía kristiánugu ka lan mini lubéi sandu lan aban gürigia ladüga le tariñagubei Bíbülia woun. Ani subudi wamuti giñe mariñagunbei lan Wabungiute, le sándubei, woun lun wadügün aban katei le siñá wabéi adüga. Ligíati, anhein ariñaga lubéi Heowá woun: “Sandu humá”, ladügarügü liña gayara lan wadügüni. Lun sandu lan wagaburi, yuuti lun gunfuranda wamani ka lan mini lubéi sandu lan aban gürigia.

4. Ka mini lubéi dimurei sandu luma sánduti?

4 Ka mini lubéi sandu lan gürigia? Tidan Bíbülia, dan le layanuhóun luagu dimurei sandu luma sánduti, layanuhóuña luagu arumani lidan ligaburi lawinwandun aban gürigia luma ligaburi láhuduragun lun Bungiu. Gayaraati giñe layanuhóuña lan luagu díreiwaali lan aban gürigia lun leseriwidun lun Bungiu. Lidan amu dimurei, gayaraati sandu wamá anhein haruma lubéi wabagari ani hudugua wagía lun Heowá kei lubeibei, derebugu ligía wamadagua luma. Wéiritu wanigi lau wasubudiruni íbini lan chará wamá, gayaraati gamadagua wamá luma Heowá, Bungiu le sándutimabei.

“SANDU, SANDU, SÁNDUTI WABUREME SUNTIGABAFU”

5. Ka harufudahabei ánheligu úaraguatiña woun luagu Heowá?

5 Harumati Heowá lidan sun le ladügübei. Anihán le hariñagubei fiu kátaña garünatiña, ánheligu ha yarafabaña lun lálana larúeihan Heowá. Ariñagatiña: “Sandu, sandu, sánduti Wabureme Suntigabafu” (Isa. 6:3). Lun gayara lan gamadagua hamá ánheligu ha luma Bungiu buidu buidu, lunti sandu hamá. Ligíati, dan le liabin aban lani Heowá ánheli ubouagun, láurügü ladügürüni fulasu le ñein lubéi, aba sandu lan fulasu ligía. Ani ligía meha asuseredubei dan le layarafadúnbei Moisesi luagun búbugati le durungubei (Afu. 3:2-5; Hos. 5:15).

Anuhein meha aban búnedu luagu fádiri le íñutimabei ani anihein meha aban abürüdǘni luagu golu le tuágubei le ariñagubei “Díreiwaali lun Bungiu”. (Ariha huméi párafu 6 luma 7).

6, 7. a) Según Áfuriduni 15:1, 11, ida liña larufuduni Moisesi sandu lan Bungiu? b) Ka aritaguagüdübaliña ísüraelina luagu sandu lan Bungiu? (Ariha huméi dibuhu le luágubei tidáü garüdia).

6 Lárigiñebei lanügüniña Moisesi ísüraelina luéigiñe barana Funati, afuranguagüdati aban lan Bungiu sánduti Heowá le Lubungiute (aliiha huméi Áfuriduni 15:1, 11). Marumanti meha hagaburi ha áhuduragubaña houn búngiugu Ehiptuna. Ligiaméme gayaraabei wariñaguni hawagu ha áhuduragubaña houn habungiutegu kananna, ha meha adaagubaña magíaguni ani dagagüda hamaña hasaanigu houn habungiutegu (Fad. 18:3, 4, 21-24; 2 Lur. 18:9, 10). Amu ligaburi Heowá hawéi búngiugu mama inarünitiña hagía, maweiyasunbei amuriaha wama lun wadügün somu katei le adügüti lun lǘnabudagüdüniña lubúeingu. Sánduti Heowá le tímatimaati. Furanguti larihíniwa le lidan dimurei le bürüwañubei lau golu le meha tuágubei lubunedun fádiri le íñutimabei, le ariñagubei ítara: “Díreiwaali lun Bungiu” (Afu. 28:36-38).

7 Furanguti le ariñawagúbei lidan dimurei le bürüwañubei luagu golu le tuágubei lubunedun fádiri le íñutimabei, afuranguagüda lumuti lun furumiñeguarügü gürigia le arihiti sandu lan Heowá le tímatimaati. Ánheinti siñá lubéi meha larihini aban ísüraelina abürüdǘni ligía ladüga siñá lan layarafadun lun fádiri le íñutimabei? Anihein funa san amu katei le asubudiragüdübalin lun sandu lan Heowá? Chóuruti anihein lan. Gayaraati meha haganbuni sun ísüraelina dan le laliihóun Lúrudu hagibugiñe wügüriña, würiña hama irahüñü (2 Lur. 31:9-12). Lun hamuga meha ñéinñadiwa lan, gayaraabei hamuga meha waganbuni dimurei burí le: “Lugundun au Aburemeibei le Hubungiute, gasu harumadun sunsuinagubei ani sandu huguyame, lugundun sándutina”, “lunti lubeiti sandu humá, lugundun au, sándutina” (Fad. 11:44, 45; 20:7, 26).

8. Ka wafurendeirubei lídangiñe dimurei le lídanbei Fádirigu 19:2 luma 1 Féduru 1:14-16?

8 Teni wamá lun fiu dimurei le meha aliihóubei lun néchani Ísüraeli, le adarirúbei lidan Fádirigu 19:2. Ariñagati Heowá lun Moisesi: “Ariñagabéi katei le houn Ísüraelina: ‘Sandu humá, lugundun sándutina au le Aburemei le Hubungiute’”. Másiñati líriduñein lan meha Féduru le tariñagubei haliburun Fádirigu dan le lariñagunbei houn lánigu paaná kristiánugu: “Sandu humá” (aliiha huméi 1 Féduru 1:14-16). Inarüni mámaadiwa lan lábugiñe Lilurudun Moisesi, íbini ítara, águyuguagüda lumuti Féduru le wafurendeirubei tidan haliburun Fádirigu 19:2: Sandu lan Heowá ani ha lan busenbaña háhuduragun lun mosu lan háfaagun lun sandu hamá. Wounti súngubei adundehani le, meberesenga ka lan wemeniginbei, ya lan yebe ubouagu o sielu (1 Fe. 1:4; 2 Fe. 3:13).

“SANDU HUMÁ LIDAN SUN KATEI”

9. Ka uagu buidu lubéi lun wakutihani Fádirigu kapítulu 19?

9 Kei busén wabéi wagundaaragüdüni Wabungiute, busentiwa wasubudiruni ida luba lan sandu wamá kei ligía. Lun gayara lan wibihini, ruti Heowá lubuidun adundehani woun. Daritiwa fiu lídangiñe lidan kapítulu 19 tidan haliburun Fádirigu. Abürühati Marcus Kalisch, aban sásaamu lidan ebüréu: “Lubuidun kapítulu le, másiñati ligía lan dayarütimabei, ámuñegueinarügü ligía, ani lidan fiu kesi ligía súdinitimabei tidan haliburun Fádirigu, íbini tidan Seingü furumiñetu líburu to tídanboun Bíbülia”. Ariha wamá fiu bérusu lidan kapítulu le le gánibei luma arufudahani súdiniti luáguti ibagari. Dan le wáguyuguagüdüni, haritagua waméi lubaragiñe lan lichugún adundehani le woun, gumeseti kapítulu 19 lau dimurei “Sandu humá”.

Ka álügüdahani lunbei hadügüni kristiánugu dan le haliihani lúrudu le lídanbei Fádirigu 19:3 hawagu agübürigu? (Ariha huméi párafu 10 darí 12). *

10, 11. Ka igaburi sánduti hadarirubei tidan haliburun Fádirigu 19:3, ani ida luba warihini gumadi le?

10 Lárigiñe lariñagun Heowá houn ísüraelina lunti lan sandu hamá, ábaya lariñagun: “Inebe hamá lagübürigu kada aban lun [...]. Au Aburemeibei le Hubungiute” (Fad. 19:2, 3).

11 Furanguti yuuti lan lun gaganbadi wamá lun lilurudun Bungiu lun inebe hamá wagübürigu woun. Haritagua waméi dan le lálügüdünbalin aban wügüri Hesusu: “Ka san katei buiti lunbei nadügüni lun nibihini ibagari le magumuchaditi?”. Laganagua óunabagülei le líchugubei Hesusu lun wügüri ligía, anihein lunti lan inebe hamá lagübürigu lun (Mat. 19:16-19). Mínsiñeti meha le hadügübei fariséugu lun Hesusu ni le hadügübei ha arufudahabalin lilurudun Moisesi, ladüga haransehani katei lun magunfulirun hamani lugumadin Bungiu. Ligíati lariñagunbei houn: “Mebegigüda humaali lugumadin Bungiu” (Mat. 15:3-6). Laganagua “lugumadin Bungiu”, anihein liseingün lídangiñe Diisi Gumadi le tídanbei haliburun Fádirigu 19:3 (Afu. 20:12). Haritagua waméi, ábanya wéiyaasu, gumadi le tídanbei haliburun Fádirigu 19:3, lun inebe hamá lagübürigu kada aban lun. Ñǘbuinti gumadi le lárigiñe lariñawagún dimurei “Lunti lubeiti sandu humá, lugundun au, sándutina”.

12. Ka álügüdahani gayaraabei wadügüni wóuniwagua, según gumadi le wadarirubei tidan haliburun Fádirigu 19:3?

12 Sun kristiánugu lunti hálügüdagun houngua: “Nagunfuliruñein san lubuidun gumadi lúmagiñeti Bungiu lun inebe hamá nagübürigu nun?”. Anhein wariha madügün wamagili lan le lunbei wadügüni, áfaagua wamá lun wabuiduragüdüni ligaburi wóuseruniña wagübürigu. Inarüni siñá lan wasansiruni le sügühalibei, gama lumoun lúmagiñe oura le lun lubaruaguóun, gayaraati wáfaagun lun waganwoundagüdüni katei le wadügübei hama luma le wadügübei hawagu wagübürigu. Háfuga gayaraati wasagarun dan lun wásügürüni hama. Gayaraati san wíderaguniña lau le hemegeirubei lidan habagari, lidan hamadagua luma Heowá luma lun gunda lan hasandiragun houngua? Anhein wadüga ítara, wagunfuliruñein gumadi le adarirúbei tidan haliburun Fádirigu 19:3.

13. a) Ka amu adundehani wadarirubei tidan haliburun Fádirigu 19:3? b) Ida luba wáyeihani lani Hesusu hénpulu le adarirúbei lidan ewanhéliu le lani Lúkasi 4:16-18?

13 Arufudati Fádirigu 19:3 amu katei woun luagu ida luba lan sandu wamá. Ariñagati ñein lunti lan inebewa lan luéyuri emeraaguni. Wagía keisi kristiánugu, mámaadiwa lábugiñe Lilurudun Moisesi, mámaali mosu wadireirun aban luéyuri emeraaguni lidan dimaasu. Gama lumoun, gayaraati wafurendeirun saragu lídangiñe le hadügübei ísüraelina weyu ligía luma luagu abiniruni le meha habihubei dan le mawadigimaridun hamá weyu ligía. Mosu meha hadireiruni luéyuri emeraaguni lun gayara lan hemeraagun lídangiñe hawadigimari ani hudugua hagía lun Heowá. * Ligía lídinbei Hesusu tidan haligilisin huríu weyu meha ligía lun gayara lan laliihanu Lererun Bungiu (Afu. 31:12-15; aliiha huméi Lúkasi 4:16-18). Gumadi le wadarirubei tidan haliburun Fádirigu 19:3 luáguti inebewa lan luéyuri emeraaguni, mosu línchahaniwa lun wasagarun dan lídangiñe le wadügübei sagü weyu lun wetenirun lun wamadagua luma Heowá. Lidan hisaminan, gayaraati san habuiduragüdüni ligaburi gaganbadi humá lun gumadi le? Ánhawa asagara saragu dan lun wabuiduragüdüni wamadagua luma Heowá, lederebuguduba wafiñen eibu dan. Súdiniti katei le lun sandu wamá.

DEREBUGUGÜDA WAMÉI WAMADAGUA LUMA HEOWÁ

14. Ka inarüni chóuruti adarirúbei lidan sun kapítulu 19 tidan haliburun Fádirigu?

14 Lidan kapítulu 19 tidan haliburun Fádirigu, águyuguagüdawati saragu wéiyaasu aban inarüni súdiniti lun gayaraabei lan sandu wamá. Gumuti bérusu 4 ítara: “Au Aburemeibei le Bubungiute”. Dimurei burí le luma burí amu le genegeguati, dariwati 16 wéiyaasu lidan kapítulu le. Haritaguagüda lumutiwa le luagu furumiñe gumadi le lídanbei Lidiisin Gumadi, le ariñagubei: “Au Aburemeibei le Bubungiute [...]. Mabungiutebá amu nuéi” (Afu. 20:2, 3). Sun kristiánu le busenbei lun sandu lan, mosu lachoururuni ua lan ni kata súdinitimati luéi lumadagua luma Bungiu. Ani kei gefentiña wabéi luagu Heowá, aranseñu waña lun mígirun wamá lun ñein lan somu katei le awiyeduti liri Heowá le sándubei (Fad. 19:12; Isa. 57:15).

15. Lau wasubudiruni le tariñagubei haliburun Fádirigu 19 luagu adagaragüdüni, ka lunbei línchahaniwa lira lun wadügüni?

15 Arufuda hamuti meha ísüraelina ariha hamani Heowá keisi Habungiute ani gaganbadi hagía lun lilurudun. Ariñagatu haliburun Fádirigu 18:4: “Gúnfuli huméi nugumadin; adüga huméi le nubeibei, abagarida humá úaragua luma nilurudun. Au Aburemeibei le Hubungiute”. Ariñagati kapítulu 19 amu dimurei luagu gumadi le líchugubei Heowá houn ísüraelina. Kei hénpulu, lidan bérusu burí 5 darí 8, 21 luma 22, ayanuhati luagu hadagaragüdün animaalugu. Lunti meha ladügǘn katei le lidan aban igaburi le mawiyedun lumuti liri Heowá le sándubei. Dan le waliihani bérusu burí le, lunti línchahaniwa lun wagundaaragüdüni Heowá ani gayaraati wíchugun eteingiruni lun lau wayuma keisi adagaragüdüni le aubei lagundaara, kei lariñaguni Ebüréu 13:15.

16. Ka adundehani tídanbei haliburun Fádirigu 19 aritaguagüdübaliwa amu lan ligaburi hawinwandun ha eseriwidubaña lun Bungiu hawéi ha híbiri gürigia?

16 Lun sandu wamá, mosu wáfaagun lun amu lan ligaburi wawinwandun. Hénrenguti katei le, ladüga anihein dan, másiñati hadügüdaruba lan wapanaagu ha tídanbaña leskuela o ha lan lídanbaña wadagimanu o waduheñu ha meseriwidunbaña lun Heowá wawagu lun wadügün katei le gayaraabei lagadeiruni wamadagua luma Heowá. Dan le lasuseredun katei le, lunti wanúadirun aban katei súdiniti. Kaba íderaguawa lun wanúadiruni le buídubei? Ariha waméi gumadi súdiniti le adarirúbei lidan Fádirigu 19:19, le ariñagubei: “Madaüra humá daüguaü to tautu ámuñegueinarügü tuwuyeri gamisa”. Adügati meha gumadi le lun larihíniwa amu lan ligaburi hawinwandun ísüraelina hawéi néchanigu ha geyegubaña hau. Uguñe weyu, maribanti lun wadaürün daüguaü to tautu ámuñegueinarügü tuwuyeri gamisa kéiburi to tautu mouru tuma dángarili o mandegina tuma kiana. Lau sun lira, wuribabei hamuga lun genegegua wamá hama gürigia ha adügübaña katei le múaranbei luma lugumadin Bungiu le wadarirubei tidan Bíbülia, meberesenga anhein wapanaagu lubéi leskuelarugu, o lidan wadagimanu o waduheñu lan. Inarüni hínsiñe hamá waduheñu woun ani arufudatiwa giñe houn sun gürigia ha geyegubaña wau hínsiñe hamá woun. Gama lumoun, dan le wanúadirun wagía le lubúeingu Heowá lun wadügüni le buídubei, aranseñu waña lun larihíniwa amu lan ligaburi wawinwandun. Haritagua waméi anhein lan busén wabéi lun sandu wamá, súdiniti lun larihíniwa díreiwañu waña lan lun Bungiu (2 Ko. 6:14-16; 1 Fe. 4:3, 4).

Ka hafurendeirubei ísüraelina luagu burí dimurei le lídanbei Fádirigu 19:23-25, ani ka wafurendeirubei? (Ariha huméi párafu 17 luma 18). *

17, 18. Ka larufudahabei Fádirigu 19:23-25 woun?

17 Dimurei “Au Aburemeibei le Hubungiute”, chóuruti íderagua lumutiña lan meha ísüraelina lun harihini súdini lan hamadagua luma Heowá. Ariha waméi ida liña lan gayara lan hadügüni según Fádirigu 19:23-25 (aliiha huméi). Samina wamá ka lan mini lubéi dimurei burí le houn ísüraelina lárigiñebei hebelurun lidoun Fulasu Füramasewati. Anhein meha ábunagua somu gürigia aban nadü le geigúaditu tin, siñati meha héigini tin luagu ǘrüwa irumu. Lidan ligadürün irumu, lanuadirúba meha sun lin hanadürigu lun Bungiu lidan aban fedu. Luágume liseingün irumu, gayaraahalime héigini lin hanadürigu. Íderagua lumutiña lúrudu le ísüraelina lun gunfuranda hamani moun lumuti lan híchuguni le hemegeirubei furumiñe lidan habagari. Lunti meha híchuguni heseriwidun lun Heowá lidan furumiñeti lúgaaru afiñeñu luagu líchugubei lan le hemegeirubei houn. Ligíaba meha adüga lun ñein lan éigini le hemegeirubei hama. Ani ínchaha lumutiña Bungiu lun híchugun budagia lun lamainirúniwa fulasu le ñein lubéi háhuduragua lun.

18 Haritaguagüda lumutiwa lúrudu le lídanbei Fádirigu 19:23-25 luagu dimurei le lariñagubei Hesusu lidan Serumu luagu Wübü: “Madiheri humá [...] luagu kaba lan heiga o kaba lan hata”. Sigiti ariñaga: “Subudi lumuti Húguchi le siélubei sun le hemegeirubei”. Líchugubei Bungiu le hemegeirubei hun, ítara kei líchuguni houn dunuru (Mat. 6:25, 26, 32). Hemenigitiwa líderagubadiwa lan Heowá. Lau sun lira, íderagua wamutiña ha mégeibaña sin híchugun amu fe ani aranseñu waña lun wíchuguni wani budagia lun lafayeirún le mégeiwabei lidan damuriguaü. Ariha lumuti Heowá sun buiti le wadügübei ani líchugubei wafayeiruaha woun (Mat. 6:2-4). Anhein gíchigadi wabéi, warufuduña gunfuranda wamani le lariñagubei Fádirigu 19:23-25.

19. Ka buiti hasagarubei lídangiñe lakutihóun fánreinti tídangiñeti haliburun Fádirigu le?

19 Adügati le wakutihabei lidan bérusu burí le lídanbei kapítulu 19 tidan haliburun Fádirigu lun wafurendeiruni ida luba lan wadüga lun sandu wamá kei Heowá. Dan le wáyeihani lani hénpulu, warufuduñein luagu wáfaaguña lan lun haruma lan ligaburi wawinwandun (1 Fe. 1:15). Ariha hamuti saragu gürigia ha meseriwidunbaña lun Heowá laruman ligaburi wawinwandun. Añahein amu, ínchaha lumutiña le lun híchugun uéiriguni lun Heowá (1 Fe. 2:12). Guentó, arihaadiwa anihein lan saragu ariñahani súdiniti wabá lidan kapítulu 19 tidan haliburun Fádirigu. Lídanme leweñegua aturiahani, wakutihaba ámuya bérusu le gayaraabei líderaguniwa lidan wabagari lun sandu wamá, ítara kei lariñaguni apostolu Féduru.

UREMU 80 Houcha humá, ariha humeime luagu buidu lan Heowá

^ par. 5 Hínsiñeti Heowá houn sun lubúeingu ani busentiwa wadügün lun gunda lan wau. Aban Bungiu sánduti Heowá ani agurabati giñe lun sandu wamá. Inarüni san gayara lan sandu hamá gürigia gafigountiña? Anha. Lun gayara lan sandu wamá lidan sun wagaburi, wakutihaali adundehani le líchugubei apostolu Féduru houn líbirigu kristiánugu labu adundehani le líchugubei Heowá lun néchani Ísüraeli.

^ par. 13 Hadarirubei lanwoun ariñahani luáguti luéyuri emeraaguni luma amu ariñahani lidan aturiahani “‘Gadaaniti sun katei’ lidaani lawadigimariduniwa luma lidaani emeraaguni”, tidan Garüdia Awisahatu to lánina duusu-hati, irumu 2019.

^ par. 57 LE ARIÑAWAGÚBEI TUAGU IYAWAÜ: Aban wügüri ásügüra dan hama lagübürigu, bisida lumutiña úara tuma lani weiriou tau sun hasaani, ani áfaaguati lun layanuhan hama lagübürigu súnwandan.

^ par. 59 LE ARIÑAWAGÚBEI TUAGU IYAWAÜ: Aban wügüri ísüraelina aríaguei tin linadüri to lábunaguboun.