Skip to content

Skip to table of contents

SUTUDI-ARTIKEL 48

‘I mu santa’

‘I mu santa’

‘U hii libi mu soi taki u santa.’​—1 PEIT. 1:15.

SINGI 34 Du sani anga wan kiin ati

SAN WI O LELI *

1. San apostel Peitilisi be taigi den Kelesten fu a ten fi en? Saide a sani ya á makiliki?

WINSI yu abi a howpu fu go a hemel efuso fu libi a goontapu, toku na ala u sa fende wini fu den sani di Peitilisi be taigi den Kelesten fu a ten fi en. Peitilisi be taki: ‘Leti enke fa a sama di kai u santa, a letiso u hii libi mu soi taki u santa. Bika Gadu buku taki: “U mu santa, bika mi santa”’ (1 Peit. 1:15, 16). A sani di Peitilisi taki ya e soi taki u poi waka a u Dda Yehofa baka, a moo santa sama di de. A fasi fa wi e libi mu soi taki u santa. Kande yu e si enke fu di wi abi sondu, da noiti wi o poi du a sani ya. Peitilisi seefi be e meke fowtu omen leisi, ma a fasi fa a du sani bakaten e soi taki sondu libisama poi libi a wan fasi di o meke Yehofa si den enke sama di santa.

2. Sowtu akisi wi o luku aini a artikel ya?

2 On ten i sa taki wan sama santa? San Beibel e taki fu a santa di Yehofa santa? San o yeepi u fu du sani a wan fasi di e soi taki u santa? Saide u mu santa, efu wi á wani wi anga Yehofa poli? Wi o luku den akisi ya aini a artikel ya.

ON TEN I SA TAKI WAN SAMA SANTA?

3. San omen sama e pakisei te den yee a wowtu santa? Fa wi o du sabi san a wani taki fu de santa tuutuu?

3 Te gaanse sama yee a wowtu santa, kande den e pakisei wan sama di e wei gaan langa keliki koosi. Den e si enke te wan sama santa, da a sama ya nai piisii. Ma a sani de a ná tuu, bika winsi fa Yehofa santa, toku Beibel e kai en ‘a koloku Gadu’ (1 Tim. 1:11). Den sama di e dini Yehofa e piisii (Ps. 144:15). Di Yesesi be de a goontapu, a be e kuutu den sama di be e wei kofaliki koosi fu soi taki den santa moo ala sama (Mat. 6:1; Malik. 12:38). Enke Kelesten, a den sani di wi e leli aini Beibel fu Yehofa e soi u san a wani taki fu de santa tuutuu. U sabi taki a Gadu fu u noiti o akisi u fu du wan sani di a sabi taki u ná o poi du, bika a lobi u. Neen meke te Yehofa taigi u taki ‘u mu santa’, a wan sani di a sabi taki wi o poi du. Ma efu u wani de santa, u mu fusutan fosi san a sani ya wani taki.

4. San a wowtu santa wani taki?

4 On ten i sa taki wan sama santa? Te Beibel e taki fu a wowtu santa, da a wani taki wan sama e tyai enseefi a wan kiin fasi. A wani taki tu taki a sama ya nai mokisa a dini di ai dini Yehofa anga taa sani. Son leisi a wowtu santa abi fu du anga wan sani di wan sama poti a wan se fu dini Gadu. Dati wani taki efu wi e tyai useefi a wan bun fasi, efu wi e dini Yehofa enke fa a wani, da wi e meke moiti fu toon en mati, a o si wi enke sama di santa. A nai bigi gi i taki wi enke sama di sondu poi toon mati fu wan santa Gadu noh?

‘YEHOFA SANTA, A SANTA, A SANTA’

5. San a sani di wantu fu den engel fu Yehofa taki e leli u?

5 Te u luku san den seraf-engel di e sidon koosube na a kownusutuu fu Yehofa be taki, da wi e si taki Yehofa a wan kiin efuso santa Gadu. Wantu fu den engel ya be taki: ‘Yehofa di e tii den engel fi en santa, a santa, a santa’ (Yes. 6:3). Ala sama di wani toon Yehofa mati mu santa. Dati wani taki den engel ya seefi santa. Neen meke te wan engel fu Yehofa be kon a wan peesi a goontapu, son yuu a hii peesi de be e santa. Na a sani ya be pasa di Mosesi be go koosube fu a busi di be e boon.​—Ek. 3:2-5; Yow. 5:15.

Den wowtu ‘Yehofa santa’, be e sikiifi na a gowtu banti di a gaan pilisite be e wei neen ede. (Luku paragraaf 6-7)

6-7. (a) Enke fa Ekisodesi 15:1, 11 e soi, da fa Mosesi be soi taki Yehofa a wan santa Gadu? (b) Sowtu taa sani be e membee den Islayelisama taki Yehofa santa? (Luku a fowtow a fesise fu A Wakititolen.)

6 Baka di Mosesi tyai den Islayelisama abaa a Lebi Se, a taigi den baka taki Yehofa a wan santa Gadu. (Leisi Ekisodesi 15:1, 11.) Den Egeptesama anga den Kaana-ansama be e dini falisi gadu, neen meke den á be santa. Te den sama ya be e dini den gadu fu den, den be e kii den pikin fu den enke ofaandi. Gaanse leisi den be e libi wan hululibi tu (Lef. 18:3, 4, 21-24; Deit. 18:9, 10). Ma Yehofa á be wani den sama di e dini en du sani di be o meke den á kiin moo. Te i luku a sani di be sikiifi na a gowtu banti di a gaan pilisite be e wei neen ede, da wi e si taki Yehofa a wan santa Gadu tuu. A be sikiifi taki: ‘Yehofa santa.’​—Ek. 28:36-38.

7 A sani di be sikiifi na a gowtu banti fu a gaan pilisite, be e membee ala sama taki Yehofa a wan santa Gadu. Ma meke u taki wan Islayelisama á be si a banti ya fu di noiti a be miti a gaan pilisite. Dati wani taki a á be o sabi taki Yehofa santa? Nono. Bika te den be e leisi a Weiti, na ala den man, den uman, anga den pikinnengee aini Islayeli be e yee en (Deit. 31:9-12). Wan pisi aini a Weiti di den be e yee na a pisi di e taki: ‘Mi a Yehofa u Gadu. U mu santa, bika mi santa.’​—Lef. 11:44, 45; 20:7, 26.

8. Saide ala sama di e dini Yehofa mu poti pakisei a Lefitikesi 19:2 anga 1 Peitilisi 1:14-16?

8 Meke u poti pakisei na a sani di sikiifi a Lefitikesi 19:2. Na a hii foluku den be e leisi a sani ya gi. Yehofa be taigi Mosesi taki: ‘Go taigi a foluku Islayeli taki: “U mu santa, bika mi Yehofa, u Gadu, santa.”’ A gei enke na a sani ya Peitilisi be wani membee den Kelesten fu a ten fi en di a taigi den taki den mu santa. (Leisi 1 Peitilisi 1:14-16.) A tuu taki u nai holi a Weiti fu Mosesi aini a ten ya moo, ma toku a sani di Peitilisi taki e soi taki a sani di sikiifi a Lefitikesi 19:2 a tuu. Yehofa a wan santa Gadu, neen meke a wani useefi santa tu. Winsi wi abi a howpu fu go a hemel, efuso fu libi a goontapu, u mu meke moiti fu libi a wan fasi di o meke Yehofa si wi enke sama di santa.​—1 Peit. 1:4; 2 Peit. 3:13.

‘A FASI FA WI E LIBI MU SOI TAKI U SANTA’

9. San wi o leli aini Lefitikesi kapitel 19?

9 U wani du sani di e meke Yehofa piisii, neen meke u wani sabi fa u mu libi fu a sa si wi enke sama di santa. Kapitel 19 fu Lefitikesi e soi u wantu sani di u sa du efu u wani Yehofa si wi enke sama di santa. Marcus Kalisch, wan sabiman fu a Hebrewtongo sikiifi taki: ‘A kapitel ya a wan fu den moo pelensipali wan fu a Beibel buku Lefitikesi. Nawan taa kapitel á de di e taki so finifini fa den Islayelisama be mu du sani efu den be wani Gadu si den enke sama di santa.’ Wi o poti pakisei a wantu vers aini a kapitel ya. Den o leli u wantu moin sani fu a fasi fa u mu tyai useefi. Te wi e luku den vers ya, da holi a sani di be sikiifi na a bigin fu a kapitel ya a pakisei. A be taki: ‘U mu santa.’

Te u luku Lefitikesi 19:3, da san ala Kelesten mu du? (Luku paragraaf 10-12) *

10-11. San Lefitikesi 19:3 taki u mu du? Saide a sani ya pelensipali?

10 Baka di Yehofa taigi den Islayelisama taki den mu santa, a taigi den taki: ‘U mu lesipeki u mma anga u dda. Mi a Yehofa, u Gadu.’​—Lef. 19:2, 3.

11 Ala sama di e dini Yehofa mu e lesipeki den mma anga den dda. Kande i sabi a toli fu a man di be akisi Yesesi taki: ‘Sowtu bun mi mu du fu fende teego libi?’ Yesesi be taigi a man ya taki a mu lesipeki en mma anga en dda (Mat. 19:16-19). Yesesi be e kuutu den Faliseiman anga den Saduseiman fu di den á be e lesipeki den mma anga den dda. A sani di den man ya be e du be ‘e meke a wowtu fu Gadu lasi kaakiti’ (Mat. 15:3-6). Du fu feifi fu den Tin Weiti di Yehofa be gi den Islayelisama anga Lefitikesi 19:3 a wan pisi fu ‘a Wowtu fu Gadu’ tu (Ek. 20:12). Baka di Yehofa taki aini Lefitikesi 19:2 taki ‘u mu santa bika mi santa’, a taigi den Islayelisama taki den mu lesipeki den mma anga den dda. A sani ya e soi taki Yehofa e si en enke wan pelensipali sani taki wi e lesipeki u mma anga u dda.

12. Fa i sa du a sani di sikiifi a Lefitikesi 19:3?

12 I si enke yu e lesipeki i mma anga i dda enke fa Yehofa wani? Kande den ten di pasa yu á be e du a sani ya enke fa i mu du en. Yu á poi kengi san pasa kaba, ma i sa meke moiti fu du sani taa fasi nownow. Kande i sa meke moo ten fu de makandaa anga den. Efu a moni se den swaki, luku fa i sa yeepi den. Efu den abi yeepi fanowdu fu dini Yehofa moo bun, du ala san i poi fu yeepi den. Te yu e du den sani ya, da yu e soi taki yu e du san sikiifi a Lefitikesi 19:3.

13. (a) Sowtu taa sani Lefitikesi 19:3 e leli u? (b) Fa u sa waka a Yesesi baka aini a ten ya? (Lukasi 4:16-18)

13 Lefitikesi 19:3 e taki wan taa sani di u mu du efu u wani Gadu si wi enke sama di santa. Ai soi taki a foluku fu Gadu be mu e holi a Sabadei. U sabi taki Kelesten aini a ten ya nai wooko anga a Weiti fu Mosesi moo, neen meke u ná abi fu holi a Sabadei. Ma toku u sa leli wan sani fu a tekisi ya te u luku sowtu wini den Islayelisama be e fende te den be e holi a Sabadei. * A dei ya den be mu fika den wooko fu den, fu poti ala den pakisei na a dini di den be mu dini Yehofa. Neen meke Yesesi be lobi go na a snoga a den Sabadei fu leisi a Wowtu fu Gadu (Ek. 31:12-15; leisi Lukasi 4:16-18.) A sani di Yehofa be taigi den Islayelisama a Lefitikesi 19:3, e leli u taki winsi fa u libi e doloki, toku u mu e meke ten fu poti pakisei a Yehofa anga a dini di wi e dini en. I si enke i mu du moo na a pisi ya? Efi yu e meke ten ala yuu fu leisi i Beibel anga fu sutudeli, yu o si taki yu anga Yehofa o toon moo bun mati. Efi yu anga Yehofa a mati, a o si yu enke wan sama di santa.

MEKE MOITI FI YU ANGA YEHOFA TOON MOO BUN MATI

14. Sowtu pelensipali sani Lefitikesi kapitel 19 e leli u?

14 Lefitikesi kapitel 19 e taki fu wan pelensipali sani di o yeepi u fu de sama di santa. A kaba pisi fu vers 4 e taki: ‘Mi a Yehofa i Gadu.’ A wan sani fu 16 leisi a kapitel ya e taki a sani ya. A sani ya e meke u pakisei a fosiwan fu den Tin Weiti di Yehofa be gi den Islayelisama. A be taki: ‘Mi a Yehofa u Gadu. Wi á mu dini taa gadu boiti mi’ (Ek. 20:2, 3). Efu u wani Yehofa si wi enke sama di santa, da wi á mu meke nawan sani efuso sama poli wi anga en. Fu di wi e tyai a nen fu Yehofa meke u mu luku bun tu fu u nai du sani di o poli a santa nen fi en.​—Lef. 19:12; Yes. 57:15.

15. San den vers fu Lefitikesi kapitel 19 di e taki fu den ofaandi di den Islayelisama be mu tyai e leli u?

15 Te den Islayelisama be e holi ala den weiti di Yehofa be gi den, da den be e soi taki a Yehofa den be e si enke den Gadu. Yehofa be taigi den aini Lefitikesi 18:4 taki: ‘U mu e du san mi e taigi u. U mu e holi den weiti fu mi. Mi a Yehofa u Gadu.’ Kapitel 19 e taki fu wantu fu den weiti di Yehofa be gi den Islayelisama. Te i luku vers 5 te anga 8 anga vers 21 anga 22, da ape e taki fu den ofaandi di den be e tyai. Yehofa be taigi den taki te den be e tyai ofaandi gi en, den be mu santa. Den vers ya e yeepi u fu si taki te wi e tyai ofaandi gi Yehofa aini a ten ya, u mu du en a wan fasi di e meke Yehofa piisii leti enke fa Hebrewsama 13:15 e soi.

16. Sowtu toli aini Lefitikesi e soi taki son yuu wi abi fu du sani taa fasi enke den sama di nai dini Yehofa?

16 Efu u wani Yehofa si wi enke sama di santa, wi á mu e feele fu du sani taa fasi enke taa sama. A ná ala yuu a sani ya makiliki. Bika son yuu den pikin a sikoo, den sama a wookope, efuso famii di nai dini Yehofa, e wani u du sani di sa meke Yehofa á si wi enke sama di santa moo. San o yeepi u fu tan du sani anga koni? Lefitikesi 19:19 e taki wan sani di sa yeepi u. Ai taki: ‘Wi á mu wei koosi di meke anga tu sowtu tetei.’ A weiti ya be e yeepi den Islayelisama fu den á go mokisa anga den taa foluku. Aini a ten ya u ná abi toobi fu wei koosi di meke anga tu sowtu tetei. Ma toku a sani di Yehofa be wani leli a foluku fi en pelensipali ete. U mu luku bun fu u nai mokisa den leli fu Beibel anga den sani di u famii, sama a wooko efuso sikoo e biibi. U lobi den famii fu u, ma fu di u wani Yehofa si wi enke sama di santa, meke u nai feele fu du sani taa fasi enke den. U mu holi a pakisei taki te wan sani efuso wan sama santa gi Yehofa, ai poti en apaiti fu taa sani. Neen meke efu u wani Yehofa si wi enke sama di santa, u mu meke moiti fu de taa fasi enke den sama di nai dini Yehofa.​—2 Kor. 6:14-16; 1 Peit. 4:3, 4.

San Gadu be wani leli a foluku fi en anga den sani di sikiifi a Lefitikesi 19:23-25? San i leli fu den vers ya? (Luku paragraaf 17-18) *

17-18. San Lefitikesi 19:23-25 e leli u?

17 Yehofa be taigi den Islayelisama taki: ‘A mi a u Gadu.’ Dati wani taki den be mu e poti Yehofa a fesi aini den libi. Fa den be o du a sani ya? Lefitikesi 19:23-25 e yeepi u fu fusutan a sani ya moo bun. (Leisi en.) A tekisi ya e taki san den be mu du te den be doo a Paamisi Kondee. Te den be o paandi siibon, a dii yali langa den á be mu nyan den sii di a bon be o meke. A du fu fo yali den be mu gi Yehofa den sii di a bon be o meke. Na a du fu feifi yali fosi a sama di be abi a bon be sa nyan den sii fu a bon fi en. A weiti ya be e yeepi den Islayelisama fu fusutan taki den be mu poti Yehofa a fesi aini den libi. Den be mu e fitoow taki Yehofa be o solugu den. Yehofa be e gi den taanga-sikin tu fu gi en sani anga den hii ati, bika a so den be e soi taki den e biibi taki a o gi den san den abi fanowdu.

18 A weiti di sikiifi a Lefitikesi 19:23-25 e meke u pakisei a sani di Yesesi be taki di a be e holi a lezing na a mongo. A be taki: ‘Wi á booko wi ede moo anga san wi o nyan efuso san wi o diingi.’ Baka dati a taki: ‘I Dda di de a hemel sabi taki yu abi den sani ya fanowdu.’ Yehofa o solugu u leti enke fa ai solugu den foo (Mat. 6:25, 26, 32). Fu di wi e biibi taki Yehofa o solugu u, meke wi e poti moni fu holibaka gi a wooko fi en di e du a hii goontapu. Wi e yeepi den baala anga sisa fu u tu. Yehofa e si ala den sani di yu e du, winsi kande taa sama nai si san i du (Mat. 6:2-4). Te wi e du sani na a fasi ya, da wi e soi taki u fusutan a sani di Yehofa be wani leli den Islayelisama a Lefitikesi 19:23-25.

19. San u leli aini den vers fu Lefitikesi kapitel 19 di u luku aini a artikel ya?

19 Aini a artikel ya, u luku wantu pisi fu Lefitikesi kapitel 19. Den vers di u luku ya soi u san u mu du efu u wani Yehofa si wi enke sama di santa. Te wi e du ala san o poi fu waka a Yehofa baka, da u hii libi o soi taki u santa (1 Peit. 1:15). A omen sama di nai dini Yehofa e si a fasi fa wi e tyai useefi. Na a sani ya meke den bigin gafa en (1 Peit. 2:12). Ma a omen taa moin sani u sa leli fu Lefitikesi kapitel 19. Aini a artikel di e kon, wi o taki fu wantu taa vers aini a kapitel ya. Den vers ya o soi u wantu taa sani di u mu du efu u wani Yehofa si wi enke ‘sama di santa’.

SINGI 80 Kon, da yu o si fa Yehofa bun

^ paragraaf 5 U lobi Yehofa, neen meke u wani du sani di e meke a piisii. Yehofa a wan santa Gadu, neen meke a wani den sama di e dini en, santa tu. Ma i si enke sondu libisama poi libi a wan fasi di o meke Yehofa si den enke sama di santa? Den sani di apostel Peitilisi be taigi den Kelesten aini a ten fi en, o yeepi u fu si san u mu du, efu u wani Yehofa si wi enke sama di santa.

^ paragraaf 13 Efi i wani sabi moo fu a Sabadei anga san u sa leli fu a dei ya, i sa luku a artikel di den e kai ‘„Wan ten de” fu wooko, anga wan ten fu teke boo’, aini A Wakititolen fu december 2019.

^ paragraaf 57 SAN WI E SI A DEN FOWTOW: Wan boi e meke ten fu go luku en mma anga en dda. Ai tyai en uman anga den pikin fu den go luku den tu. Boiti dati, ai telefon den fu luku fa ai go anga den.

^ paragraaf 59 SAN WI E SI NA A FOWTOW: Wan goonman fu Islayeli e luku den sii di a paandi.