1. Wě tɛ mɛsɛ́dó Piyɛ́ɛ ka ɖè xá nǔɖitɔ́ hatɔ́ tɔn lɛ? Etɛwu wěɖexámɛ enɛ xwixwedó ka sixu cí nǔ e ma nyɔ́ bló ǎ é ɖɔhun?

MǏ NA bo ɖó nukúnɖiɖó ɔ bo na nɔ gbɛ̀ ɖò jixwé, alǒ ayikúngban jí ɔ, wě e mɛsɛ́dó Piyɛ́ɛ ɖè xá Klisanwun yí ami dó ɖè lɛ ɖò xwè kanweko nukɔntɔn ɔ mɛ é gbígbéjé kpɔ́n sixu hɛn lè wá nú mǐ. Piyɛ́ɛ wlán ɖɔ: “Mi ni nyí mɛ mímɛ́ ɖò nǔwiwa mitɔn bǐ mɛ, lee Mawu e ylɔ́ mi ɔ nyí mɛ mímɛ́ gbɔn é. Nǔgbo ɔ, nǔ e è wlán dó Mawuxówema ɔ mɛ ɔ ɖɔ: ‘Mi nyí mɛ mímɛ́, ɖó mɛ mímɛ́ wɛ un nyí.’” (1 Pi. 1:15, 16) Xógbe enɛ lɛ kplɔ́n mǐ ɖɔ mǐ sixu nyí mɛ mímɛ́ Jehovah e sɔ́ kpɔ́ndéwú ɖagbe hugǎn ɔ ɖ’ayǐ ɖò ali enɛ nu é ɖɔhun. Mǐ sixu nyí mɛ mímɛ́ ɖò nǔwiwa mǐtɔn lɛ mɛ. Ɛɛn, mǐ ɖó na nyí mɛ mímɛ́. Ðó mǐ nyí hwɛhutɔ́ lɛ wutu ɔ, é sixu cí nǔ e ma sixu nyɔ́ bló ǎ é ɖɔhun. Piyɛ́ɛ ɖesunɔ wà nǔ gegě nyi dò có, kpɔ́ndéwú tɔn xlɛ́ mǐ ɖɔ mǐ sixu nyí “mɛ mímɛ́.”

2. Nǔkanbyɔ tɛ lɛ mǐ ka na gbéjé kpɔ́n ɖò xóta elɔ mɛ?

² Mǐ na ɖɔ xó dó nǔkanbyɔ elɔ lɛ jí ɖò xóta elɔ mɛ: Etɛ ka nyí tinmɛ è ni nyí mɛ mímɛ́ tɔn? Etɛ Biblu ka kplɔ́n mǐ dó mɛ mímɛ́ e Jehovah nyí é wu? Nɛ̌ mǐ ka sixu nyí mɛ mímɛ́ ɖò nǔwiwa mǐtɔn lɛ mɛ gbɔn? Kancica tɛ ka ɖò è ni nyí mɛ mímɛ́ kpo xɔ́ntɔn e è zun xá Jehovah é kpo tɛntin?

3. Enyi è ɖɔ mɛɖé nyí mɛ mímɛ́ ɔ, linlin tɛ mɛ gegě ka nɔ ɖó dó wǔ tɔn? Bɔ fitɛ mǐ ka sixu mɔ xó jɔ xó ɔ ɖè?

³ Ðò xá ɖé lɛ mɛ ɔ, nú è ɖɔ mɛɖé nyí mɛ mímɛ́ ɔ, mɛ e ma nɔ ko nǔ gbeɖé ǎ, nɔ ɖò sinsɛn wu mɛ, lobo ma nɔ lɛ́ jɛ mɛɖé jí ǎ é wɛ mɛ gegě nɔ lin. Amɔ̌, linlin enɛ sɔgbe ǎ. Jehovah e nyí mɛ mímɛ́ é ɔ, Biblu ɖɔ ɖɔ “Mawu nyɔnabǐnɔ,” alǒ awǎjijɛnɔ wɛ n’i. (1 Tim. 1:11) Biblu lɛ́ ylɔ́ mɛ ɖěɖee nɔ sɛn ɛ lɛ é ɖɔ “nǔnyɔnanɔ,” alǒ awǎjijɛnɔ. (Ðɛh. 144:15) Jezu dóhwɛ mɛ ɖěɖee nɔ dó awu bǔnɔ lɛ, lobo nɔ lɛ́ wà nǔ ɖaaɖagbe lɛ bá dó ɖè yeɖée xlɛ́ mɛ ɖevo lɛ é. (Mat. 6:1; Mak. 12:38) Ðó mǐ nyí Klisanwun lɛ wutu ɔ, nǔ e mǐ kplɔ́n ɖò Biblu mɛ lɛ é nɔ d’alɔ mǐ bɔ mǐ nɔ tuùn nǔ e è ni nyí mɛ  mímɛ́ nyí tawun é. Mǐ kúdeji ɖɔ Mawu mǐtɔn e nyí mɛ mímɛ́, bo lɛ́ nyí wanyiyinɔ é kún sixu ɖegbe e mǐ ma sixu xwedó gbeɖé ǎ é ɖé nú mǐ ó. Enɛ wu ɔ, ee Jehovah ɖɔ nú mǐ ɖɔ: ‘Mi ɖó na nyí mɛ mímɛ́ é ɔ,’ mǐ kúdeji ɖɔ enɛ sixu nyɔ́ bló. Nǔgbo ɔ, cobonu mǐ na sixu kpéwú bo nyí mɛ mímɛ́ ɖò nǔwalɔ mǐtɔn lɛ mɛ ɔ, mǐ ɖó na mɔ nǔ jɛ tinmɛ è ni nyí mɛ mímɛ́ tɔn wu hwɛ̌.

4. Etɛ ka nyí tinmɛ xógbe “mɛ mímɛ́” kpo xókwín “mimɛ̌” ɔ kpo tɔn?

⁴ Etɛ ka nyí tinmɛ è ni nyí mɛ mímɛ́ tɔn? Enyi Biblu zán xógbe “mɛ mímɛ́,” alǒ xókwín “mimɛ̌” ɔ, é nɔ xlɛ́ tawun ɖɔ è mɛ́ ɖò walɔ kpo Mawu sinsɛn kpo lixo. Xógbe ɔ sixu lɛ́ xlɛ́ ɖɔ è ɖè mɛɖé ɖó vo bonu é na sɛn Mawu. Ðò xógbe ɖevo mɛ ɔ, enyi mǐ ɖó walɔ ɖagbe, bo nɔ sɛn Jehovah lee é ba gbɔn é, lobo lɛ́ ɖó kancica mɛɖesunɔ tɔn syɛnsyɛn ɖé xá ɛ ɔ, é na nɔ kpɔ́n mǐ dó mɔ mɛ mímɛ́. Ðɔ e è ɖɔ ɖɔ mǐ sixu ɖó kancica mɛɖesunɔ tɔn ɖé xá Mawu mímɛ́ ɔ é kɔ́kɔ́ɖɔ́kɔ́ jiwǔ tawun, taji ɔ, enyi mǐ lin tamɛ dó nǔ e Biblu kplɔ́n mǐ dó mɛ mímɛ́ e Jehovah nyí é wu é jí ɔ nɛ.

5. Etɛ kpɔ́ndéwú wɛnsagun gbejinɔtɔ́ lɛ tɔn ka sixu kplɔ́n mǐ dó Jehovah wu?

⁵ Ali lɛ bǐ nu wɛ Jehovah mɛ́ ɖè. Nǔ e Selafɛ́ɛn ee nyí wɛnsagun ɖěɖee sɛkpɔ́ axɔ́suzinkpo Jehovah tɔn lɛ é ɖɔ é nɛ. Mɛɖé lɛ ɖò ye mɛ bo dó zǒgbe jí ɖɔ: ‘Mimɛ̌, mimɛ̌, mimɛ̌ wɛ Jehovah Nǔbǐwukpétɔ́ ɔ nyí.’ (Eza. 6:3) Nǔgbo ɔ, cobonu wɛnsagun lɛ na ɖó kancica syɛnsyɛn ɖé xá Mawu mímɛ́ yetɔn ɔ, yeɖesunɔ ɖó na tó mɛ́ hwɛ̌, ye ka mɛ́ nǔgbo. Nǔ e wu fí ɖěɖee wɛnsagun lɛ jlá wɛn gbɔn ɖò ayikúngban ɔ jí é sixu huzu fí mímɛ́ é nɛ. Nǔ e jɛ dó Mɔyizi jí ɖò zungodwe e ɖò jiji wɛ é mɛ é nɛ.—Tín. 3:2-5; Joz. 5:15.

6-7. (a) Sɔgbe xá Tíntɔ́n 15:1, 11 ɔ, nɛ̌ Mɔyizi ka tɛɖɛ̌ jí ɖɔ Mawu nyí mɛ mímɛ́ gbɔn? (b) Etɛ ka nɔ zɔ́n bɔ Izlayɛli-ví lɛ nɔ flín ɖɔ Mawu nyí mɛ mímɛ́? (Kpɔ́n ɖiɖe e ɖò akpa ɔ jí é.)

⁶ Ee Mɔyizi kplá Izlayɛli-ví lɛ gbɔn Xù Vɔvɔ ɔ mɛ gudo é ɔ, é tɛɖɛ̌ jí nú ye ɖɔ Jehovah ɔ, Mawu mímɛ́ wɛ é nyí. (Xà Tíntɔ́n 15:1, 11.) Mɛ ɖěɖee nɔ sɛn vodun Ejipu tɔn lɛ é sín nǔwalɔ mɛ́ ɖebǔ ǎ. Mɔ̌ jɛn mɛ ɖěɖee nɔ sɛn Kanáanu lɛ sín vodun lɛ é cí é nɛ. Vǐ yetɔn lɛ sísɔ́ dó savɔ̌ nú vodun kpo nǔbliblíwiwa e xyɔwǔ lɛ é kpo ɖò vodunsinsɛn yetɔn mɛ. (Lev. 18:3, 4, 21-24; Sɛ́n. 18:9, 10) Amɔ̌, Jehovah na byɔ mɛsɛntɔ́ tɔn lɛ ɖɔ ye ni wà nǔ e na wà nǔ dó ye wu é gbeɖé ǎ. Jehovah mɛ́, bɔ nǔ bǐ vɔ ɖ’ewu. Nǔ e è nɔ wlán dó gan gbajagbaja e è sɔ́ siká akú dó bló na, b’ɛ nɔ ɖò ta vɔsanúxwlémawutɔ́ ɖaxó ɔ tɔn é wu é xlɛ́ enɛ nyi wɛn. Xógbe elɔ wɛ è wlán dó gan gbajagbaja enɛ wu: ‘Mɛɖeɖóvo Jehovah tɔn,’ alǒ Jehovah nyí mɛ mímɛ́.—Tín. 28:36-38.

⁷ Enyi mɛ ɖebǔ mɔ nǔwlanwlán enɛ ɖò gan enɛ jí ɔ, é na kúdeji ɖɔ Jehovah nyí mɛ mímɛ́ nǔgbo. Amɔ̌, enyi Izlayɛli-ví ɖé ma sixu sɛkpɔ́ vɔsanúxwlémawutɔ́ ɖaxó ɔ ǎ, bɔ enɛ zɔ́n bɔ é ma sixu mɔ gan gbajagbaja ǎ ɔ ka ló? Wɛn taji enɛ na gbɔ wǔ tɔn wɛ à? Ðebǔ ǎ! Ee è xà Sɛ́n ɔ ɖò sunnu, nyɔnu, kpo yɔkpɔvu lɛ kpo nukɔn é ɔ, Izlayɛli-ví lɛ bǐ wɛ sè wɛn enɛ. (Sɛ́n. 31:9-12) Enyi a ɖò tɛn tɔn mɛ hwenɛnu ɔ, a na ko sè xó elɔ: ‘Nyɛ wɛ nyí Jehovah, Mawu mitɔn, mi ɖó na nyí mɛ mímɛ́, ɖó mimɛ̌ wɛ un nyí.’ ‘Mi ɖó na nyí mɛ mímɛ́, ɖó nyɛ Jehovah ɔ, mimɛ̌ wɛ un nyí.’—Lev. 11:44, 45; 20:7, 26.

8. Etɛ Levíi ví lɛ 19:2 kpo 1 Piyɛ́ɛ 1:14-16 kpo ka kplɔ́n mǐ?

⁸ Mi nú mǐ ni ɖɔ xó dó nǔ e è wlán dó Levíi ví lɛ 19:2 mɛ, bɔ è xà nú mɛ bǐ é ɖé wu. Jehovah ɖɔ nú Mɔyizi ɖɔ: “É ni ɖɔ nú  Izlayɛli-ví lɛ bǐ ɖɔ: ‘Mi ɖó na nyí mɛ mímɛ́ ɖó nyɛ Jehovah Mawu mitɔn ɔ, mimɛ̌ wɛ un nyí.’” Xógbe enɛ lɛ mɛ wɛ Piyɛ́ɛ sixu ko ɖè xó sín hwenu e é dó wusyɛn lanmɛ nú Klisanwun lɛ ɖɔ ye ni “nyí mɛ mímɛ́” é. (Xà 1 Piyɛ́ɛ 1:14-16.) É ɖò wɛn ɖɔ mǐ kún sɔ́ kpò ɖò Mɔyizisɛ́n ɔ glɔ́ ó. É ɖò mɔ̌ có, nǔ e Piyɛ́ɛ wlán é dó zǒgbe nǔ e Levíi ví lɛ 19:2 kplɔ́n mǐ é jí, enɛ wɛ nyí ɖɔ Jehovah ɔ, mɛ mímɛ́ wɛ, bɔ mɛ ɖěɖee yí wǎn n’i lɛ é ɖó na tɛ́n kpɔ́n bo nyí mɛ mímɛ́. Enyi mǐ na bo ɖó nukúnɖiɖó ɔ, bo na nɔ gbɛ̀ ɖò jixwé, alǒ ɖò palaɖisi mɛ ɖò ayikúngban jí ɔ, xó enɛ kan mǐ.—1 Pi. 1:4; 2 Pi. 3:13.

9. Nɛ̌ Levíi ví lɛ wemata 19gɔ́ ɔ gbígbéjé kpɔ́n ka na hɛn lè wá nú mǐ gbɔn?

⁹ Ðó mǐ ba na nyɔ́ ɖò Mawu mǐtɔn mímɛ́ ɔ nukúnmɛ wutu ɔ, akpakpa nɔ sɔ́ mǐ dó lee mǐ sixu nyí mɛ mímɛ́ gbɔn é kplɔnkplɔn wu. Jehovah ɖè wě tawun tawun ɖé lɛ xá mǐ dó lee mǐ sixu wà mɔ̌ gbɔn é wu. Mǐ sixu mɔ wěɖexámɛ ɖaaɖagbe enɛ ɖokpo ɖò Levíi ví lɛ wemata 19gɔ́ ɔ mɛ. Marcus Kalisch ee nyí akɔwé Eblée ɖé é wlán ɖɔ: “Wemata enɛ sixu nyí akpáxwé taji hugǎn wema Levíi ví lɛ tɔn tɔn, bo sixu lɛ́ nyí wema e ɖò taji hugǎn ɖò wema atɔ́ɔ́n nukɔntɔn Biblu tɔn lɛ mɛ é.” Mi nú mǐ ni ɖɔ xó dó wemafɔ ɖé lɛ wu ɖò wemata enɛ mɛ; nǔkplɔnmɛ xɔ akwɛ lɛ wɛ ɖò wemafɔ enɛ lɛ mɛ, bo kúnkplá gbɛzinzan ayihɔngbe ayihɔngbe tɔn mǐtɔn. Ee mǐ na ɖò mɔ̌ wà wɛ é ɔ, hɛn dó ayi mɛ ɖɔ nǔkplɔnmɛ enɛ lɛ sɔgbe xá xó elɔ e è ɖɔ ɖò Levíi ví lɛ wemata 19gɔ́ ɔ sín bǐbɛ̌mɛ é: ‘Mi ɖó na nyí mɛ mímɛ́.’

10-11. Etɛ Levíi ví lɛ 19:3 ka ɖɔ ɖɔ mǐ ɖó na wà? Etɛwu enɛ ka ɖò taji?

¹⁰ Ee Jehovah ɖɔ nú Izlayɛli-ví lɛ ɖɔ ye ɖó na nyí mɛ mímɛ́ gudo é ɔ, é ɖɔ gɔ́ na ɖɔ: ‘Mi mɛ ɖokpo ɖokpo ɖó na nɔ sí tɔ́ mitɔn kpodo nɔ mitɔn kpo, nyɛ wɛ nyí Jehovah, Mawu mitɔn.’—Lev. 19:2, 3.

¹¹ É ɖò wɛn ɖɔ, é ɖò taji ɖɔ mǐ ɖó na xwedó alixlɛ́mɛ Mawu tɔn e ɖɔ ɖɔ è ni nɔ sí mɛjitɔ́ mɛtɔn lɛ é. Flín nǔ e Jezu ɖɔ hwenu e nya ɖé kan xó elɔ byɔ ɛ é: “Nǔ ɖagbe tɛ un ka ɖó na wà, bɔ Mawu na na mì gbɛ̀ mavɔmavɔ?” Xósin e Jezu na é sín akpáxwé ɖé ɖɔ ɖɔ nya ɔ ɖó na sí tɔ́ tɔn kpo  nɔ tɔn kpo. (Mat. 19:16-19) Jezu tlɛ lɛ́ ɖè yɛmɛnú e Falizyɛn lɛ kpo Sɛ́nkplɔnmɛtɔ́ lɛ kpo nɔ wà bo na gbɛ́ nukún kpé dó mɛjitɔ́ yetɔn lɛ wu é gbà. Mɔ̌ e ye nɔ wà é xlɛ́ ɖɔ ye “nɔ gbà Mawusɛ́n ɔ.” (Mat. 15:3-6) Sɛ́n atɔ́ɔ́ngɔ́ e ɖò Sɛ́n Wǒ lɛ mɛ é kpo sɛ́n e mǐ xà ɖò Levíi ví lɛ 19:3 mɛ é kpo ɖò “Mawusɛ́n ɔ mɛ.” (Tín. 20:12) Lɛ̌ hɛn dó ayi mɛ ɖɔ ee è wlán xó e Jehovah ɖɔ bo ɖɔ, ‘mi ɖó na nyí mɛ mímɛ́, ɖó nyɛ Jehovah Mawu mitɔn ɔ, mɛ mímɛ́ wɛ un nyí’ é gudo tlolo é ɔ, è na alixlɛ́mɛ e ɖò Levíi ví lɛ 19:3 mɛ, bo kúnkplá mɛjitɔ́ mɛtɔn lɛ sísí é.

12. Nɛ̌ mǐ ka sixu setónú nú gbeɖiɖe e ɖò Levíi ví lɛ 19:3 mɛ é gbɔn?

¹² Enyi mǐ lin tamɛ dó wě e Jehovah ɖè xá mǐ ɖɔ mǐ ni nɔ sí mɛjitɔ́ mǐtɔn lɛ é jí ɔ, mǐ sixu nɔ kanbyɔ mǐɖée ɖɔ: ‘Nɛ̌ un ka ɖò mɔ̌ wà wɛ gbɔn?’ Enyi a nɔ mɔ ɖɔ emi ɖó na ko wà nǔ gegě wá yì ɔ, a sixu wá gbeta ɔ kɔn dìn, bo na bló nǔ gegě ɖevo lɛ gɔ́ na. A sɔ́ sixu huzu nǔ e ko jɛ wá yì lɛ é ǎ, amɔ̌, a sixu wà nǔ e wu a kpé é bǐ dìn, bo zán hwenu gegě ɖó kpɔ́ xá mɛjitɔ́ towe lɛ, lobo lɛ́ d’alɔ ye hugǎn. Alǒ, a sixu lɛ́ d’alɔ ye hugǎn ɖò akwɛzinzan linu, ɖò gbigbɔ lixo, abǐ ɖò lee nǔ nɔ cí nú mɛ é sín ali nu. Mɔ̌ wiwa sɔgbe xá nǔ e Levíi ví lɛ 19:3 ɖɔ é.

13. (a) Wěɖexámɛ ɖevo tɛ ka ɖò Levíi ví lɛ 19:3 mɛ? (b) Lee Luki 4:16-18 xlɛ́ gbɔn é ɔ, nɛ̌ mǐ ka sixu wà nǔ Jezu ɖɔhun gbɔn ɖò égbé?

¹³ Levíi ví lɛ wemata 19gɔ́ ɔ lɛ́ kplɔ́n nǔ ɖevo mǐ dó mɛ mímɛ́ nyínyí wu. É kɛnu dó Gbɔjɛzán ɔ nyinyi wu. Klisanwun lɛ sɔ́ ɖò Sɛ́n ɔ glɔ́ ǎ, enɛ wu ɔ, Gbɔjɛzán e è nɔ nyi ɖò aklunɔzán gbla ɖokpo ɖokpo mɛ é ɔ, é sɔ́ byɔ ɖɔ mǐ ni nyi ǎ. É ɖò mɔ̌ có, lee Izlayɛli-ví lɛ nɔ nyi Gbɔjɛzán ɔ gbɔn é kpo lee enɛ nɔ hɛn lè wá nú ye gbɔn é kpo sixu kplɔ́n nǔ gegě mǐ. Gbɔjɛzángbe ɔ, azǎn ɖé wɛ bɔ è sɔ́ nɔ wà azɔ̌ e è nɔ wà ɖò ayǐvɔ̌gbe lɛ é ǎ, é nyɔ́ wà ɔ, è nɔ sɔ́ ayi ɖó nǔ gbigbɔ tɔn lɛ jí. * Nǔ e wu Gbɔjɛzángbe lɛ ɔ Jezu nɔ yì kplɔ́ngbasá ɖò tò tɔn mɛ bo nɔ yì xà Mawusɛ́n ɔ é nɛ. (Tín. 31:12-15; xà Luki 4:16-18.) Gbeɖiɖe Mawu tɔn e ɖò Levíi ví lɛ 19:3 mɛ, bo ɖɔ è ni “nyi gbɔjɛzán ɔ” é ɖó na sísɛ́ mǐ bɔ gbè bǐ gbè ɔ, mǐ na nɔ ba hwenu bo na dó nɔ sɔ́ ayi ɖó nǔ gbigbɔ tɔn lɛ jí hugǎn. A mɔ ɖɔ emi ɖó na bló huzuhuzu ɖé lɛ ɖò ali enɛ nu wɛ à? Enyi a nɔ ɖè hwenu ɖó vo ɖò gbesisɔmɛ bo nɔ sɔ́ ayi ɖó nǔ gbigbɔ tɔn lɛ jí ɔ, kancica e ɖò hwi kpo Jehovah kpo tɛntin é na syɛn d’eji, enɛ wɛ ka ɖò taji hugǎn cobɔ è na huzu mɛ mímɛ́.

14. Nǔgbo taji tɛ jí è ka tɛɖɛ̌ ɖò Levíi ví lɛ wemata 19gɔ́ ɔ bǐ mɛ?

¹⁴ Azɔn gegě wɛ Levíi ví lɛ wemata 19 ɖɔ xó dó nǔgbo taji ɖé wu, bɔ é sixu d’alɔ mǐ bɔ mǐ na kpò ɖò mɛ mímɛ́ nyí wɛ. Wemafɔ 4gɔ́ ɔ fó gbɔn lě: ‘Nyɛ wɛ nyí Jehovah Mawu mitɔn.’ Azɔn 16 wɛ è mɔ xógbe enɛ, alǒ xógbe mɔ̌hunkɔtɔn ɖé ɖò wemata enɛ mɛ. Enɛ flín mǐ gbeɖiɖe nukɔntɔn ɔ: ‘Nyɛ wɛ nyí Jehovah Mawu towe. Ma sɛn nǔ ɖevo zɛ nyɛ wu ó.’ (Tín. 20:2, 3) Klisanwun e ba na nyí mɛ mímɛ́ lɛ é bǐ ɖó na kúdeji ɖɔ nǔ ɖebǔ, alǒ mɛ ɖebǔ kún ɖò taji hugǎn kancica e ɖò emi kpo Mawu emitɔn kpo tɛntin é ó. Gɔ́ na ɔ, ɖó mǐ nyí Kúnnuɖetɔ́ Jehovah tɔn lɛ wutu ɔ, mǐ kánɖeji bo na nyi alɔ nú nǔ ɖebǔ e na kɔn cí dó nyikɔ mímɛ́ tɔn wu é—Lev. 19:12; Eza. 57:15.

15. Etɛ wemafɔ ɖěɖee ɖò Levíi ví lɛ wemata 19gɔ́ ɔ mɛ bo kúnkplá vɔsisa lɛ é ka sísɛ́ mǐ bɔ mǐ na wà?

¹⁵ Nú Izlayɛli-ví lɛ ɔ, Jehovah sísɔ́ dó ɖó Mawu yetɔn nɔ byɔ ɖɔ ye ni setónú nú sɛ́n  tɔn lɛ. Levíi ví lɛ 18:4 ɖɔ: ‘Nǔ e un zɔ́n lɛ wɛ mi na nɔ bló. Sɛ́n ce lɛ wɛ mi na nɔ nyi. Nyɛ wɛ nyí Jehovah, Mawu mitɔn.’ Sɛ́n enɛ lɛ e Jehovah dó nú Izlayɛli-ví lɛ é ɖé lɛ ɖò Levíi ví lɛ wemata 19gɔ́ ɔ mɛ. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, wemafɔ 5 jɛ 8, gɔ́ nú wemafɔ 21 kpo 22 kpo kɛnu dó vɔsisa kanlin tɔn lɛ wu. È na nɔ savɔ̌ enɛ lɛ ɖò ali ɖé nu, bɔ ye na nɔ ɖu sù nú ‘nǔ e nyí Jehovah tɔn é ǎ.’ Wemafɔ enɛ lɛ xixa ɖó na sísɛ́ mǐ bɔ mǐ na ba na nyɔ́ ɖò Jehovah nukúnmɛ, lobo sá susu kpikpa sín vɔ̌ e nɔ nyɔ́ nukún tɔn mɛ lɛ é n’i, lee Eblée lɛ 13:15 byɔ mǐ ɖɔ mǐ ni wà gbɔn é.

16. Etɛ ka sixu flín mǐ vogbingbɔn e ɖò mɛ e nɔ sɛn Mawu lɛ é kpo mɛ e ma nɔ sɛn ǎ lɛ é kpo tɛntin é?

¹⁶ Mɛ mímɛ́ nyínyí nɔ byɔ ɖɔ mǐ ni ɖò gbesisɔmɛ bá wà nǔ bo na gbɔn vo nú mɛ ɖěɖee ma nɔ sɛn Mawu ǎ lɛ é. Mɔ̌ wiwa ka sixu vɛwǔ. Hweɖelɛnu ɔ, wemaxɔmɛvígbɛ́ mǐtɔn lɛ, azɔ̌gbɛ́ mǐtɔn lɛ, hɛ̌nnumɔ mǐtɔn e ma nyí nǔɖitɔ́ ǎ lɛ é kpo mɛ ɖevo lɛ kpo sixu gbidí kɔ nú mǐ bonu mǐ na ɖ’alɔ ɖò nǔ e sixu d’avaja Mawusinsɛn mǐtɔn mɛ lɛ é mɛ. Enyi nǔ mɔ̌hun jɛ ɔ, mǐ ɖó na wá gbeta taji ɖé kɔn. Etɛ ka sixu d’alɔ mǐ bɔ mǐ na wá gbeta ɖagbe ɖé kɔn? Kpɔ́n nǔgbododó ɖaaɖagbe elɔ e ɖò Levíi ví lɛ 19:19 mɛ é; akpáxwé tɔn ɖé ɖɔ: “Mi ma dó avɔ e è sɔ́ kan alɔkpa vovo we dó lɔn na ɔ sín awu ó.” Sɛ́n enɛ zɔ́n bɔ Izlayɛli-ví lɛ nɔ gbɔn vo nú akɔta e lɛlɛ̌ dó ye lɛ é. Ðó mǐ ma sɔ́ kpò ɖò Sɛ́n ɔ glɔ́ ǎ wutu ɔ, nǔ ɖebǔ nyla ɖ’emɛ ɖɔ Klisanwun ɖé ni dó avɔ e è sɔ́ nǔ elɔ lɛ dó bló na é ǎ: avɔkanfún, kanlinfún, lɛ̌ɛn kpo nǔ ɖevo lɛ kpo. Amɔ̌, mǐ ɖó na lɔn gbeɖé bo na cí mɛ ɖěɖee nǔ e ye ɖi nǔ na lɛ é kpo nǔwalɔ yetɔn lɛ kpo nɔ sɔ́ ta nǔkplɔnmɛ Biblu tɔn lɛ é ɖɔhun ǎ; enyi mɛ enɛ lɛ na bo tlɛ nyí wemaxɔmɛvígbɛ́ mǐtɔn lɛ, azɔ̌gbɛ́ mǐtɔn lɛ, alǒ hɛ̌nnumɔ mǐtɔn lɛ ɔ nɛ. Nǔgbo ɔ, mǐ nɔ yí wǎn nú hɛ̌nnumɔ mǐtɔn lɛ ɖò jɔwamɔ linu, bo nɔ lɛ́ xlɛ́ ɖɔ mǐ yí wǎn nú nɔzo mǐtɔn lɛ. É ɖò mɔ̌ có, enyi é byɔ ɖɔ mǐ ni wá gbeta taji lɛ kɔn ɖò gbɛ̀ mɛ ɔ, mǐ nɔ ɖexlɛ́ ɖɔ mǐ jló na setónú nú Jehovah. Flín ɖɔ mɛ mímɛ́ nyínyí nɔ lɛ́ byɔ ɖɔ è ni ɖè mɛɖée ɖó vo nú Mawu. Enyi mǐ ɖò gǎn dó wɛ bá nyí mɛ mímɛ́ ɔ, mɔ̌ wiwa ɖò taji tawun.—2 Kɔ. 6:14-16; 1 Pi. 4:3, 4.

17-18. Nǔkplɔnmɛ xɔ akwɛ tɛ mǐ ka sixu mɔ ɖò Levíi ví lɛ 19:23-25 mɛ?

¹⁷ Xógbe ‘nyɛ wɛ nyí Jehovah Mawu towe’ ɔ ɖó na ko d’alɔ Izlayɛli-ví lɛ bɔ ye na nɔ ylɔ́ kancica e ɖò ye kpo Jehovah kpo tɛntin é ɖɔ nǔjɔnǔ hugǎn. Gbɔn nɛ̌ é? Levíi ví lɛ 19:23-25 ɖè ali e nu nǔ sixu nyí mɔ̌ ɖè é ɖokpo xlɛ́. (Xà.) Lin tamɛ dó lee xógbe enɛ lɛ na ko cí nú Izlayɛli-ví lɛ hwenu e ye yì Akpádídó Yikúngban ɔ jí  gudo é jí. Enyi mɛɖé dó atín sínsɛ́n ɖé ɔ, é ɖó na ɖu sínsɛ́n tɔn ǎ kaka nú xwè atɔn. Ðò xwè ɛnɛgɔ́ ɔ mɛ ɔ, sínsɛ́n e ye na mɔ lɛ é ɔ, ye na sɔ́ ɖó vo dó kpa susu nú Mawu. Xwè atɔ́ɔ́ngɔ́ ɔ mɛ jɛn mɛ e tun atín ɔ é hɛn ɔ, é na ɖu sínsɛ́n tɔn. Sɛ́n enɛ ɖó na ko d’alɔ Izlayɛli-ví lɛ bɔ ye na mɔ nǔ jɛ wu ɖɔ emi ɖó na nyi alɔ nú cejɛnnabi. Ye ɖó na ɖeji ɖɔ Jehovah sixu kpé nukún dó emi wu, bɔ Mawusinsɛn ɖó na lɛ́ mya nukún nú ye ɖò gbɛzán yetɔn mɛ. É na kúdeji ɖɔ ye ɖó nǔ e ye sixu ɖu é. Gɔ́ na ɔ, Mawu lɛ́ dó wusyɛn lanmɛ nú ye ɖɔ ye ni nɔ hun alɔ dó na nǔ ɖò fí e ye nɔ sɛn emi ɖè é.

¹⁸ Sɛ́n e ɖò Levíi ví lɛ 19:23-25 mɛ é flín mǐ xó e Jezu ɖɔ ɖò Mawuxóɖiɖɔ só jí tɔn hwenu é ɖé lɛ. É ɖɔ: “Ado ni ma hu mi dó nǔ e mi na ɖu . . . é wu ó.” Jezu gbɛkan d’enu bo ɖɔ: “Tɔ́ mǐtɔn e ɖò [jixwé] ɔ tuùn ɖɔ nǔ enɛ lɛ hudo mi.” Mawu na na nǔ e hudo mǐ lɛ é mǐ lee é nɔ wà gbɔn nú xɛ lɛ é. (Mat. 6:25, 26, 32) Mǐ ɖeji ɖɔ Jehovah na kpé nukún mǐ wu. Gɔ́ na ɔ, mǐ “nɔ na nǔ” mɛ ɖěɖee ɖò hudo mɛ lɛ é, bɔ mɛ ɖevo lɛ tlɛ nɔ ɖ’ayi wu ǎ. Mǐ nɔ lɛ́ yawǔ jɔ fún dó akwɛzinzan agun ɔ tɔn lɛ mɛ. Jehovah nɔ ɖó ayi alɔhundónanǔmɛ mɔ̌hun lɛ wu, bo na d’ajɔ tɔn mɛ. (Mat. 6:2-4) Mɔ̌ mɛ ɔ, mǐ ɖò xíxlɛ́ wɛ ɖɔ mǐ mɔ nǔ jɛ nǔkplɔnmɛ e ɖò Levíi ví lɛ 19:23-25 mɛ lɛ é mɛ.

19. Nɛ̌ akpáxwé Levíi ví lɛ tɔn enɛ e mǐ kíjé é ka hɛn lè wá nú we gbɔn?

¹⁹ Akpáxwé klewun ɖé kpowun wɛ mǐ gbéjé kpɔ́n ɖò Levíi ví lɛ wemata 19gɔ́ ɔ mɛ, b’ɛ xlɛ́ mǐ lee mǐ sixu nyí mɛ mímɛ́ Mawu ɖɔhun gbɔn é. Mǐ nɔ tɛ́n kpɔ́n bo nɔ ‘nyí mɛ mímɛ́ ɖò nǔwiwa mǐtɔn bǐ mɛ’ dó xlɛ́ ɖɔ mǐ ɖò nǔ wà wɛ Mawu ɖɔhun. (1 Pi. 1:15) Mɛ ɖěɖee ma nɔ sɛn Jehovah ǎ lɛ é gegě nɔ ɖ’ayi nǔwalɔ ɖaaɖagbe enɛ lɛ wu, bɔ enɛ ko zɔ́n bɔ mɛɖé lɛ kpa susu nú Jehovah. (1 Pi. 2:12) Amɔ̌, nǔ gegě ɖevo lɛ lɛ́ kpò bɔ Levíi ví lɛ wemata 19gɔ́ ɔ sixu kplɔ́n mǐ. Xóta e bɔ d’ewu é na kɛnu dó wemafɔ ɖevo lɛ wu ɖò wemata enɛ mɛ, bɔ enɛ na d’alɔ mǐ bɔ mǐ na mɔ ali e nu mǐ sixu “nyí mɛ mímɛ́” ɖè ɖò gbɛzán mǐtɔn mɛ lee Mɛsɛ́dó Piyɛ́ɛ dó wusyɛn tɔn lanmɛ nú mǐ gbɔn é.