AWTIK POU ÉTIDYÉ 48
« Fò-zòt sé dé moun ki sen »
« Fò-zòt osi vin sen adan tousa zò ka fè » (1 PYÈ 1:15).
KANTIK 34 « Je marcherai dans mon intégrité »
ON TI LIDÉ ASI SA NOU KAY VWÈ a
1. Ka lapòt Pyè di sé krétyen-la, é poukwa nou pé ni lenprésyon kè pa ni mwayen fè sa ?
KI NOU ni lèspwa dè ay viv an syèl-la, ki nou ni lèspwa dè viv asi latè, konsèy-la lapòt Pyè ba sé krétyen wen la o 1é syèk pé aprann-nou onlo biten. Mi sa Pyè maké : « Kon Sen-la ki kriyé-zòt la, fò-zòt osi vin sen adan tousa zò ka fè, pas mi sa ki maké : “Fò-zòt sé dé moun ki sen, pas mwenmenm an sen” » (1 Pyè 1:15, 16). Pa ni moun ki pli sen ki Jéova é sé vèwsé-lasa ka montré-nou kè nou pé imité-y. Nou pé vin dé moun ki sen adan tousa nou ka fè é sé konsa Jéova vlé kè nou yé. Men konm nou enpawfè, nou pé ni lenprésyon kè sa pa posib. Lapòt Pyè limenm fè onlo érè é poutan ègzanp a-y ka montré-nou kè nou pé vin « dé moun ki sen ».
2. A ki kèsyon nou ké réponn adan awtik-lasa ?
2 Adan awtik-lasa, nou ké réponn a sé kèsyon-lasa : On moun ki sen, ka sa vlé di ojis ? Jéova sé on Bondyé ki sen, ka Labib ka aprann-nou asi sa ? Ka nou pé fè pou vin dé moun ki sen adan tousa nou ka fè ? Nou pé pa bon zanmi èvè Jéova si nou pa on moun ki sen. Poukwa nou ka di sa ?
ON MOUN KI SEN KA SA VLÉ DI OJIS ?
3. a) Pou sèwten moun, ka sa yé on moun ki sen ? b) Kikoté nou pé touvé bon répons-la ?
3 Pou onlo moun, on moun ki sen sé on moun ki pa’a gè ka souri, i ka abiyé kon lésè oben kon labé é lè ou ka gadé-y ou ka vwè sé on moun ki pa’a fè jé. Men, a pa sa, pas pou palé dè Jéova ki sé on Bondyé ki sen, yo ka di kè sé « Dyé-la tchè a-y kontan la » (1 Tim. 1:11). Yo ka di osi kè moun ki ka sèvi Bondyé ni « tchè-kontan » (Sòm 144:15). Jézi ni lokazyon di kè i pa dakò èvè moun ki ka mèt sèwten lenj asi yo pou fè moun vwè-yo oben ki ka fè dé bon biten pou moun pé sa pòté-yo anlè (Mat. 6:1 ; Mawk 12:38). Men sèwvitè a Jéova sav ka sa yé on moun ki sen pas yo ka gadé sa Labib ka di. Nou sav kè Jéova pé’é jen mandé-nou fè on biten kè nou pa kapab fè pas sé on Bondyé ki sen é pas i enmé-nou onlo. Sa vlé di kè lè Jéova ka di-nou kè « fò-zòt sé dé moun ki sen » nou sèten a san pou san kè sa posib. Nou ka tou konprann kè pou nou pé sa vin konsa fò-nou byen konprann ka sa yé on moun ki sen.
4. Adan Labib, lè yo ka palé dè « sa ki sen », dè kibiten yo ka palé ?
4 Lè yo ka palé dè « sa ki sen », ka sa vlé di ojis ? Adan Labib, lè yo ka palé dè « sa ki sen », souvantfwa yo ka palé dè sa ki byen é dè sa ki pwòp pou Bondyé lè nou ka adoré-y oben dè sa ki ni onlo valè pou Bondyé. Yo pé palé osi dè on moun yo chwazi pou fè on travay pou Bondyé oben, dè on biten yo mèt apa kivédi on biten yo mèt akoté pou Bondyé. Pou Bondyé nou sé dé moun ki sen si nou ka rèspèkté prensip a-y, si nou ka adoré-y kon i ka mandé é si nou bon bon zanmi èvè-y. Sa ka touché-nou dè vwè kè menmsi Jéova sé on Bondyé ki sen é kè nou nou sé dé moun enpawfè, i vé vin bon bon zanmi èvè nou.
‘JÉOVA SEN, I SEN, I SEN’
5. Ka sé zanj-la ki fidèl la ka aprann-nou asi Jéova ?
5 Jéova sé on Bondyé ki pwòp adan tout kalté domenn ki ni. Sé sérafen-la sé dé zanj ki ka rété owa twòn a Bondyé é sé sa yo ni lokazyon di. Mi sa sèwten adan yo di : « Jéova Chèf a sé lawmé-la sen, i sen, i sen » (Iz. 6:3). Nou ka tou konprann kè si sé sérafen-la bon zanmi èvè Jéova sé kè yomenm a yo sen. Sé pousa lèwvwè sé zanj-la té ka vin asi latè pou ba on moun on mésaj, koté-la yo té yé la té ka vin sen. É sé sa ki fèt lè on zanj parèt douvan Moyiz adan on flanm-difé anmitan on ti pyébwa (Ègz. 3:2-5 ; Joz. 5:15).
Gran prèt-la té ni on plak annò ki té maré asi fon a-y. Mi sa ki té maké asi-y : « Jéova sen » (gadé sé paragraf 6 é 7 la).
6-7. a) Dapré Ègzòd 15:1, 11, kijan Moyiz montré on mannyè ki klè kè Bondyé sé on moun ki sen ? b) Ki biten ki té ka fè sé Izraélit-la sonjé kè Bondyé sé on moun ki sen ? (gadé imaj-la ki anlè po a jounal-la).
6 Moyiz fè sé Izraélit-la travèsé lanmè Wouj la é aprésa i fè-yo byen konprann kè Jéova Bondyé a yo sé on moun ki sen (li Ègzòd 15:1, 11). Sé Éjipsyen-la té ka adoré fo-dyé é yo pa té sen ditou-ditou. Sé moun-Kanaan-la té ka adoré fo-dyé osi é yo pa té sen nonplis. Anplisdisa, sé moun-Kanaan-la té ka sakrifyé timoun a yo é yo té ka fè onlo malpwòpté ki té ka ba moun malotchè (Lév. 18:3, 4, 21-24 ; Dét. 18:9, 10). Men Jéova pa kon sé fo-dyé-lasa. I pa té’é jen mandé on moun ki ka sèvi-y fè on biten ki pa pwòp pas sé on Bondyé ki sen a san pou san. Pou sé Izraélit-la pa té jen oubliyé sa, té ni on ti plak annò asi marétèt a gran-prèt-la. Mi sa ki té maké asi-y : « Jéova sen » (Ègz. 28:36-38).
7 Dépi on moun té vwè sa ki maké asi plak-lasa, i té sav kè Jéova sé on Bondyé ki sen. Men imajiné kè on Izraélit pa té pé vin owa prèt-la pou vwè sa ki maké asi plak-la ? Ès sa té’é vlé di kè i pa té’é jen okouran kè Jéova sen ? Awa, pas yo té ka li Lwa-la ba tout sé Izraélit-la, kifè ki misyé, ki madanm, ki timoun té ni lokazyon tann mésaj-lasa (Dét. 31:9-12). Si voumenm a-w té’é la sèten ou té’é tann mésaj-lasa : « An sé Jéova Bondyé a zòt, [...] fò-zò vin dé moun ki sen pas an sé on moun ki sen ». « Fò-zò sé dé moun ki sen pas mwen Jéova, an sé on moun ki sen » (Lév. 11:44, 45 ; 20:7, 26).
8. Ka Lévitik 19:2 é 1 Pyè 1:14-16 ka aprann-nou ?
8 Konnyéla, an-nou palé dè sa ki maké an Lévitik 19:2. Jéova té mandé kè yo té li sé pawòl-lasa pou tout sé Izraélit-la. Mi sa Jéova té di Moyiz : « Palé ba tout sé Izraélit-la é mi sa pou di-yo : “Fò-zò sé dé moun ki sen, pas mwen, Jéova Dyé a zòt, an sé on moun ki sen” ». Pétèt kè Pyè sèvi èvè sé vèwsé-lasa pou ankourajé sé krétyen-la pou yo té pé sa « vin sen » (li 1 Pyè 1:14-16). Sé vré alèkilé, nou pa anba Lwa a Moyiz ankò. Men sa Pyè maké la ka montré-nou kè Lévitik 19:2 valab toujou pou nou jòdijou. Sa vlé di kè Jéova sé on moun ki sen é sa enpòwtan kè moun ki enmé-y fè éfò pou yo sé dé moun ki sen osi, ki yo ni lèspwa dè ay viv an syèl-la oben ki yo ni lèspwa dè viv asi latè adan paradi-la (1 Pyè 1:4 ; 2 Pyè 3:13).
‘FÒ-ZÒT VIN SEN ADAN TOUSA ZÒ KA FÈ’
9. Si nou ka pran tan ègzaminé Lévitik chapit 19, ka sa pé pòté dè bon ban nou ?
9 Jéova, Bondyé an nou sen, é konm nou vlé fè-y plézi, nou anvi sav ka pou nou fè pou nou vin sen osi. É Jéova ka ban-nou déotwa konsèy pou nou sav kijan pou nou fè sa. Nou pé touvé déotwa adan yo adan Lévitik chapit 19 la. Marcus Kalisch sé on boug ki étidyé lang ébré la. Mi sa i ka di : « Chapit-lasa sé pétèt chapit-la ki pi enpòwtan la adan liv a Lévitik é adan sé senk prèmyé liv a Bib-la b. » On biten pou nou sonjé sé kè Lévitik chapit 19 ka koumansé èvè sé mo-lasa : « Fò-zòt sé dé moun ki sen ». É konnyéla la, nou ké vwè déotwa vèwsé adan chapit-lasa ki ké montré-nou kijan nou pé vin sen adan tout domenn a vi an nou.
Si nou vlé obéyi a komandman-la nou ka touvé an Lévitik 19:3, ka pou nou fè d ? (gadé sé paragraf 10 a 12 la).
10-11. Ka Lévitik 19:3 ka mandé-nou fè é poukwa sa enpòwtan kè nou fè sa ?
10 Jéova di sé Izraélit-la kè fò-yo sé dé moun ki sen. Lè i fin di-yo sa, mi sa i ajouté : « Fò zòchak rèspèkté manman-zòt é pap’a zòt. […] An sé Jéova Dyé a zòt » (Lév. 19:2, 3).
11 Sa vréman enpòwtan kè nou obéyi a komandman-lasa é kè nou rèspèkté fanmi an nou. On jou, on misyé mandé Jézi : « Ki bon biten pou an fè mwen pé sa ni lavi pou touttan ? » Jézi réponn-li é i fè-y konprann osi kè fò i onoré fanmi a-y (Mat. 19:16-19). Sé iskrib-la é sé farizyen-la té ka fè tousa yo té pé pou yo pa té pran swen a fanmi a yo é Jézi pa té dakò menm èvè sa é i fè toutmoun sav sa. Kifè, akòz dè mové konpòwtasyon a yo, yo « fè pawòl a Bondyé pèd tout valè a-y » (Mat. 15:3-6). Men pawmi tousa ki adan « pawòl a Bondyé » té ni 5èm komandman-la é té ni sa Lévitik 19:3 ka di (Ègz. 20:12). Lévitik 19:3 ka di-nou kè fò-nou rèspèkté pap’an nou é manman-nou. É on biten pou nou pa jen oubliyé sé kè sé pawòl-lasa ka vin jous aprè séla ki ka di : « Fò-zò sé dé moun ki sen pas mwen, Jéova Dyé a zòt, an sé on moun ki sen ».
12. Kijan nou pé apliké komandman-la nou ka touvé an Lévitik 19:3 ?
12 Jéova ka mandé-nou rèspèkté fanmi an nou. Lè nou ka réfléchi asi komandman-lasa pétèt nou té’é pé mandé-nou : Ès an ka rèspèkté fanmi an mwen ? Si ou ka rann-vou kont kè ou pa’a fè asé adan domenn-lasa, pa pè ! Ou pé fè dé ti chanjman pou fè sa plibyen dépi konnyéla. Sé vré, lèpasé sé lèpasé, men konnyéla la ou pé fè tousa ou pé pou pasé plis tan èvè fanmi a-w é pou édé-yo. Pa ègzanp, pétèt kè yo té’é byen kontan si ou té ka édé-yo pou yo achté sèwten biten kè yo bizwen, oben si ou té ka édé-yo rété bon bon zanmi èvè Jéova é kontinyé sèvi-y, oben si ou té ka ankourajé-yo é konsolé-yo. Si ou ka fè sa, ou ké fè sa Lévitik 19:3 ka di.
13. a) Ki dòt konsèy nou ka touvé adan Lévitik 19:3 ? b) An Lik 4:16-18 nou ka touvé bèl ègzanp a Jézi. Kijan nou pé imité-y jòdijou ?
13 An Lévitik 19:3 nou ka touvé ondòt biten ki pé édé-nou pou nou vin dé moun ki sen. Vèwsé-lasa ka palé dè saba-la. Sé vré, sé krétyen-la pa anba Lwa a Moyiz ankò, kifè nou pa oblijé fè on saba chak simenn. Men sa sé Izraélit-la té ka fè pannan saba-la é sé bon biten-la sa té ka pòté ba-yo la pé aprann-nou onlo biten. Pannan saba-la, sé moun-la té ka pran on tan pou pozé kò a yo é yo té ka adoré Bondyé osi c. Sé pousa jou-lasa, Jézi té ni labitid ay an sinagòg-la la i té ka rété la, é li Pawòl a Bondyé (Ègz. 31:12-15 ; li Lik 4:16-18). An Lévitik 19:3 Bondyé ka mandé pèp-la ‘fè saba a-y’. Sé pawòl-lasa ka ankourajé-nou pou nou touvé on tan pou nou adoré Bondyé touléjou. Ès ou ka di ou pé òwganizé-w pou fè plis adan domenn-lasa ? Si adan pwogram a-w ou ka pran on tan pou Jéova chakjou, ou ké vin pibon zanmi èvè-y é sé on biten ki enpòwtan pou vin on moun ki sen.
VIN PLIBON ZANMI ÈVÈ JÉOVA
14. Adan Lévitik 19, yo ka répété plizyè fwa on vérité ki enpòwtan. Ki vérité ésa ?
14 Adan chapit 19 a Lévitik, nou ka touvé on vérité ki vréman enpòwtan ki pé édé-nou rété sen. Yo ka répété vérité-lasa a plizyè rèpriz. Mi sé pawòl-lasa nou ka touvé an fen a vèwsé 4 la : « An sé Jéova Dyé a zòt ». Nou ka touvé lidé-lasa 16 fwa adan tout chapit-lasa. Sa ka fè-nou sonjé 1é komandman-la : « An sé Jéova Dyé a-w [...]. Fò pa ou ni pondòt dyé ki mwen » (Ègz. 20:2, 3). Si nou vlé vin dé moun ki sen, fò-nou fè atansyon pou nou pa lésé ayen ni ponmoun vin pli enpòwtan ki lanmityé an nou èvè Jéova. É antankè Témwen a Jéova, nou byen désidé a pa janmè fè ayen ki té’é pé sali non a-y ki sen (Lév. 19:12 ; Iz. 57:15).
15. Adan Lévitik chapit 19 ni déotwa vèwsé ki ka palé dè sakrifis a zannimo. Ka sé vèwsé-lasa ka ban-nou anvi fè ?
15 Sé Izraélit-la té ka montré kè Jéova sé té Bondyé a yo lè yo té ka obéyi a lwa a-y. Mi sa nou ka li an Lévitik 18:4 : « Zò ké obéyi lwa an mwen, zò ké rèspèkté komandman an mwen, é zò ké suiv-yo. An sé Jéova Dyé a zòt. » Adan chapit 19 la, nou ka touvé sèwten lwa é sèwten komandman Jéova té ba pèp a-y. Pa ègzanp, sé vèwsé 5 a 8 la é sé vèwsé 21 é 22 la ka palé dè sakrifis a zannimo. Fò sé Izraélit-la té ofè sé sakrifis-lasa kon Lwa-la té ka mandé pou yo pa té dérèspèkté on biten ki sen pou Jéova. Sé vèwsé-lasa dwètèt ban-nou anvi fè Jéova plézi é dwètèt pousé-nou ba-y louwanj ki kon sakrifis ki ka fè-y plézi. É sé sa Ébré 13:15 ka ankourajé-nou fè.
16. Ki prensip ki adan liv a Lévitik ki ka montré kè fò i ni on diférans ant moun ki ka sèvi Bondyé é moun ki pa’a sèvi-y ?
16 Pou nou pé sa vin dé moun ki sen, fò-nou byen désidé a montré kè nou pa kon moun ki pa’a sèvi Bondyé. Men sa pa toujou fasil. É pawfwa kanmarad-lékòl an nou, kolèg-travay an nou é moun an fanmi an nou oben dòt moun ankò pé pousé-nou fè dé biten ki pa annakò èvè prensip a Labib. A moman-lasa, nou ké ni on désizyon enpòwtan a pran. Ka ki ké édé-nou pran bon désizyon-la ? Prensip-la nou ka touvé an Lévitik 19:19 pé édé-nou. Mi sa i ka di : « Fò pa ou mèt on lenj ki fèt èvè dé fil diféran asi-w. » Grasa lwa-lasa, sé Izraélit-la té pé montré kè yo pa té kon sélézòt nasyon-la ki té alantou a yo la. Piskè nou pa anba lwa-lasa ankò, on krétyen pé abiyé èvè on lenj ki ni koton é polièstè adan-y oben ki ni lenn é viskòz adan-y. É sa pa’a pozé pon pwoblèm. Men nou vlé pa sanm moun ki pa ka sèvi Bondyé kon i ka mandé é ki ka fè biten ki pa an annakò èvè prensip a Labib menmsi sé moun-lasa sé kanmarad-lékòl an nou, kolèg-travay an nou oben moun an fanmi an nou. Nou enmé fanmi an nou é nou ka aji èvè lanmou épi pwochen an nou é sa toutafè nòwmal. Men lè nou ni on désizyon enpòwtan a pran, sa ki pli enpòwtan pou nou sé sa Jéova ka pansé. É nou ké aji konsa menmsi sa té’é vlé di kè nou pé’é menm biten ki moun ki alantou an nou. É sé on biten ki enpòwtan toubònman pas si nou vlé vin dé moun ki sen pou Bondyé, fò-nou mèt-nou apa kivédi fò-nou diféran dè sélézòt moun-la ki alantou an nou la (2 Kor. 6:14-16 ; 1 Pyè 4:3, 4).
Ka Lévitik 19:23-25 té ka aprann sé Izraélit-la é ka sa ka aprann-vou e ? (gadé sé paragraf 17 é 18 la).
17-18. Ki biten enpòwtan Lévitik 19:23-25 ka aprann-nou ?
17 Lè Jéova di : « An sé Jéova Dyé a zòt » sa té dwèt pousé sé Izraélit-la mèt lanmityé a yo èvè Jéova prèmyé douvan adan vi a yo. Kijan pou yo té fè sa ? An-nou vwè ka Lévitik 19:23-25 ka di asi sa (li-y). Ka sé vèwsé-lasa té vlé di pou on Izraélit ki té ka rantré adan péyi-la Jéova té pwomèt la ? Sa té vlé di kè si i té ka planté pyébwa ki ka bay fwi, i pa té’é ni dwa manjé adan yo pannan sé 3 prèmyé lanné-la. 4èm lanné-la, fò i té mèt tout sé fwi-la apa pou i té ofè-yo adan tabèwnak-la. Sé yenki lè 5èm lanné-la té’é rivé kè i té’é pé manjé adan fwi a pwòp pyébwa a-y. Lwa-lasa té dwèt édé sé Izraélit-la konprann kè sa ki té pli enpòwtan adan vi a yo a pa té entéré a yo men sé té mèt Jéova prèmyé douvan adan vi a yo. Fò-yo té sèten ké Jéova té’é pran swen a yo. É li Jéova i té’é fè ansòt pou yo té ni tousa yo té bizwen pou manjé. I té ka ankourajé-yo pou yo té pé sa montré-yo donan lè yo té ka menné ofrann adan tabèwnak-la, kivédi la yo té ka adoré Jéova.
18 Lwa-la nou ka touvé an Lévitik 19:23-25 ka fè-nou sonjé sèwten biten Jézi té di adan Diskou-la i té bay la asi montangn-la. Mi sa i di : « Arété enkyété-zòt […] parapòt a sa zò ké manjé oben sa zò ké bwè ». É mi sa i di apré : « Pap’a zòt ki an syèl-la sav kè zò bizwen tout sé biten-lasa. » Bondyé ké pran swen an nou menmjan i ka pran swen a sé zozyo-la (Mat. 6:25, 26, 32). Nou sèten kè i ké pran swen an nou é sé pousa nou donan èvè moun ki maléré. Lè nou ka fè sa, nou pa’a di ponmoun ayen é nou kontan pas nou pé bay on ti biten pou nou édé lasanblé-la péyé sa i ni a péyé. Lè nou donan konsa, Jéova ka vwè sa é i ké rékonpansé-nou (Mat. 6:2-4). Anplis, lè nou donan nou ka montré kè nou byen konprann sa Lévitik 19:23-25 ka aprann-nou.
19. Adan awtik-lasa nou ègzaminé déotwa vèwsé a liv a Lévitik. Ka sé vèwsé-lasa aprann-vou ?
19 Nou ègzaminé déotwa vèwsé adan chapit 19 a liv a Lévitik é sé vèwsé-lasa montré-nou ka nou pé fè pou nou pé sa vin sen. Jéova sé Bondyé an nou é sé on Bondyé ki sen é nou vlé imité-y. Sé pousa, nou vlé fè tousa nou pé pou nou pé sa vin dé moun ki sen adan tousa nou ka fè (1 Pyè 1:15). Onlo moun ki pa’a sèvi Jéova ka vwè kè nou ni on bon konduit é délè sé sa ki édé sèwten adan yo ba Jéova glwa (1 Pyè 2:12). Men chapit 19 a liv a Lévitik pé aprann-nou onlo dòt biten. Adan awtik-la ki ka vin la nou ké ègzaminé dòt vèwsé nou ka touvé an Lévitik chapit 19. Nou ké vwè osi dòt biten nou pé fè pou nou pé sa vin « dé moun ki sen » kon Pyè té ka ankourajé-nou fè.
KANTIK 80 « Goûtez et voyez que Jéhovah est bon »
a Nou enmé Jéova toubònman é nou vlé fè-y plézi. Jéova sé on Bondyé ki sen é i vlé kè sèwvitè a-y sen osi. Men, konm nou enpawfè, ès sa posib ? Wi, sa posib. Si nou ka pran tan ègzaminé sa lapòt Pyè di sé krétyen-la é sa Jéova té ka mandé Izrayèl fè, sa ké édé-nou vwè kijan nou pé vin dé moun ki sen adan tousa nou ka fè.
b A Historical and Critical Commentary on The Old Testament With New Translation : Leviticus, Longmans, Green, Reader, and Dyer, 1872.
c Pou ou pé sa ni plis enfòwmasyon asi saba-la é sa i ka aprann-nou, ou pé gadé awtik-la « Ni on tan pou-w travay é pou pozé kò » ki adan Tou dè Gad a désanm 2019.
