1. Ẹlịyẹ ọlẹrụ iPita à tị́ byi Angịnyị nya ịKịrayịsị nyị họ? Ịyẹ à tị́ du kọ ka lala o-ri ahị nyị́ ka jẹ́-ẹ ju ihi nya ẹla ọọwa ka?

 KORI ká ẹhị ọrịrịị-rịrị nyahị á ri ọ-ka hịhị e-epwoohe lee odehe ọlẹ, ahị ka jẹ́-ẹ yé apyobwuna bwu ẹpwụ nya ẹla ọlẹ ká ọlẹrụ iPita byi angịnyị nya ịKịrayịsị ịlẹ kị ya ida wụ́ la oyi ọhọhẹ. IPita da ụpwụ yẹkẹẹ: “Jaabwọ ká Ohe Oluhye Ọngọlẹ kọ be ẹkọ wụrụụnụ kaka ri angịnyị nyamwụ ri Ọngọ ọlịgọgọ lẹ, anụ́-ụ tịtị juwa la ịgọgọ ẹ-ẹpwụ nya abwẹla ọhọhọ nyanụ wuu ụka wuu mẹ. Chajị, Ohe Oluhye ayịdang ya ẹla ta angịnyị nyamwụ ụ-Ụpwụ ịgọgọ yẹkẹẹ, anụ́-ụ la ịgọgọ mẹ.” (1 Pit. 1:15, 16) Omyi ẹla ịwẹ mẹjẹ́ẹhị nyori ahị ka jẹ́-ẹ gbịla iJihova, ko ri ọngọ la ịgọgọ gụ́ wuu. Ahị ka jẹ́-ẹ la ịgọgọ ẹ-ẹpwụ nya abwẹla, ahị tị baba nyọka họ ịnyị. Ọọwa ka lala o-ri nyị́ ka chịkpẹẹ ka myị́ chajị nyọlẹ kahị la kpẹẹkpẹẹ ka. IPita lịlọmwụ chị ụchụụ ụka lụmẹ-lụmẹ; ma, ọgụ-ẹpẹtẹ nyamwụ tị mẹjẹ nyori ahị ka jẹ́-ẹ “la ịgọgọ.”

2. Ịtọ ẹla iyina ahị tị́ wẹẹ ka kụ ehị yẹ ẹ-ẹpwụ nya ang ọjẹ́jẹ ọlẹ?

² Ẹ-ẹpwụ nya ang ọjẹ́jẹ ọlẹ, ahị ka kụ ẹhị yẹ ịtọ ẹla ịlẹ: Ịyẹ à tị́ ri ịgọgọ ọlala? Ẹlịyẹ ịBayịbụụ à tị́ mẹjẹ́ẹhị u-uhye nya ịgọgọ ọlala nya iJihova? Ányị ahị tị́ ka bwu la ịgọgọ ẹ-ẹpwụ nya abwẹla nyahị? Ányị ịgọgọ ọlala nyahị à tị́ da ori wu igu oriri nyahị bala iJihova?

3. Ányị angịnyị à tị́ kaa yahị me ká ọngọ la ịgọgọ ka la? Ma ale ahị tị́ ka jẹ́ ẹla nya ịlẹhị bwu?

³ Ụka ká angịnyị-ị́ ja kụ irya u-uhye nya ọngọ la ịgọgọ, ị kaa ya ahị me ọngọlẹ kọ kaa chị umwẹhụ ka, kọ ka kụrụ ịwụrụ nya ịgba ọgbagba bala ọ-kaa chị umwara ka. Ma ọọwa á ka jẹ́-ẹ ri ẹlịlẹhị ka. ỊBayịbụụ chabwọ nya iJihova kọ la  ịgọgọ lala “Ohe nya ọkẹkẹnị.” (1 Tim. 1:11, NW ) ỊBayịbụụ ya nya angị kaa gbịgba họọ nyị ka “pyẹẹẹ” lee ọ-chị ọkẹkẹnị. (Eje. 144:15) IJisọsị tị pwa ju angịlẹ kị kaa kụrụ ịwụrụ ụma ọdatị bala ọ-kaa họ ang ọnyịịla chajị nya angịnyị ọ-ka yaa. (Mat. 6:1; Mak. 12:38) Ahị Angịnyị nya ịKịrayịsị jẹ́ etu nya ịgọgọ ọlala bwula ẹla ọlẹ ká ịBayịbụụ. Ahị jẹ́ myị̀myị̀ nyori Ohe nya ọháha bala ịgọgọ ọlala á ka byihi nyị họ ang ọlẹ kahị ka jụ́ họ ka lẹ ka. Lẹ nyọlẹ ká iJihova byihi yẹkẹẹ: “Anụ́-ụ la ịgọgọ mẹ” wẹẹ, ahị jẹ́ myị̀myị̀ nyori ọ ka chịkpẹẹ myị́ lẹ. Ẹlịlẹhị tị ri, ene kahị ka jẹ́-ẹ la ịgọgọ ẹ-ẹpwụ nya abwẹla nyahị, ahị baba nyọka wo etu nya ang ọlẹ ká ịgọgọ ọlala ri.

4. Ịyẹ à tị́ ri etu nya “ịgọgọ ọlala”?

⁴ Ịyẹ à tị́ ri ịgọgọ ọlala? Ẹ-ẹpwụ nya ịBayịbụụ, etu nya “ịgọgọ ọlala” ri ocheri-cheri ọlala ẹ-ẹpwụ nya abwẹla bala ịgba ọgbagba. Etu nya omyi ẹla ọwẹ ịnyịnyị ri ọ-ka chebwo datị nyọka gbịgba ha Ohe. Nyọka yoo ụ-ụgbẹyị ọkịla, ahị ri angị la ịgọgọ, kori kahị la cheri-cherị ẹ-ẹpwụ nya abwẹla, kori kahị kaa gbịgba ha iJihova ụ-ụgbẹyị ọlẹ kọ myị ju, bala o-ri igu ọlam-ọlam balọọ. Ọ kaa lahị ẹbyẹbyị nyori, nanana nyọlẹ kahị la kpẹẹkpẹẹ ka, ká iJihova ọwa tị la ịgọgọ pwụ ọlịịwẹ, ọ ya iwe da hahị nyọka ri aligu nyamwụ.

5. Ẹlịyẹ ahị tị́ ka jẹ́ u-uhye nya iJihova bwu ẹga nya alegu-ẹrụ ịlẹ kị họ ẹla kpẹẹkpẹẹ?

⁵ IJihova la cherị-cheri bala ọ-la kpeng-kpeng ụ-ụgbẹyị ọnyị myị́ ọnyị wuu. Ahị jẹ́ ẹlẹwẹ bwu ẹpwụ nya ẹla ọlẹ ká ịSẹrafụ, kị ri alegu-ẹrụ ị-ji ba ẹchị-adịrahụ nya iJihova ba, ya. Angịhyẹ nyaa yẹkẹẹ: “Ịgọgọ, ịgọgọ, ịgọgọ! [IJihova] agụgụ.” (Ayị. 6:3) Ẹlịlẹhị ri, ene kị ka jẹ́-ẹ ri igu ọlam-ọlam bala Ohe ọ-la ịgọgọ myị́, ịwa lịlaa ka la ịgọgọ pyii, ị tị la ịgọgọ ịlẹhị. Ịnyị à dudu ká ẹga myị́ ẹga ká alegu-ẹrụ ịwẹ á dayị ya ẹla bala angịnyị ehe odehe ọlẹ kaa la ịgọgọ lẹ. Ọ lịnyị ụka ká iMosisi yẹ ukpupwụ ọhẹ kọ juwa wuru.​—Ehe. 3:2-5; Joch. 5:15.

6-7. (a) Jaabwọ ká Ehe Ọkpụkpụ 15:1, 11 ya, ányị iMosisi à tị́ họ kọ la gede-gede nyori iJihova la ịgọgọ? (b) Ịyẹ à tị́ kaa kpụ ala Isirẹlụ ịtịya nyori iJihova la ịgọgọ? (Yẹ ifoto ọla ẹbẹ nya ọgbanyẹ.)

⁶ Nyọlẹ ká iMosisi kpa ala Isirẹlụ kpohe nya Ịhu Oletungkohyo kpá, ọ họ kị ka jẹ́ yẹẹyẹẹ nyori iJihova Ohe nyaa nyị la ịgọgọ. (Wa Ehe Ọkpụkpụ 15:1, 11.) Ala Ijipiti ịlẹ kị kaa gbịgba ha ihye nya ịnịịkịla á la ịgọgọ kpong-kpong ka. Ala iKenan ịlẹ kị kaa gbịgba ha ihye nya ịnịịkịla á tị la ịgọgọ ka ịnyịnyị. Ị kaa ya anyị nyaa kiliya bala ọ-họ ụya ohideeji ẹ-ẹpwụ nya ịgba ọgbagba nyaa. (Liv. 18:3, 4, 21-24; Ehile. 18:9, 10) Ma iJihova tị datị hi ihye nya ịnịịkịla ịwẹ. Ọ́ ka byi angịnyị nyamwụ nyị họ ịngịngịhyẹ ọchịrị ẹnẹnẹhẹ ka. Ọ la ịgọgọ cheji-cheji. Nyọka kpa ala Isirẹlụ ịtịya nya ẹla ọwẹ, uginikpo nya okpoko ịgọm ọhẹ juwa kị kaa ya ba apwụ ọkụrụ egbeju nya ọngọkiliya ọgbahị. Ị gu ịna ba uginikpo ọọwa yẹkẹẹ: “Ịgọgọ ọlala ri nya iJihova.”​—Ehe. 28:36-38, NW.

⁷ Ẹla ọlẹ kị da ba uginikpo ọwẹ ka họ ká ọng myị́ ọng ọlẹ kọ yọọ ka jẹ́ myị̀myị̀ nyori iJihova la ịgọgọ ịlẹhị. Ma ọ́ tị ri ká ọla Isirẹlụ ọhẹ á jẹ́ yẹ uginikpo ọọwa ka chajị nyori ọ́ jẹ́ ju ọngọkiliya ọgbahị chwẹẹ ka bẹ? Ẹla ọkpọnchị ọlẹ kị da bọọ wẹ ka nyọọ? Ehe! Ọla Isirẹlụ ọnyị myị́ ọnyị kaa wo ẹla ọwẹ ụka kị ja wa Ehile dodehe ị-ịlahị nya alẹng, anyang, bala anjwo. (Ehile. 31:9-12) Kori ká juwa i-ijata, à ka wo omyi ẹla lala: “Am à ri [iJihova] Ohe Oluhye nyanụ lẹ. . . . Anụ ka la ịgọgọ chajị m̀ la ịgọgọ.” “Anụ ka la ịgọgọ ham chajị am [iJihova] la ịgọgọ.”​—Liv. 11:44, 45; 20:7, 26.

8. Ẹlịyẹ ahị tị́ jẹ́ bwu ụpwụ nya Ala iLivayị 19:2 bala 1 iPita 1:14-16?

⁸ Ahị kụ ehị yẹ ẹlẹhẹ ọlẹ kị da ụ-ụpwụ  nya Ala iLivayị 19:2, ká iJihova ya nyị ka wọọ je ala Isirẹlụ wẹẹ. IJihova byi iMosisi yẹkẹẹ: “Ya ẹla ta aluche nya ala Isirẹlụ wuu yẹkẹẹ, ‘Anụ ka la ịgọgọ chajị am [iJihova] Ohe Oluhye nyanụ la ịgọgọ.’ ” Ọ lala o-ri iPita nyị da ụbwọ ka ẹpwụ nya ẹlẹwẹ ụka kọ byi Angịnyị nya ịKịrayịsị nyori nyị “juwa la ịgọgọ.” (Wa 1 iPita 1:14-16.) Ịlẹhị lẹ, áhị juwa e-ekpeleji nya ehile nya iMosisi kaka. Ma, ẹla ọlẹ ká iPita da mẹjẹ nyori ẹla ọlẹ kahị jẹ́ bwu ụpwụ nya Ala iLivayị 19:2 ri ẹlịlẹhị. Ọọwa ri iJihova la ịgọgọ, lẹ angịlẹ kị kaa gbịgba họọ ka maga nyọka la ịgọgọ ịnyịnyị. Ọ chịla kọ ka lịnyị kori kahị la ẹhị ọrịrịị-rịrị nyọka hịhị e-epwoohe lee ọ-ka hịhị odehe ọlẹ.​—1 Pit. 1:4; 2 Pit. 3:13.

9. Apyobwuna oyina ahị tị́ ka yé bwula ọ-kụ ẹhị yẹ ụpwụ nya Ala iLivayị egbeju 19?

⁹ Chajị nyọlẹ kahị tịtọ nyọka họ ẹla kpụ Ohe nyahị ịpyọ lẹ, ahị kaa tịtọ nyọka jẹ́ jaabwọ kahị ka bwu la ịgọgọ. IJihova mẹjẹ́ẹhị lẹ, ahị jẹ́ jaabwọ kahị ka bwu họ ịnyị. Ahị yẹ ẹla ọmẹjẹ ọọwa ụ-ụpwụ nya Ala iLivayị egbeju 19. Ọngọ jẹ́ ang ọhẹ bwu iHibụrụ ká ẹnyị nyamwụ ri Marcus Kalisch da ụpwụ yẹkẹẹ: “Ọhẹka egbeju 19 ọwẹ à ju apyobwuna gụ́ wuu ẹ-ẹpwụ nya ụpwụ nya Ala iLivayị ẹẹ, kori ọ́ dọmwụ ka ju apyobwuna gụ́ apwụ ịrụ nya ọgbanyẹ ịlẹpwụ nya ịBayịbụụ ka aalẹ.” Ahị kụ ẹhị yẹ ịgba ịmanyị-ịmanyị bwu ẹpwụ nyamwụ kahị yẹ ala i-ju apyobwuna ịlẹ kahị ka jẹ́ bwu ụwa u-uhye nya ọhịhị nyahị o-bwu ahyẹẹnụ ọhẹ ka ọkịla wẹẹ. Jaabwọ kahị wẹẹ họ ịnyị, kpịtịya nyori Ala iLivayị egbeju 19 dọmwụ la omyi ẹla ọlẹ ko ri “Anụ ka la ịgọgọ.”

10-11. Ẹlịyẹ Ala iLivayị 19:3 à tị́ ya ahị nyị họ? Ịyẹ tị́ du ká ẹla ọọwa baba?

¹⁰ Nyọlẹ ká iJihova ya nyori ala Isirẹlụ nyị ka la ịgọgọ kpá, o myịmyị yẹkẹẹ: “Anụ ju adanụ bala ịnanụ ihi . . . Am à ri [iJihova] Ohe Oluhye nyanụ lẹ.”​—Liv. 19:2, 3.

¹¹ Ọ la gede-gede nyori ahị baba nyọka kpa ẹla ọlẹ ká Ohe byihi nyị ju ihi nya adahị bala ịnahị họ ụkụrwọ. Kpịtịya nya ẹla ọlẹ ká iJisọsị ya ụka ká ọlẹng ọhẹ too wo yẹkẹẹ: “Ụma nya ang ọnyịịla ọlanyị, m tị́ ka họ ene kam ka la ọhịhị ọmyịmyị-ka?” Ọhẹ ẹ-ẹpwụ nya ẹla ịlẹ ká iJisọsị wẹ ri ọlẹng ọwẹ ka ju ihi nya adamwụ  bala ịnamwụ. (Mat. 19:16-19) IJisọsị dọmwụ kpa ala ịFarịsii bala angị mẹ ehile nya iMosisi jẹ abyị nyọlẹ kị kaa tịtọ nyọka yẹ abwọ hi ọ-ka kpẹhị rịrị adaa bala ịnaa. Bwula ụgbẹyị ọlịịwẹ, ị “tụụbwọ hi, ihi nya ẹla nya Ohe Oluhye ojuju deeji.” (Mat. 15:3-6) Ehile ọharụ lẹpwụ nya Ehile Iwo, tụ́ ẹla ọlẹ kahị wa ụ-ụpwụ nya Ala iLivayị 19:3 ri Omyi “ẹla nya Ohe Oluhye” ịnyịnyị. (Ehe. 20:12) Myịmyị, kpịtịya nyori ọlẹ ká ụpwụ nya Ala iLivayị egbeju 19 ya nyori “Anụ ka la ịgọgọ chajị am [iJihova] Ohe Oluhye nyanụ la ịgọgọ” kpá bwaa, ọọwa ọgba 3 à ya ẹla nya ọngịnyị ọ-ka ju ihi nya adamwụ bala ịnamwụ lẹ.

12. Ányị ahị tị́ ka bwu ju ihi nya ẹla ọlụpwụ nya Ala iLivayị 19:3?

¹² Kori kahị kụ irya u-uhye nya ehile ọlẹ ká iJihova ya hahị nyọka ju ihi nya adahị bala ịnahị wẹ, ahị ka tọ ịlọhị wo myị́ nyori, ‘M̀ kaa ju ihi nya adam bala ịnam wẹẹ?’ Kori ká yẹ nyori á kaa jwaa ihi nwà lụka ọkẹkpẹ ka aalẹ, à ka chụ nyọka nwụ họ myị́ lẹẹlẹẹ. Á ka jẹ́-ẹ nwụ ẹla ọlụka ọkẹkpẹ họ kaka, ma à ka jẹ́-ẹ cheje bwu ụka ọlẹ kịlahị nyọka hi ụka ha adang bala ịnang bala ọ-ka daa ụbwọ gụ́ olene. Ọhẹka à ka jẹ́-ẹ nwụla ang nọ chajị nyọka bịrị ụka balaa gụ́ olene. Lee ọhẹka, à ka jẹ́-ẹ daa ụbwọ la okpoko, daa ụbwọ ju igu oriri nyaa bala iJihova ọngịrị bala o-jwaa ọhụ lee ọ-kpaa ẹjẹ gụ́ olene. Kori ká họ ịnyị aalẹ, à wẹẹ ju ihi nya ẹla ọlụpwụ nya Ala iLivayị 19:3 lẹ.

13. (a) Ẹla ọkịla oyina ahị tị́ jẹ́ bwu ụpwụ nya Ala iLivayị 19:3? (b) Ányị ahị alẹ à tị́ ka jẹ́-ẹ dịrẹ ọgụ-ẹpẹtẹ nya iJisọsị ọlẹ kị da ju ụ-ụpwụ nya iLuku 4:16-18?

¹³ Ala iLivayị 19:3 mẹ ẹla ọkịla jẹ́ẹhị u-uhye nya ịgọgọ ọlala. O ya ẹla nyọka kpịtịya nya Ẹnụtụrụ Ọhịnyọ Lụkụrwọ. Angịnyị nya ịKịrayịsị á juwa e-ekpeleji nya Ehile ọwẹ kaka, lẹ áhị baba nyọka kpa Ẹnụtụrụ Ọhịnyọ Lụkụrwọ nya epwihi-epwihi kaka. Ma, ahị ka jẹ́ ang yẹẹyẹẹ bwu abwọlẹ ká ala Isirẹlụ kaa kpa ahyẹẹnụ ọwẹ bala abwọlẹ kị kaa yé apyobwuna bwula ọ-họ ịnyị. Ẹnụtụrụ Ọhịnyọ Lụkụrwọ ri ụka ọlẹ kị kaa hu abwọ la ụkụrwọ ọhọhọ nyọka ya ẹhị ku ịgba ọgbagba nya Ohe. * Ịnyị à dudu ká iJisọsị kaa ka ube ịgọgọ ọ-la epweji nyamwụ la Ẹnụtụrụ Ọhịnyọ Lụkụrwọ nyọka wa Omyi Ela nya Ohe lẹ. (Ehe. 31:12-15; wa iLuku 4:16-18.) Ehile nya Ohe ọlẹ kị da ụ-ụpwụ nya Ala iLivayị 19:3 nyọka “kpịtịya nya ẹnụtụrụ ọhịnyọ lụkụrwọ” ka guhi gbịla nyọka hu ụka nọ bwu ẹpwụ nya ụkụrwọ nyahị ahyẹẹnụ ọnyị myị́ ọnyị nyọka ya ẹhị ku ang nya olegu. À me irya nyori à baba nyọka nwụ họ ẹ-ẹga ọlịịwẹ? Kori ká kaa hu ụka nọ hyaa-hyaa nyọka gbịgba ha iJihova, à ka jẹ́-ẹ ri igu ochii bala iJihova, ọọwa tị ka du ká ka la ịgọgọ.

14. Ẹlịlẹhị ọkpọnchị oyina Ala iLivayị egbeju 19 à tị́ ya ẹla rụ́ mwụba-mwụba?

¹⁴ Ụpwụ nya Ala iLivayị egbeju 19 ya ẹla rụ́ ẹlịlẹhị ọkpọnchị ọhẹ mwụba-mwụba, ọlẹ kọ ka dahị ụbwọ nyọka kịnyaa ẹ-ẹpwụ nya ịgọgọ ọlala. Ocheju nya ọgba 4 yẹkẹẹ: “Am à ri [iJihova] Ohe Oluhye nyanụ lẹ.” Ẹhị nya ẹlẹwẹ hyehe ugbabwọ 16 ẹ-ẹpwụ nya egbeju 19 ọwẹ. Ọwẹ kpụhị ịtịya nya ehile ọhọhẹ ọlẹ kọ yẹkẹẹ: “Am à ri [iJihova] Ohe Oluhye nyanụ . . . lẹ. Ānụ kpụ eteji ha ojiga kpong-kpong ka.” (Ehe. 20:2, 3) Ọng myị́ ọng ọlẹ kọ tịtọ nyọka la ịgọgọ aalẹ, ọ́ ka ya iwe da ịngịngịhyẹ ka bịrị igu oriri nyamwụ bala Ohe nyamwụ kaka. Ọlẹ kahị tị ri Alibeenu nya iJihova wẹẹ, ahị kaa maga nyọka pẹhi abwẹla ịlẹ kị ka chị oyoyi ju ẹnyị ọ-la ịgọgọ nyamwụ.​—Liv. 19:12; Ayị. 57:15.

15. Ẹla ọlẹ ká ịgba ịhyẹ nya ụpwụ nya Ala iLivayị egbeju 19 ya u-uhye nya iya ọkịlaakịla tị́ ka guhi gbịla nyọka họ ịyẹ?

 ¹⁵ Ala Isirẹlụ kaa mẹjẹ nyori iJihova à ri Ohe nyaa lẹ bwula ọ-kpa ehile nyamwụ. Ala iLivayị 18:4 yẹkẹẹ: “Ánụ-ụ̀ ju ihi nya ehile nyam bala ọmẹjẹ nyam ịlẹ wuu kam wẹẹ ya hanụ mẹ. Am à ri [iJihova] Ohe Oluhye nyanụ lẹ.” Ẹla ‘ịmẹjẹ’ ịlịnyị ịhyẹ ịlẹ ká ala Isirẹlụ kaa kpa juwa e-egbeju 19. Ọ-chụ pwokwita, ọgba 5-8, 21, 22 ya ẹla u-uhye nya iyo ọ-ya kiliya. Ala Isirẹlụ ka kiliya ịịwa ụ-ụgbẹyị ọlẹ kọ ka ‘hu ẹpẹpẹ ju iya ọlẹ kị ya ha iJihova’ ka. Ẹla ịlẹpwụ nya ịgba ịwẹ ka guhi gbịla nyọka nwụlanọ nyọka họ ẹla kpụ iJihova ịpyọ bala ọ-ka kiliya nya ogbo ogwogwo họọ ụ-ụgbẹyị ọlẹ kọ ka ye myị jaabwọ ká ụpwụ nya Ala iHiburu 13:15 ya ahị nyị họ.

16. Ịyẹ à tị́ ka kpụhị ịtịya nya ọdatị nya angịlẹ kị kaa gbịgba ha Ohe bala angịlẹ kị kaa gbịgba họọ ka?

¹⁶ Nyọka jẹ́-ẹ la ịgọgọ, ahị baba nyọka nwụlanọ nyọka datị. Ọọwa ka lujwo myị́. Ụka ọhẹ alube-ụpwụ nyahị, alụkụrwọ nyahị, alugbiyegu nyahị ịlẹ kị kaa gbịgba ha iJihova ka, bala angịkịla ka yẹ rịrịịhị nyọka ya ụbwọ ju ang ịlẹ kị ka wuhi kpa la ọ-ka gbịgba ha iJihova jaabwọ kọ chịla myị́. Ụka ọlịnyị, ahị la eje ọkpọnchị kahị ka chị. Ịyẹ à tị́ ka dahị ụbwọ nyọka cheje ọnyịịla? Kụ irya nya itiwe nya ehile ọhẹ bwu ụpwụ nya Ala iLivayị 19:19 lẹẹ wẹẹ. Ụpa nyamwụ yẹkẹẹ: ‘Anụ kụrụ ang ọkụrụ-kụrụ ọlẹ kị kpa ụma nya iwu imiiye nụ ka.’ Ehile ọwẹ dụbwọ nyọka jẹ́ ala Isirẹlụ datị hi ẹpwụma ịlẹ kị kụ da gaga jwaa. Nyọlẹ kahị juwa e-ekpeleji nya Ehile ọwẹ kaka wẹẹ, ọ́ tịpyọ nya ọngịnyị nya ịKịrayịsị ọ-ka kụrụ ang ịlẹ kị kpa ụma nya owu ịdatị-datị nụ kaka. Ma ahị kaa pwa la ọ-ka lala angịlẹ ká abwẹla bala ọhọhọ nyaa á kaa pwoku ẹla ọlẹ ká ịBayịbụụ mẹjẹ ka, kori ká angịịwa á dọmwụ ri alube-ụpwụ, alụkụrwọ, lee alugbiyegu nyahị wẹwẹ. Ịlẹhị lẹ alugbiyegu nyahị háahị, ahị tị kaa mẹ ọháha jẹ ẹ-ẹga nya angịkịla ịnyịnyị. Ma, eje ịlẹ kahị kaa chị ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị tị ka mẹjẹ nyori ahị ka ju ihi nya iJihova pyii kori ká ọọwa á du kahị kaa datị hi angịkịla wẹwẹ. Kpịtịya nyori ịlọhị ọ-chị ebwo nọ ha ịgba ọgbagba nya Ohe ri ụpa nya ịgọgọ ọlala. Ọọwa tị baba yẹẹyẹẹ kori kahị tịtọ nyọka la ịgọgọ.​—2 Kọr. 6:14-16; 1 Pit. 4:3, 4.

17-18. Ẹla ọkpọnchị oyina ahị tị́ ka jẹ́ bwu ụpwụ nya Ala iLivayị 19:23-25?

¹⁷ Ọmyi ẹla ọlẹ ko ri “Am à ri [iJihova] Ohe Oluhye nyanụ lẹ” ka da ala Isirẹlụ ụbwọ nyọka hu igu oriri nyaa bala iJihova kụ ịlahị nya ang ịkịla wuu. Ányị ị tị́ ka bwu họ ịnyị? Ala iLivayị 19:23-25 mẹ ụgbẹyị ọhẹ jẹ. (Wọọ.) Kụ irya nya abwọlẹ ká ala Isirẹlụ ka wo etu nya ẹlẹwẹ ụka kị ju ka ẹpwụ nya ọpyị ọ-myị ọnụ ha  kpá wẹẹ. Kori ká ọngịnyị á ju ekeji ị-nwụ egbe, ọ́ ka hyaa ri ẹ-ẹpwụ nya ẹka ịta nya ọgbanyẹ-ọgbanyẹ ka. La ẹka ohene, ị ka kpa egbe nya ekeji ịịwa kaka họ ọhaha u-ube ịgọgọ. Ẹka ọharụ ọngọ lala à laa ka ri ugbe nya okoji ọọwa wẹẹ lẹ. Ehile ọwẹ ka da ala Isirẹlụ ụbwọ nyọka jẹ́ nyori ị́ ka hu ang ọlẹ kọ ri irya nyaa kụ ịlahị ka. Ị ka dahịhile iJihova lala Ọngọ họ ịbaba nyaa bala ọ-ka hu ịgba ọgbagba nyamwụ kụ ịlahị ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị nyaa. Ọ tị ka họ ị ka yé ang ri wu ẹpwụ. Ohe tị jwaa ọhụ nyọka kpa ọhaha ka ube ịgọgọ nyamwụ ọgwọgwụ, ko ri ẹga ọlẹ kị kaa gbịgba họọ.

¹⁸ Ehile ọlẹ kị da ụ-ụpwụ nya Ala iLivayị 19:23-25 kpụhị ịtịya nya ẹlẹhẹ ọlẹ ká iJisọsị ya ụka nya Ang Ọmẹjẹ ọ-la uhye Ọgbọdọ. O yẹkẹẹ: “Anụ chị uko nya ang oriri ọlẹ kanụ ka ri lee ọ-chị uko u-uhye nya ang ọnwanwa nyanụ . . . ka.” IJisọsị myịmyị yẹkẹẹ: ‘Ohe Oluhye Adanụ olepwoohe ayịdang jẹ́ ene-ene yẹkẹẹ, ang ịlịịwẹ wuu nyị baba hanụ.’ Ohe ka hu hahị jaabwọ kọ kaa hu ha ịchịnụ. (Mat. 6:25, 26, 32) Ahị dahịhile nyori iJihova ka kpahị juhi. Ahị kaa kpa ẹla ọjẹ́jẹ họ “ụkụrwọ ọnahị” ha angịlẹ kị la ọbaba. Ahị tị kaa chị ọkẹkẹnị ịnyịnyị nyọka hu okpoko ha nyọka kpa họ ụkụrwọ ẹ-ẹpwụ nya ọjịra-jịra. IJihova kaa yẹ ụka kahị hu ha nyọka da ịgba ọgbagba nyamwụ ụbwọ, ọ tị ka nwụhị uri ịnyịnyị. (Mat. 6:2-4) Ụka kahị hu ha ị-ịwẹ, ahị mẹjẹ nyori ahị wo etu nya ẹla ọlẹ kahị jẹ́ bwu ụpwụ nya Ala iLivayị 19:23-25.

19. Apyobwuna oyina a tị́ yé bwu ụpwụ nya Ala iLivayị ọlẹ kahị kụ ẹhị yẹ wẹẹ?

¹⁹ Ahị kụ ẹhị yẹ ịgba ịmanyị-ịmanyị bwu ụpwụ nya Ala iLivayị egbeju 19, kpụ ahị yẹ jaabwọ kị dahị ụbwọ nyọka la ịgọgọ lala Ohe nyahị lẹ. Bwula ọ-gbịlọọ, ahị mẹjẹ nyori ahị wẹẹ maga nyọka ‘la ịgọgo ẹ-ẹpwụ nya abwẹla nyahị wuu.’ (1 Pit. 1:15) Ụmụmẹ nya angịnyị ịlẹ kị kaa gbịgba ha iJihova ka kaa kpa ẹhị nya ịlaa ri ibeenu nya abwẹla ọnyịịla nya angịnyị nya Ohe. Ọ dọmwụ gu angịhyẹ gbịla nyọka ya ogbo ha iJihova lẹ. (1 Pit. 2:12) Ma ang ịkịla lụmẹ-lụmẹ tị juwa kahị ka jẹ́ bwu ụpwụ nya Ala iLivayị egbeju 19 wẹẹ. Ang ọjẹ́jẹ ọ-ba ọlẹ ba ka ya ẹla u-uhye nya ịgba ịkịla bwu ẹpwụ nyamwụ bala ọ-dahị ụbwọ nyọka yẹ agbẹyị ịkịla ịlẹ kahị ka “la ịgọgọ” ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị nyahị jaabwọ ká iPita byihi.