1. Kamsham shada hpe kasa Petru gara hku hpaji jaw ai kun? Dai hpaji jaw ga hpe hkan sa na matu n mai byin ai ngu hpa majaw shadu chye ai kun?

 SUMSING lamu myit mada lam nga ai raitim, ginding aga myit mada lam nga ai raitim, tsa ban langai na namman chya hkam ai Hkristan ni hpe kasa Petru jaw wa ai hpaji jaw ga kaw na akyu lu mai ai. “Nanhte hpe shaga la ai wa gaw chyoi pra nga ai hte maren, nanhte mung arawn alai shagu hta chyoi pra nga mu: kaning rai nme law, Ngai chyoi pra nga nngai majaw, nanhte mung chyoi pra nga myit ga, nga nna ka da nu ai” ngu Petru tsun ai. (1 Pe 1:15, 16) Chyoi pra ai hta kaja htum kasi ningli re ai Yehowa hpe kasi la mai ai lam dai ga ni kaw na chye lu ai. Anhte a galaw hkawm sa ai lam chyoi pra lu ai. Chyoi pra ra ai. N hkum tsup ai masha ni a matu n mai byin ai ngu shadu chye ai. Petru nan mung shut ai lam ni grai galaw wa ai. Raitim, shi a kasi ningli gaw, anhte “chyoi pra” mai ai lam madun dan ai.

2. Ndai sumhpa hta gara ga san ni bawngban na kun?

² Ndai sumhpa hta, lawu na ga san ni hpe bawngban na re. Chyoi pra ai ngu ai gaw hpa rai? Yehowa a chyoi pra ai lam hte seng nna Chyum Laika hpa sharin ya ai kun? Galaw hkawm sa ai lam hta gara hku chyoi pra lu na kun? Anhte hte Yehowa a lapran na hku hkau lam hte chyoi pra ai lam gara hku matut mahkai nga ai kun?

3. Chyoi pra ai ngu tsun ai shaloi, masha law malawng gaw, gara zawn masha hpe myit hkrup chye ai kun? Raitim, tengman ai lam hpe gara kaw tam mu na kun?

³ Chyoi pra ai ngu tsun ai shaloi, masha law malawng gaw, nawku htung bu hpun palawng hpun da ai wa, nau n mani ai sha nga chye ai wa hpe myit hkrup na re. Raitim, chyoi pra ai wa gaw dai zawn n re. Chyoi pra ai Yehowa hpe “a rawng [ngwi pyaw, NWT] ai Karai Kasang” ngu tsun da ai. (1 Tm 1:11) Karai hpe nawku ai ni hpe mung, ngwi pyaw ai ni ngu tsun da ai.  (Shk 144:15) Nawku htung palawng ni hpun nna, ding hpring ai amu hpe masha yu tsawm hkra galaw dan ai ni hpe Yesu mara shagun wa ai. (Mat 6:1; Mrk 12:38) Jet ai Hkristan ni gaw, Chyum Laika sharin ya ai lam hpe chye da ai majaw, chyoi pra ai a lachyum hpe chye na ai. Chyoi pra nna, tsawra myit nga ai Karai gaw, anhte n hkan sa lu ai tara ni hpe galoi mung jaw na n re ai hpe kam ai. Dai majaw, “nanhte mung chyoi pra nga myit ga” ngu ai Yehowa a tara hpe hkan sa lu na re. Shawng nnan, chyoi pra ai ngu ai gaw hpa re ai hpe bawngban mat wa ga.

4. “Chyoi pra ai” ngu ai gaw hpa lachyum rai kun?

⁴ Chyoi pra ai ngu ai gaw hpa lachyum rai kun? Chyum Laika hta, “chyoi pra” ai ngu tsun ai shaloi, akyang lailen hte nawku dawjau ai lam hta chyoi pra ai hpe tsun ai re. Karai a matu, san san rai nga ai hpe mung tsun ai. Maga mi hku tsun na nga yang, anhte a akyang lailen san seng na, Yehowa hkap la ai hku nawku na, Karai hte hku hkau lam nga na nga yang, chyoi pra ai wa hku nna sawn la hkrum na re. Anhte n hkum tsup tim, chyoi pra ai Yehowa hte hku hkau nihtep lu ai gaw mauhpa re.

5. Sadi dung ai lamu kasa ni kaw na Yehowa a lam hpa chye lu ai kun?

⁵ Yehowa gaw, tsep kawp chyoi pra ai. Yehowa a hkungri makau hta, magam gun ai lamu kasa ni a ga kaw na dai lam hpe chye lu ai. “Zaw nawng zaw wa up ai Yehowa gaw, chyoi pra, chyoi pra, chyoi pra, rai nga ai” ngu lamu kasa nkau jahtau nga ai. (Esa 6:3) Chyoi pra ai Karai hte hku hkau na matu, dai lamu kasa ni gaw chyoi pra ra ai. Gaja wa mung chyoi pra ma ai. Dai majaw, Yehowa a lamu kasa ni ginding aga de shiga shana ya ai shaloi, shanhte nga ai shara gaw, chyoi pra mat ai. Wan grung nga ai sumwum makau Mawshe nga nga ai shaloi dai hku byin wa ai.​—Pru 3:2-5; Ysh 5:15.

6-7. (a) Pru Mat 15:1, 11 hku nga yang, Karai a chyoi pra ai lam hpe Mawshe gara hku ahkyak shatai tsun wa ai kun? (b) Karai a chyoi pra ai lam hpe Israela ni gara lam hku nna bai dum ai kun? (Makawp sumla hpe yu u.)

⁶ Nawng hkyeng hka kaw na Israela ni lawt wa ai hpang, Yehowa gaw chyoi pra ai Karai re ai hpe Mawshe ahkyak shatai tsun wa ai. (Pru Mat 15:1, 11 hpe hti u.) Egutu nat hpara ni hpe nawku dawjau ai ni a akyang lailen gaw, n san seng ai. Hkanan nat hpara nawku ai ni mung daw zawn sha re. Shanhte a nawku dawjau ai lam hta, ma hpe hkungga nawng ai, matsat shabat re ai ngang hte seng ai akyang ni lawm ai. (Jaw 18:3, 4, 21-24; Trj 18:9, 10) Yehowa gaw, matsat shabat re ai lam ni galaw na matu, nawku dawjau ai ni hpe galoi mung hpyi shawn na n re. Shi gaw tsep kawp chyoi pra ai Karai re. Dai hpe hkinjawng agyi a bung hkaw na aja htan bam hta ka da ai ga si ni hta, dan dan leng leng mu lu ai. ‘Yehowa gaw chyoi pra nga ai’ ngu tawk ka da ai.​—Pru 28:36-38.

⁷ Aja htan bam na laika hpe mu ai ni yawng, Yehowa gaw teng sha chyoi pra ai ngu ai hpe bai dum na re. Hkinjawng agyi makau n lu du ai majaw, aja htan bam hpe n mu ai Israela ni a matu gaw gara hku kun? Yehowa chyoi pra ai hpe n dum mat sai kun? N re. Num, la, ma ni shawng hta, jep ai tara hti dan ai aten, Israela yawng dai lam hpe na lu ai majaw re. (Trj 31:9-12) Nang dai shara kaw du taw yang, “Ngai nanhte a Karai Kasang Yehowa rai nga nngai: . . . Ngai chyoi pra nga nngai majaw, nanhte mung chyoi nga na rai myit dai.” “Ngai Yehowa chyoi pra nga nngai rai nna, . . . chyoi pra ai ni nanhte tai nga lu na rai myit dai” ngu ai ga ni hpe na lu na re.​—Jaw 11:44, 45; 20:7, 26.

8. Jaw Jau 19:2 hte 1 Petru 1:14-16 kaw na hpa chye lu ai kun?

 ⁸ Jaw Jau 19:2 hta ka da ai lam hpe sadi yu u. “Israela kashu kasha ni a shawa hpung ting hpe ning ngu tsun u: Nanhte a Karai Kasang, ngai Yehowa, chyoi pra nga nngai majaw, nanhte mung chyoi pra nga mu” ngu Mawshe hpe Yehowa tsun ai. Hkristan ni hpe “chyoi pra nga mu” ngu Petru tsun ai shaloi, dai ga ni hpe lakap wa ai rai na re. (1 Petru 1:14-16 hpe hti u.) Mawshe a tara npu hta anhte n nga sai raitim, Jaw Jau 19:2 hta lawm ai lam ni hpe Petru a ga ni gaw shagrin ya ai. Yehowa gaw chyoi pra ai majaw, Karai hpe tsawra ai ni gaw, chyoi pra na matu shakut ra ai. Sumsing lamu myit mada lam nga ai wa raitim, ginding aga myit mada lam nga ai wa raitim, dai zawn shakut ra ai.​—1 Pe 1:4, 5; 2 Pe 3:13.

9. Jaw Jau daw kaba 19 hpe hkaja ai kaw na gara hku akyu lu mai ai kun?

⁹ Karai ra sharawng ai lam lu mayu ai majaw, chyoi pra hkra gara hku nga ra na ngu ai hpe anhte chye mayu ai. Dai hte seng nna, tatut re ai hpaji jaw ga ni hpe Yehowa jaw da ai. Kaja htum hpaji jaw ga hpe Jaw Jau 19 hta mu lu ai. Hebre Chyum hpaji du Makat Kalit gaw, “laklai ai dai daw kaba gaw, hkum tsup nna, amyu hkum sumhpa lawm ai. Shawng nnan na laika 5 hta, dai Jaw Jau laika daw kaba 19 gaw ahkyak dik htum re” ngu tsun ai. Shani shagu na prat hkrun lam nkau hte seng nna, sharin la lu ai lam ni lawm ai dai daw kaba kaw na daw kaji nkau hpe hkaja yu ga. Jaw Jau daw kaba 19 hpe “nanhte mung chyoi pra nga mu” ngu ai ga hte hpang da ai.

10-11. Jaw Jau 19:3 hta hpa galaw na matu tsun da ai kun? Dai gaw hpa majaw ahkyak ai kun?

¹⁰ Israela ni chyoi pra ra ai ngu Yehowa tsun ngut ai hpang, “nanhte hkum shagu tinang a kanu kawa hpe hkungga lara rai lu na myit dai: . . . ngai gaw nanhte a Karai Kasang Yehowa rai nga nngai” ngu matut tsun ai.​—Jaw 19:2, 3.

¹¹ Kanu kawa ni hpe hkungga u ngu ai Karai a lam matsun hpe madat na matu ahkyak ai. “N htum nwai asak lu la hkra, kaja ai hpa baw ngai mai galaw na rai ta?” ngu Yesu hpe marai langai san ai shaloi, Yesu a mahtai hta kanu kawa hpe hkungga u ngu ai lam mung lawm ai. (Mat 19:16-19) Kanu kawa hpe lanu lahku ra ai lit hpe lawt ga tsun nna koi yen nga ai Hparishe  ni hte laika ka sara ni hpe Yesu mara shagun ai. Dai zawn koi yen ai gaw, “Karai Kasang a ga matsun hpe . . . sai kau” ai re. (Mat 15:3-6) Dai “Karai Kasang a ga matsun” hta, Jaw Jau 19:3 hte Tara kanu shi a manga lang ngu na tara mung lawm ai. (Pru 20:12) “Nanhte a Karai Kasang, ngai Yehowa, chyoi pra nga nngai majaw, nanhte mung chyoi pra nga mu” ngu tsun ngut ai hte kalang ta, Jaw Jau 19:3 hta, kanu kawa hpe hkungga lara na matu tsun da ai.

12. Jaw Jau 19:3 hta lawm ai lam matsun hpe gara hku hkan sa mai ai kun?

¹² Yehowa lam matsun hte maren, ‘ngai gaw kanu kawa hpe hkungga ai kun?’ ngu tinang hkum tinang san jep mai ai. Lai wa sai aten hta n hkungga wa ai nga yang, ya aten gaw galai shai ra na aten re. Lai wa sai aten hpe n lu galai shai tim, ya aten kaw na kanu kawa ni hpe aten grau jaw na matu, grau karum ya na matu dawdan mai ai. Shanhte a wenyi lam, hkum hkrang hte myit masin hta ra kadawn ai lam ni hpe grau madi shadaw ya mai ai. Dai hku galaw ai gaw, Jaw Jau 19:3 hta lawm ai lam hte hkrak sha re.

13. (a) Jaw Jau 19:3 hta kaga hpa lam matsun naw nga ai kun? (b) Luka 4:16-18 hta lawm ai Yesu a kasi hpe gara hku hkan sa lu na kun?

¹³ Jaw Jau 19:3 gaw, chyoi pra ai hte seng nna kaga lam langai hpe mung sharin ya ai. Laban ban ai lam mung tsun da ai. Ya prat na Hkristan ni gaw, Tara npu hta n nga sai majaw, bat shagu laban ban n ra sai. Raitim, Israela ni laban ban ai lam, akyu lu ai lam ni kaw na law law sharin la lu ai. Laban nhtoi hta bungli ni hkring nna, nawku dawjau lam hpe sha myit maju jung ai. * Dai majaw, dai shani hta Yesu gaw, shi a buga tara jawng de sa nna, Chyum Laika galoi shagu sa hti ai. (Pru 31:12-15; Luka 4:16-18 hpe hti u.) Jaw Jau 19:3 hta, ‘Laban nhtoi ni hpe dum’ na matu tsun da ai. Dai ga gaw, dai ni aten hta mung, nawku dawjau lam hpe myit maju jung lu hkra, aten hpe lata mari na matu shadut ging ai. Ndai lam hta, galai shai ra ai lam nkau nga ai ngu hkamsha ai kun? Nawku dawjau ai lam ni a matu, aten ayan masat da na nga yang, Yehowa hte grau hku hkau wa na. Yehowa hte hku hkau yang she, anhte chyoi pra lu na re.

14. Jaw Jau daw kaba 19 ting hta gara tengman lam hpe chyahkring hkring madun da ai kun?

¹⁴ Jaw Jau daw kaba 19 hta, chyoi pra hkra karum ya lu ai tengman lam hpe chyahkring hkring tsun da ai. Daw kaji 4 hta, “Ngai gaw nanhte a Karai Kasang Yehowa rai nga nngai” ngu hpungdim dat da ai. Dai zawn ga ni hpe ndai daw kaba hta 16 lang mu lu ai. “Ngai gaw, . . . na Karai Kasang Yehowa rai nga nngai. Ngai hta kaga Karai Kasang shaje hpe hkum naw hkum ku et” ngu ai nambat langai tara hpe dai gaw dum shangun ai. (Pru 20:2, 3) Chyoi pra mayu ai Hkristan yawng gaw, Karai hte hku hkau lam htenza shangun na gara lam mung, kadai hpe mung ahkang n jaw ging ai. Yehowa Sakse ngu ai amying hkam la da ai majaw, Karai a chyoi pra ai mying hpe jahpoi asawng hpa byin shangun ai lam ni hpe koi na matu dawdan da ai.​—Jaw 19:12; Esa 57:15.

15. Jaw Jau daw kaba 19 hta lawm ai dusat shagu hkungga hte seng ai daw kaji ni gaw, hpa galaw na matu anhte hpe shadut ya ging ai kun?

¹⁵ Yehowa hpe Karai Kasang hku nna hkap la ai lam madun na matu, Israela ni gaw Karai a tara hpe hkan sa ra ai. Jaw Jau 18:4 hta ndai hku tsun da ai: “Ngai jaw da ai matsun hku nanhte hkan galaw nna nye a tara lam hkan  shatsup lu na rai myit dai: ngai gaw nanhte a Karai Kasang Yehowa rai nga nngai.” Dai “tara” nkau hpe Jaw Jau daw kaba 19 hta madun da ai. Ga shadawn, daw kaji 5-8, 21, 22 hta, dusat hkungga nawng ai lam tsun da ai. “Yehowa a chyoi pra ai arai hpe awu asin” n byin shangun na ladat hte hkungga nawng ra ai. Dai daw kaji ni gaw, Hebre 13:15 hta n-gun jaw da ai hte maren, Yehowa a myi man lu na matu, hkap la hpa shakawn hkungga ni nawng na matu anhte hpe shadut ya ging ai.

16. Karai hpe nawku ai ni hte n nawku ai ni a lapran shai ai lam hpe Jaw Jau 19 gaw gara hku dum shangun ai kun?

¹⁶ Anhte chyoi pra na matu, Karai hpe n nawku ai ni hte n mai bung ai. Shai ra ai. Dai hku galaw na matu yak chye ai. Kalang lang, jawng manang, bungli manang, n kamsham ai jinghku ni, kaga ni gaw, nawku dawjau lam hpe dingbai ding na byin shangun ai lam ni galaw na matu shadut chye ai. Dai shaloi, ahkyak ai dawdan lam ni jahkrat ra sai. Jaw ai hku dawdan lu na matu hpa gaw karum ya na kun? Jaw Jau 19:19 hta lawm ai npawt tara hpe myit sawn sumru ai hku nna re. “Ri baw lahkawng hte kayau da ai hpun palawng mung bu hpun lu na n rai” ngu tsun da ai. Dai tara gaw, Israela ni hpe makau grup yin na amyu ni hte shai shangun ai. Ya aten hta, dai tara npu hta n nga sai majaw, ri amyu myu hte galaw da ai hpun palawng ni hpun ai gaw n shut ai. Raitim, Karai hpe n kam ai jawng manang, bungli manang, jinghku ni galaw ai zawn, n hkan galaw ai. Jinghku ni, kaga ni hpe anhte hku hkau ai. Raitim, anhte gaw Yehowa a amyu masha ni re ai majaw, prat hta ahkyak ai daw ni hte seng wa yang, san san nga mayu ga ai. Chyoi pra mayu yang, Karai a matu laksan byin ra ai.​—2 Ko 6:14-16; 1 Pe 4:3, 4.

17-18. Jaw Jau 19:23-25 kaw na gara manu dan ai lam ni sharin la lu ai kun?

¹⁷ “Ngai gaw nanhte a Karai Kasang Yehowa rai nga nngai” ngu ai ga gaw, Yehowa hte hku hkau lam hpe madung tawn na matu Israela ni hpe karum ya ai. Gara hku nna kun? Lam langai hpe Jaw Jau 19:23-25 hta mu lu ai. (Hti u.) Ga Sadi Tawn Da Ai Mungdan de shang ngut ai hpang, Israela ni a matu dai ga ni gaw, hpa lachyum re ai hpe myit yu u. Marai langai gaw, hkai lu hkai sha galaw ai kaw na lu la ai namsi hpe 3 ning n mai sha ai. 4 ning hta lu la ai namsi ni hpe mung nawku sum hpe jaw ra ai. 5 ning rai jang she, sha mai ai. Dai tara gaw, tinang akyu hpe shawng n tawn ging ai hpe chye na shangun ai. Yehowa hpe madi shadaw ya ai wa hku nna kamhpa ra ai. Nawku dawjau lam hpe shawng tawn ra ai. Nawku dawjau lam a madung shara re ai nawku sum a matu, n hpaw n ya sak jaw ra ai. Rai yang, shanhte n hpaw n ya sha lu hkra Karai lajang ya na re.

 ¹⁸ Jaw Jau 19:23-25 hta lawm ai tara gaw, Bum Ntsa Na Mungga hta lawm ai Yesu a ga ni hpe bai dum shangun ai. “Hpa lu sha na hpa lu lu na . . . hkum tsang nga myit” “dai yawng mayawng hte hpe nanhte ra nga myit dai gaw, sumsing lamu na nanhte a Kawa gaw chye nga ai” ngu Yesu tsun ai. U ni hpe pyi lanu lahku yang, anhte hpe mung lanu lahku na re. (Mat 6:25, 26, 32) Madi shadaw ai wa hku nna Yehowa hpe kamhpa ra ai. Ra kadawn nga ai ni hpe mung, kadai n chye hkra “jaw” ra ai. Nawku hpung jai jarik a matu mung alu jaw ra ai. Dai zawn gam jaw gam ya ai hpe Yehowa sadi hkrup nna, shaman chyeju jaw na re. (Mat 6:2-4) Dai hku galaw ai gaw, Jaw Jau 19:23-25 hta lawm ai lam ni hpe chye na ai lam madun ai re.

19. Jaw Jau laika a daw kaji nkau hpe hkaja ai kaw na nang gara hku akyu lu ai kun?

¹⁹ Jaw Jau daw kaba 19 a daw kaji nkau hpe hkaja wa sai. Chyoi pra ai Karai hpe gara hku kasi la mai ai lam chye wa sai. Karai hpe kasi la ai hku nna “arawn alai shagu hta chyoi pra nga” na matu anhte shakut ai. (1 Pe 1:15) Yehowa hpe n nawku ai ni gaw, anhte a kaja ai arawn alai ni hpe mu nna, Karai hpe shakawn kungdawn na re. (1 Pe 2:12) Jaw Jau daw kaba 19 kaw na sharin la lu ai lam ni naw nga ai. Kaga daw kaji ni hpe hpang na sumhpa hta hkaja lu na re. Dai gaw, kasa Petru n-gun jaw wa ai zawn, “chyoi pra” ra ai lam nkau hpe chye shangun na re.