1. Apustili Petrusi up­peqatiminut qanoq siun­nersuiva, tamatumalu maleruar­nis­saa sooq ajor­nar­pasis­sin­naava?

TANITAAGUT­TA tanitaan­ngik­kaluarut­taluun­niit apustilip Petrusip kristumiunut siul­ler­nut tanitaasunut siun­nersuutaanik misis­suineq iluaqutigisin­naavar­put. Petrusi ima al­lap­poq: “Soorlu qaaq­qusisersi il­ler­nar­tuusoq ilis­sis­saaq inuunis­sigut tamatigut il­ler­nar­tuus­saasi, al­las­simavormi: ‘Il­ler­nar­tuus­saasi uanga il­ler­nar­tuugama.’” (1 Petr 1:15, 16) Oqaatsinit taak­kunan­nga paasivar­put Jehova, il­ler­nar­tuunermut maligas­saal­luar­ner­paaq, ilaarsin­naagip­put. Sutigut tamatigut il­ler­nar­tuusin­naavugut, il­ler­nar­tuusariaqar­pugul­lu. Naam­mal­luin­nan­ngitsuuner­put pis­sutigalugu taman­na ajor­nar­pasis­sin­naavoq. Petrusili kuk­kusarsimagaluarluni maligas­siuim­mat paasivar­put ‘il­ler­nar­tuusin­naasugut’.

2. Al­laaserisami matumani apeq­qutit suut sam­mis­savagut?

² Al­laaserisami matumani apeq­qutit uku sam­mis­savagut: Il­ler­nar­tuuneq qanoq paasisariaqar­pa? Jehovap il­ler­nar­tuunera pil­lugu Biibilimi qanoq al­las­simasoqar­pa? Sutigut tamatigut qanoq il­ler­nar­tuusin­naavugut? Aam­ma il­ler­nar­tuuneq Jehovamil­lu at­taveqar­ner­put im­min­nut qanoq ataqatigiip­pat?

3. Inup­pas­suit inuk il­ler­nar­toq qanoq takorloor­tar­paat, il­ler­nar­tuunerli qanoq paasil­luar­neqarsin­naava?

³ Inup­pas­suit inuk il­ler­nar­toq eq­qarsaatigigaangamik­ku inuk qungujun­ngisaan­nar­toq, up­perisarsior­palaar­tumik atisaqar­toq ilumoorsaar­pasit­torlu takorloor­tar­paat. Inuil­li il­ler­nar­tut taamaat­tuun­ngil­lat. Jehovami il­ler­nar­tuusoq ‘Guutitut pil­luar­tutut’ taaneqar­poq. (1 Tim 1:11) Taas­sumun­ngalu kif­far­tor­tut aam­ma ‘pil­luar­tutut’ taaneqar­put. (Tuss 144:15) Jiisusip im­mik­kuul­laris­sumik atisaqar­tut al­lanil­lu malugineqar­niaan­narlutik eq­qor­tulior­tar­tut as­suarai. (Matt 6:1; Mark 12:38)  Kristumiut ilumoor­tut il­ler­nar­tuuneq paasiniaraangamik­ku Biibilimi al­las­simasut tun­ngavigisar­paat. Qularin­ngilar­put Guuter­put il­ler­nar­tuugami asan­nit­tuul­lunilu maleruarsin­naan­ngisatsin­nik peq­qus­suteqar­navian­ngitsoq. Taamaat­tumik Jehovap oqarfigigaangatigut ‘il­ler­nar­tuus­sasugut’ tamatuma ajor­nan­ngin­nera qularineq ajor­par­put. Soorunami sutigut tamatigut il­ler­nar­tuus­sagut­ta il­ler­nar­tuuneq suunersoq paaseq­qaar­tariaqar­par­put.

4. ‘Il­ler­nar­tuuneq’ qanoq paasisariaqar­pa?

⁴ Il­ler­nar­tuuneq qanoq paasisariaqar­pa? Biibilimi ‘il­ler­nar­tuuneq’ eq­qaaneqaraangat ileq­qus­satigut up­perisarsior­nik­kul­lu minguitsuunermut tun­ngatin­neqar­tar­poq. ‘Il­ler­nar­toq’ aam­ma isumaqarsin­naavoq Guutimut kif­far­tor­nermut im­mik­koor­tin­neqar­toq. Al­latut oqaatigalugu sutigut tamatigut minguitsuugut­ta, Jehova akuerisaatut guutisiorfigigutsigu taas­sumun­ngalu qanit­tumik at­taveqarut­ta il­ler­nar­tuus­saagut. Jehovap il­ler­nar­tuul­luni uagut naam­mal­luin­nan­ngitsuusugut ikin­ngutigerusuk­kaatigut tupin­naqaaq!

5. In­ngilinit aalajaatsunit Jehova pil­lugu suna paasivar­put?

⁵ Jehova sutigut tamatigut minguitsuuvoq. Taman­na paasivar­put serafit – in­ngilit Jehovap is­siavis­saarsuata eq­qaani inis­sisimaf­feqar­tut – oqaasiinit. Ima oqar­put: “Il­ler­nar­poq, il­ler­nar­poq, il­ler­nar­poq Katersaarsuit Naalagaat.” (Es 6:3) Guutimut il­ler­nar­tumut qanimut at­taveqarsin­naanias­sagamik in­ngilit il­ler­nar­tuusariaqar­put. Taamaan­neral­lu erser­poq nunarsuarmi in­ngilit oqariar­tor­titaaf­figisai il­ler­nar­tun­ngor­tarmata, soorlu Mosesi kakil­lar­naqutinik ikualasunik taamatut misigisaqar­toq. – 2 Mos 3:2-5; Jos 5:15.

6-7. (a) Mosesimik al­lak­kat aap­paat 15:1, 11-lu naaper­torlugit Guutip il­ler­nar­tuunera Mosesip qanoq erseq­qis­sar­paa? (b) Guutip il­ler­nar­tuuneranik suna Israelik­kun­nut tamanut eq­qaasitsis­sutaava? (Saq­qaani as­siliaq takuuk).

⁶ Israelik­kut Im­mak­kut Aap­palaar­tuk­kut ikaareersut Jehovap il­ler­nar­tuunera Mosesip erseq­qis­sar­paa. (2 Mosesi 15:1, 11 atuakkit). Egyptenimiut guutipilus­sior­tut il­ler­nar­tuun­ngil­luin­nar­put. Aam­ma Kana’animiut guutipilus­sior­tut taamaap­put. Guutipilus­sioriaasian­nut ilaap­put meeq­qanik pil­liuteqar­tar­neq atoqatigiin­nik­kul­lu amiilaar­nar­tunik ileq­qulersuuteqar­neq. (3 Mos 18:3, 4, 21-24; 5 Mos 18:9, 10) Jehovali al­laanerul­luin­nar­poq, kif­fani ajor­tumik iliuuseqar­nis­saan­nik piumaf­figin­ngisaan­nar­pai. Il­ler­narluin­nar­poq. Taamaan­nera palasiunerup nasar­taataasaata qilerutaani kuultiusumi ima al­laatigineqar­poq: “Jehovap il­ler­nas­suseq pigaa.” – 2 Mos 28:36-38, NW.

⁷ Qilerum­mi kuultiusumi al­las­simasunik takun­nit­tup paasis­savaa Jehova ilumut il­ler­nar­tuusoq. Taavami Israelik­kuusup palasiuneq qanil­lisin­naan­ngin­namiuk al­las­simasut taak­ku takusin­naan­ngik­kunigit? Qanoq paasis­savaa Jehova il­ler­nar­tuusoq? Angutit, ar­nat meeq­qal­lu inatsisinik atuf­fan­neqaramik Israelik­kuusut tamarmik paasivaat Jehova il­ler­nar­tuusoq. (5 Mos 31:9-12) Ilaatigut uku tusaavaat: “Uangami tas­saavunga Naalagaq Guutersi. ... Il­ler­nar­tuus­saasi uanga il­ler­nar­tuugama.” “Ilis­si uan­nut il­ler­nar­tuus­saasi uanga Naalagaq il­ler­nar­tuugama.” – 3 Mos 11:44, 45; 20:7, 26.

8. Mosesimik al­lak­kat pingajui 19:2-mit aam­ma Petrusip al­lagai siul­liit 1:14-16 suna paasivar­put?

⁸ Jehovap oqaasii Mosesimik al­lak­kat pingajui 19:2-mi al­las­simasut Israelik­kun­nut tamanut atuar­neqar­tut sam­meriar­tigit. Jehovap Mosesi ima oqarfigaa: “Ilagiit Israelik­kut tamaasa oqarfigik­kit: Il­ler­nar­tuus­saasi uanga Naalagaq Guutersi il­ler­nar­tuugama.”  Imaas­sin­naavoq Petrusip taman­na is­suaraa kristumiut ‘il­ler­nar­tooq­qul­lugit’ kajumis­saaramigit. (1 Petrusi 1:14-16 atuakkit) Soorunami Mosesip inatsisai maleruar­tariaqan­ngilagut. Mosesimil­li al­lak­kat pingajui 19:2-mi al­las­simasut Petrusimit up­per­narsar­neqar­put – tas­sa Jehova il­ler­nar­tuusoq taas­sumin­ngalu asan­nit­tut il­ler­nar­tuuniar­tariaqar­tut. Tanitaagut­ta tanitaan­ngik­kaluarut­taluun­niit taamaat­tuusariaqar­pugut. – 1 Petr 1:4; 2 Petr 3:13.

9. Mosesimik al­lak­kat pingajuini kapitali 19-ip sam­minera qanoq iluaqutigis­savar­put?

⁹ Guuter­put il­ler­nar­toq nuan­naar­tik­kusuk­katsigu qanoq il­ler­nar­tuusin­naanerluta paaserusungaar­par­put, il­ler­nar­tuunias­sagat­talu Jehovap siun­nersor­tar­paatigut. Siun­nersuutit ilaat Mosesimik al­lak­kat pingajuini kapitali 19-imi al­las­simap­put. Ilisimatooq hebræereq Marcus Kalisch ima al­lap­poq: “Kapitali im­mik­kuul­laris­soq taan­na maluginiar­nangaar­poq Mosesimil­lu al­lak­kani pingaar­ner­paajusin­naal­luni.” Eq­qaamajuk Mosesimik al­lak­kat pingajuini kapitali 19-ip aal­laq­qaataani ima al­las­simasoq: “Il­ler­nar­tuus­saasi.” Versit tul­liut­tut ilaat ul­luin­nar­ni il­ler­nar­tuunis­satsin­nut ilin­niutigisin­naasagut sam­meriar­tigit.

10-11. Mosesimik al­lak­kat pingajui 19:3-mi soq­quneqar­pugut, aam­ma sooq taamaalior­nis­sar­put pingaaruteqar­pa?

¹⁰ Israelik­kut il­ler­nar­tuus­sasut oqaatigereerlugu Jehova ima nangip­poq: “Ilas­si kialuun­niit anaanani ataatanilu ataq­qis­savai. ... Uanga tas­saavunga Naalagaq Guutersi.” – 3 Mos 19:2, 3.

¹¹ Erser­poq angajoq­qaat­ta ataq­qinis­saan­nik Jehovap peq­qus­sutaata naalan­nis­saa pingaaruteqar­toq. Jiisusip apeq­qum­mut uunga akis­sutaa eq­qarsaatigiuk: “Ajun­ngitsumik sumik ilius­saanga inuuneq naas­saan­ngitsoq pigilerumal­lugu?” Jiisusi ilaatigut akivoq ataatamik anaanamil­lu ataq­qin­nit­tuusariaqar­toq. (Matt 19:16-19) Farisiiarit al­lak­kanil­lu ilisimasut sapin­ngisar­tik tamaat angajoq­qaamin­nik isumas­suinaveersaar­niar­tarmata Jiisusip avoq­qaarai. Taamaalior­tar­nermik­kut ‘Guutip oqaasii atorun­naarsip­paat’. (Matt 15:3-6) “Guutip oqaasii” ilaatigut Inas­sutinik Qulinik Mosesimil­lu al­lak­kat pingajui 19:3-mi al­las­simasunik imaqar­put. (2 Mos 20:12) Eq­qaamajuaruk  Mosesimik al­lak­kat pingajui 19:3-mi anaanamik ataatamil­lu ataq­qin­nin­nermik peq­qus­sut sioq­qul­lugu ima al­las­simasoqar­toq: “Il­ler­nar­tuus­saasi uanga Naalagaq Guutersi il­ler­nar­tuugama.”

12. Mosesimik al­lak­kat pingajui 19:3-mi al­las­simasut qanoq maleruarsin­naavagut?

¹² Angajoq­qaat­ta ataq­qinis­saan­nik peq­qus­sut eq­qarsaatigalugu im­minut ima aperisin­naavugut: “Angajoq­qaak­ka ataq­qivak­ka?” Misigiguit sior­natigut iliuuseqar­nerusin­naasimagaluarlutit maan­na al­lan­nguinis­sat aalajangersin­naavat. Sior­natigut pisimasut al­lan­ngor­tis­sin­naan­ngilatit, maan­nali angajoq­qaatit pif­fis­saqarfiginerujumal­lugit ikior­nerujumal­lugil­lu iliuuseqarsin­naavutit. As­sersuutigalugu peqatiginerujumal­lugit isumaqatigisin­naavatit. Im­maqaluun­niit timik­kut, anersaak­kut misigis­sutsik­kul­luun­niit pisariaqar­titaasigut ikior­nerusin­naavatit. Taamaalioruit Mosesimik al­lak­kat pingajui 19:3-mi al­las­simasut maleruas­savatit.

13. (a) Mosesimik al­lak­kat pingajui 19:3-mi suna aam­ma peq­qus­sutigineqar­pa? (b) Jiisusi qanoq ilaarsin­naavar­put? (Lukasi 4:16-18)

¹³ Il­ler­nar­tuunis­satsin­nut ilin­niutigisin­naasar­put al­la aam­ma Mosesimik al­lak­kat pingajui 19:3-mi al­las­simavoq. Tas­sani Israelik­kut sabbatinik nal­lius­sisaq­quneqar­put. Kristumiut Mosesip inatsisaanik maleruaaneq ajormata sabbatimik nal­lius­sineq ajor­pugut. Israelik­kul­li sabbatimik nal­lius­sisarsimanerat taamaalior­nermin­nil­lu qanoq iluaqutigin­nit­tarsimanerat ilin­niarfigingaarsin­naavar­put. Israelik­kut ul­luin­nar­ni suliamin­nit sabbatimi qasuersaar­tas­sap­put anersaak­kul­lu it­tunik sam­misaqar­tarlutik. * Taamaat­tumik Jiisusi sabbatimi synagogimukar­tarsimavoq Guutil­lu oqaasianit atuf­fas­sisarluni. (2 Mos 31:12-15; Lukasi 4:16-18 atuakkit). ‘Sabbatit nal­lius­sinis­saan­nik’ peq­qus­sut Mosesimik al­lak­kat pingajui 19:3-mi al­las­simasoq kajumis­sis­sutigalugu ul­luin­nar­ni anersaak­kut it­tunik sam­misaqar­tar­nis­satsin­nut pif­fis­saqarusut­tar­pugut. Misigivit taamaalior­nis­san­nut iliuuseqar­nerusin­naal­lutit? Anersaak­kut it­tunik sam­misaqar­tar­nis­san­nut pif­fis­saqar­taruit Jehova qanimut ikin­ngutigilis­savat – taman­nalu il­ler­nar­tuus­sagaan­ni pisariaqarluin­nar­poq.

14. Mosesimik al­lak­kat pingajuini kapitali 19-imi ilumoor­toq tun­ngaviusoq suna uteqat­taar­neqar­pa?

¹⁴ Mosesimik al­lak­kat pingajuini kapitali 19-imi ilumoor­toq tun­ngaviusoq il­ler­nar­tuunis­satsin­nut iluaqutigisin­naasar­put uteqat­taar­neqar­poq. Versi 4 ima naavoq: “Uanga tas­saavunga [Jehova, NW] Guutersi.” Oqaatsit taak­ku as­singusul­luun­niit kapitalimi tamatumani 16-eriarlutik al­las­simap­put. Inas­sut siul­leq una eq­qaasin­neqaatigaar­put: “Uanga tas­sa Naalagaq Guutit … Al­lanik guuteqas­san­ngilatit uangaan­ngitsunik.” (2 Mos 20:2, 3) Kristumiup il­ler­nar­toorusut­tup Guutimut at­taveqar­nerminit kinaluun­niit sunaluun­niil­lu pingaar­nerutin­naveersaar­tariaqar­paa. Jehoval­lu Nalunaajaasuisut taaneqar­tarat­ta taas­suma atianut il­ler­nar­tumut mingutsitsisin­naasunik iliuuseqar­naveersaar­tar­pugut. – 3 Mos 19:12; Es 57:15.

15. Mosesimik al­lak­kat pingajuini kapitali 19-imi uumasunik pil­liuteqar­neq pil­lugu al­las­simasut sunis­satsin­nut kajumis­sis­sutigis­savagut?

¹⁵ Israelik­kut Jehovamik Guuteqar­ner­tik ersersit­tar­paat taas­suma inatsisai naalak­kaangamik­kit. Mosesimik al­lak­kat pingajui 18:4-mi ima al­las­simavoq: “Malit­tarisas­siak­ka maleruas­savasi, inatsisik­kalu unioq­qutin­naveersaas­savasi malil­lugil­lu inuus­saasi. Uanga  tas­saavunga Naalagaq Guutersi.” Kapitali 19-imi Israelik­kun­nut inatsisit taak­kua ilaat al­las­simap­put. As­sersuutigalugu versini 5-8, 21, 22-milu uumasunik pil­liuteqar­nermut inatsiseqar­poq. Israelik­kut taamatut pil­liuteqar­nermin­ni Jehovamut ‘il­ler­nar­titaq nalingin­naatin­naveersaar­tariaqar­paat’. Versinik taak­kunin­nga atuaaner­put Jehovamik nuan­naar­titsinis­satsin­nut aam­ma Hebræerit 13:15-imi kajumis­saarutigineqar­tutut qujaniutaasunik pil­liuteqar­nis­satsin­nut kajumis­sis­sutigis­savar­put.

16. Guutimut kif­far­tor­tut kif­far­tor­tuun­ngitsul­lu as­sigiin­ngis­sutaan­nik suna eq­qaasin­neqaatigaar­put?

¹⁶ Il­ler­nar­tuus­sagut­ta kik­kut tamarmik takusin­naasariaqar­paat Guutimut kif­far­tor­tuun­ngitsunit al­laanerusugut. Taamaan­nis­saq ajor­narsin­naavoq. Ilaan­nik­kut atuaqatitsin­nit, suleqatitsin­nit, ilaqut­tatsin­nit al­laniil­luun­niit Nalunaajaasuun­ngitsunit guutisior­nitsin­nut akor­nutaasin­naasunut akuliuteq­qul­luta tatineqarsin­naavugut. Taamatut misigisaqar­nitsin­ni pingaarutilim­mik aalajangigas­saqar­pugut. Eq­qor­tumik aalajangiinis­satsin­nut suna iluaqutigis­savar­put? Najoq­qutas­siaq soqutiginar­toq Mosesimik al­lak­kat pingajui 19:19-imi al­las­simasoq una eq­qarsaatigiuk: “Ujalus­sianit as­sigiin­ngitsuk­kuutaanit marlun­nit ikaar­titik­kamik atisaqas­san­ngilasi.” Inatsit taman­na maleruaramik­ku Israelik­kut inuian­nit al­lanit al­laanerup­put. Mosesip inatsisai maleruar­neq ajoratsigit ujalus­sianit as­sigiin­ngitsunit, soorlu an­noraas­sias­sanit saval­lu meq­quinit, ikaar­titik­kamik atisaqar­neq ajorin­ngilar­put. Inuil­li – atuaqatigigaluarutsigit, suleqatigigaluarutsigit ilaqutarigaluarutsigil­luun­niit – Biibilimut naaper­tuutin­ngitsumik up­perisaqarlutil­lu inooriaaseqar­tut as­siginaveersaar­tar­pagut. Soorunami ilaqut­tagut asavagut inoqatigul­lu tamaasa asal­lugit. Aalajangiil­luar­tar­nitsigul­li Jehovamut naalan­ner­put ersersit­tar­par­put, inun­nit al­lanit al­laanerugaluaraangat­taluun­niit. Taman­na pingaaruteqangaar­poq, il­ler­nar­tuus­sagut­tami Guutimut kif­far­tor­nermut im­mik­koor­tin­neqar­tariaqar­pugut. – 2 Kor 6:14-16; 1 Petr 4:3, 4.

17-18. Mosesimik al­lak­kat pingajui 19:23-25 al­las­simasunit pingaarutilik suna ilik­kar­par­put?

¹⁷ Oqaatsit ‘Uanga tas­saavunga Jehova Guutersi’ Israelik­kut Jehovamik at­taveqar­nermin­nik pingaar­ner­paatitsinis­samin­nut eq­qaasin­neqaatigisus­saagaluar­paat. Qanoq? Taman­na ilaatigut Mosesimik allakkat pingajui 19:23-25 ersersin­neqar­poq. (Atuakkit). Nunamut neriorsuutigisamut isereerunik oqaatsit taak­ku Israelik­kut qanoq ilin­niutigisus­saavaat? Or­pin­nik paar­ngaqar­tar­tunik ik­kus­sisoq ukiuni pingasuni siul­ler­ni or­piit taak­kua inerititaan­nik nerisus­saan­ngilaq. Ukiut sisamas­saan­ni  or­piit inerititaat Guutip il­ler­nar­tuutaanut tun­niun­neqar­tus­saap­put. Aatsaat ukiut tal­limas­saan­ni ik­kus­sisup or­piit inerititaat nerisin­naalis­savai. Taamatut inatsiseqarmat Israelik­kut paasisus­saavaat nam­min­neq pisariaqar­titatik sal­liutis­sanagit. Jehovap isumas­sorumaaraatik up­perisus­saavaat taas­sumin­ngalu guutisior­ner­tik inuunermin­ni pingaar­ner­paatis­sal­lugu. Jehovap Israelik­kut naam­mat­tunik nerisas­saqar­nis­saat isumagisar­paa. Guutil­lu il­ler­nar­tuum­mut, pal­lorfigin­nit­tarfim­minut, tunis­suteqar­taq­qul­lugit kajumis­saar­pai.

¹⁸ Mosesimik al­lak­kat pingajui 19:23-25 al­las­simasut Jiisusip qaq­qami oqaluutsimini oqaasiinik eq­qaasin­neqaatigaagut. Ima oqar­poq: ‘Isumakuluutigeqinasiuk suna neris­sagis­si sunalu imis­sagis­si.’ Imalu nangip­poq: ‘Ataatas­si qilam­miit­tup nalun­ngilaa tamak­ku tamaasa pisariaqar­tik­kisi.’ Guutip tim­mis­sanik isumagin­nit­tar­nermisut isumagis­savaatigut. (Matt 6:25, 26, 32) Taamaaliorumaar­nera up­perivar­put. Pisariaqar­titsisut ikiorumal­lugit malun­naarsaar­tumik ‘tunis­suteqar­tar­pugut’. Ilagiin­nilu aningaasar­tuutit akilersin­naanias­sam­mata tunis­suteqariaan­naasar­pugut. Jehovap tuk­kor­tuuner­put maluginiar­tar­paa akis­sarsisis­sal­lutalu. (Matt 6:2-4) Tunis­suteqar­tar­nitsigut ersersit­tar­par­put Mosesimik al­lak­kat pingajui 19:23-25 al­las­simasunit ilin­niutis­saq paasil­luarsimal­lugu.

19. Mosesimik al­lak­kat pingajuini versit ilaan­nik sam­misaqar­ner­put il­lit qanoq iluaqutigaajuk?

¹⁹ Mosesimik al­lak­kat pingajuini kapitali 19-imi versit ilaan­naat sam­mivagut, Guuter­pul­lu il­ler­nar­toq qanoq ilaarsin­naal­lugu paasivar­put. Guutip ilaar­neratigut ‘inuunitsigut tamatigut il­ler­nar­tuuniar­tar­pugut’. (1 Petr 1:15) Jehovamut kif­far­tor­tuun­ngitsor­pas­suit taas­suma in­nut­taasa pis­suserin­nerat maluginiarsimavaat, taman­nalu pil­lugu Jehova un­nersiutigisimavaat. (1 Petr 2:12) Mosesimik al­lak­kat pingajuini kapitali 19-imi suli amerlanerusunik ilin­niagas­saqar­poq. Al­laaserisami tul­liut­tumi kapitalimi tamatumani versit al­lat sam­mineqas­sap­put, taman­nalu iluaqutigalugu Petrusip al­laatigisaatut sutigut ‘il­ler­nar­tuusin­naasugut’ paasinerus­savar­put.