Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI PƐƐKƐI 48

“La Wa a Diandaa”

“La Wa a Diandaa”

“Nya bɛɛ nɔ mi la wa a diandaa o kaala nyalaŋ niŋ.”—1 PITƐ 1:​15.

CHONDII 34 Loo o Pimbi Simiaa Choo

SƆƆŊ KULLOŊ O BUŊGƐI HEI NIŊ *

1. Sila yɛɛ kiilanɔɔ Pitɛ ndoo ke yɛ Kilisiɔŋaa pɔyaŋnda o wɔsiŋ kɛmɛ tasoŋ niŋ, nduyɛ le yɛɛ i wa lepum ikala le sila koŋ dɔwɔɔ o wali niŋ?

O YƆŊ bɛɛ aa ŋ nɔ tiindaŋndo le kɔlaŋ choo choo ɔɔ le waa o chieeŋndo choo, ŋ tiuba miŋ sɔla tɔnɔɔ te ŋ yaasiaa pɛ sila kiilanɔɔ Pitɛ ndoo ke Kilisiɔŋaa pɔyaŋnda o wɔsiŋ kɛmɛ tasoŋ niŋndo. Mbo poonyiaa aa: “Mɛɛ wana veelu nya wo cho o diandaa yɛ, nya bɛɛ nɔ mi la wa a diandaa o kaala nyalaŋ niŋ. Kanifuule, i cho i poonyiaa aa: ‘La nɔ mi la wa a diandaa, mɛɛ ya cho o diandaa yɛ.’” (1 Pitɛ 1:​15, 16) Ŋ pɛɛku o diomndaŋ ndaŋ niŋ maa, ŋ tiuba miŋ tol Chɛhowa kɔɔli, wana kɛsul naa tamasi kɛndɛ kɛndɔɔ a diondɔɔyɛi okɔɔ wo. Ŋ tiuba, nduyɛ ŋ nɔ miŋ wa a diandaa o kaala naalaŋ niŋ. Le mɛɛ naŋ cho wanaa lahakiaa yɛ, lepum miŋ yiyaŋ maa ŋ tiuba hei tosa le. Mi Pitɛ bɛɛ tosa biondɔŋndaŋ tau. Kɛ tamasi ndɔɔ chɔm maa, ŋ tiuba miŋ “wa a diandaa.”

2. Nyunala kuɛɛ naŋ cho yɛ yaasiaa o buŋgɛi hei niŋ?

2 O buŋgɛi hei niŋ, ŋ cho nyunalaŋ ndaŋ yaasiaa. Laŋ la cho ni: Yɛɛ cho yɛ diondɔɔyɛi? Yɛɛ Baabuiyo pɛɛku yɛ naa a diondɔɔyɛi Chɛhowɛi okɔɔ? Vɛɛ naŋ wa yɛ a diandaa o kaala naalaŋ niŋ? Chiɛɛliaŋ yɛɛ cho yɛ diondɔɔyɛi tɛɛŋ a chaŋyɛi naŋ nɔ a Chɛhowa ve?

YƐƐ CHO YƐ DIONDƆƆYƐI?

3. O fondaŋndaŋ lapum, yɛɛ wanaa bɔɔbɔɔ yiyaŋ yɛ a wana diandaa okɔɔ, nduyɛ yɛɛ chɔm yɛ naa nyɛ o sim le waa o diandaa wo?

3 O fondaŋndaŋ lapum, wanaa bɔɔbɔɔ yiyaŋ maa, wana mem te wo, wana wounuŋ nyɛla lekaaŋndaŋ ndo vɛlɛ a wana nɔ lamamɔɔ le wo cho wana diandaa ni. Kɛ keŋ cho tonya kposoŋ te. Kanifuule Baabuiyo dimi maa, mi che bɛɛ wana diandaa Chɛhowa cho ni, kɛ o dimi vɛlɛ maa, Mɛlɛka “kɔl kɛndɔɔ” o cho ni. (1 Timo. 1:​11) Nduyɛ Baabuiyo dimi maa wanaa cho ndu piɛiyo wa nɔ ma wa a ‘kɔl kɛndɛ.’ (Sam 144:​15) Mi Chiisu pɛɛsa wanaa wounuŋ nyɛla lekaaŋndaŋ, nduyɛ ma chɔm waŋnda o hɔl maa wanaa sakpuaa nda cho ni wa. (Maa. 6:​1; Maki 12:​38) Kilisiɔŋaa tonyaa sina nyɛ o sim le waa o diandaa wo kanifuule, Baabuiyo soo a ndi okɔɔ. Ŋ sina maa Mɛlɛka kaala naa, nduyɛ maa fɛɛŋ bɛɛ o dimul naa le miŋ tosa nyɛ naŋ tiuba le wo le. Lelaŋ te Chɛhowa dimul naa pɛ aa: “La wa a diandaa,” mɛɛ ŋ nɔ miŋ laalaŋ kɛsɛ maa, ŋ tiuba miŋ wa a diandaa. I cho tonya maa, le miŋ wa a diandaa o kaala naalaŋ niŋ, mɛɛ miŋ bii fɛŋ bila nyɛ diondɔɔyɛi sim ndo.

4. Yɛɛ diomndaŋ ndaŋ “diondɔɔyɛi” a waa “wana diandaa” sim yɛ?

4 Yɛɛ cho yɛ diondɔɔyɛi? O Baabuiyo niŋ, diomndaŋ ndaŋ “diondɔɔyɛi” a waa “wana diandaa,” sim le waa a diandaa o kaalaŋ niŋ a o Mɛlɛka piɛiyo niŋ ɔɔ waa o yɔŋgaŋ le nyɛ tosa. La sim vɛlɛ le waa o yɔŋgaŋ le Mɛlɛka piɛiyo. Hei sim ni maa, le miŋ wa a diandaa, mɛɛ mi kaala naalaŋ la wa la diandaa, miŋ piɛi Chɛhowa o nɛi o hɛnaŋndo choo, nduyɛ miŋ nɔ chaŋyɛi kpɛɛluŋnde a ndu. Mi kɔndɔfillo bii naa le hei kanifuule, mi che bɛɛ ŋ cho wanaa lahakiaa, nduyɛ mi Chɛhowa wa wana diandaa, kɛ o yeema naa miŋ wa o chaŋyɛi kpɛɛluŋnde niŋ a ndu.

“WANA DIANDAA, WANA DIANDAA, WANA DIANDAA CHƐHOWA MƐLƐKA CHO NI”

5. Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ a Chɛhowa okɔɔ maalikɛiya o ba?

5 Wana diandaa Chɛhowa cho o nyɛ o nyɛ niŋ ni. Ŋ pɛɛku hei o nyɛ maalikɛiyaa cho o kpeŋgbei ndɔ lemasaa ikɛiya dimi wo niŋ. Ma dimi aa: “Wana diandaa, wana diandaa, wana diandaa Chɛhowa Mɛlɛka cho ni.” (Sɔɔŋ. 4:​8) I cho tonya maa, maalikɛiya bɛɛ nɔ ma wa a diandaa, le halikpeŋ ma nɔ chaŋyɛi kpɛɛluŋnde a Mɛlɛka diandaa. Nduyɛ a cho a diandaa kanifuule, te opilɛ bɛɛ tol pɛ o chieeŋndo choo, mi fondaŋ o tual koŋ ndo wa o diandaa a teleŋ koŋ. Mi hei yɔŋnuŋ a teleŋ Muuse che yiŋndeŋ o yɔm puiyaa pɔmbɔɔ choo wo.—Ɛsɔ. 3:​2-5; Chɔɔ. 5:​15.

Diomndaŋ ndaŋ, ‘Wana diandaa Chɛhowa cho ni’ wa o nyɛ fɛɛdɛɛ ndaa toosiaa a koolii kɛndɛ kɛndɛiyo choo. Nduyɛ, mi masa wanaa soliaa lasalaa ndoo handuŋ ndu o itendu (Tofa pɛl 6-7)

6-7. (a) A mɛɛ Ɛsɔdɔɔ 15:​1, 11 dimi yɛ, vɛɛ Muuse ndoo kindilal lɛ Isɔluɛiya maa wana diandaa Chɛhowa cho ni? (b) Yɛɛ ndoo loonuŋ yɛ Isɔluɛiya maa wana diandaa Chɛhowa cho ni? (Tofa fotueiyo o kɔɔ.)

6 Mɛɛ Muuse sim Isɔluɛiya lachi ma taŋ Pee Siaŋa Mɛŋma Ihɛllo, mbo kindilal nda maa, wana diandaa Chɛhowa Mɛlɛka ndaa cho ni. (Nuawɔ Ɛsɔdɔɔ 15:​1, 11.) Kaala wanaa ndaa piɛi mɛlɛkaa o Ichipi niŋnda ve la diandaa le. Nduyɛ lende koni i wa vɛlɛ a wanaa ndaa piɛi mɛlɛkaa o Kenaŋ niŋ nda ni. Mi Kenanaitiiya haa ndaa soli chuauwaa ndaa sala o mɛlɛkaa ndaa lo, nduyɛ mi ndaa tosa vɛlɛ kaala nɔɔlɛila cheleŋ. (Lɛvi. 18:​3, 4, 21-24; Ditɔnɔ. 18:​9, 10-11) Kɛ Chɛhowa cho teŋgeŋ a mɛlɛkaa lachoowaa. Lelaŋ fɛɛŋ bɛɛ o dimul buɛiyaa nduaa le ma tosa kaa nɔɔlɛiyo le. Wana diandaa o cho ni. Le mi ndoo loonuŋ Isɔluɛiya a hei okɔɔ, mbo tosa ma poonyiaa diomndaŋ lapum o nyɛ masa wanaa soliaa lasalaa ndoo handuŋ o itendu wo choo. O nyɛ koŋ choo, ma poonyiaa aa: ‘Wana diandaa Chɛhowa cho ni.’—Ɛsɔ. 28:​36-38.

7 Te wana o wana ndoo che pɛ diomnda wa la poonyiaa o nyɛ koŋ choo laŋ, mi ndoo loonuŋ sakpo maa wana diandaa Chɛhowa cho ni. Naapum Isɔluɛiya apum ndaa tiuba ma che diomnda wa la poonyiaa o nyɛ koŋ choo laŋ te. Lelaŋ, baa ndaa tiuba pa ma sina maa wana diandaa Chɛhowa cho ni? Ei. Mi Isɔluɛiya kpou ndaa tuei diomnda wa laŋ la poonyiaalaŋ, te puaa, waŋ laanduaa a chuaambuaa ndaa chuuŋgiaŋ pɛ le ma veelul nda diomndaŋ o yau lasawaa niŋ. (Ditɔnɔ. 31:​9-12) Te Isɔluɛinɔɔ ndoo kuɛ pɛ o chuuŋgiaŋndo hoo, ndoo nɔla mbo tuei diomndaŋ ndaŋ aa: “La wa a diandaa ya o hɔl, kani fondole, Mɛlɛka diandaa ya I cho ni.” “La kindi mi la wa a diandaa, kani fondole, ya Mɛlɛka, wana diandaa ya I cho ni.”—Lɛvi. 11:​44, 45; 20:​7, 26.

8. Yɛɛ Lɛvitikɔɔ 19:​2 a 1 Pitɛ 1:​14-16 pɛɛku yɛ naa?

8 Ŋ tofaŋndɔ diomnda ndaa kindila o Lɛvitikɔɔ 19:​2 niŋndo teleŋ nda wa Isɔluɛiya diomndaŋ veelullo o yau lasawaa niŋndo. Mi Chɛhowa dimul Muuse aa: “Dimul waŋnda Isɔluɛi kpou maa nyɛ ya I dimi wo cho hoo ni. Waŋnda Isɔluɛi, la wa wanaa [diandaa, NWT] kani fondole, ya Mɛlɛka Yaawɛɛ, Mɛlɛka nyaa, wana [diandaa, NWT] ya cho ni.” Naapum diomndaŋ ndaŋ Pitɛ miŋgi sondo ni mɛɛ o dimul Kilisiɔŋnda aa: “La wa a diandaa.” (Nuawɔ 1 Pitɛ 1:​14-16.) I cho tonya maa, ŋ cho lɛ o sawala Mɛlɛka ndoo ke Muuselaŋ bɛŋgu le. A koŋ kpou, nyɛ Pitɛ poonyiaa wo chɔm maa, ŋ tiuba miŋ pɛɛku o nyɛ dimiŋ o Lɛvitikɔɔ 19:​2 niŋndo. Ndu cho ni: Wana diandaa Chɛhowa cho ni, nduyɛ wanaa kaala ndu wa nɔ ma kindiŋ kpoke le waa a diandaa. Hei cho tonya o yɔŋ bɛɛ aa ŋ nɔ tiindaŋndo le kɔlaŋ choo choo ɔɔ le waa o chieeŋndo choo.—1 Pitɛ 1:​4; 2 Pitɛ 3:​13.

“LA WA A DIANDAA O KAALA NYALAŊ NIŊ”

9. Tɔnɔ yɛɛ naŋ cho yɛ sɔla te ŋ yaasiaa pɛ Lɛvitikɔɔ 19?

9 Ŋ nɔ yeemɛi tau le miŋ pɛɛku mɛɛ naŋ wa a diandaa yɛ kanifuule, ŋ yeema miŋ nɛŋi Mɛlɛka naa kɔllo. Chɛhowa ke naa nɛilaŋ lapum la naŋ tiuba miŋ tosa heiyo. Nɛilaŋ ndaŋ lapum la cho o Lɛvitikɔɔ 19 niŋ. Mi wana sinaa dɛnɛ pilɛ diolaŋ Makɔs Kalis poonyiaa aa: “Bolle Baabuile sɔvɛ leŋ pila le cho leŋ o yau Lɛvitikɔɔ wo niŋ a yaula tasela cheleŋ o Baabuiyo niŋ ni.” Ŋ yaasiaŋndɔ sɔɔŋ kuluŋ kɛndɛ kɛndɔŋ ŋpum o bolle Baabuileŋ niŋ, ŋ naŋ duau o wali niŋ lepaa o lepaa wo. Te ŋ wa pɛ muŋ yaasiaa, loonuŋ maa, diomndaŋ ndaŋ fɛŋ la dimiŋ o bolle Baabuileŋ niŋ. Laŋ la cho ni: “La wa wanaa [diandaa, NWT.]

Yɛɛ sawa cho o Lɛvitikɔɔ 19:​3 niŋ le wanaa velu naa wa bɛɛleŋ kioo wo, nyindu yɛ Kilisiɔŋnda le tosaa? (Tofa pɛl 10-12) *

10-11. Yɛɛ Lɛvitikɔɔ 19:​3 dimi yɛ maa ŋ nɔ miŋ tosa, nduyɛ le yɛɛ hei cho yɛ suɛi sɔvɛ?

10 Mɛɛ Chɛhowa chii Isɔluɛiya dimul maa a nɔ ma wa a diandaa, mbo chɔɔlu dimi aa: “Wana o wana ke finya num bɛɛleŋ a kala num. . . . Ya cho Mɛlɛka Yaawɛɛ, Mɛlɛka nyaa ni.”—Lɛvi. 19:​2, 3.

11 I cho suɛi sɔvɛ le miŋ diikuŋ sila Chɛhowa ke naa le wanaa velu naa wa bɛɛleŋ kioo wo. Loonuŋ nyɛ Chiisu dimul po pilɛ wo, mɛɛ o nyuna ndu aa: “Sɔɔŋ kɛndɛŋ kuɛɛ ya nɔ yɛ mi tosa le mi sɔla yoomu fafɛɛŋndo?” O muli Chiisu ke ndu wo niŋ, mbo dimul ndu maa o nɔ mbo ke finya ndɔ a kala ndɔ bɛɛleŋ. (Maa. 19:​16-19) Mi Chiisu pɛɛsa Falisiiya a wanaa ndaa pɛɛku waŋnda sawala Mɛlɛkalaŋ nda le mɛɛ nda wa sawaa le wanaa velu naa wa bɛɛleŋ kioo wo pɛɛsaa yɛ. Mbo dimul nda pɛŋ aa la “cho diom Mɛlɛkaa kpeeŋaa ikɛi.” (Maa. 15:​3-6) Sawa ŋuɛɛnoo o sawala tɔla Mɛlɛka ndoo ke Muuselaŋ tɛɛŋ, cho o diom Mɛlɛkaa niŋ. Nduyɛ nyɛ Lɛvitikɔɔ 19:​3 dimi wo bɛɛ cho leniŋ. (Ɛsɔ. 20:​12) Kɛsiŋ o kɔl maa, tuupa ma poonyiaa sawa cho o Lɛvitikɔɔ 19:​3 niŋ le wanaa velu naa wa bɛɛleŋ kioo wo, a poonyiaa fɛŋ diomndaŋ ndaŋ aa: “La wa wanaa [diandaa, NWT] kani fondole, ya Mɛlɛka Yaawɛɛ, Mɛlɛka nyaa, wana [diandaa, NWT] ya cho ni.”

12. Vɛɛ naŋ diikuŋ yɛ nyɛ Lɛvitikɔɔ 19:​3 dimi wo?

12 Naapum te ŋ yiyaŋ pɛ a sawa Chɛhowa ke naa, le wanaa velu naa wa bɛɛleŋ kioo wo okɔɔ, miŋ nyunaŋ aa: ‘Baa I cho pa wanaa velu ya wa bɛɛleŋ kioo?’ Te a yiyaŋ pɛ maa a ve hei tosa o paandoo niŋ te, mɛɛ kindiŋ ma tosa hiouwɔɔ lachioo. I cho tonya maa a tiuba ma siŋga nyɛ yɔŋnuŋ o paandoo niŋndo le. Kɛ a nɔla ma tosa o ŋ tiuba wo le teleŋndo chuaa tau a wanaa velu numnda, nduyɛ ma mala nda. Tosa kɛɛsiaa le hei tosaa. Naapum a mala nda a nyɛm nda hauba woŋ ɔɔ ma mala nda ma sɔɔŋguu Chɛhowa ikɛi, nduyɛ ma hiou lachi a ndu piɛiyo ɔɔ ma dɛɛniaa nda kɔltaŋ. Te a tosa hei pɛ, mɛɛ nyɛ Lɛvitikɔɔ 19:​3 dimi wo ŋ cho koŋ diikɔŋndo ni.

13. (a) Sila cheleŋ kuɛɛ cho yɛ o Lɛvitikɔɔ 19:​3 niŋ? (b) A mɛɛ Luku 4:​16-18 dimi yɛ, vɛɛ naŋ tuallɛ hau tamasi Chiisu wo kɔɔli?

13 Lɛvitikɔɔ 19:​3 pɛɛku naa vɛlɛ suɛi sɔvɛi cheleŋ a diondɔɔ okɔɔ. Mi bolle Baabuileŋ le suaa a paale pɛŋgiaaleŋ bɛɛleŋ kioo okɔɔ. Kilisiɔŋnda cho lɛ o sawala Mɛlɛka ndoo ke Muuselaŋ bɛŋgu le. Le hei, ŋ diikuŋ sawaa a paale pɛŋgiaaleŋ okɔɔ le. Kɛ ŋ pɛɛku tau a mɛɛ Isɔluɛiya ndaa ke paale pɛŋgiaaleŋ bɛɛleŋ yɛ okɔɔ, nduyɛ a tɔnɔ ndaa sɔla leniŋndo. O paale pɛŋgiaaleŋ choo, ndaa tosa wali o wali le, nduyɛ paale leŋ ndaa soliŋ kpeku ni le pɛɛkoo a Mɛlɛka okɔɔ. * O paaleŋ ndeŋ choo Chiisu ndoo kua o chiɛi Chuuwa ndaa piɛi Mɛlɛka wo niŋ o chiee ndaa niŋ ni, le diomndaŋ veeloo o Diom Mɛlɛkaa niŋ. (Ɛsɔ. 31:​12-15; nuawɔ Luku 4:​16-18.) Sawa Mɛlɛka ndoo ke Isɔluɛiya le ma ke paale pɛŋgiaaleŋ bɛɛleŋndo, nɔ mbo nyindu naa le miŋ nuuviaa teleŋndo lepaa o lepaa le sɔɔŋ cho a Mɛlɛka okɔɔ woŋ tosaa. A yiyaŋ pa maa a nɔ ma chɔɔlu tosa le ma diikuŋ sawaa hoo? Te a wa pɛ sɔɔŋ cho a Mɛlɛka okɔɔ woŋ tosaa teleŋ o teleŋ, keŋ mala num ma nɔ chaŋyɛi kpɛɛluŋnde a ndu. Hei cho nyɛ sɔviɔɔ opilɛ, o mala num le ma wa o diandaa wo.

KINDI CHAŊYƐI NUMNDE A CHƐHOWA

14. Tonya sɔvɛ cheleŋ kuɛɛ cho yɛ o Lɛvitikɔɔ 19 niŋ?

14 Mi Lɛvitikɔɔ 19 chɔm vɛlɛ tonya sɔvɛ cheleŋ o mala naa miŋ wa a diandaa wo. Sɔɔŋ 4 dimi aa: “Ya cho Mɛlɛka Yaawɛɛ, Mɛlɛka nyaa ni.” Diomndaŋ ndaŋ la cho le bɛmbɔɔ 16 o bolle Baabuileŋ ndeŋ niŋ. Hei yiyalaŋ naa a nyɛ sawa tasoo dimi wo aa: “Ya cho Mɛlɛka Yaawɛɛ, Mɛlɛka nyaa ni. . . . La sooluu mɛlɛka o mɛlɛka cheleŋ o ya kɔɔli le.” (Ɛsɔ. 20:​2, 3) Kilisiɔŋnɔ kɛ kɛ yeema pɛ mbo wa o diandaa, mɛɛ o nɔ mbo chua nyɛ o nyɛ ɔɔ wana o wana o sɔvɛ mbo hiou chaŋyɛi o nɔ a Chɛhowa ve le. Nduyɛ le mɛɛ diola ndɔlaŋ la cho naa choo yɛ, ŋ nɔ miŋ kɛɛsiaŋ o kɔl maa kaala naalaŋ la nɔ mi la chuu diola ndɔla diandaa laŋ tɔɔ wɔɔŋndo le. —Lɛvi. 19:​12; Aisaya 57:​15.

15. Sɔɔŋ ŋtiŋ o Lɛvitikɔɔ 19 niŋ soo a visiaa solioo sala okɔɔ. Yɛɛ keŋ nyindu yɛ naa le tosaa?

15 Le mi Isɔluɛiya ndaa chɔm maa Chɛhowa cho Mɛlɛka ndaa ni, ndaa nɔ ma diikuŋ sawala ndɔlaŋ. Lɛvitikɔɔ 18:​4 dimi aa: “La tosa nyɛ sawala nilaŋ la dimi wo, nduyɛ, mi la tosa nyɛ o nyɛ ya I dimul nya le tosaa. Ya cho Mɛlɛka Yaawɛɛ, Mɛlɛka nyaa ni.” Bolle 19 chɔm naa ‘sawalaŋ’ latiŋ la ndoo ke Isɔluɛiya laŋ. Le tamaseliiyo, sɔɔŋ 5-8, 21 a 22 chɔm naa sawalaŋ latiŋ la ndoo ke nda a visiaa ndaa soli salalaŋ nda okɔɔ. Nduyɛ te ndaa wa salalaŋ solioo pɛ, ndaa nɔ ma soli visiaa ndaa dindu Chɛhowa o hɔl te wa sala le. Diomndaŋ veeloo o bolii Baabuiye hei niŋ cho naa nyindɔɔ le miŋ nɛŋi Chɛhowa kɔllo, nduyɛ miŋ ke ndu salala nɛŋi ndu kɔllo laŋ a mɛɛ Hibuluiya 13:​15 dɛɛniaa naa le tosaa yɛ.

16. Yɛɛ loonuŋ yɛ naa a teŋgeŋ cho wanaa piɛi Chɛhowa wa tɛɛŋ a wanaa piɛi ndu le wa?

16 Le miŋ wa a diandaa, ŋ nɔ miŋ bɛɛndiaŋ le waa teŋgeŋ a wanaa cho o chieeŋndo niŋnda. Hei ve bɛɛŋ bɛɛŋ te kanifuule, lepum mi chaaŋaa num aa nya kua o sukuu wa, wanaa nya tosa yulaleŋ nda, wanayaŋ num cho Chɛhowa piɛi le woŋ a wanaa cheleŋnda handu num nyɛkindilaa choo, le halikpeŋ ma wou balaŋ o sɔɔŋ pum niŋ, ŋ kuuna num niŋ Chɛhowa piɛiyo o nɛi o yeema naa miŋ piɛi ndu wo choo. Te i waa nuaa komal naa pɛ, ŋ nɔ miŋ tosa kɛɛsiaa sɔvɛ sɔviɔɔ. Yɛɛ mala yɛ naa? Tofawɔ sawa mandaa cho o Lɛvitikɔɔ 19:​19 niŋndo. Bolle Baabuileŋ le dimi aa: “Wana wounuŋ nyɛ chuɛɛnaŋ nda toosiaa a fuŋnde muuliaŋndeŋ ndo le.” Hei ndii tosa mi Isɔluɛiya ndaa wa teŋgeŋ a wanaa ndaa balu nda wa. Hau, i cho suɛi wɔɔŋ le miŋ wounuŋ nyɛla nda toosiaa a fuŋnde muuliaŋndeŋ ndo le. Kɛ i cho isɔvɛ ve cho ni maa, o yɔŋ bɛɛ aa chaaŋaa naa naŋ kua o sukuu wa, a naŋ tosa yulaleŋ nda ɔɔ wanayaŋ naŋ, te a cho yoomula ndalaŋ biyɔɔ o nɛi chɛlaŋ a pɛɛkula Baabuiyo wo le, ŋ nɔ miŋ wa maa nda le. I cho tonya maa ŋ nɔ kaalaa le wanayaŋ naŋ a wanaa naŋ chiɛɛliaŋnda. Kɛ te o hiŋ pɛ a sɔɔŋ sɔviɔŋ ŋpum okɔɔ o yoomoo niŋ, ŋ nɔ miŋ wa teŋgeŋ a nda kanifuule, wanaa Chɛhowaa naŋ cho ni. Loonuŋ maa le miŋ wa a diandaa, mɛɛ miŋ yɔŋguŋ le hɛnaŋ Chɛhowaa tosaa. Hei cho bɔɔ suɛi sɔvɛ bɛndu.—2 Kɔliŋ. 6:​14-16; 1 Pitɛ 4:​3, 4.

Yɛɛ Isɔluɛiya ndaa pɛɛku yɛ o sawala cho o Lɛvitikɔɔ 19:​23-25 niŋndaŋ, nduyɛ yɛɛ ŋ pɛɛku yɛ o sawala laŋ niŋ? (Tofa pɛl 17-18) *

17-18. Sɔɔŋ kuluŋ kuɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o Lɛvitikɔɔ 19:​23-25 niŋ?

17 Diomndaŋ ndaŋ, “ya cho Mɛlɛka Yaawɛɛ, Mɛlɛka nyaa ni,” laa loonuŋ Isɔluɛiya maa ndaa nɔ ma kɛsi chaŋyɛi ndaa nɔ a Chɛhowa ve nyɛ tasoo o yoomula ndalaŋ niŋ. Vɛɛ ndaa tosa yɛ hei? Lɛvitikɔɔ 19:​23-25 chɔm naa nɛiyo opilɛ mɛɛ ndaa tosa ndi yɛ. (Nuawɔ.) Ŋ tofaŋndɔ nyɛ Isɔluɛiya ndaa nɔ ma tosa wo, te ndaa luɛi pɛ o Lɛŋnde Mɛyaaleŋ niŋ. Te waŋndo ndoo tɔl pɛ tɔlɔɔla ndɔlaŋ, ndoo nɔ mbo de laŋ te haaa mɛɛ mi wɔsilaŋ la yaa laa hiou. Nduyɛ o wɔsi hiɔɔloo niŋ, ndoo nɔ mbo kendi laŋ okoŋ mbo kuɛ a laŋ o chiɛi Mɛlɛkaa niŋ. O wɔsi ŋuɛɛnoo niŋ, wana koŋ ndoo nɔ dioo ni le mbo de tɔlɔɔla ndɔlaŋ. Mi sawaa hoo ndoo mala Isɔluɛiya le ma bii bila maa, hɛnaŋ Chɛhowaa ndoo nɔ ni mbo wa nyɛ tasoo o yoomula ndalaŋ niŋ. Chɛhowa ndoo yeema nda ma dɔu tiindaŋndo o ndu niŋ maa ndu manda ni, nduyɛ maa a nɔ ma kɛsi piɛile ndɔleŋ nyɛ tase o yoomula ndalaŋ niŋ. Nduyɛ mi ndoo dɛɛniaa nda le mi ndaa yɔŋgu kela ndalaŋ o chiɛi ndaa piɛi ndu wo niŋ.

18 Sawala cho o Lɛvitikɔɔ 19:​23-25 niŋndaŋ la loonuŋ naa a diomnda Chiisu dimi teleŋ o wa waŋnda pɛɛkoo o Pembei choo wo. Mbo dimi aa: “La pɛŋgi buulaŋndo a nyɛ nya dia wo, a nyɛ nya kol mi la wa yoomu wo.” Mbo chɔɔlu dimi aa: “Finya nya cho o choo choo niŋndo sina maa la hau ba le nyɔɔŋ muŋ kpou.” A tonya, mi Mɛlɛka ke naa nyɛm naŋ hauba woŋ mɛɛ o tosa a youwa yɛ koni. (Maa. 6:​25, 26, 32) Ŋ nɔ tiindaŋndo maa Chɛhowa tiuba mbo ke naa nyɛm naŋ hauba woŋ. Nduyɛ ŋ nɔ miŋ tosal ‘wanaa bala fonduaa kɛndɛi.’ Kɛ ŋ nɔ miŋ tosa mi waŋnda muli naa hɔlla kɔɔli le. Ŋ nɔ miŋ wa chɔ chɔ le tooloo yɔŋgoo le bɔnɔla tosaŋ o kundaa niŋndaŋ. Mi Chɛhowa che naa te ŋ yɔŋguŋ wulee le piɛile ndɔleŋ tooloo, nduyɛ o cho naa hunɔɔ fandaa ke. (Maa. 6:​2-4) Te o yɔŋ pɛ miŋ tosa sɔɔŋ muŋ, mɛɛ ŋ cho chɔm kpendekele maa, ŋ bii sɔɔŋ kuluŋ naŋ pɛɛku o Lɛvitikɔɔ 19:​23-25 niŋndoŋ bila.

19. Tɔnɔ yɛɛ ŋ sɔla yɛ o sɔɔŋ naŋ yaasiaa o yau Lɛvitikɔɔ wo niŋndo?

19 Ŋ yaasiaa sɔɔŋ ŋtiŋ o Lɛvitikɔɔ 19 niŋ, nduyɛ miŋ cha nɛilaŋ latiŋ la naŋ duau muŋ o wali niŋndo. Sɔɔŋ muŋ mala naa miŋ wa a diandaa maa Mɛlɛka. Te ŋ tol pɛ tamasi ndɔɔ kɔɔli, keŋ cho chɔm maa ŋ cho kindiŋndo le miŋ “wa a diandaa o kaala [naalaŋ] niŋ.” (1 Pitɛ 1:​15) Wanaa bɔɔbɔɔ cho Chɛhowa piɛi le wa che niŋ kaala naala kɛndɛlaŋ, nduyɛ mi keŋ nyindu apum ma saŋgala Chɛhowa. (1 Pitɛ 2:​12) Sɔɔŋ cheleŋ cho tau ŋ naŋ pɛɛku o Lɛvitikɔɔ 19 niŋndo. O buŋgɛi cho lachi ve niŋ, ŋ cho chɔɔlu sɔɔŋ ŋpum yaasiaa o bolle Baabuileŋ niŋ, nduyɛ i cho naa mala miŋ che nɛilaŋ lapum la naŋ duau o wali niŋ, le miŋ “wa a diandaa” mɛɛ Pitɛ dɛɛniaa naa le miŋ wa yɛ.

CHONDII 80 Tofa Ma Che Mɛɛ Chɛhowa Cho Wana Kɛndɛ Yɛ

^ pɛl. 5 Ŋ kaala Chɛhowa tau, nduyɛ ŋ yeema miŋ tosa nyɛ nɛŋi ndu kɔllo wo. Wana diandaa Chɛhowa cho ni, nduyɛ o yeema mi buɛiyaa nduaa wa a diandaa. Baa wanaa lahakiaa tiu pa ba ma wa a diandaa? Ei. Ŋ tiuba miŋ pɛɛku mɛɛ naŋ looku miŋ wa a diandaa o nyɛ o nyɛ niŋ yɛ, te ŋ yaasiaa pɛ sila kiilanɔɔ Pitɛ ndoo ke chaaŋaa nduaa laalaŋnda wo a sawa Chɛhowa ndoo ke kaaleŋ Isɔluɛiyo.

^ pɛl. 13 Le ma chɔɔlu sina a paale pɛŋgiaaleŋ okɔɔ vɛlɛ a nyɛ naŋ pɛɛku leniŋndo, tofa buŋgɛi hei, “Teleŋndo Cho le Wallo Nduyɛ Teleŋndo Cho le Pɛŋgioo” o Bandu Mɛŋgɛlaa niŋ le Yindimiiyo 2019.

^ pɛl. 57 TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: Puaapilɛnɔɔ nda laa ndɔ a chua ndaa kuɛ wanaa velu ndu wa yilɔɔ, nduyɛ mbo suukaŋ a nda teleŋ o teleŋ..

^ pɛl. 59 TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: Isɔluɛinɔɔ cho komɔɔla cho o tɔlɔɔ ndɔɔ choo laŋ mɛɛndaŋndo.