CILONGESA 48
“Pweni ba Kujela”
“Pweni ba kujela mu byoshe mulinga.”—1 PETU 1:15.
MWASO 34 Endeni mu kulongwa
BILI MUNO MU CILONGESA *
1. Kapositolo Petulu wanangwile bati bakwabo baka-kukulahela, co mwafwa bika tunasa kuliziba ngwetu kutwasa kupangesa cinangulo cendi?
CINANGULO casonekele kapositolo Petulu kuli baka-Kilistu bakubwabesa ba mu simbu ya tupositolo casa kukwasa baka-Kilistu bakubwabesa ba matangwa ano na baje bali na lilabelelo lya kuyoya hano hasi. Petulu wasonekele ngwendi: “Pweni ba kujela mu byoshe mulinga, ngwe Njambi uje wamisanene wapwa wa kujela. Bisoneka byendeka ngwabyo: ‘Pweni ba kujela omwo yange njapwa wa kujela.’” (1 Petu 1:15, 16) Awa majwi amwesa ngwawo twasa kutembwinina Yehova uje wapwa wa kujela manene. Tunapande kupwa ba kujela mu byuma byoshe, co twasa bene kulinga ngoco. Tunasa kusinganyeka ngwetu kutwasa kupwa ba kujela mwafwa kutwalumbunukile. Petulu wasebukile ha bisimbu byabingi, oloni mwanja wendi umwesa ngwawo twasa ‘kupwa ba kujela.’
2. Bihula muka bitukumbulula muno mu cilongesa?
2 Muno mu cilongesa tusimutwiya ha bihula binatako: Kupwa ba kujela kulumbununa bika? Mbimbiliya itulongesa bika ha kujela kwa Yehova? Twasa kupwa bati ba kujela mu bilinga byetu? Kupwa ba kujela kutukwasa bati tukanyamese busamba bwetu na Yehova?
KUPWA BA KUJELA KULUMBUNUNA BIKA?
3. Banu babangi bakasinganyeka ngwabo munu wa kujela wafwa bati, oloni kuli kutwasa kuwana busunga?
3 Banu babangi bakasinganyeka ngwabo munu wa kujela napu munu uje akazala bizalo bya bulombelo simbu yoshe, co lalo kashakele bya kujola-jola na banu. Oloni obu keti busunga, mwafwa Yehova wa kujela wapwa ‘Njambi wa kubwahelela.’ (1 Tima 1:11) Baje bali na kumupangela nabo bapwa ba “kubwahelela.” (Myaso 144:15, NWT) Yesu wapayele banu baje bakele na kuzala bizalo bya bulombelo mangana balimwese ku mesho a banu ngwabo bapwa baka-busunga. (Mateo 6:1; Mako 12:38) Biyendeka Mbimbiliya bili na kukwasa baka-Kilistu ba busunga bazibuke bikulumbununa kupwa ba kujela. Tuzibuka ngwetu Njambi yetu wa kujela watuzema, co kasa kutushika tulinge byuma bije kutwasa. Ngeci, Yehova mwanatuleke ngwendi: “Pweni ba kujela,” azibuka ngwendi twasa kulingamo. Oloni kutwasa kupwa ba kujela mu bilinga byetu nga kutuzibuka bikulumbununa kupwa ba kujela.
4. Kupwa ba “kujela” kulumbununa bika?
4 Kupwa ba kujela kulumbununa bika? Lijwi lya “kujela” libanapangesa mu Mbimbiliya lilumbununa kukala na bilinga byabibwa na kupwa ba kujela ku sipilitu. Eli lijwi lilumbununa lalo kulyangununa ku byuma bya kaye mangana tupangele mwamubwa Njambi. Ngeci, basa kutwendeka ngwabo twapwa ba kujela nga tuli na futisi yaibwa, tuli na kulemesa Yehova mu ngila inapande nambe nga busamba bwetu nendi bunakanyama. Kuzibuka ngwetu Yehova uje wapwa wa kujela manene ashaka kulikuta busamba netu banu ba kujeneka kulumbunuka kukatukomokesa.
“WA KUJELA, WA KUJELA, WA KUJELA SHUKULU KALUNGA”
5. Tungelo ba kulongwa batulongesa bika hali Yehova?
5 Yehova wapwa wa kujela mu byuma byoshe. Ebi bikebyo bibendekele tungelo baje bakapangela kuyehi na litanda lya Yehova babatumbula ngwabo baselafe. Bamo babo bendekele ngwabo: “Wa kujela, wa kujela, wa kujela Shukulu Kalunga Muka-nzili yoshe.” (Isaya 6:3) Aba tungelo bali na kupangela ku litanda lya Njambi uje wapwa wa kujela mwafwa na bakebo bapwa ba kujela. Mukemwo mitambela habemanene tungelo omwo basimutwiiye na banu hano hasi yapwile ya kujela. Bikebyo byalingiwile omwo Mosesa wakele kuyehi na liputa lije lyakele na kushukuma.—Kutu 3:2-5; Yosh 5:15.
Majwi a “Kujela kwapwa kwa Yehova” akele ha nanga ya ku mutwe ya kapilistu wakama (Taleni palagilafu 6-7)
6-7. (a) Kwesekesa na mukanda wa Kutuuka 15:1, 11, Mosesa wamwesele bati ngwendi Njambi wapwa wa kujela? (b) Bika byakele na kwanukisa Baisalele ngwabo Njambi wapwa wa kujela? (Taleni cikupulo cili ha liputa lya kulibanga.)
6 Munima ya kutwamenena Baisalele omwo bajabukile kalunga-ndonga wa kubenga, Mosesa wabakwasele bazibisise ngwabo Njambi yabo Yehova wapwa wa kujela. (Tandeni Kutuuka 15:1, 11.) Baka-Ingito baje bakele na kulemesa binjambi ba makuli kubapwile ba kujela. Co lalo, bakanana nabo kubapwile ba kujela mwafwa bakele na kulemesa binjambi ba makuli. Omwo bakele na kulemesa binjambi babo bakele na kukombelela bana babo na kulinga bukwizi. (Levi 18:3, 4, 21-24; Kwitu 18:9, 10) Oloni Yehova kasa kuleka bangamba bendi balinge byuma bya kujwala. Wapwa wa kujela manene. Majwi abasonekele ha kacikubo ka ngolinde kaje kabakele na kwaka ha nanga ya ku mutwe ya kapilistu wakama amwesele busunga bwei ñanda. Haje ha kacikubo basonekeleho ngwabo: “Kujela kwapwa kwa Yehova.”—Kutu 28:36-38, NWT.
7 Aje majwi alingisile woshe uje waamwene anuke ngwendi cili bene Yehova wapwa wa kujela. Baisalele bamo kubakele na kumona kaje kacikubo mwafwa kubakele na kushwena kuli kapilistu wakama. Kuma bakebo kubazibukile ngwabo Yehova wapwa wa kujela indi? Embwe. Baisalele boshe bazibile ou muzimbu mwafwa Lishiko bakele na kulitandela banalume, banakazi na banike. (Kwitu 31:9-12) Ngwe kumwakele ngwe mwalizibilile awa majwi: “Yange njapwa kalunga Njambi yeni, co munapande kupwa ba kujela omwo yange njapwa wa kujela.” “Pweni banu bange ba kujela. Co kundameni lika kuli yange omwo yange Kalunga njapwa wa kujela.”—Levi 11:44, 45; 20:7, 26.
8. Bika bitulilongesa ku mukanda wa Valevi 19:2 na 1 Petulu 1:14-16?
8 Tusimutwiyeniko ha majwi ali ha mukanda wa Valevi 19:2 aje abakele na kutandela mbunga yoshe. Yehova walekele Mosesa ngwendi: “Leka mbunga yoshe ya banu Baisalele ngwobe, ‘Pweni ba kujela omwo yange Kulunga Njambi yeni njapwa wa kujela.’” Hamo Petulu wapangesele awa majwi mwakele na kushongangeya baka-Kilistu ngwendi ‘bapwe ba kujela.’ (Tandeni 1 Petulu 1:14-16.) Oloni kutwesi mwisi ya Lishiko lya Mosesa. Nameme ngoco, majwi a Petulu atukwasa kuzibuka bitulilongesa ku mukanda wa Valevi 19:2. Ou mukanda umwesa ngwawo Yehova wapwa wa kujela, co boshe baje bamuzema banapande kweseka mubasela mwoshe kupwa ba kujela. Tubaboshe tunapande kweseka mutwasela mwoshe kupwa ba kujela, nameme tuli na lilabelelo lya kuyoya mwilu nambe mu paradaisi hano hasi.—1 Petu 1:4; 2 Petu 3:13.
“PWENI BA KUJELA MU BYOSHE MULINGA”
9. Kusimutwiya ha mukanda wa Valevi 19 kutukwasa bati?
9 Tushaka kuzibuka bitunapande kulinga mangana tupwe ba kujela, mwafwa tushaka kuzibisa Njambi yetu wa kujela kubwaha. Yehova akatwana binangulo bije bitukwasa tulinge ngoco. Ku mukanda wa Valevi capita 19 kuli binangulo byabingi bitukwasa. Muka-kulilongesa Bisoneka bya Cihebelu wa lizina lya Marcus Kalisch wasonekele ngwendi: “Hamo eyi capita ikeyo ya seho manene mu mukanda wa Valevi na mu mikanda itanu ya kulibanga ya mu Mbimbiliya.” Anukeni ngweni mukanda wa Valevi capita 19 unashangumuka na majwi a kwendeka ngwawo: “Pweni ba kujela.” Ngeci, tusimutwiyeniko ha mavesi amo omu mu capita aje ali na binangulo bije byasa kutukwasa mu buyoye bwetu bwa litangwa na litangwa.
Lishiko lya kusingimika bisemi lije lili ku mukanda wa Valevi 19:3 linapande kushongangeya baka-Kilistu balinge bika? (Taleni palagilafu 10-12) *
10-11. Mukanda wa Valevi 19:3 umwesa ngwawo tunapande kulinga bika, co bika kwapwila kwa seho kulinga ngoco?
10 Munima ya kwendeka ngwendi Baisalele banapande kupwa ba kujela Yehova wabalekele lalo ngwendi: ‘Munu na munu napande kusingimika baina na baishe . . . Yange njapwa Kalunga Njambi yeni.’—Levi 19:2, 3.
11 Tunapande kwononoka lishiko lya Yehova lya kusingimika bisemi betu. Simbu imo munalume umo wehwile Yesu ngwendi: “Cuma mukajo cacibwa cinjinapande kulinga ngeci njitambule mwonyo wa myaka yoshe?” Yesu wamulekele mashiko apandele kukabangeya kwambateselela na lishiko lya kusingimika baina na baishe. (Mateo 19:16-19) Yesu wapayele bafaliseo na baka-kusoneka mwafwa bayengwile bisemi babo. Ngeci, balingisile ‘lijwi lya Njambi’ lipwe lya kujeneka seho. (Mateo 15:3-6) Eli ‘Lijwi lya Njambi’ lyambateselele na lishiko lya mu citanu ku mashiko likumi na majwi ali ku mukanda wa Valevi 19:3. (Kutu 20:12) Anukeni lalo ngweni cinangulo cili ku mukanda wa Valevi 19:3 cije cimwesa ngwaco singimika banoko na baisho, bacendekele munima ya majwi anendeka ngwawo “pweni ba kujela omwo yange kalunga Njambi yeni Njapwa wa kujela.”
12. Twasa kwononoka bati lishiko lili ku mukanda wa Valevi 19:3?
12 Tunapande kulihula ngwetu: ‘Kuma njili na kwononoka lishiko lya Yehova lya kusingimika bisemi bange ndi?’ Nga muliziba ngweni kuli hamo hamunapande kupangela, ino bene ikeyo simbu yaibwa ya kulinga ngoco. Kumwasa kutengulula byuma byalingiwile kunima, oloni mwasa kubwezelela ku simbu imukasikama na bisemi beni na kushangumuka kubakwasa manene. Cakumwenako, mwasa kubalandelako byuma bibatonda, kubakwasa batwaleleleho kupangela Yehova, kubatakamesa na kubazembeleka. Nga mulinga ngoco, co mukabangeya lishiko lili ku mukanda wa Valevi 19:3.
13. (a) Cinangulo muka cikwabo cituwana ku mukanda wa Valevi 19:3? (b) Twasa kutembwinina bati byuma byakele na kulinga Yesu bije bibanendeka ku mukanda wa Luka 4:16-18?
13 Mukanda wa Valevi 19:3 utulongesako cuma cikwabo citunapande kulinga mangana tupwe ba kujela. Wendeka bya kunyunga Sabata. Baka-Kilistu kubesi mwisi ya lishiko lya Mosesa. Ngeci, kubesi kuhwima ha litangwa lya Sabata. Nameme ngoco, twasa kulilongesa byabingi ku byuma bibalingile Baisalele mangana banyunge lishiko lya Sabata na bubwa bwatundile mu kulinga ngoco. Litangwa lya Sabata lyapwile lya kuhwima ku bipangi bya ku mubila na kupanga bipangi bya ku sipilitu. * Mukemwo Yesu wakele na kuya mu Sinangonge ya mu nganda yasemukilile na kukatanda Lijwi lya Njambi ha litangwa lya Sabata. (Kutu 31:12-15; tandeni Luka 4:16-18.) Lishiko lya Njambi lije lili ku mukanda wa Valevi 19:3 lya “kunyunga litangwa lya kuhwima” linapande kutushongangeya kuwana-wanako simbu ya kulinga byuma bya ku sipilitu ha litangwa na litangwa. Kuma kuli byuma bikwabo bimunapande kulinga mangana mwononoke eli lishiko ndi? Nga muwana-wana simbu ya kulinga byuma bya ku sipilitu ha litangwa na litangwa, co busamba bweni na Yehova bukanyama manene. Co lalo kulinga ngoco kumikwasa mutwaleleleho kupwa ba kujela.
KANYAMESENI BUSAMBA BWENI NA YEHOVA
14. Majwi muka abanelukila-ilukila kwendeka ku mukanda wa Valevi capita 19?
14 Mukanda wa Valevi capita 19 unelukila-ilukila kwendeka majwi amo aje atukwasa tutwaleleho kupwa ba kujela. Majwi a mamaneselelo mu vesi 4 ngwawo: “Yange njapwa Kalunga Njambi yeni.” Majwi a kwendeka ngwawo “yange njapwa kalunga Njambi yeni” nambe “yange Kalunga” banawelukila ha bisimbu bya kupwa 16 omu mu capita. Awa majwi atwanukisa lishiko lya kulibanga lya kwendeka ngwalyo: “Yange njapwa Kalunga Njambi yeni . . . Kesi mulemese njambi weka kubanga yange lika.” (Kutu 20:2, 3) Muka-Kilistu woshe uje ashaka kupwa wa kujela kapandele kwecelela cuma coshe-coshe nambe munu woshe-woshe amwonowese kupangela Yehova. Twapwa Bakaleho ba Yehova, co tushaka kulinga mwoshe mutwasela mangana keti tulinge byuma bije bishawisa lizina lyendi.—Levi 19:12; Isaya 57:15.
15. Mavesi ali ku mukanda wa Valevi capita 19 aje endeka bya kwana milambu atushongangeya tulinge bika?
15 Baisalele bamwesele ngwabo basingimikile Yehova omwo bononokele mashiko endi. Mukanda wa Valevi 18:4 ngwawo: “Ononokeni mashiko ange na kulinga ebi binjamishiki. Yange njapwa Kalunga Njambi yeni.” Mu capita 19 banendekamo “mashiko” amo abapandele kukabangeya Baisalele. Cakumwenako, mu vesi 5-8, 21, 22 banendekamo bya milambu ya tusitu. Eyi milambu bapandele kuyana mu ngila ije kuijwalesa cuma ca kujela ca Yehova. Kutanda awa mavesi kunapande kutulingisa tupangele Yehova mu ngila inapande ngwe muumwesela mukanda wa Vahevelu 13:15.
16. Cinangulo muka cili ku mukanda wa Valevi capita 19?
16 Nga tushaka kupwa ba kujela tunapande kukala na futisi ije iliseza na futisi ya banu baje kubesi na kupangela Yehova. Oloni kulinga ngoco keti kwakwasi. Simbu imo banu batukakobela nabo sikola, batukalingi nabo mingoso, babushoko bwetu baje kubapwile Bakaleho na banu beka banasa kutushongangeya tulinge byuma bije bitwonowesa kulemesa Yehova mu ngila inapande. Ha simbu eyi tunapande kwangula mwamubwa bya kulinga. Bika bitukwasa tulinge ngoco? Cinangulo cili ku mukanda wa Valevi 19:19 casa kutukwasa. Majwi amo ali aha ha mukanda ngwawo: “Kesi mukazale buzalo bwa kutonga na miyati ibali ya binanga embwe.” Kwononoka eli lishiko kwalingisile Baisalele baliseze na miyati ikwabo ije yabazengelekele. Ano matangwa kutwesi mwisi ya Lishiko lya Mosesa. Ngeci, kukwabihile nga muka-Kilistu azala cizalo ca kutunga ha binanga bya kuliseza. Cakumwenako, asa kuzala cizalo cibanatungu ha nanga ya kotoni na maka a bimanga. Oloni kutwesi kutembwinina banu baje bakulahela nambe bakalingi byuma bije kubilitombola na binangulo bya mu Mbimbiliya. Kutwesi kubatembwinina nameme tukakobela nabo sikola nambe tukalingi nabo mingoso nambe bapwa babushoko bwetu. Twazema babushoko bwetu hamo lika na banu batwatunga nabo. Oloni ha kupwa banu ba Njambi, kuli byuma bimo bibakalingi bije kutwapandele kulinga. Anukeni ngweni kulinga byuma bije bitwangununa ku kaye kutulingisa tupwe ba kujela.—2 Koli 6:14-16; 1 Petu 4:3, 4.
Baisalele balilongesele bika ku mukanda wa Valevi 19:23-25, co yeni bika bimulilongesako? (Taleni palagilafu 17-18) *
17-18. Bika bitulilongesa ku mukanda wa Valevi 19:23-25?
17 Majwi a kwendeka ngwawo “yange njapwa Kalunga Njambi yeni” anukisile Baisalele ngwawo busamba bwabo na Yehova bukebwo bwapandele kupwa bwa seho manene mu kuyoya kwabo. Mu ngila muka? Tuwana cikumbululo ku mukanda wa Valevi 19:23-25. (Tandeni.) Majwi ali oku ku mukanda akwasele bati Baisalele mubakobelele mu Lifuti lya Cikulaheso? Kaisalele uje wakunine muti wa bushuka kapandele kulya bushuka bwa uje muti ha myaka itatu. Mu mwaka wa mu ciwana bushuka bwa uje muti bapandele kubupangesa ku njubo ya Njambi. Kubanga mu mwaka wa mu citanu asinoni babenya uje muti ashangumuka kulya bushuka bwawo. Eli lishiko lyakwasele Baisalele bananguke ngwabo kubapandele kwaka bibatondele mu mutamba wa kulibanga. Bapandele kukundwiya tahi cizango ca Yehova na kukulahela ngwabo abana bibatonda. Yehova wabanene byakulya byabingi. Co lalo, wabashongangeyeye ngwendi bane milambu yaingi ku njubo yendi kuje kubakele na kumulemesela.
18 Lishiko lili ku mukanda wa Valevi 19:23-25 litwanukisa majwi endekele Yesu mu Ñanda yendi ya ha Munkinda. Wendekele ngwendi: “Kesi mulishoshomwene . . . ngweni tukalya bika, nambe ngweni tukanwa bika.” Yesu watwaleleho kwendeka ngwendi: “Ishweni ali mwilu azibuka ngwendi munajeneka byuma byoshe ebi.” Njambi atwana byuma bitutonda ngwe mwakalingila ku tuzila. (Mateo 6:25, 26, 32) Twakulahela ngwetu Yehova alinga ngoco mukemwo tukakwasa bakwetu baje bali mu bujene. Co lalo, tukana milambu ije ikwasa ku bipangi bya mu cikungulukilo. Yehova akamono bitukalingi mangana tukundwiye cipangi cendi, co akatubezikisa. (Mateo 6:2-4) Mutukalingi ngoco, tukamwesa ngwetu twazibisisa cilongesa cili ku mukanda wa Valevi 19:23-25.
19. Mavesi a ku mukanda wa Valevi capita 19 atunasimutwiya anamikwasa bati?
19 Twasimutwiyako mavesi amo ali ku mukanda wa Valevi capita 19, co anatukwasa tuzibuke bitunapande kulinga mangana tutembwinine Njambi yetu uje wapwa wa kujela. Nga tumutembwinina, co ‘tupwa ba kujela mu byuma byoshe bitulinga.’ (1 Petu 1:15) Banu babangi baje kubesi na kupangela Yehova bakalimwena bilinga byetu byabibwa. Co bilinga byetu byabibwa binalingisa bamo bashangazale Yehova. (1 Petu 2:12) Oloni kuli byuma byabingi bitwasa kulilongesa ku mukanda wa Valevi capita 19. Mu cilongesa cinatako, tusimutwiya ha mavesi akwabo omu mu capita aje atukwasa tunanguke byuma bikwabo bitunapande kulinga mangana ‘tupwe ba kujela’ ngwe mwatunangwilile Petulu.
MWASO 80 ‘Makeleni Mumone Ngweni Yehova Wamubwa’
^ par. 5 Twazema manene Yehova, co tushaka kumuzibisa kubwaha. Yehova wapwa wa kujela, co ashaka ngwendi na bangamba bendi boshe bapwe ba kujela. Kuma banu ba kujeneka kulumbunuka basa kupwa ba kujela indi? Eyo basa. Tulilongesa mwakupwila ba kujela omwo tusimutwiya ha majwi endekele kapositolo Petulu kuli baka-Kilistu ba kulibanga, na mashiko anene Yehova kuli Baisalele.
^ par. 13 Nga mushaka kuzibuka byabingi ha lishiko lya Sabata nebi bitwasa kulilongesako tandeni ñanda ya “Kuli Simbu ya Kupanga Neyi ya Kuhwima” mu Kaposhi ka Kukengela ka December 2019.
^ par. 57 KULUMBUNUNA CIKUPULO: Ndolome ali na kweseka mwasela mwoshe kuwana simbu ya kusikama na bisemi bendi. Co nai na munakazi wendi na munendi kukamona bisemi bendi. Kutundaho atwalelelaho kusimutwiya nabo nameme ali kulako.
^ par. 59 KULUMBUNUNA CIKUPULO: Kaisalele ali na kwilula muti wa bushuka wanakunine.
