Faigi nösi

Faigi ba gangolifa

ARTIKEL WAMAHAʼÖ 48

”Miʼamoniʼö Ami”

”Miʼamoniʼö Ami”

”Miʼamoniʼö ami ba ngawalö gamuatami.1 FE. 1:15.

SINUNÖ 34 Böi Böhöli Waʼalöfaröi

NITUTUNÖ *

1. Hadia mene-mene nibeʼe Wetero ba niha Keriso, ba hana wa tola manö tawaʼö tödöda wa tebai tafalua mene-mene nibeʼenia andrö?

HE NA taʼokhögö dötönafö faʼauri si lö aetu ba zorugo mazui ba gulidanö, tola tafahaʼö ita moroi ba mene-mene nibeʼe Wetero ba niha Keriso nibayoini me abad siföföna. Imane Fetero, ”Simane Lowalangi Niʼamoniʼö sogaoni yaʼami, miʼamoniʼö ami ba ngawalö gamuatami, börö me so ba zura, ’Miʼamoniʼö ami, me no niʼamoniʼö ndraʼo.’” (1 Fe. 1:15, 16) Fehedenia andrö zangoromaʼö wa tola taʼoʼö Yehowa si tobali duma-duma fondrege zi sökhi sanandrösa ba wangamoniʼö. Moguna taʼamoniʼö gamuatada. Hizaʼi, tola manö tawaʼö tödöda wa tebai tafalua daʼö börö me niha si lö moʼahonoa ita. Fetero samösa asese ifalua zala. Hewaʼae simanö, duma-dumania zangoromaʼö wa tola ’taʼamoniʼö ita’.

2. Hadia manö wanofu-nofu nitutunöda ba artikel daʼa?

2 Ba artikel daʼa, tatutunö wanema li moroi ba wanofu-nofu andre: Hadia geluahania niʼamoniʼö? Hadia nifahaʼö Zura Niʼamoniʼö khöda sangoromaʼö wa no niʼamoniʼö Yehowa andrö? Hewisa enaʼö tola taʼamoniʼö gamuatada? Na taʼamoniʼö gamuatada, hadia lua-luania ba wahuwusada khö Yehowa?

HADIA GELUAHANIA NIʼAMONIʼÖ?

3. Moloʼö niha sato, hewisa niha niʼamoniʼö andrö, hizaʼi hezo tola tasöndra wanema li satulö?

3 Ato zangumaʼö wa niha niʼamoniʼö andrö lö khönia faʼomuso dödö, lö irai iboho mbawa, ba ifake mbaru sebua sasese laʼogunaʼö ira sondröniaʼö ba agama. Hizaʼi, lö atulö daʼö. Itutunö Sura Niʼamoniʼö wa Yehowa andrö niʼamoniʼö, ba ”Lowalangi somuso tödö”. (1 Ti. 1:11) Mufotöi göi nono mbanuania niha somuso tödö. (Si. 144:15) Baero daʼö, mofönu Yesu ba niha samake baru sebua sasese laʼogunaʼö ira sondröniaʼö ba agama hegöi ba niha sangosatulö yaʼira somasi-masi nifosumange. (Mat. 6:1; Mrk. 12:38) Yaʼita niha Keriso, tola aboto ba dödöda hadia geluahania niʼamoniʼö börö me no tafahaʼö ita ba Zura Niʼamoniʼö. Faduhu dödöda wa no niʼamoniʼö ba sebua faʼomasi Lowalangida andrö, ba lö ibeʼe khöda goroisa si tebai tafalua. Börö daʼö, me iʼoroisi khöda Yehowa, ”Miʼamoniʼö ami,” faduhu dödöda wa tola tafalua goroisania andrö. Tatu manö, enaʼö tola taʼamoniʼö gamuatada, moguna ua aboto ba dödöda hadia geluahania niʼamoniʼö.

4. Hadia geluaha ngawua wehede ”niʼamoniʼö”?

4 Hadia geluahania niʼamoniʼö? Ba Zura Niʼamoniʼö, asese manandrösa ngawua wehede ”niʼamoniʼö” ba gamuata hegöi ba lala wamosumange si lö raʼiö mazui si lö taʼunö. Tola göi manandrösa wehede daʼö ba niha si no mufasambua ba wamosumange Lowalangi. Börö daʼö, tola teʼamoniʼö ita na lö raʼiö gamuatada, tafosumange Yehowa ba lala satulö, ba fahuwu ita khönia. Tatu tefarou sibai dödöda me taʼila wa omasi fahuwu khöda Yehowa hewaʼae fondrege niʼamoniʼö ia ba yaʼita niha si lö moʼahonoa.

”NIʼAMONIʼÖ, NIʼAMONIʼÖ, NIʼAMONIʼÖ YEHOWA”

5. Hadia wamahaʼö si tola tahalö sanandrösa khö Yehowa moroi khö ndra malaʼika si lö faröi?

5 No niʼamoniʼö Yehowa andrö ba ngawalö hadia ia. Daʼö niwaʼö ndra serafi, yaʼia daʼö ira malaʼika si zizio ahatö ba dadaoma Yehowa. Lamane, ”Niʼamoniʼö, niʼamoniʼö, niʼamoniʼö Yehowa samatörö saradadu zorugo.” (Yes. 6:3) Tola ahatö ndra malaʼika andrö khö Lowalangira niʼamoniʼö börö me no niʼamoniʼö göi ira. Na tohare malaʼika Yehowa ba zi sambua nahia ba gulidanö, teʼamoniʼö göi nahia andrö. Daʼö zalua me iʼila Moze ndruʼu sodoi si so hola-hola galitö.—2 Mo. 3:2-5; Yos. 5:15.

No tesura ngawua wehede ”Yehowa andrö niʼamoniʼö” ba mbala högö moroi ba ganaʼa si so tanö föna mböbö högö gere sebua (Faigi ngenoli si 6-7)

6-7. (a) Moloʼö 2 Moze 15:1, 11, hewisa lala Moze ba wotandrösaigö wa no niʼamoniʼö Yehowa andrö? (b) Hadia zi tola manolo iraono Gizaraʼeli enaʼö lö tebulö latörö tödöra wa no niʼamoniʼö Yehowa andrö? (Faigi gambara ba guli majalah.)

6 Me no aefa idöniaʼö ndraono Gizaraʼeli Moze ba wangötö Asi Soyo, itandrösaigö khöra wa Lowalangira Yehowa andrö no Lowalangi niʼamoniʼö. (Baso 2 Moze 15:1, 11.) Raʼiö niha Miserai börö me lafosumange lowalangi sofaya. Simanö göi niha Ganaʼana. Ba wamosumange lowalangira, labeʼe nonora tobali sumange nitunu ba lafalua gamuata wohorö. (3 Mo. 18:3, 4, 21-24; 5 Mo. 18:9, 10) Hizaʼi, faehu sibai Yehowa moroi khö lowalangi sofaya andrö. Lö irai iʼandrö ba nono mbanuania ba wamalua ngawalö gamuata si raʼiö. Sindruhu-ndruhu wa no Lowalangi niʼamoniʼö Yehowa andrö. Enaʼö lö tebulö latörö tödöra daʼö iraono Gizaraʼeli, so ngawua wehede nisura ba mbala högö moroi ba ganaʼa si so tanö föna mböbö högö gere sebua. Tesura ba daʼö: ”Yehowa andrö niʼamoniʼö.”—2 Mo. 28:36-38.

7 Fefu niha sangila ngawua wehede andrö hasambalö tefaduhuʼö ba dödöra wa sindruhu-ndruhu no niʼamoniʼö Yehowa andrö. Hizaʼi, hewisa na so ndraono Gizaraʼeli si lö irai mangila ngawua wehede daʼö börö me lö irai falukha ia khö gere sebua? Hadia tola aboto ba dödönia wa no niʼamoniʼö Yehowa andrö? Tatu manö! No larongo daʼö iraono Gizaraʼeli maʼafefu me mubaso Goroisa Moze föna ndra matua, ira alawe, hegöi iraono. (5 Mo. 31:9-12) Na so ndraʼugö ba daʼö, tatu tola göi örongo me mufaʼema wehede daʼa: ”Yaʼo Yehowa Lowalangimi, . . . miʼamoniʼö ami, me no niʼamoniʼö ndraʼo.” ”Miʼamoniʼö ami fönagu börö me niʼamoniʼö ndraʼo. Yaʼo Yehowa.”—3 Mo. 11:44, 45; 20:7, 26.

8. Hadia wamahaʼö si tola tahalö moroi ba 3 Moze 19:2 hegöi 1 Fetero 1:14-16?

8 Iadaʼa, datatutunö wehede si so ba 3 Moze 19:2, si no mubaso föna ndraono Gizaraʼeli maʼafefu. Imane Yehowa khö Moze, ”Fatunö ba ndraono Gizaraʼeli fefu, ’Miʼamoniʼö ami me no niʼamoniʼö ndraʼo. Yaʼo Yehowa Lowalangimi.’” Te itötöi ngawua wehede si so ba daʼö Fetero me ibeʼe mene-mene ba niha Keriso enaʼö laʼamoniʼö ira. (Baso 1 Fetero 1:14-16.) Sindruhu sa, tenga saʼae barö Goroisa Moze so ita iadaʼa. Hizaʼi, fehede Wetero zangoromaʼö wa moguna khöda irugi mane maʼökhö wehede si so ba mbuku 3 Moze 19:2, sangumaʼö wa no niʼamoniʼö Yehowa andrö ba moguna göi teʼamoniʼö fefu niha sangomasiʼö yaʼia. Moguna taforege wamalua daʼö, he na taʼokhögö dötönafö faʼauri si lö aetu ba zorugo mazui ba gulidanö faradaiso.—1 Fe. 1:4; 2 Fe. 3:13.

”MIʼAMONIʼÖ AMI BA NGAWALÖ GAMUATAMI”

9. Hadia mbuania na tafahaʼö ita ba mbuku 3 Moze faza 19?

9 Börö me omasi ita taʼomusoiʼö dödö Lowalangida niʼamoniʼö, tatu omasi ita taʼila hewisa lala enaʼö tola taʼamoniʼö ita. Ba mbuku 3 Moze faza 19, no ifatunö khöda Yehowa hewisa lalania. Imane samösa pakar Ibrani sotöi Marcus Kalisch, ”Tola manö daʼa faza fondrege zi tohude moroi ba mbuku 3 Moze hegöi lima mbuku siföföna ba Zura Niʼamoniʼö.” Ba wamobörö 3 Moze faza 19, so ngawua wehede, ”Miʼamoniʼö ami.” Börö daʼö, datatutunö ösa ayati moroi ba faza andrö sangoromaʼö hewisa lala enaʼö tola taʼamoniʼö ita ba waʼaurida sero maʼökhö.

Me no tabaso goroisa nisura ba 3 Moze 19:3 sanandrösa ba wamosumange ira satua, hadia zinangea taʼangeragö? (Faigi ngenoli si 10-12) *

10-11. Moloʼö 3 Moze 19:3, hadia zinangea tafalua, ba hana wa moguna tafalua daʼö?

10 Me no iʼoroisi ba ndraono Gizaraʼeli enaʼö laʼamoniʼö ira, imane nasa Yehowa, ”Mifosumange namami awö ninami . . . Yaʼo Yehowa Lowalangimi.”—3 Mo. 19:2, 3.

11 Sindruhu-ndruhu wa moguna taʼoʼö goroisa Yehowa ba wamosumange ira satuada. Nehegö atö hadia niwaʼö Yesu khö zi samösa ira matua sanofu khönia, ”Hadia zi sökhi sinangea ufalua enaʼö usöndra waʼauri si lö aetu?” Itutunö khönia Yesu wa so ösa zinangea ifalua, sambua moroi ba gotaluania yaʼia daʼö moguna ifosumange namania awö ninania. (Mat. 19:16-19) Baero daʼö, mofönu göi Yesu khö ndra niha Farizaiʼo hegöi niha sangila amakhoita, sangalui lala enaʼö tola aefa khöra noro dödö ba wondrorogö satuara. Me lafalua daʼö, ’no lasawö goroisa Lowalangi’. (Mat. 15:3-6) Ba ”goroisa Lowalangi”, no farahu ba daʼö goroisa si lima hegöi oroisa nibasoda ba 3 Moze 19:3. (2 Mo. 20:12) Sakali tö, böi olifu ita wa fatua lö ibeʼe Yehowa goroisa si so ba 3 Moze 19:3 ba wamosumange satua, so ngawua wehede: ”Miʼamoniʼö ami me no niʼamoniʼö ndraʼo. Yaʼo Yehowa Lowalangimi.”

12. Hewisa enaʼö tola taʼoʼö goroisa nisura ba 3 Moze 19:3?

12 Na taʼangerönusi goroisa Yehowa nisura ba 3 Moze 19:3, tola tasofu khöda samösa, ’Hadia ufosumange ndra satuagu?’ Na örasoi wa ambö öʼameʼegö tödö ndra satuamö, tola öbulöʼö gamuatamö andrö. Sindruhu sa, tebai öbulöʼö hadia zi no alua ba zilalö. Hizaʼi iʼotarai iadaʼa, tola öforege enaʼö itugu oya ginötö niʼogunaʼöu ba wefao khö ndra satuamö. Tola göi ötolo ira ba wamati, öbönökhi zoguna khöra sero maʼökhö, ba öbeʼe khöra wamarou dödö hegöi fondrara dödö. Na öfalua fefu daʼö, no öʼoʼö goroisa nisura ba 3 Moze 19:3.

13. (a) Hadia mene-mene tanö böʼö nisura ba 3 Moze 19:3? (b) Hewisa enaʼö tola taʼoʼö duma-duma Yesu nisura ba Luka 4:16-18?

13 Ba 3 Moze 19:3, tola tafahaʼö ita ba goi-goi tanö böʼö si möi fanoloda enaʼö tola taʼamoniʼö ita. Itutunö ayati daʼö sanandrösa ba wamalua Sabato. Tenga barö Goroisa Moze so ita, andrö wa lö moguna tafalua Zabato ero migu. Hizaʼi, oya wamahaʼö si tola tahalö moroi ba lala wamalua Sabato hegöi bua nitema ndraono Gizaraʼeli. Sabato yaʼia daʼö inötö si no mutatugöi ba wamosumange Lowalangi hegöi ba wolombase moroi ba halöwö sero maʼökhö. * Börö daʼö, ero ngaluo Sabato, möi Yesu ba wombaso Taromali Lowalangi ba nahia waʼowulo si so ba mbanua niʼebuaʼö yaʼia me mböröta. (2 Mo. 31:12-15; baso Luka 4:16-18.) Hadia wamahaʼö si tola tahalö moroi ba goroisa Yehowa sanandrösa ba ’wamalua sabato’? Moguna tabeʼe ginötöda ero maʼökhö ba wamalua halöwö ba wamati. Hadia örasoi wa moguna ödouʼö ndraʼugö ba wamalua daʼö? Na owölö-ölö ndraʼugö wameʼe inötöu ba wamalua halöwö ba wamati, hasambalö itugu aro wahuwusau khö Yehowa. Moguna sibai fahuwu ita khö Yehowa enaʼö tola taʼamoniʼö ita.

AROʼÖ WAHUWUSAU KHÖ YEHOWA

14. Hadia zindruhu si tohude nitötöi mato hauga kali ba 3 Moze faza 19?

14 So sambua zindruhu si tohude nitötöi mato hauga kali ba 3 Moze faza 19, sanolo yaʼita enaʼö lö tebulö taʼamoniʼö ita. Ba gangohorita ayati 4, so ngawua wehede daʼa: ”Yaʼo Yehowa Lowalangimi.” Ba faza andrö, mutötöi ngawua wehede daʼö hegöi ngawua wehede tanö böʼö si fakhili-khili ba daʼö mato 16 kali. Daʼö zamasugi ba dödöda goroisa si oföna moroi ba zi Fulu Oroisa: ”Yaʼo Yehowa Lowalangimi . . . Ha yaʼo zinangea mifosumange. Böi mifosumange lowalangi tanö böʼö.” (2 Mo. 20:2, 3) Fefu niha Keriso somasi teʼamoniʼö, moguna latatugöi enaʼö lö hadöi sabölö tohude moroi ba wahuwusara khö Lowalangi. Baero daʼö, börö me Samaduhuʼö Yehowa ita, moguna tahalö gangetula ba wanimbagö amuata si tola möi fangobousi döi Lowalangida niʼamoniʼö.—3 Mo. 19:12; Yes. 57:15.

15. Moroi ba ayati si so ba 3 Moze faza 19, hadia wamahaʼö si tola tahalö sanandrösa ba gurifö nibeʼe tobali sumange?

15 Fefu ndraono Gizaraʼeli tola lafaduhuʼö wa omasi ira na Yehowa zi tobali Lowalangira na laʼoʼö goroisa nibeʼenia. Imane 3 Moze 18:4, ”Miʼoʼö gangetula huku andrö khögu awö gamakhoitagu fefu. Mifaudugö ba daʼö lala waʼaurimi. Yaʼo Yehowa Lowalangimi.” Ba 3 Moze faza 19, no tesura ösa goroisa nibeʼe Yehowa ba ndraono Gizaraʼeli. Duma-dumania, ba ayati 5-8, 21, hegöi 22, mututunö sanandrösa ba gurifö nibeʼe tobali sumange. Enaʼö lö ’lataʼunöisi zumange niʼamoniʼö nibeʼe khö Yehowa’, moguna labeʼe zumange andrö iraono Gizaraʼeli ba lala si tefaudu. Hadia wamahaʼö si tola tahalö moroi ba ayati daʼö? Moguna tahalö gangetula ba wangomusoiʼö tödö Yehowa ba tabeʼe khönia zumange fanuno si tefaudu ba zomasi ia, simane nitutunö ba Heberaiʼo 13:15.

16. Hadia goi-goi samasugi ba dödöda wa moguna faehu ita moroi ba niha si tenga samosumange Lowalangi?

16 Enaʼö tola taʼamoniʼö ita, moguna faehu ita moroi ba niha si tenga samosumange Lowalangi. Tola manö abua wamalua daʼö. Itaria so nawöda sekola, awöda wohalöwö, mazui ösi nomoda si tenga si sara lala ba wamati, sondrönisi tödöda ba wamalua amuata si möi fanaisida ba wamosumange Yehowa. Na daʼö zalua khöda, hadia zi tola manolo yaʼita ba wangai angetula si tefaudu? Angeragö atö goi-goi si so ba 3 Moze 19:19, sangumaʼö: ”Böi mifake nukha si dombua ngawalö mbana.” Na laʼoʼö goroisa andrö iraono Gizaraʼeli, hasambalö faehu ira moroi ba soi si so ba zi fasuira. Ba götöda andre, lö fasala na tafake nukha nifazökhi moroi ba zi dombua ngawalö mbana, simane katun hegöi linen. Hizaʼi, lö omasi ita taʼoʼö niha sangokhögö faʼafaduhu dödö ba samalua amuata si lö tefaudu ba Zura Niʼamoniʼö, hewaʼae na yaʼira andrö awöda sekola, awöda wohalöwö, mazui ösi nomoda. Sindruhu sa, taʼomasiʼö nösi nomoda hegöi niha böʼö. Hizaʼi, na tahalö gangetula, moguna taʼoʼö goroisa Yehowa hewaʼae na tola manö faehu ita moroi ba niha böʼö si so ba zi fasuida börö gangetulada andrö. Moguna sibai tafalua daʼö, börö me lö tola löʼö tafasambua ita ba wamosumange Lowalangi enaʼö tola taʼamoniʼö ita.—2 Ko. 6:14-16; 1 Fe. 4:3, 4.

Hadia wamahaʼö nihalö ndraono Gizaraʼeli moroi ba goroisa si so ba 3 Moze 19:23-25, ba hadia wamahaʼö si tola öhalö moroi ba ayati daʼö? (Faigi ngenoli si 17-18) *

17-18. Hadia wamahaʼö si tohude si tola tahalö moroi ba 3 Moze 19:23-25?

17 Me larongo ngawua wehede ”yaʼo Yehowa Lowalangimi”, tatu tefasugi ba dödö ndraono Gizaraʼeli wa moguna laʼofönaiʼö wahuwusara khö Yehowa. Ba 3 Moze 19:23-25, tola laʼila hewisa lala ba wamalua daʼö. (Baso.) Moloʼö oroisa andrö, hadia zinangea lafalua iraono Gizaraʼeli na no toröi ira ba Danö Amabuʼula? Na so ndraono Gizaraʼeli sananö sinanö sowua, tebai laʼa mbuania sagötö zi tölu fakhe ba wamobörö. Ba ndröfi si öfa, moguna labeʼe mbua zinanöra andrö tobali sumange khö Lowalangi. Awena tola laʼa mbuania na no irugi ndröfi si lima. Oroisa andrö zanolo iraono Gizaraʼeli enaʼö aboto ba dödöra wa tebai laʼofönaiʼö zoguna khöra samösa. Omasi Yehowa na laʼofönaiʼö wamosumange yaʼia ba faduhu dödöra wa hasambalö ibönökhi zoguna khöra. Lö moʼamböta gö nibeʼenia khöra. Ba goroisa andrö, ifarou göi ira Yehowa enaʼö labeʼe khönia zumange si fao faʼaoha gölö ba nahia wamosumange yaʼia.

18 Na tabaso goroisa nisura ba 3 Moze 19:23-25, tatu tefasugi ba dödöda wehede Yesu me ifaʼema Huhuo ba Hili. Imane, ”Böi mibusi tödö . . . hadia niʼa [mazui] nibadu.” Imane nasa, ”Aboto ba dödö Namami si so ba zorugo wa moguna khömi daʼö fefu.” Ibönökhi mbalazo wofo si so ba dalu mbanua Yehowa, ba hasambalö göi ibönökhi zoguna khöda. (Mat. 6:25, 26, 32) Sindruhu-ndruhu wa moguna taʼodaligö Yehowa. Baero daʼö, na moguna wanolo khö ndra talifusöda, ”mamuala” ita khöra hewaʼae na lö laʼila daʼö niha sato. Omasi göi ita tabeʼe dolo-tolo ba wamönökhi soguna ba mbanua niha Keriso. Inehe-nehegö waʼoböwö niforomaʼöda Yehowa ba hasambalö ifahowuʼö ita. (Mat. 6:2-4) Na oböwö ita, eluahania sindruhu-ndruhu aboto ba dödöda goi-goi si so ba 3 Moze 19:23-25.

19. Hadia wamahaʼö si tola öhalö me no tatutunö artikel daʼa?

19 No tatutunö ösa ayati moroi ba mbuku 3 Moze faza 19. Ba ayati daʼö fefu, no tatutunö hewisa lala ba woloʼö Lowalangida niʼamoniʼö. Na taʼoʼö duma-dumania, eluahania no taforege enaʼö tola ’taʼamoniʼö ita ba ngawalö gamuatada’. (1 Fe. 1:15) Ato niha si tenga Samaduhuʼö Yehowa sangila amuata si sökhi niforomaʼö nono mbanua Lowalangi. So göi ösa moroi ba gotaluara zi terou tödö ba wamolakhömi Yehowa. (1 Fe. 2:12) Hizaʼi, oya nasa wamahaʼö tanö böʼö si tola tahalö moroi ba mbuku 3 Moze faza 19. Ba artikel aefa daʼa, tatutunö ösa ayati tanö böʼö moroi ba faza andrö. Baero daʼö, tatutunö göi hadia manö lala tanö böʼö si tola tafalua ba woloʼö mene-mene nibeʼe Wetero khöda ba wangamoniʼö amuatada.

SINUNÖ 80 ”Mitandra ba Mifaigi Wa si Sökhi Tödö Yehowa”

^ par. 5 Taʼomasiʼö sibai Yehowa ba omasi ita taʼomusoiʼö dödönia. Yehowa andrö no niʼamoniʼö ba omasi göi ia na teʼamoniʼö nono mbanuania. Hadia tola lafalua daʼö ira niha si lö moʼahonoa? Tola. Enaʼö tola taʼamoniʼö gamuatada, moguna tafahaʼö ita ba mene-mene nibeʼe zinenge sotöi Fetero ba niha Keriso hegöi ba goroisa nibeʼe Yehowa ba ndraono Gizaraʼeli.

^ par. 13 Enaʼö öʼila danö böʼönia nasa sanandrösa ba Zabato hegöi famahaʼönia khöda, faigi artikel ”’Fefu Hadia Ia, ba So Ginötö’ ba Wohalöwö hegöi ba Wolombase” ba majalah Manuriaigö Baŵa si Felendrua 2019.

^ par. 57 ELUAHA GAMBARA: Ibeʼe ginötönia si samösa ira matua ba wefao khö ndra satuania. Iʼohe woʼomonia hegöi iraononia ba wamalukhaisi yaʼira. Iforege göi enaʼö asese fahuhuo ia khöra.

^ par. 59 ELUAHA GAMBARA: Inehe-nehegö mbua nitanönia si samösa iraono Gizaraʼeli sohalöwö ba danö.