1. Пётр элчин кады бүзүрээн ха-дуңмазын чүүже кыйгырган база ооң сүмезин эдерери чүге болдунмас ышкаш бооп болур?

 БИС дээрге-даа, черге-даа чурттаар идегелдиг болзувусса, Пётрнуң бирги векте шилип чагдырган христианнарга берген сүмезинден хөй чүүлдү өөренип ап болур бис. «Силерни кыйгырган Бурганның ыдыктыы дег, бодуңарны бүгү-ле чүүлдерге ыдыктыы-биле ап чоруңар. Бурган Бижилгеде: „Ыдыктыы-биле чурттаңар, чүге дээрге Мен ыдыктыг мен“ — дээн болгай» — деп, ол бижээн (1 Пет. 1:15, 16). Моон алырга, ыдыктыг Бурган Иегова бисти Ооң үлегерин эдерзин деп күзеп турар. Ынчап кээрге, бачыттыг-даа болзувусса, бодувусту бүгү чүүлдерге ыдыктыы-биле алдынар ужурлуг бис. Пётр частырыгларны кылып чораан-даа болза, Иегова ону ыдыктыг деп санап турган. Ынчаарга бис база ыдыктыг бооп шыдаар бис.

2. Бо статьяга кандыг айтырыгларны сайгарар бис?

² Бо статьяга дөрт айтырыгны сайгарар бис: 1) Ыдыктыг болуру дээрге чүү дээни ол? 2) Библияда Иегованың ыдыктыының дугайында чүнү бижээн? 3) Бүгү талазы-биле ыдыктыг болуру дээрге чүү дээни ол? 4) Иегова-биле чоок хамаарылгалыг болуксап турар улус чүге ыдыктыг боор ужурлуг?

3. «Ыдыктыг» деп сөстүң утказын улус канчаар билип ап турар база ооң утказын кайыын үндезилеп көөр ужурлуг бис?

³ «Ыдыктыг» деп сөстү дыңнааш, улустуң угаанынга муңгаргай арынныг, өөрүшкү чок шажынчы хептиг кижилер чуруттунуп кээр. Ынчаар бодаары шын бе? Библияда Иегованы аас-кежиктиг Бурган дээн (1 Тим. 1:11). Оон ыңай ында: «Дээрги-Чаяакчы оларга Бурган болган чон амыр-чыргалдыг» — дээн (Ыд. ыр. 143:15). Оон аңгыда, улус мурнунга шынчы кылдыр көстүксээш, каас-коя хептенип турган улусту  Иисус Христос шүгүмчүлеп турган (Мф. 6:1; Мк. 12:38). Христианнар болганывыста, «ыдыктыг» деп сөстүң утказын Библиядан үндезилеп көөр ужурлуг бис. Иегова биске ынак болгаш, бистен болдунмас чүүлдү кажан-даа негевес деп, ыяк билир бис. Бис ыдыктыг бооп шыдаар боорувуска, Иегова бисти ыдыктыг болуңар дээн. Бүгү талазы-биле ыдыктыг бооп алдынар дээш, ыдыктыг болуру дээрге чүү дээни ол деп баштай билип алыылыңар.

4. «Ыдыктыг» биле «ыдыктыг болуру» дээн сөстерниң утказы кандыг?

⁴ Библияда «ыдыктыг» биле «ыдыктыг болуру» деп сөстер колдуунда мөзү-шынар болгаш чүдүлге талазы-биле арыг болурунуң дугайында утканы дамчыдып турар. Оон аңгыда, бир-ле кижи азы бир-ле чүүл Бурганга бараалгаар дээш аңгылаттынган деп бодалды ол сөстер илередип турар. Өскээр чугаалаарга, бис бедик мөзү-шынарлыг амыдырап, Иегованың күзээни дег, Аңаа бараалгап база Ооң-биле чоок харылзаалыг боор болзувусса, бисти ыдыктыг деп болур. Бодап көрүңер даан, ыдыктыг Бурганның өңнүү бооп болур бис! Библияда Иегованың ыдыктыының дугайында чүнү бижээнин билип алыр болзувусса, ол бодалдан сагыш-сеткиливис оон артык дойлуп кээр.

5. Дээрниң төлээлериниң дугайында Библиядан номчуп тургаш, Иегованың дугайында чүнү билип ап турар бис?

⁵ Иегова бүгү талазы-биле арыг болгаш ыдыктыг. Ону: «Аг-шериглиг Дээрги-Чаяакчы ыдык, ыдык, ыдык!» дээн серафимнерниң сөстери бадыткап турар (Иса. 6:3). Ол көзүлбес мага-боттуг чаяалгалар Иегованың дүжүлгезиниң чанында турар. Чугаажок, ыдыктыг Бурган-биле ол хире чоок хамаарылгалыг болур дээш, олар боттары ыдыктыг болур ужурлуг. Иегованың чаңгыс төлээзи безин кандыг-бир черни ыдыктыг кылыптар күштүг. Чижээ, ол чүүл дээрниң төлээзи Моисейге «тенниг чадаң ыяш иштинде хып турар оттан» көстүп кээрге, болган (Хост. 3:2—5; Иис. 5:15).

6, 7. а) Иегованың ыдыктыынче Моисей израильчилерниң кичээнгейин кандыг сөстер-биле угландырган? (Хосталыышкын 15:1, 11). б) Иегова ыдыктыг деп израильчилерге чүү сагындырып турган? (Журналдың даштында чурукту көрүңер.)

⁶ Моисей израильчилер-биле Кызыл далайны кешкен соонда, оларның Бурганы Иегова — ыдыктыг деп чүүлче кичээнгейни угландырган. (Номчуптуңар: Хосталыышкын 15:1, 11.) А Египеттиң бурганнарынга чүдүп турган улусту бичии-даа ыдыктыг деп болбас. Ханаанның бурганнарынга чүдүп чораан улус олардан база дээредевес турган. Олар боттарының ажы-төлүн отка өрттедип, өргүлге бээр ёзу-чаңчылдарлыг турган (Лев. 18:3, 4, 21—24; Ы. х. к. 18:9, 10). Ол ышкаш самыыралдың янзы-бүрү бужар хевирлерин кылып турганнар. Ындыг чүдек ажыл-херек кылыр улус бараалгакчыларының аразынга турбазын деп, Иегова күзеп турган. Чүге дизе Иегова — ыдыктыг чоруктуң үнер дөзү болгай. Израильчилер ону сактып чорзун дээш, дээди бараалгакчының тюрбанынга алдындан кылган кылагар каасталгага: «Дээрги-Чаяакчыга ыдыктаткан» деп бижип кааш турган (Хост. 28:36—38).

⁷ Ол бижик ону көрүп турган улуска Иегова ыдыктыг деп сагындырып турган. Ынчалза-даа дээди бараалгакчыны шупту улустуң көөр аргазы чок турган. Ынчаарга ол алыс шынны чамдык улус билбес турган бе? Чок. Моисейниң хоойлузун номчуп турда, шупту эр-херээжен улус болгаш ажы-төл ону дыңнап турган (Ы. х. к. 31:9—12). «Мен — Дээрги-Чаяакчы Бурганыңар-дыр мен! Мен ыдыктыг болганымда, силер база ыдыктыг болу бериңер». «Меңээ хамааржыр дээш ыдыктыг болу бериңер, чүге дээрге Дээрги-Чаяакчы болур Мен ыдыктыг-дыр мен» дээн сөстерни  оларның аразында дыңнап турарыңарны сагыштаалап көрүңер (Лев. 11:44, 45; 20:7, 26).

8. Левит 19:2 биле 1 Пётр 1:14—16-да сөстер чүзү-биле онза?

⁸ Израильчилерге номчуп турган база бир айтыышкынче кичээнгейни салыптаалыңар. Ону Левит 19:2-де бижээн: «Ыдыктыы-биле чурттаңар, чүге дээрге Дээрги-Чаяакчы Бурганыңар болур Мен ыдыктыг-дыр мен». Пётр база бо-ла айтыышкынны катаптаан. (Номчуптуңар: 1 Пётр 1:14—16.) Моисейниң хоойлузун сагыыры албан эвес-даа болза, Пётр ол сөстерни катаптап чугаалаан болганда, ол чүүл биске база хамааржыр. Иегова ыдыктыг, ынчангаш Аңаа ынак улус ыдыктыг болурунче чүткүүр ужурлуг. Бо сөстер черге-даа, дээрге-даа чурттаар идегелдиг улустуң шуптузунга хамааржыр (1 Пет. 1:4; 2 Пет. 3:13).

9. Левит 19-ку эге биске чүзү-биле ажыктыгыл?

⁹ Ыдыктыг Бурганывыстың сеткилинге кирер дизивиссе, канчаар ыдыктыг болурун билип алыр болзувусса эки. Иегова биске тодазы-биле ону тайылбырлап берген. Левит номунуң 19-ку эгезинден хөйнү билип ап болур бис. Йозеф Герц дээр еврей башкы аңаа хамаарыштыр мынчаар бижээн: «Бо эге Левит номунда болгаш Моисейниң бижээн беш номунда дыка чугула черни ээлеп турар. Тораның мерген угаанныглары ол эгени „хоойлунуң кол утказы“ база [хоойлуларның хөй кезии] ол эгеге үндезилеттинген деп санап турганнар». Левит 19-ку эгениң каш шүлүүн сайгаргаш, хүн бүрүде чуртталгавыска дузалаар ажыктыг сүмелерни көрүптээлиңер. Оон ыңай ол эгеде бижээн хоойлуларның бажында «Ыдыктыы-биле чурттаңар» дээн сөстер бар деп утпаалыңар.

10, 11. Левит 19:3-тен алырга, чүнү кылыр ужурлуг бис база ол чүге чугула?

¹⁰ Израильчилерге: «Ыдыктыы-биле чурттаңар» дээн соонда, Иегова улаштыр: «Кижи бүрүзү бодунуң авазы биле ачазын хүндүлезин... Мен — Дээрги-Чаяакчы Бурганыңар-дыр мен» — дээн (Лев. 19:2, 3).

¹¹ Ада-иеңерни хүндүлеп чоруңар дээн Бурганның айтыышкынынга шыңгыы хамаарылгалыг боор ужурлуг бис. Бир катап аныяк оол Иисустан: «Мөңге амыдырал чедип аар дизимзе, мен кандыг буян кылыйн?» — деп айтырган. Иисус аңаа ада-иезин хүндүлээр  ужурлуун сагындырган (Мф. 19:16—19). Оон аңгыда, Иисус фарисейлер биле ном-хоойлу тайылбырлакчылары ада-иезиниң дугайында сагыш човаар хүлээлгени күүсетпеске, оларны шүгүмчүлеп турган. Иисустуң сөстеринден алырга, олар «Бурганның сөзүн хажыдып» турган (Мф. 15:3—6). А ол айтыышкын Он хоойлунуң беш дугаарында база Левит 19:3-те бижиттинген (Хост. 20:12). «Ыдыктыы-биле чурттаңар, чүге дээрге Дээрги-Чаяакчы Бурганыңар болур Мен ыдыктыг-дыр мен» дээн сөстерниң соонда ада-иеңни хүндүлеп чор дээн айтыышкын бар деп утпаалыңар.

12. Левит 19:3-те сөстерге хамаарыштыр кандыг айтырыгларны бодувуска салып болур бис?

¹² «Ада-иемни хүндүлеп турар мен бе?» деп бодувустан айтырып болур бис. Бир эвес ооң мурнунда оларга чогуур хүндүткелди көргүспейн чораан болзувусса, дөмей-ле эрткен үени өскертип шыдавас бис. Ындыг-даа бол, бөгүнгү хүнден тура ол частырыгларны катаптавас дээш сорулгадан салып ап болур бис. «Ада-ием-биле оон хөй үени эрттирип шыдаар мен бе? Оларга бажың ажылынга дуза херек бе? Оларның сагыш-сеткилин өөртүп база Бурган-биле хамаарылгазы быжыг боор кылдыр, дузаны кадып турар мен бе?» деп бодуңардан айтырыңар. Шак ынчаар бодувусту хынаныр болзувусса, Левит 19:3-те Бурганның айтыышкынын эдерер бис.

13. а) Левит 19:3-те оон ыңай кандыг айтыышкын бар? б) Лука 4:16—18-тен алырга, Иисус чүнү кылган база ооң үлегер-чижээн канчаар өттүнүп болур бис?

¹³ Иегова израильчилерге Левит 19:3-те ыдыктыг болурунга хамаарыштыр база бир айтыышкын берген: «Мээң доктаатканым амыр-дыш хүннерин сагы[ңар]». Амгы үеде христианнарга Моисейниң хоойлузун сагыыры албан эвес болгаш, олар амыр-дыш хүнүн сагывайн турар. Ынчалза-даа ол хоойлунуң утказын эки сайгарып, израильчилерге ооң кайы хире ажыктыг болганын билип алыр болзувусса, оон хөй чүүлдү өөренип алыр бис. Ол хүнде израильчилер ажыл кылбайн, дыштанып, Бурган-биле харылзаазын быжыктырар * дээш, хөй үени үндүрүп турган. Иисустуң амыр-дыш хүнүнде бодунуң өзүп келген хоорайында синагогага Бурганның Сөзүнден үзүндүнү номчуп турганы кайгамчык эвес (Хост. 31:12—15; номчуптуңар: Лука 4:16—18). Амыр-дыш хүнүн сагыңар дээн хоойлу бисти, чеже-даа чай чок болзувусса, Бурганга бараалгаар дээш, үени аңгылап алырынче оттуруп турар. Силерге ынчаар кылыры болдунуп турар бе азы экижидер чүүлдериңер бар бе? Бир эвес хүннүң-не бараалгалга хамаарышкан херектерни бирги черге салып, олче үени аңгылап ап турар болзуңарза, Иегова-биле найыралыңар быжыг боор. А кижи чүгле ооң ачызында ыдыктыг бооп болур.

14. Левит 19-ку эгеде кандыг алыс шын хөй катап катаптаттынып турар?

¹⁴ Ыдыктыг болур дизе, Левит 19-ку эгеде хөй катап катаптаттынып турар кол алыс шынны хүлээп алыр ужурлуг бис. 4 дугаар шүлүк: «Мен — Дээрги-Чаяакчы Бурганыңар-дыр мен» дээн сөстер-биле төнген. Ол домак болгаш аңаа дөмей сөстер бо эгеде 16 катап таваржып турар. Оон ыңай ол домак Он хоойлунуң бир дугаарынга база дөмей. Ында: «Мен дээрге... Бурганың Дээрги-Чаяакчы-дыр мен. Сеңээ Менден өске кандыг-даа бурганнар турбазын» — дээн (Хост. 20:2, 3). Ыдыктыг болуксап турар христиан кижи Бурган-биле ооң хамаарылгазынче кымны-даа, чүнү-даа чара кирерин чөпшээревес. Бис Иегованың Херечилери деп адаттынып турар болганывыста, Ооң адын бужартадыптар  хире чүнү-даа кылбас бис (Лев. 19:12; Иса. 57:15).

15. Левит 19-ку эгеде өргүл салырынга хамаарыштыр айтыышкыннар бисти чүнү кылырынче оттуруп турар?

¹⁵ Израильчилер Иегованы Бодунуң Бурганы деп канчаар көргүзүп турган? Ооң хоойлуларын сагып тургаш. Левит 18:4-те: «Мээң хоойлуларымны күүседиңер база Мээң дүрүмнеримни сагыңар, оларны чандыр баспайн эдериңер. Мен дээрге Дээрги-Чаяакчы Бурганыңар-дыр мен» — дээн. Ол айтыышкыннарның чамдыызы 19-ку эгеде база таваржып турар. Чижээ, 5-тен 8-ке чедир, 21, 22 дугаар шүлүктерде дириг амытаннарны канчаар өргүлге бээриниң дугайында бижээн. Бир эвес израильчи ол хоойлуларны үрептер болза, ол «Дээрги-Чаяакчыга хамааржыр ыдык өргүлдү бужартадып турар» боор. А Бурганның бараалгакчыларын бо шүлүктер чүүже оттуруп турар? Иеговага «алгаг-мактал» өргүлүн бээринче оттурар (Евр. 13:5). Ол чүүл Иегованы дыка өөртүр.

16. Бурганның бараалгакчылары өскелерге дөмей болбас ужурлуг деп Левит 19-ку эгеде кандыг дүрүм айтып турар?

¹⁶ Бир эвес ыдыктыг болуксап турар болзувусса, бо делегейде улустан ылгалыр улуг күзелдиг боор ужурлуг бис. Ынчалза-даа ол белен эвес. Чижээ, чаңгысклассчыларывыс, кады ажылдап турар улузувус, Иеговага бүзүревес төрелдеривис Бурганга таарышпас чүүлдер кылырынче бисти ыдалап болур. Ындыг үелерде шын шиитпир хүлээр ужурлуг апаар бис. Аңаа биске чүү дузалаар? Левит 19:19-та: «Янзы-бүрү пөстер холуштур даараан хеп кетпе» дээн солун дүрүмче кичээнгейиңерни салыңар. Ол хоойлунуң ачызында израильчилер өске чоннардан ылгалып турган. Бис янзы-бүрү холумактыг пөстер-биле даарап каан хептерге удур эвес бис. Ол дээрге библейжи дүрүмнерге дүүшпес үзел-бодалдарлыг болгаш ажыл-херектер кылып чоруур улуска дөмей болуксавас бис дээни ол, чеже-даа ол улус төрелдеривис, кады ажылдап турар улузувус, чаңгысклассчыларывыс-даа болза. Чоок улузувуска болгаш төрелдеривиске ынак бис. Ынчалза-даа кажан шыңгыы айтырыглар тургустунуп кээрге, Иегованың Херечилери болгаш, бо делегейниң улузунга дөмей болуксавас бис. Ол чүүл эргежок чугула, чүге дизе ыдыктыг болуру дээрге Бурганга бараалгаар дээш, аңгылаттынган дээн утканы илередип турар деп, бо статьяга көрген бис (2 Кор. 6:14—16; 1 Пет. 4:3, 4).

17, 18. Левит 19:23—25-те хоойлуда кандыг ажыктыг кичээлдер бар?

¹⁷ «Мен — Дээрги-Чаяакчы Бурганыңар-дыр мен» дээн сөстер израильчилерге Иегова-биле хамаарылгазын бирги черге салыры чугула деп сагындырып турган. Левит 19:23—25-те ол бодалды дыка эки тайылбырлаан  (номчуптуңар). Аазаттынган черже израильчилерниң кире бергениниң соонда, ол сөстер оларга кандыг уткалыг болганын көрүптээлиңер. Бир эвес израильчи кижи ыяш олуртуп каар болза, ооң чимизин үш чыл дургузунда чивес ужурлуг турган. А дөрт дугаар чылында ооң кат-чимизин өргүл кылдыр Иеговага бергеш, ону чүгле беш дугаар чылында чип болур турган. Ол хоойлу Бурганның бараалгакчыларынга боттарының дугайында бодавас ужурлуг деп сагындырып чораан. Олар Иеговага бараалгалды бирги черге салып, Бурган оларны ашкарып-чемгерип шыдаар деп бүзүрээр ужурлуг турган. Оон аңгыда, Бурган израильчилерни алыс шын чүдүлгени элбек өргүлдер-биле деткииринче оттуруп турган.

¹⁸ Левит 19:23—25-те хоойлу Иисустуң Даг кырынга: «Амыдыраар дизе — чүнү ижер-чиирил деп... сагыш човаваңар» дээн суртаалынга дөмей. Оон Иисус ооң чылдагаанын: «Дээрде Адаңар силерге ол бүгү херек дээрзин билир» — деп тайылбырлап берген. Бурган кушкаштар дээш сагыш човап турар болганда, бис дээш база албан сагыш човаар (Мф. 6:25, 26, 32). Ынчангаш Иеговага бүрүнү-биле ынанып турар бис. Оон ыңай дуза хереглээн улуска дузалажып, чыыштың чарыгдалдарын дуглаар дээш, үлүүвүстү киирип турар бис. Буянныг херектеривисти улус мурнунга чугаалавайн турар-даа болзувусса, Иегова бистиң кылган ажыл-херээвисти эскерип, ол дээш бисти албан шаңнаар (Мф. 6:2—4). Иеговага бараалгалды акша-төгерик талазы-биле деткип тургаш, Левит 19:23—25-те хоойлуга дүүштүр амыдырап чоруур бис.

19. Бо статьядан кандыг үнелиг бодалдарны тып алдыңар?

¹⁹ Левит 19-ку эгеде каш шүлүктү сайгарып көргеш, ыдыктыг Бурганывысты канчаар өттүнүп болурувусту көрген бис. Чүгле ынчаар бодувусту бүгү-ле чүүлдерге ыдыктыы-биле ап чоруур боор бис (1 Пет. 1:15). Долгандыр улус бистиң төлептиг алдынып турарывысты көргеш, магадаанындан Иегованы алдаржыдып турар (1 Пет. 2:12). Ынчалза-даа Левит 19-ку эгеде оон-даа өске ажыктыг бодалдар бар. Ону бис дараазында статьяга сайгаргаш, Пётрнуң «Ыдыктыы-биле амыдыраңар» деп кыйгызын чуртталгавыстың шупту талаларынга канчаар эдерип болурувусту көөр бис.