1. Gini rugute gu mokedi nangia Petero afuhe fu akurako aidipase, na tipagine rengbe gako rugute kaa ngera ti ni wa gupai ka boro aamanganga pai kuti ni ya?

SINGIA ani na gu maabangirise nga ga raka nyeanye kindi ngbangbaturũ yo watadu auru kpotosende, ani ima rengba ka gbia undo ti wisigo ani gu rugute gu mokedi nangia Petero afuhe fu mbedimbedi aKristano rogo bambata sa kama agarã. Petero akepai nga: “Wa du gu ko nayambu roni du ni ziazia ko oni dú a wo ni ziazia roni rogo gaoni apai dũ, mbiko Ziazia Kekeapai naya, ‘Oni dú ziazia bambiko mi du ziazia.’” (1 Pet. 1:15, 16) Ani ima wirika gupai ti agi afugo re nga, ani ima rengba ka wirika Yekova, nga gu ko nga bawene kpiapai kisusi nga ga du ziazia. Ani ima rengba kadu ziazia na si naida ani du ziazia rogo gaani mangaapai yo. Gipai re ima rengba kaa ngera wa gupai kaa manganga ya mbiko ani nga aboro zangarengba. Petero nitiko aima manga dungu aingahe; ono tie, gako kpiapai nayugo gupai nga ani ima rengba ‘kadu ziazia.’

2. Gini asanahe ani nika sakapai tipaha rogo gi kekeapai re?

² Rogo gi kekeapai re, ani nika sakapai tipa agi asanahe re: Ginihe nga du ziazia? Ginipai Ziazia Kekeapai ayugoho furani tipa padu Yekova ziazia? Waigu rengbe ani kadu ziazia rogo gaani mangaapai yo? Na gini ngbanya du dagba padu ani ziazia na gaani pagume na Yekova?

3. Ginipai badungu aboro aberãha tipa du ziazia, ono wari rengbe ani ka gbia gu pangbanga ni du nga rengo?

³ Ho aboro aberãpa gu boro ni du ni ziazia ni, badungu aboro naberãpa gu boro navo agu aroko nga ga apambori ki zanga du na ngbarago na nangera ti aregbo dunduko zanga mongo kpakpu ni yo. Ono anga wo du agu aboro du ni ziazia yo te. I nafura tipa Yekova nga guko du ni ziazia ko nga, ko nga “betedi Mbori” watadu Mbori ngbarago. (1 Tim. 1:11) Agu aboro nairisoko i nayamba yo nga ‘aboro ngbarago.’ (Tam. 144:15) Yesu aima bisira agu aboro navo agu aroko du kia na kini mangi  weneapai tipa aboro biyo na ni. (Mt. 6:1; Mk. 12:38) Ndikidi aKristano ima ino gupai padu ziazia ayugoho mbiko gupai Ziazia Kekeapai apehe. Ani ima ino gupai nga Mbori ima kpinyemu rani, na ka ko sananga rani ani mangi gupai ani arengbanga ka mangaha ya te. Sidu, ho Yekova aya ni furani: ‘Oni dú ziazia,’ ani na gu kido nga ani ima rengba kadu ziazia. Ono tie, tipa ani du ziazia rogo gaani mangaapai yo, si naida ani ini ginihe nga du ziazia.

4. Ginipai agu afugo nga “ziazia” na “dú ziazia” ayugoho?

⁴ Ginihe nga du ziazia? Rogo Ziazia Kekeapai yo, agu afugo nga “ziazia” na “dú ziazia” nafura gbe tipa du gigiri rogo mangaapai yo na rogo pambori yo. Agu afugo re ima rengba a ka yugopa kparatise ka iriso Mbori. Ka pepai ngba kura gene, ani nadu ni ziazia rani ka si du nga ani gigiri rogo mangaapai yo, ka si du nga ani nairiso Yekova ngba gu gene ko aidaha, na ka si du nga ani na mbembedi pagume na ko. Kina ngbarani nazera nga, wa vura duhe nga ani nga kpakpa aboro na Yekova dunduko ni ziazia ko, ko naida kindi kadu ni mbembedi bakurearani.

5. Ginipai rengbe ani ka wirikaha tipa Yekova ti ruru amaraika?

⁵ Yekova ni ziazia ko rogo apai dunduko. Gere nga gupai aserafa watadu amaraika nga aguyo du mbembedi na ga Yekova mbatabakindo agumbaha. Agu akurayo aya: “Ziazia, ziazia, ziazia nga Yekova nga ga arimbasa ko.” (Yes. 6:3) Ni rengo, tipa agi amaraika re du na mbembedi pagume dagbayo na gayo ziazia Mbori, si naida a i du ni ziazia yo—na i ni kina ziazia yo. Si du nga ndu gupai agu aba amaraika andu na pangbanga ku rogo auru kpotosende arengbe kadu ti ni ni ziazia a. Si nga gupai namangi ho Moize adu ni pati gu yegbende ngua we aaki rogoho.—Gate 3:2-5; Yos. 5:15.

6-7. (a) Ringbisihe kuti Gate 15:1, 11, waigu Moize ayugu gupai ziazia nga Mbori ni ziazia ko? (b) Ginipai naatingida aYisaraere na gupai nga Mbori ni ziazia ko? (Oni bi gu sura duti kpotoho.)

⁶ Fuo Moize ngbembatayo fu aYisaraere rogo Zamba Baime, ko anyakasi gupai fuyo nga, gayo Mbori nga Yekova ni ziazia ko. (Oni gedi Gate 15:1, 11.) Ni rengo, agu aEzipeto naairiso ziree ambori aadunga ni ziazia yo te. Agu aKanano a naairiso ziree ambori aadunga ni ziazia yo te. Gayo irisombori aakoda fu agude ni motumo na kere wasiwasi mangaapai nga ga kodaba. (Pa Mot. 18:3, 4, 21-24; Pa Rug. 18:9, 10) Ono Yekova kia ti agu aziree ambori re, ka ko yanga fu airisiko i mangi gupai du ni bibirikoho te. Ko dunduko ni ziazia ko. Tipa aYisaraere naatingida gipai re, saani aduho rogo ndikidi dahabu yo ti ngba kãikãi rokori nga ga gbiamotumo. Agu afugo naadu ti gu saani re angia: “Kparakpara he ziazia fu Yekova.”—Gate 28:36-38.

⁷ Gu kekeapai naadu ti gu saani re aima rengba ka yugo gupai fu ai gu boro nanibihe nga Yekova nzunzu ni ziazia ko. Na ginipai tigaha naanidu tipa gu Yisaraere naarengbanga ka bi gu saani re mbiko ni aadunga na rengba ka mbeda na gbiamotumo te? Ya mo ni anirengbe kindi ka ino gupai nga Yekova ni ziazia ko? Ii! aYisaraere dunduko aima gia gupai re ho i anaageda aNdiko ni fu akumba, adee, na rukutu agude. (Pa Rug. 31:9-12) Ka si adu nga mo adu yo, ka mo aima gia agi afugo re: ‘Mi nga Yekova nga gaoni Mbori; oni du ziazia bambiko mi ziazia.’ “Oni adú ni kparakpara roni ziazia fere; bambiko mi nga Yekova du ni kparakpara re ziazia.”—Pa Mot. 11:44, 45; 20:7, 26.

8. Ginipai ani awirikaha rogo Pa Amotumo 19:2 na 1 Petero 1:14-16?

⁸ Ani nika bi gupai awere Yekova agumba gupai nga i gedihe fu aYisaraere, nga gu du rogo  Pa Amotumo 19:2. Yekova agumba gupai fu Moize nga: “Mo yá fu rimbasa awiri aYisaraere dunduko, Oni adú ziazia; bambiko mi nga Yekova nga gaoni Mbori du ziazia.” Si nawira gupai nga Petero adi apai rogo gu veresi re ho ko angarasi aKristano ni nga i “dú ziazia.” (Oni gedi 1 Petero 1:14-16.) Ni rengo, ani tii ga Moize aNdiko te. Ono gupai Petero akehe nayugopa gupai ayugo ani awirikaha rogo Pa Amotumo 19:2 nga, Yekova ni ziazia ko na agu aboro kpinyemu ko si naida i mangi asadatise a kadu ziazia. Gipai re nga rengo, singia ani na maabangirise ka raka ngbangbaturũ yo watadu rogo paradizo auru kpotosende.—1 Pet. 1:4; 2 Pet. 3:13.

9. Waigu ani nika gbia undo ti wisigo ani Pa Amotumo kapita 19?

⁹ Mbiko gupai nga ani naida ka sa ngbarago ti gaani Mbori du ni ziazia ko, ani nawirika wai kadu ni ziazia rani. Yekova nafu arugute furani tipa wai rengbe ani kadu ziazia. Ani rengbe ka gbia gu rugute re rogo Pa Amotumo kapita 19. Wene bawirikipai nga boro Ebere du rimoko nga Marcus Kalisch akepai nga: “Gi kapita re ima rengba kadu ni nyanyakipa kapita kisusi rogo Pa Amotumo yo na dagba gu bambata abuku du bisue rogo Baibiri yo.” Oni tingidi gupai nga, Pa Amotumo kapita 19 natona na agu afugo nga: ‘Oni adú ziazia.’ Ani nika sakapai awere tipa agu averesi du rogo gu kapita re nga gu nayugo kura agene furani nga gu rengbe ani kadu ni ziazia rani ngbaha rogo gaani raka yo na aˈuru dunduko.

10-11. Ginipai Pa Amotumo 19:3 agumbaha nga si naida ani mangihe, na tipagine duhe ti ni na nyanyakipaha?

¹⁰ Fuo Yekova gumba gupai nga si naida aYisaraere du ni ziazia yo, ko agbia gupai kutini nga: ‘Aboro ni ba sa sa ka irisa anayo na abayo . . . Mi nga Yekova nga gaoni Mbori.’—Pa Mot. 19:2, 3.

¹¹ Si ni nyanyakipa pai ani mangipai kuti gu ga Mbori rugapai du tipa yugo irisa fu avungurani. Oni tingidi gupai Yesu agumbaha ho kumba asanako ni nga: “Gini wene pai mi ka manga, nyenye unga du be re?” Papara gu karagapai Yesu afuhe fu gu kumba re angia si aaida ko irisi bako na nako. (Mt. 19:16-19) Na zavura Yesu aima bisirapa aFarusi na abakeapai mbiko i aamanga ai pai tipa ka ne ngerafuo avunguyo. Rogo gi gene re, i asa “ga Mbori rugute  ni kungba he.” (Mt. 15:3-6) “Ga Mbori rugute” nakoda gu bisue Ndiko naadu dagba Agu Andiko Naadu Bawe wa sa na gupai ani agedaha rogo Pa Amotumo 19:3. (Gate 20:12) Berewe a, oni tingidi gupai nga gu rugapai du rogo Pa Amotumo 19:3—du tipa irisa nase na base—naye nibasa fuo agu afugo nga, “Oni adú ziazia; bambiko mi nga Yekova nga gaoni Mbori du ziazia.”

12. Waigu rengbe ani ka mangapai kuti gu rugute du rogo Pa Amotumo 19:3, na gini sanahe rengbe ani ka sana tirani na ni?

¹² Ho ani aberã ni kuriipa gu rugute Yekova afuhe furani nga ani yugu irisa fu avungurani, ani ima rengba ka sana tirani nga, ‘Ya mo mi nayugo irisa fu avungure? Ka mo bihe nga si aaida mo mangipai amanga ni bakerehe rogo gi bangiriba re mbata kusayo, mo ima rengba ka diaberã awere ka manga aˈariapai. Ka mo arianga gupai namangi kusayo te, ono mo ima rengba ka manga ai gupai rengbe mo ka mangaha awere tipa kaa dia regbo na avunguro na kini undo yo ni bakerehe. Isoke mo ima rengba ka manga mbakadapai tipa ka dia bakere regbo na yo. Watadu mo ima rengba ka manga bakere apai ni undo mo yo i ngbe agu ahe i aidaha, watadu ka undo yo i nye mbembedi na Yekova na kini irisiko kindi. Watadu mo ima rengba ka ngarasa yo na kini fu wasa fuyo ni bakerehe gbe. Ka mo mangihe wo, gure nga mo namangapai kuti gu rugute du rogo Pa Amotumo 19:3.

13. (a) Gini kura rugute ani agbiaha rogo Pa Amotumo 19:3? (b) Waigu rengbe ani areme ka wirika ga Yesu kpiapai a wa duhe ni kekehe rogo Ruka 4:16-18?

¹³ Pa Amotumo 19:3 nayugo kurapai berewe kia furani tipa du ziazia. Si nafura tipa banda Rago Sabiti. AKristano tii aNdiko te, sidu, ani abandanga Rago Sabiti rogo aposo yo dunduko te. Wa vura duhe wo, ani ima rengba ka wirika badungu apai ti wai aYisaraere abanda Rago Sabiti na wai i agbia undo ti mangaha wo. Rago Sabiti angia regbo tipa ka ongoda ti mangasunge na regbo tipa irisombori. * Si du nga ndu gupai Yesu anaandu ti ni Rago Sabiti ku bambutiria yo rogo gu gbata ko asono rogoho na kini gedipai rogo Fugo Mbori yo. (Gate 31:12-15; oni gedi Ruka 4:16-18.) Si naida gu ga Mbori rugute du ni kekehe rogo Pa Amotumo 19:3 du tipa ‘irisa [gako] arago sabiti’ sarani ani naadia regbo ti agu apai ani amangaha na auru dunduko rogo gaani raka ka iriso Mbori. Ya mo mo naberã gupai nga mo ima rengba ka manga bakere apai tipa ka mangapai kuti gu rugute re? Ka mo aadia regbo dedede tipa kaa iriso Yekova, mo nika sonosa mbembedi pagume dagbaro na ko, nga gupai du na nyanyakipaha tipa du ziazia.

14. Gini nyanyakipa rengo i nadogodihe rogo Pa Amotumo kapita 19?

¹⁴ Pa Amotumo kapita 19 ima dogoda pa bangua rengo nga gu rengbe ka undo rani ani nye ziazia. Veresi 4 nanyasa na agu afugo nga: “Mi nga Yekova nga gaoni Mbori.” Gu fugo re watadu agu afugo du wakina ha bangehe nga 16 rogo gu kapita re. Gipai re natingida rani na gu bambata rugute nga: “Mi nga Yekova nga gamo Mbori . . . Ka kura Mbori dú nga be ro fuo kina re ya.” (Gate 20:2, 3) Ai Kristano si aida ni bi gupai nga ai he ho watadu ai boro ho du na nyanyakipa ni kisusi gani pagume na Mbori te. Na bambiko gupai nga ani na gu rimo rirani nga aDezire Yekova, ani ima diaberã ka ne ai gu mangaapai rengbe ka ye na gbarasarimo kuti ziazia rimoko.—Pa Mot. 19:12; Yes. 57:15.

15. Si naida agu averesi du rogo Pa Amotumo kapita 19 nga gu du tipa fu amotumo sarani ani mangi ginipai?

 ¹⁵ AYisaraere ayugu gupai nga, i aima ida Yekova ni gayo Mbori nigia yo sangba gako andiko. Pa Amotumo 18:4 naya: “Oni amánga gimi ruru asarangbanga ki nika kuti gimi rugaapai, ki nimangi he. Mi nga Yekova nga gaoni Mbori.” Kapita 19 nakoda kura gu “rugaapai” re fu aYisaraere. Ni kpiapai, averesi 5-8, 21, 22 afura tipa fu anya ni motumo. Si aaida aYisaraere fu agu amotumo re ngba gu gene nikaa ‘gbarasa nga gu ziazia he nga ga Yekova’ ya. Si naida pa geda ani agu averesi re sarani ani idi ka fu ngbarago fu Yekova na ki fu agu amotumo fuko nga ga tambuahe du ni wenehe, wa gu AEbere 13:15 angarasa rani ani mangihe.

16. Gini rugute du rogo Pa Amotumo kapita 19 nga gu rengbe ka tingida rani na pa gu kparakparapai du dagba agu aboro nairiso Mbori na aguyo airisongo ko ya?

¹⁶ Tipa kadu ziazia, si naida ani sa aboro i birani nga ani kia ti agu aboro airisongo Mbori ya. Gupai re ima rengba kadu ni kpakarakpakaraha. Ti kura aregbo, akuarani sukuru yo, gaani abadiasunge, agu agumerani airisongo Yekova ya, gbiati kura aboro ima rengba ka sosoda rani ani rimisi tirani ku rogo agu apai nga gu rengbe ka sa gupai nga ka ani irisingo Yekova ngba gu gene ko aida ani irisiko ngbaha ya. Ho gupai re amanga ni, ani na nyanyakipa diaberã ka mangaha. Ginipai rengbe ka undo rani ani mangi ruru diaberã? Oni makianga gu wene rugute du rogo Pa Amotumo 19:19, nga gu paparaha aya: “Ka oni niúkadi nga tironi na roko i atu rogo ngbatunga ahe ue ya.” Gu ndiko re aundo ka sa aYisaraere i du ni kparakpara yo ti gu rikaaboro naadu pati yo. Wa duhe nga ani tii aNdiko areme te, si agberã nga fu Kristano ni vo gu roko i nambakadihe rogo naironi, kotoni, gbiati gu roko du wa mange nya te. Ono tie, ani naká kadu wa agu aboro du gayo aida na gayo mangaapai atagbaga tihe na agu ayugopai nga ga Ziazia Kekeapai, ka si vura du vurũ nga agu aboro re nga akuarani sukuru yo, abadiasunge, watadu agumerani. Kina rengo ngaha nga, ani ima kpinyemu agumerani gbiati kura aboro. Ono agu adiaberã ani amangaha rogo raka yo nika yugo gupai nga ani ima ida ka giasangba Yekova, ka si vura du vurũ nga si nika sa gupai nga ani du kia ti agu aboro du pati rani. Oni tingidi gupai nga pa kpara ani tirani fu Mbori nga papara du ziazia. Gipai re na nyanyakipaha ka si du nga ani namanga asadatise kadu ziazia.—2 Kor. 6:14-16; 1 Pet. 4:3, 4.

17-18. Gini nyanyakipa wirikapai rengbe ani ka wirikaha rogo Pa Amotumo 19:23-25?

¹⁷ Si aaida gu fugo nga, “Mi nga Yekova nga gaoni Mbori” tingidi aYisaraere na gupai nga si aaida i moi gayo pagume na Yekova ni nyanyakipa pai kisusi rogo gayo raka yo. Waigu i arengbe  ka manga gupai re? Pa Amotumo 19:23-25 nayugo pa gene sa i arengbe ka mangaha ngbaha. (Oni gedihe.) Oni bingo gupai agi afugo re arengbe ka yugoho fu aYisaraere fuo i rimi ku rogo Ringara Mokido. Ka kumba aniru angua tipa ri zuzuhe, si anaida ka ko ringa zuzuhe ya tipa agarã biata. Rogo biama garã, i anaakpara gu zuzungua re tipa ka mangasunge na ni rogo ga Mbori kparakpara ba. Ira gu zuzungua re anirengbe ka rihe kina rogo bisue garã. Gu ndiko re adu tipa ka undo aYisaraere tipa i rugutiyo na gupai nga, si aaidanga i moi gayo nyemuapai ni bambatapai te. Yekova aaida gupai beyo nga i kido kutiko nga ko nika ngera angera fuoyo na si aaida i moi pa gayo irisombori ni bambatapai rogo gayo raka yo. Ko aima ida ka bi gupai nga riahe duadu beyo narengbe arengba tipa rihe. Na Mbori angarasi yo i naafu agamahe na ngbaduyo yo dunduko rogo gako kparakpara ba, nga gu ba i anaairisoko rogoho.

¹⁸ Gu ndiko du ni kekehe rogo Pa Amotumo 19:23-25 natingida rani na pa gu ga Yesu afugo naadu rogo gu gako tungusapai naadu rii bagangara yo. Ko aya: “Ka oni wisigi nga pai tipa . . . gine oni ka ri he, na gine oni ka mbira ha ya.” Yesu andu kumbatayo ki ya: “Baroni du ngbangbaturũ yo ini he ya oni nara mbiko agi ahe re dũ.” Mbori nika fu ahe afu furani kina wai ko afuhe fu aziree. (Mt. 6:25, 26, 32) Ani na gu kido nga, Yekova nika ngera angera fuo rani. Na ani nayugo tatamana ho ani afu “gamaahe” ni si undo agu aboro du rogo zingo. Ani nadu na ngbarago a ka fu ai guhe rengbe ani ka fuhe tipa si undo na tumo tipa agu ahe si aidaha tipa dungurati. Yekova nabi ngbatunga agu agamahe re abi na ko nika fu mosoro afu furani. (Mt. 6:2-4) Ho du ani ni ni aboro gamahe, ani nayugo gupai nga ani ima rugatirani na agu awirikapai du rogo Pa Amotumo 19:23-25.

19. Waigu mo nagbia undo ti wisigo mo gi papara Pa Amotumo re?

¹⁹ Ani wisigi kina bete averesi gbua rogo Pa Amotumo kapita 19, na si ima undo rani ani wiriki wai rengbe ani kadu wa gaani ziazia Mbori. Ho ani awirika ko ni, ani nayugo gupai nga ani naasada kadu ‘ni ziazia rani rogo gaani apai dũ.’ (1 Pet. 1:15) Badungu agu aboro airisongo Yekova ya aima du ni dezire gu wene mangaapai nga ga ga Mbori aboro. Nirengo, si ima sa kura aboro i fu taarimo fu Yekova. (1 Pet. 2:12) Ono kura dungu apai kinaho nga gu rengbe ani ka wirikaha rogo Pa Amotumo kapita 19. Gu kekeapai ngbefuo gere nika sakapai tipa kura averesi rogo gu kapita re na si nika undo rani ani rugutirani na pa kura agene nga gu rengbe ani kadu “ziazia,” ngbaha a wa Petero angarasi rani.