1-2. Gin ango ma wanyamo i pwony ma okato-ni, dok ngo ma wabinyamo i pwony man?

I PWONY ma okato-ni, wanyamo tira mogo ma wanongo ki i buk pa Lulevi cura 19. Me labolle, kit ma waneno kwede i tyeng me 3, Jehovah owaco ki Luicrael ni omyero guwor lunyodogi. Wanyamo kit ma wan i kare-ni watwero keto tam meno i tic ki miyo jami me kom bot lunyodowa, cuko cwinygi, kun wakonyogi me bedo cok ki Jehovah. I tyeng acel meno, jo pa Lubanga kipoyo wigi kit ma pire tek kwede me gwoko Cabat. Wapwonyo ni kadi bed pe walubo cik me Cabat, waromo keto cik ma iye lac man i tic ka wakwanyo kare ki i ticwa mukene-ni me woro Lubanga. Ka watimo meno, wanyuto ni watye ka tute me bedo jo maleng, kit ma Lulevi 19:2 ki 1 Petero 1:15 otito kwede.

² I pwony man, wabimedde ki nyamo buk pa Lulevi cura 19. Cura man twero pwonyowa gin ango madok i kom nyuto kica bot lugoro, bedo lugen i biacarawa ki dok nyuto mar bot luwotwa? Wamito ni wabed jo maleng pien Lubanga leng. Pi meno dong, wanenu gin ma watwero pwonyone.

3-4. Ma lubbe ki Lulevi 19:14, onongo myero kiter ludingit ki lutowang nining?

³ Kwan Lulevi 19:14. Jehovah onongo mito ni jone gunyut kica bot lugoro. Me labolle, Luicrael onongo myero pe guyet ladingit. Kodi yet magi twero bedo ni kwako buro ladingit man nyo waco lok marac i kome. Meno pud dong obedo gin marac ya me atima i kom ladingit! En nongo pe  twero winyo gin ma kiwaco i kome, dok nongo en pe twero gwokke kekene.

⁴ Medo i kom meno, i tyeng me 14 wapwonyo ni lutic pa Lubanga pe myero guket “gin mo i yo ma twomo tyen latowang.” Buk mo acel waco ni i kare macon i lobo pa Luarab, lugoro onongo kiterogi marac dok kinywarogi bene. Oromo bedo ni ngat mo ma cwinye col twero keto gin mo i yo pa latowang me twomme wek owane nyo pien gimito nyere. Meno onongo obedo gin ma pe nyuto kica! Cik ma kimiyo i tyeng me 14 onongo konyo jo pa Jehovah me neno ni ginyuto kica bot lugoro.

5. Watwero nyuto cwiny me kica nining bot lugoro?

⁵ Yecu onyuto cwiny me kica bot lugoro. Wi opo i kom kwena ma en owaco ni kiter bot Jon Labatija ni: “Lutowang guneno piny, lungolo guwoto, ludobo gilonyogi, ludingit guwinyo lok, ki jo muto gicerogi woko.” I nge neno tango pa Yecu, ‘dano ducu gupako Lubanga.’ (Luka 7:20-22; 18:43) Lukricitayo ducu cwinygi yom me lubo lanen me kica pa Yecu bot lugoro. Pi meno, wanyuto kica dok wadiyo cwinywa i kom jo ma kit meno. Ngene kene ni Jehovah pe ominiwa teko me timo tango. Ento watye ki mot me tito bot lutowang kikome ki lutowang i yo me cwiny kwena maber madok i kom paradic ka ma dano gibibedo labongo roc mo keken i komgi dok gibibedo ki wat maber ki Lubanga. (Luka 4:18) Kwena maber man tye ka konyo dano mapol me pako Lubanga.

6. Lulevi cura 19 konyowa me niang Cik Apar i yo matut nining?

⁶ Tyeng mogo i buk pa Lulevi cura 19 tito i yo matut cik mogo ma tye i kin Cik Apar. Me labolle, cik me aboro waco ni: “Pe ikwal gin mo.” (Nia 20:15) Ngat mo onongo twero tamo ni ka egwokke adada ki kwanyo jami pa ngat mukene labongo penyone ci nongo etye ka lubo cik meno. Ento twero bedo ni nongo en pud tye ka kwalo kwo i yo mukene.

7. I yo ma nining ma lacatwil twero turo kwede cik me aboro madok i kom kwalo kwo?

 ⁷ Lacatwil twero bedo ki awaka ni pud peya ekwanyo gin mo ma pe obedo mege. Ento tika en kare ducu bedo lagen ka tye ka timo biacara ki jo mukene? Kit ma kicoyo kwede i Lulevi 19:35, 36, Jehovah owaco ni: “Pe wutim rac i ngolo kop, nyo i pimo bor me gin mo, nyo pekke, nyo ditte. Wubed ki mijan ma pimo kakare, kidi lapim pek muromo kakare, aduku lapim bel muromo kakare ki agulu lapim moo muromo kakare.” Lacatwil ma onongo tiyo ki mijan nyo lapim jami ma pe pimo kakare wek ebur luwile nongo tye ka kwalogi. Tyeng mukene i Lulevi cura 19 bene giweko lok man nen ka maleng.

8. I yo ma nining ma lok ma i Lulevi 19:11-13 onongo konyo Lujudaya me keto i tic pwony ma nonge i cik me aboro, dok man twero konyowa me timo gin ango?

⁸ Kwan Lulevi 19:11-13. Acakki me lok ma tye i Lulevi 19:11 kwanne ni: “Pe wukwal kwo.” Tyeng me 13 kubo kwalo kwo ki timo biacara i yo ma pe genne, kun waco ni: “Pe ibur lawoti.” Pi meno, ka ngat mo pe obedo lagen i timo biacarane nongo en tye ka kwalo kwo. Cik me aboro onongo waco ni kwalo kwo rac ento lok ma kimedo i buk pa Lulevi onongo konyo Lujudaya me niang kit ma gitwero keto kwede i tic cik ma iye lac man. Meno aye kit ma onongo gitwero bedo kwede lugen i jami ducu ma gitimo. Ber adada piwa me tamo i kom kit ma Jehovah neno kwede bedo lagen ki kwalo kwo. Waromo pennye kekenwa ni: ‘Ma lubbe ki Lulevi 19:11-13, tika aneno ni omyero atim alokaloka mogo i kwona tutwalle ka odok i kom kit ma atimo kwede biacarana nyo kit ma atiyo kwede i dog ticca?’

9. Cik ma nonge i Lulevi 19:13 onongo konyo lutic nining?

⁹ Tye dok lok mukene madok i kom bedo lagen ma Lakricitayo ma tye ki lutic ma gitiyo pire myero otam iye. Lulevi 19:13 waco ni: “Pe igalle ki mucara pa lapakaca mo dyewor kulu nio wa odiko.” I lobo Icrael, pol pa dano onongo gubedo lupur dok lutic pakaca onongo kiculogi i agikki me nino acel acel. Galle ki culo lapakaca onongo weko en pe bedo ki cente me pito jo me ode i nino meno. Jehovah otito ni: “En lacan, en bedo ka paro pire [mucarane].”—Nwo. 24:14, 15; Mat. 20:8.

10. Pwony ango ma watwero nongo ki i Lulevi 19:13?

¹⁰ I kare-ni, pol pa lutic kiculogi kicel nyo kiryo dwe ki dwe ento pe nino ducu. Ento cik ma iye lac ma nonge i Lulevi 19:13 pud tiyo wa i kare-ni. Ludito tic mogo giburo luticgi kun giculogi cente manok adada ka kiporo ki tic ma gutimo. Gingeyo ni lutic magi gubedo lupeko adada dok pud gibimedde ki tic kadi kiculogi cente manok adada. I yo meno nongo ludito tic magi ‘gitye ka galle ki mucara pa lapakaca.’ Lakricitayo ma obedo ladit tic myero onen ni etero luticce maber. Kong dong wanenu jami mukene ma watwero pwonyo ki i Lulevi cura 19.

11-12. Gin ango ma Yecu onongo mito ni dano guniang iye maber i kare ma onwoyo lok ma i Lulevi 19:17, 18?

¹¹ Cik pa Lubanga botwa pe kwako gwokke ki i timo jami maraco i kom jo mukene keken. Waneno man i Lulevi 19:17, 18. (Kwan.) Jehovah otito ka maleng ni: “Mar lawoti macalo imarre keni.” Lakricitayo  myero otim meno ka mito yomo cwiny Lubanga.

¹² Nen kong kit ma Yecu onyuto kwede ni cik ma tye i Lulevi 19:18 pire tek adada. I nino mo acel Laparicayo mo openyo Yecu ni: “Cik mene madit makato cik ducu?” Yecu ogamo lapeny meno ni “cik madit dok mukwongo” obedo me maro Jehovah ki cwinywa ducu, kwowa ducu, ki tamwa ducu. Ci Yecu onwoyo lok ma tye i Lulevi 19:18, kun waco ni: “Me aryone ma rom kwede en ene ni, ‘Mar lawoti macalo imarre keni.’” (Mat. 22:35-40) Tye yo mapol adada ma watwero nyuto kwede mar bot luwotwa. Watwero neno yo mogo i Lulevi cura 19.

13. Lok ma kicoyo i Baibul i kom Yucepu konyowa nining me niang maber cik ma iye lac ma tye i Lulevi 19:18?

¹³ Yo acel me nyuto mar bot luwotwa aye obedo me keto i tic cik ma iye lac ma tye i Lulevi 19:18. Ginacoya man waco ni: “Pe icul kwor, pe ibed ki akeca i kom lutuwu.” Pol pa wan wangeyo jo ma gumako lok i cwinygi i kom latic lawotgi, latin kwan lawotgi, watgi, nyo jo ganggi—pi mwaki mapol! Wi opo ni omegi Yucepu apar-ni gumako lok i cwinygi i kome, ma oweko i agikkine gutimo bal i kome. (Acak. 37:2-8, 25-28) Ento Yucepu pe oterogi marac! Dok i kare ma en onongo tye ki twero madwong dok onongo romo culo kwor i kom omegine, en onyutigi kica. Yucepu pe omako lok i cwinye. Me ka meno, en otimo gin ma Lulevi 19:18 waco ni omyero watim.—Acak. 50:19-21.

14. Gin ango ma nyuto ni cik ma iye lac ma tye i Lulevi 19:18 pud tiyo wa i kare-ni?

¹⁴ Lukricitayo ma gimito yomo cwiny Lubanga myero gulub lanen pa Yucepu ma otimo kica ki omegine me kaka culo kwor. Man bene rwatte ki lega ma Yecu omiyo macalo lapor, pien Yecu owaco ni omyero watim kica bot jo ma gubalo botwa. (Mat. 6:9, 12) I yo acel-lu, lakwena Paulo omiyo tira bot Lukricitayo ni: “Luwota ma amaro, pe wucul kwor.” (Rom. 12:19) En bene ocuko cwinygi ni: “Wudi cwinywu kekenwu, ngat acel acel odi cwinye i kom lawote, kun wutimo kica ki luwotwu  i kinwu kekenwu pi balwu. Ka ngat mo i kinwu tye ki lok mo i kom lawote, timo kica pi bal myero obed tye.” (Kol. 3:13) Cik ma igi lac pa Jehovah pe gilokke. Omyero wamedde ki lubo cik ma iye lac ma nonge i Lulevi 19:18.

15. Lapor mene ma twero konyowa me niang pingo omyero watim kica dok wawek wiwa owil woko i kom bal ma kitimo i komwa?

¹⁵ Nen kong lapor man. Ka ngat mo iye owang, kitwero porone ki ngat ma tye ki wang bur. Wang bur mukene tino, ento mukene dongo. Me labolle ka watye ka ngwero pot dek, watwero ngolo cingwa manok. Man twero rem adada, ento ma pe orii, wang bur man cang woko. I nge nino acel nyo aryo, wiwa twero wil woko i kom ka ma wawano-ni. I yo acel-lu, bal mogo ma kitimo i komwa gitino. Me labolle, lawotwa mo twero waco nyo timo gin mo labongo tam iye ci cwero cwinywa ento waromo timme kica woko oyotoyot. Ento ka watye ki wang bur matut, twero mitte ni daktar okwo wang bur man dok otwe woko ki bandej. Ka wabedo ka ngwinyo nyo gwenyo wang bur man ci twero det medde ameda. Tye me cwercwiny ni ngat ma kitimo bal i kome twero bedo ka timo gin ma kit meno. En twero bedo ka tam i kom bal ma kitimo i kome-ni ki kit ma ngat ca ocwero kwede cwinye. Ento jo ma gimako lok i cwinygi gin kikomgi aye ginongo adwogi marac. Ber ma loyo ka walubo tira ma tye i Lulevi 19:18!

16. Ma lubbe ki Lulevi 19:33, 34, lubedo ma i lobo Icrael onongo myero kitergi nining, dok gin ango ma watwero pwonyo ki iye?

¹⁶ I kare ma Jehovah omiyo cik bot Luicrael ni omyero gumar dano luwotgi, en onongo pe tye ka waco ni omyero gunyut mar bot dano me rokgi keken. Kiwaco botgi ni onongo myero gumar lurok ma gibedo i kingi. Meno aye lok ma nonge i Lulevi 19:33, 34. (Kwan.) Lubedo magi onongo myero kitergi “macalo latin anywalli,” dok Luicrael onongo myero ‘gumargi’ kit ma gimare kekengi. Me labolle, Luicrael onongo myero guwek lubedo kacel ki lucan gunong adwogi maber ki i yub me beko cam mudong i poto. (Levi 19:9, 10) Cik ma iye lac madok i kom maro lurok bene tiyo i kom Lukricitayo i kare-ni. (Luka 10:30-37) I yo ma nining? Tye dano milion mapol ata i  wi lobo-ni ma gukobo me bedo i lobo mukene, dok jo mogo i kingi gwok gibedo cok kwedi. Pire tek ni wami co, mon, ki lutino magi deyo ki woro.

17-18. (a) Gin ango ma Lulevi 19:2 ki 1 Petero 1:15 cuko cwinywa me timone? (b) Tic ma pire tek ango ma lakwena Petero ocuko cwinywa me timone?

¹⁷ Buk pa Lulevi 19:2 ki 1 Petero 1:15 cuko cwiny jo pa Lubanga me bedo jo maleng. Tyeng mukene mapol ma i Lulevi cura 19 gitwero konyowa me neno gin ma omyero watim me nongo cwak pa Jehovah. Wanyamo tyeng mogo ma nyutiwa jami mabeco ma omyero watim ki jami mogo maraco ma omyero wagwokke ki timone. * Ginacoya me leb Grik ginyutiwa ni Jehovah pud mito ni walub cik ma igi lac magi i kwowa. Ento lakwena Petero dok omedo gin mo.

¹⁸ Kadi bed waworo Jehovah kare ki kare dok watimo jami mabeco pi jo mukene, Petero ocuko cwiny Lukricitayo me timo gin mo mukene bene ma pire tek adada. Ma peya Petero ocuko cwinywa ni wabed jo maleng i kitwa ducu, en owacciwa ni: ‘Wubed ma wuyubbe i tamwu pi tic.’ (1 Pet. 1:13, 15) Meno tic ango? Petero otito ki omegi Kricito ma kiwirogi ni “wutit pi tic me deyo pa Ngat ma olwongowu.” (1 Pet. 2:9) Dok Lukricitayo ducu i kare-ni, gitye ki mot me nywako i tic ma pire tek man, ma konyo dano loyo tic mo keken. Pud dong watye ki mot madit me bedo jo maleng ki me nywako kare ki kare dok ki mit kom i tic me tito kwena ki pwony! (Mar. 13:10) Ka walubo cik ma igi lac ma nonge i buk pa Lulevi cura 19, wanyuto ka maleng ni wamaro Lubangawa ki dano luwotwa. Dok wanyuto ni wamito ‘bedo jo maleng’ i ticwa ducu.