Wãra kartama

Wãra yi bed’ea nabemamae

ARTIKULO KʼAWUAITA 49

Levíticobara jaradiabʉ sãwũã edadaibarata wuabemara

Levíticobara jaradiabʉ sãwũã edadaibarata wuabemara

«Yãrã kãgara bʉyi kĩrãkʼa» (LEV. 19:18).

TRÃBI 109 Amémonos de todo corazón

KʼÃRẼTA ŨDUDAITA *

1, 2. (1) ¿Kʼãrẽta kʼawuasida artikulo 48de? (2) ¿Kʼãrẽta kʼawuadai naʉ̃ artikulode?

ARTIKULO 48de kʼawuasida ʉ̃kʉrʉ ũrãgʼa Levítico 19de jarabʉta. Bari jaraita Jeowaba jarasi israelitara yibarirãra wawia ũdubibarata. Idi dayirãba abarika oseabʉ kʼarebabʉde dayirã yibari Jeowa kʼawa baita akʉza ãya nesidabʉ edabʉde. Adewara Jeowabara jaradiasi israelitara kʼãrẽta oibarata sabadode. Idi ewade dayirãba naʉ̃ ley oda ẽ mina kʼawuasida ewari jʉrʉibarata Daizezedebema oita, mawũã opanʉbʉrʉ ũdubidayi dayirãbara zarea obʉta neneẽã bʼaita, Levítico 19:2ba akʉza 1 Pedro 1:15ba jarabʉ kĩrãkʼa.

2 Naʉ̃ artikulodera audre kʼawuadayi Levítico 19ba jaradiabʉta. Sãwũã kʼayabʉra bia edaibarata, yãrã sewa ẽ baibarata akʉza wuabemara kãga ũdubibarata. Jeowa kĩrãkʼa neneẽã bakĩrãbʉrʉ naʉ̃ta biʼia ũrĩda.

BIA EDADAIBARA KAYABɄRA

¿Kasiabʉ Levítico 19:14bara ẽbẽra dauberreabʉta akʉza kʉwʉrʉba ũrĩ ẽãbʉta sãwũã edai ʉ̃rʉra? (Akʉra parrapo 3-5 bayeda). *

3, 4. Levítico 19:14dera, ¿israelitarabara sãwũã edadaibarabasi dauberreabʉta akʉza kʉwʉrʉba ũrĩ ẽ bʉra?

3 (Akʉra Levítico 19:14). Jeowabara kãgabasi bia edadamarẽã yi kayaba zʉbʉriabʉra. Jeowabara jarasi israelitara i kayirua bedʼea ẽ marẽã yi kʉwʉrʉba ũrĩ ẽã bʉara, naʉ̃ra jipa kayirua baera, iya ũrĩ ẽ baera panʉbe ẽ basi iyi imitia jarapanʉta.

4 Adewara Jeowaba jarasi dauberrebʉ nãã nekʼãrẽta kʉbʉ ẽ marẽã iyi bae ẽ marẽã. Libro abaʉba jarabʉ: «Drʉa antiguo Oriente mediodera ẽbẽra wãbe ẽ bʉra akʉza dauberreabʉra zʉbʉria opanasita». Mawũẽra Jeowaba kʼarebasi iyi pʉwʉrʉra Levítico 19:14de jarabʉdeba, yi kayabʉra bia edadamarẽã.

5. ¿Kʼãrẽta jaradiaseabʉ dayirãbara ẽbẽra kayabʉara?

5 Jesubara bia edasi ẽbẽrarã kayabʉra. Kĩrãbedadrʉ Jesuba Juan el Bautista jaradata, iya jarasi, beidara jẽda piradrʉita, yi ũdu ẽãbʉbara jẽda ũduita, yi wãbe ẽãra jẽda wãita. Yi ũrĩ ẽãbʉbara jẽda ũrĩta (Luc. 7:20-22; 18:43). Dayirãbara Jesude kĩrãkʼa oseapanʉ, kayabʉa kãga ũdubibʉrʉde akʉza ãyi bia edabʉdade. Dayirãba ẽbẽrabara bebida ẽ mina jaraseabʉ bedʼea biata, aranʉ zeita ẽjũã biata mama mia kʼaita kaya ẽ bayi akʉza kayabʉra bia bayi (Luc. 4:18). Idi ewadera ẽbẽra mejãchaʉta Jeowa ʉ̃rʉ ibia bedʼeapanʉ maʉ̃ bedʼea bia ũrĩbʉrʉde.

YÃRÃTA SEWA Ẽ BAIBARA

6. ¿Kʼãrẽne kʼarebabʉ Levítico 19bara ũrĩta?

6 Levítico 19bara kʼarebabʉ audre bia ũrĩta Daizezeba 10 Bedʼea diadata. Bari jaraita, Daizezeba Bedʼea diada 8de jarabʉ: «Nezrʉga ẽ baibara» (Éx. 20:15). Mamina ẽbẽra abaʉba krĩchaseabʉ, mʉ̃ara jida ẽ nekʼãrẽ mʉ̃re ẽãra, mawũã aripe obʉ nama zokʼabʉra mamina nezrʉgaseabʉ, ¿sãwũã?

7. ¿Sãwũã nezrʉgaseabʉ nenẽdobarira?

7 Nenẽdobaribara jaraseabʉ, mʉ̃ara yãrãnera jida ẽãta, mamina iya nekʼãrẽ nẽdobʉde sewaseabʉ awuruta. Daizeze Bedʼeade jarabʉ Levítico 19:35, 36de: «Yãrãta sewa ẽ baibara medibʉrʉde akʉza nekʼãrẽ pesabʉrʉde. Zokʼara pesa biata, bia pesaita nekʼãrẽ banianebemata akʉza pesa biata zokʼara nekʼãrẽ awuru bia pesaita». Mawũẽra nenẽdobariba zokʼabʉbʉrʉ pesa bia ẽãta wuabema sewaita, mawũãra iyira nezrʉganʉmʉ.

Levítico 9:11-13 bayeda jarabʉdebara, ¿kʼãrẽta krĩchaibara kristianora nekʼãrẽ nẽdope akʉza mebẽrãbawara trajabʉra? (Akʉra parrapo 8-10 bayeda). *

8. Levítico 19:11-13 bayeda jarabʉbara, ¿sãwũã kʼarebasi israelitarãra akʉza sãwũã kʼarebabʉ dayirãta?

8 (Akʉra Levítico 19:11-13). Levítico 19:11de jarabʉ: Nezrʉga ẽ marẽã, mamina yi 13de jarabʉ sewa ẽ marẽã. Maʉ̃ kʼarea dayirãba nenẽdobʉde mawũã ẽ bʉrʉ ne edabʉrʉde sewabʉbʉrʉ nezrʉgabʉ kĩrãkʼabʉ. Daizezeba Bedʼea diada 8de jarabʉ nezrʉga ẽ marẽã. Mamina Levítico 19ba audre kʼarebasi israelitaraba ũrĩmarẽã kʼãrẽta oibarata nezrʉga ẽ baita. Maʉ̃ kʼarea yibia bayi dayikʉza widita, ¿mʉ̃ara aripe obʉka Daizeze Bedʼeaba zokʼabʉ kĩrãkʼa?

9. Levítico 19:13dera, ¿yi ẽbẽra trajabari erbʉbara kʼãrẽta obe ẽ basi?

9 Levítico 19:13 yi jõbodoare jarabʉ: «Erberãra ẽbẽra bʉme trajabʉ platara nrʉemane diaita». Israeldera ẽbẽra mejãchaʉta trajapanasi ne ude, mamina ẽbẽra awuruita trajabadara iyi ewari aba traja berabarida tẽã pagapanasi, mamina pagada ẽ basibʉrʉ, naʉ̃ba jarakĩrãbasi yi mebẽrãra yiko neẽã beita. Jeowaba jarasi, naʉ̃ ẽbẽrabara plata nesidabʉ maʉ̃ kʼarea pagadaibara (Deut. 24:14, 15; Mat. 20:8).

10. ¿Bʉa kʼãrẽta kʼawuaseabʉ Levítico 19:13debara?

10 Idi ewadera, ¿sãwũã aripe odai Levítico 19:13ba jarabʉra? Ʉ̃kʉrʉ nokʼobara ẽbẽra ãyita trajapanʉra wĩka pagapanʉ, ãya kʼawuapanʉ baera naʉ̃ra ẽbẽrabara nesidabʉta naʉ̃ trajora, maʉ̃ba naʉ̃ra nokʼorabara ẽbẽra ãyita trajabʉta zrʉgabʉ kĩrãkʼabʉ. Kristiano abaʉba erbʉbʉrʉ ẽbẽrata ãyita trajabʉta biʼia krĩchaibara naʉ̃ ʉ̃rʉ. Akʉdaya kʼãrẽta audre jaradiabʉta Levítico 19ba.

«YÃRÃ KÃGARA BɄYI KĨRÃKʼA»

11, 12. ¿Kʼãrẽ bedʼea Levítico 19:17, 18de bʉ kĩrãkʼabʉta jarasi Jesubara?

11 Jeowabara bari jara ẽ basi wuabemarata neida oẽ baibarata Levítico 19:17, 18 (akʉra). Iya jarasi kʼãrẽta oibarata: «Yãrã kãgara bʉyi kĩrãkʼa». Naʉ̃ta oibara Jeowaba dayirãta bia akʉmarẽã kãgabʉbʉrʉ.

12 ¿Sãwũã jara ũrĩbisi Jesubara Levítico 19:18de zokʼabʉra? Ewari aba pariseo abaʉba widisi Jesuʼa, ¿Daizezeba zokʼabʉdebemara saʉ̃ta audre yi zromape? Aramaʉ̃ta Jesuba panʉsi: Yi audre yi zromara naʉ̃, «kãgara Jeowara jõma bʉ soiduba, jõma bʉ kakuaiduba akʉza jõma bʉ krĩchaiduba». Maʉ̃ tẽã jarasi Levítico 19:18de jarabʉ kĩrãkʼabʉta: «Zhi ũmeta aramaʉ̃ kĩrãkʼa bʼʉta mawũã bʼʉa: Zhãrã kʉãgʼarua bʉzhi kĩrãkʼa» (Mat. 22:35-40). Kĩrãbio bʉ dayirãba wuabemara kãga ũdubira. Levítico 19ba kʼarebayi kʼawuaita sãwũã wuabemara kãga ũdubita.

13. ¿Sãwũã kʼarebabʉ José nebʉraba Levítico 19:18ba jarabʉ ũrĩta?

13 Dayirã jõmaʉ̃ba ũdukaʉde ẽbẽraba jʉra yi nedukʼawuata mawũã ẽ bʉrʉ yi mebẽrãta. Mamina Levítico 19:18ba jaradiabʉ sãwũã kãga ũdubibarata wuabemara, naʉ̃ba jarabʉ: «Abarika kayirua oita krĩcharãra, bʉ pʉwʉrʉ wũãwũãrarã mia jʉra barara». Kĩrãbedadrʉ Joséta, yi mebẽrãbara mejãcha jʉrabʉ baera nemitiata mejãcha osi iyi ʉ̃rʉ (Gén. 37:2-8, 25-28). Mamina Josébara abarika oẽ basi. José nokʼobaside abarika kayirua oseabasi yi mebẽrãra mawũãsidu oẽ basi, awuarabʉrʉ osi Levítico 19:18ba jarabʉ kĩrãkʼa (Gén. 50:19-21).

14. ¿Kʼãrẽa idi ewadebida ũrĩseapanʉ Levítico 19:18ba jarabʉra?

14 Yi kristianora Jeowaba bia akʉmarẽã kãgabʉra, Joséde kĩrãkʼa ãyi ʉ̃rʉ nemitia obʉta akʉ ẽ baibara akʉza krĩcha ẽ baibara abarika kayirua oita. Kĩrãbedadrʉ, Jesuba sãwũã yiwidi jaradiaside naʉ̃ta jarasita, dayirãbara kĩrãduaibara wuabemaba dayi ʉ̃rʉ nemitia obʉra, abarika Jeowaba dayi mitia kĩrãduabʉ kĩrãkʼa (Mat. 6:9, 12). Pablobida naʉ̃ ũrãgʼa kĩrãkʼabʉta diasi kristianora: «Marã mʉã kʉãgʼata bʼea, iabʼaʉba marãta bĩ ẽã ora abʼarika orãũdua» (Rom. 12:19). Adewara jarasi: «Yiya jʉ̃ãbeidua akʉza ibiade kĩrãduaidua bʉ ʉ̃rʉ nemitiata osidamina» (Col. 3:13). Jeowaba jarabʉra ewari jõmaʉ̃nẽ iyabaʉ. Maʉ̃ kʼarea idi ewadera ũrĩseapanʉ Levítico 19:18de jarabʉra.

Yibia ẽ dayi kõnata edapobaira. Maʉ̃ra abarikabʉ bʉ ʉ̃rʉ mitia odata badua krĩchabʉ kĩrãkʼa, awuarabʉrʉ maʉ̃ badua krĩcha ẽã bʉrʉ kĩrãduaibara. (Akʉra parrapo 15). *

15. ¿Kʼãrẽ yizaba kʼarebayi dayi ʉ̃rʉ mitia oda kĩrãduaira?

15 Krĩchara naʉ̃ yizata audre bia ũrĩnaita. Krĩcha zroma ope bia ẽ baira abarikabʉ dayi kõbari kĩrãkʼa, dayi kõ wãbʉrʉdera pʉmina mesera bebʉ. Abarika dayi neũdukʼawuaba dayi ʉ̃rʉ nemitia obʉrʉdera dayirãitara zare ẽ bayi kĩrãduaita. Mamina dayirãta mejãcha kõ wã kʼãrãpe medikoba kasupe, maʉ̃ta daya ʉ̃rʉ tanʉmʉminabʉrʉ pʉbayi audre, abarika berabariseabʉ dayirãʼa awuruba jarabʉba, mejãcha kĩrʉbidata krĩchabʉrʉdera audre pʉa sentiseabʉ. Kʼãrẽ yibia dayirãba ũrãgʼa Levítico 19:18ba jarabʉ ũrĩta.

16. ¿Kʼãrẽta jara ũrĩbibʉ Levítico 19:33, 34ba drʉa jãpeba zeda ʉ̃rʉ akʉza kʼãrẽta kʼawuapanʉ dayirãba maʉ̃ ʉ̃rʉ?

16 Jeowaba israelitara jaraside awurura kãgaibarata, jarakĩrãkʉasi drʉa jãpedebemarasida biʼia akʉibarabasita. Mawũã jara ũrĩbisi Levítico 19:33, 34ba (akʉra). Maʉ̃ba ãya neta jʉrepebʉrʉdera wiña ameibarabasi, drʉa jãpedebemaraba maʉ̃ta jʉrʉpedamarẽã (Lev. 19:9, 10). Idi ewadebida kristianorabara kãga ũdubibara ẽbẽra drʉa japedebemara (Luc. 10:30-37). ¿Sãwũã oseapanʉ maʉ̃ra? Naʉ̃ drʉadera biobʉ ẽbẽra neida berabarida kʼarea ãyi badamaeba aña wãbʉta, naʉ̃rara dayirã de kʼawabaseabʉ maʉ̃ba kãga ũdubibara akʉza wawia ũdubibara ãyaʼa.

TRAJO BIATA LEVÍTICODE JARA Ẽ BADATA

17, 18. (1) ¿Kʼãrẽta jarabʉ 1 Pedro 1:15ba akʉza Levítico 19:2ba dayirãba oibara ʉ̃rʉ? (2) ¿Kʼãrẽ nebiata odaita jarasi Pedrobara?

17 Levítico 19:2ba akʉza 1 Pedro 1:15ba jarabʉ, Daizeze nezokʼarãra neneẽã baibarata. Levítico 19ba jarabʉ dayirãba kʼãrẽta oibarata akʉza kʼãrẽta obe ẽãta Jeowaba bia akʉmarẽã akʉza neneẽã panaita *. Nama kʼawuasida naʉ̃ ũrãgʼara bigabʉta idibasidu dayirãita, mamina Pedroba jarasi audre oseapanʉ.

18 Dayirã kristianorabara nekʼãrẽ biata mejãcha opanʉ akʉza opanʉ Daizezedebemata. Mamina Pedrobara jarasi, bʉta aba yi audre yibiata, iya jarasi, idi ewadera dayirãra zarea oibarata Daizeze ʉ̃rʉ jaradiaita (1 Ped. 1:13, 15). ¿Kʼãrẽ ʉ̃rʉ bedʼeabasi Pedrora? Iya jarasi yi ʉ̃ta wãirabara naʉ̃ drʉa jõmaʉ̃nẽ jaradiaibasita Daizeze ʉ̃rʉ (1 Ped. 2:9). Idi ewadera dayirã kristianora jõmaʉ̃ba jaradiaibara Daizeze Bedʼeara, naʉ̃ba kʼarebabʉ baera ẽbẽrarãra. Kʼãrẽ yibia naʉ̃ra, Daizeze Jeowaba dayirã iduaribibʉ baera ẽbẽra jaradiaita (Mar. 13:10). Mawũẽra dayirã jõmaʉ̃ta zarea odaibara Levítico 19ba jarabʉde odaita, mawũã opanʉbʉrʉ ũdubidayi Jeowa kãgapanʉta, wuabema ẽbẽrata akʉza neneẽã bakĩrãbʉta dayirãba oũdubibʉde.

TRÃBI 111 Kʼãrẽ bia kʼarea sobiapanʉ

^ par. 5 Idi dayirã kristianorabara Moisés leyba jarabʉta oda ẽ mina naʉ̃ leyba jaradiabʉ kʼãrẽta oibarata akʉza kʼãrẽta obe ẽãta. Dayirãba naʉ̃ ʉ̃rʉ kʼawuapanʉbʉrʉ kʼarebayi wuabemara kãga ũdubita adewara Jeowaba dayirãta bia akʉmarẽã. Naʉ̃ artikulode kʼawuadayi sãwũã odaibarata Levítico 19ba jaradiabʉra.

^ par. 17 Kapitulo 19 jõma akʉ ẽ basi, mamina naʉ̃ kapitulora bedʼeabʉ sewida ʉ̃rʉ, wa koi ʉ̃rʉ akʉza jai ʉ̃rʉ (Lev. 19:15, 16, 26-29, 31) (bʉa audre kʼawuakĩrãbʉrʉ akʉra «Lepanʉraba widipanʉta» naʉ̃ kartade).

^ par. 52 POTORABA ŨDUBIBɄTA: Jeowa ʉ̃rʉ Kʼawuabipanʉrã abaʉba kʼarebabʉ ẽbẽra kʉwʉrʉba ũrĩ ẽãbʉta iyi medikoʉ̃me bedʼeaita.

^ par. 54 POTORABA ŨDUBIBɄTA: Mebẽãba empresa pintura erbʉba pagabʉ iyiʉ̃me trajabʉa.

^ par. 56 POTORABA ŨDUBIBɄTA: Mebẽã abaʉta iyi juwade wiña kõ wãnata ara dããrane kĩrãduabʉ. ¿Abarika mesera kĩrãduika mejãcha kõ wãnara?