TANE MEKUN 49
Tusi Levitiko a Ini Së Troa Hnime La Itre Xan
“Tro eö a hnime la ate lapa eashenyi’ö tune lo eö hi.”—LEV. 19:18.
NYIMA 109 Ihnimi Ka Qa Kuhu Hni
MEKUN KA TRU *
1-2. Nemene la hne së hna ce wang ngöne lo tane mekun hnapan, nge nemene la hne së hna troa ce wang ngöne la tane mekun celë?
AME ngöne lo tane mekun hnapan, hne së hna xomi ini qa ngöne Levitiko 19. Ame ngöne la xötre 3, hnei Iehova hna amekötin koi angetre Isaraela troa metrötrëne la itre kem me thine i angatr. Nge hne së hna ce wang la aqane tro sa xötrethenge la eamo celë enehila, me thupëne la itre kem me thine së. Ketre, hna amekötine fe kowe la nöje i Iehova troa metrötrëne la Sabath. Nyipici, tha easë hmaca kö a metrötrëne la wathebo göi Sabath. Ngo trotrohnine hë së laka, loi e tro sa xomi ijin matre acatrene la lapaune së koi Iehova. Aqane tro hi së lai a amamane la aja së troa hmitrötr, tune la hna qaja ngöne Levitiko 19:2 me 1 Peteru 1:15.
2 Ame enehila, tro sa ce wang la itre xaa ini hna hamën ngöne Levitiko 19. Kola ini së troa nyipiine la itre sinatr, me huliwa nyipici, me hnime la itre xan. Nyipiewekë la itre ini cili ke, itre ej a xatua së troa hmitrötr tui Iehova.
TROA NYIPIINE LA ITRE SINATR
Nemene la ithuecatr hna hamëne ngöne Levitiko 19:14 göne la itre ka simi hnangenyë me timek? (Wange ju la paragarafe 3-5) *
3-4. Thenge la Levitiko 19:14, tune kaa la aqane tro la angetre Isaraela a nyipiine la itre ka simi hnangenyë me itre ka timek?
3 E jë la Levitiko 19:14. Hnei Iehova hna upe la itre hlue i Nyidrëti ekö troa nyipiine la itre sinatr. Tha tro kö angatr a ëjine la ka simi hnangenyë, me akötrëne maine xöjetriji angeic pena. Drei la ketre aqane ujë ka ngazo! Eje hi, tha drenge kö angeic la itre hna qaja, matre tha ijiji angeice kö troa sa kowe la ka xöjetriji angeic.
4 Ketre, kola qaja ngöne la xötre 14 ka hape, tha tro kö la atre Isaraela a ‘amë la ketre ewekë qëmekene la timek.’ Kola qaja ngöne la ketre itus ka hape: “Ame ekö ngöne la itre xaa nöj e Proche-Orient ke, hna qanangazone me axösisine la itre sinatr.” Itre xan a amë qëmekene la ka timek la itre ewekë, matre troa akeinyi angeic me hnyimasai angeic. Drei la ketre aqane ujë ka ngazo! Jëne la Levitiko 19:14, Iehova a amekunëne la angetre Isaraela troa hnime me utipine la itre sinatr.
5. Tune kaa la aqane tro sa utipine la itre sinatr?
5 Hnei Iesu hna utipine la itre ka sinatr. Celë hi lai hnei nyidrëti hna qaja jëne Ioane Bapataiso. Öni nyidrë: “Goe hë itre timek, nge tro hë itre ka genyi ca, nge loi hmaca ha itre lepera, nge drenge hë itre ka sim, nge mele hmaca ha itre ka mec.” Ame la itre atr a öhne la itre iamamanyikeu i Iesu, angatre hi lai a “atrunyi Akötresie.” (Luka 7:20-22; 18:43) Ame easë, itre Keresiano, easa nyitipu Iesu me nyipiine la itre sinatr. Easa thiina ka loi, me thiina ka menyik, me wangatrunyi angatr. Nyipici, tha hnei Iehova kö hna hane aijijë së troa kuca la itre iamamanyikeu. Ame pe, hnëqa së troa tro fë la maca ka loi ne la Baselaia kowe la itre ka timek ngöne la götrane ngönetrei me götrane u. Eje hi, tro ha pexeje la mele së ngöne la Paradraiso, nge tro hë sa easenyi catr koi Akötresie. (Luka 4:18) Hnene la maca ka loi cili, matre alanyimu hë la ka atrunyi Akötresie.
TROA HULIWA NYIPICI KOI ITRE XAN
6. Nemene la hna qaja ngöne Levitiko 19 ka xatua së troa trotrohnine la 10 lao Wathebo?
6 Levitiko mekene 19 a xatua së troa trotrohnine la 10 lao Wathebo. Kola qaja ngöne la hnaeitrene wathebo, ka hape: “The tro kö eö a ënö.” (Eso. 20:15) Itre xan a qaja ka hape, angatr a trongëne la wathebo cili ke, tha hnei angatre kö hna hane xome la ewekë i ketre. Ngo hetre itre xaa aqane troa atrekënö.
7. Hnene la itre xaa ka salem hna ena la hnaeitrene wathebo. Tune kaa?
7 Maine jë, tro la ketre ka salem a qaja ka hape, tha ka atrekënö kö angeic. Ngo hapeu, ka huliwa nyipici palahi angeic? Ame ngöne Levitiko 19:35, 36, öni Iehova kowe la angetre Isaraela: “The tro kö nyipunie a kuca la ka qali ngöne la amekötin, me tulu ne ehoean, me tulu ne ehacen, me tulu ne zan. Tro nyipunie a hetenyi la tulu ne athipe ka meköt, me tulu ne ehacene ka meköt, me efa ka meköt, me hine ka meköt.” Hnene la itre xaa ka salem hna saze la itre tulu, matre troa atrekënön la itre atr. Celë hi lai hna qaja ngöne Levitiko 19.
Thenge la Levitiko 19:11-13, nemene la nyine troa kuca hnene la Keresiano ka huliwa? (Wange ju la paragarafe 8-10) *
8. Levitiko 19:11-13 a xatuane tune kaa la angetre Isaraela troa trongëne la hnaeitrene wathebo, nge pine nemene matre ka nyipiewekë fe koi së enehila?
8 E jë la Levitiko 19:11-13. Kola qaja ngöne Levitiko 19:11 ka hape: “The tro kö nyipunie a ënö.” Nge ame ngöne la xötre 13, kola qaja la ketre aqane troa atrekënö, me hape: “The tro kö eö a qana angazone me thöeëne la ate lapa eashenyi ’ö.” Ame ngöne la hnaeitrene wathebo, kola qaja la troa atrekënö. Nge hnene la tusi Levitiko hna xatuane la angetre Isaraela troa trotrohnine hnyawa la hnaeitrene wathebo, me nyipici ngöne la nöjei götrane la mele i angatr. Ame easë enehila, loi e tro sa thele la mekuna i Iehova göne la troa huliwa thoi me atrekënö. Loi e tro sa isa hnying ka hape: ‘Ame la eni a e la Levitiko 19:11-13, hetre nyine tro kö ni a saze ngöne la meleng? Tune kaa ngöne la hna huliwa?’
9. Tune kaa la aqane thupëne la itre ka huliwa hnene la hna qaja ngöne Levitiko 19:13?
9 Loi e tro la Keresiano a huliwa nyipici kowe la itre ka huliwa koi angeic. Kola qaja ngöne Levitiko 19:13 ka hape: “The tro kö eö a meköle fë la june la ate huliwa i ’ö uti hë e hmakany.” Ame ekö e Isaraela, ka eënyi la itre atr. Nge kola nyithupene la itre ka huliwa e hej. Maine tha tro kö la maseta a nyithupei angatr, kösë angeice hi lai a cipane la manie thatraqane la fami angatr. Öni Iehova kowe la angetre Isaraela, ka hape: “Pë ewekë angeic, nge angeic’ a nyipine lai [thupe i angeic].”—Deu. 24:14, 15; Mat. 20:8.
10. Nemene la ini hne së hna xom qa ngöne Levitiko 19:13?
10 Ame enehila, tha kolo kö a nyithupene la itre ka huliwa e hej. Angatr a kapa la thupei angatr thupene la lue wiik maine caa treu ne huliwa. Ngo ka nyipiewekë palahi la hna qaja ngöne Levitiko 19:13. Ame la itre xaa maseta, tha nyithupene hnyawa kö angatr la itre ka huliwa. Atre hi la itre maseta laka, tro palahi angatr a huliwa ngacama tha tru kö la thupei angatr. Ame pe, kösë itre maseta a ‘meköle fë la june la atre huliwa’ i angatr. Ngo ame la itre Keresiano, angatr a huliwa nyipici kowe la itre ka huliwa koi angeic. Tro pena sa ce wang la ketre ini hna hamën ngöne Levitiko 19.
TRO SA HNIME LA ITRE XAN TUI EASË HI
11-12. Nemene la hna amamane hnei Iesu ngöne lo nyidrëti a amexeje la tusi Levitiko 19:17, 18?
11 Eje hi, xele kö Iehova tro sa akötrëne la itre xan. Ngo hetre ketre nyine tro fe sa kuca. Celë hi lai hna qaja ngöne Levitiko 19:17, 18. (E jë.) Öni Iehova: “Tro eö a hnime la ate lapa eashenyi’ö tune lo eö hi.” Maine easa ajane troa amadrinë Akötresie, nyipiewekë tro sa drengethenge la wathebo celë.
12 Hnei Iesu hna amamane la enyipiewekëne la wathebo cili. Ame la ketre ijin, hnene la atre Faresaio hna hnying koi nyidrë, ka hape: “Nemene la wathebo ka tru ne la trenge wathebo?” Öni Iesu: “Ame la wathebo ka tru nge ka sisitria,” tre, troa hnimi Iehova hnene la hni së ka pexej, me mele së ka pexej, me mekuna së ka pexej. Thupene lai, hnei Iesu hna amexeje la hna qaja ngöne Levitiko 19:18, ka hape: “Ame la hnaaluen, tre ka ceitu hi: ‘Qa i eö troa hnime la atre lapa easenyi eö, tui eö hi.’” (Mat. 22:35-40) Nyimu aqane tro sa amamane la ihnimi së kowe la itre ka lapa easenyi së. Celë hi lai hne së hna troa ce wang ngöne la itre xaa xötr ne la tusi Levitiko 19.
13. Tune kaa la aqane trongëne Iosefa la hna qaja ngöne Levitiko 19:18?
13 Maine easa ajane troa amamane la ihnimi së koi itre xan, loi e tro sa trongëne la hna qaja ngöne Levitiko 19:18. Kola hape: “The tro kö eö a të la ngazo.” Maine jë, hetre ketre atr hne së hna atre, ka lapa fë trengehni koi nyimu macatre. Maine jë, angeic a wesitr kowe la ketre sine huliwa, maine sine ini, maine ketre sinee pena. Celë fe hi la hna kuca hnene lo 10 lao trejin me Iosefa. Hnei angatr hna wesitr koi Iosefa me akötrë angeic. (Gen. 37:2-8, 25-28) Ame pe, tha hnei Iosefa kö hna lapa fë trengehni. Ngacama ketre atr ka tru angeic e Aigupito, ngo tha hnei angeice kö hna të la ngazo i angatr. Hnei Iosefa pe hna trongëne la Levitiko 19:18, ngacama hna cinyihan e thupen la wathebo cili.—Gen. 50:19-21.
14. Pine nemene matre nyipiewekë tro sa trongën la hna qaja ngöne Levitiko 19:18?
14 Maine easa ajane troa amadrinë Iehova, nyipiewekë tro sa nyitipu Iosefa. Tha tro kö sa lapa fë trengehni, ngo loi e tro pe sa nue la ngazo hna kuca koi së. Celë hi hna qaja hnei Iesu ngöne lo tulu ne thith ka hape, loi e tro sa nue la ngazo ne la itre ka akötrë së. (Mat. 6:9, 12) Ketre, öni Paulo: “The të kö la ngazo hna kuca koi nyipunie ange hnimina.” (Rom. 12:19) Öni nyidrëti mina fe: “The mano kö nyipunie ixomihnikeu me inualoinekeun, ngacama kola ngazo koi nyipunie.” (Kol. 3:13) Eje hi, tha ka saze kö la itre trepene meköti Iehova. Celë hi matre, nyipiewekë tro sa trongëne la hna qaja ngöne Levitiko 19:18.
Tha tro kö sa ketr lapane la eatre së. Ketre tune fe, tha tro kö sa lapa mekun la kola akötrë së. Tro pe sa nue la itre ngazo hna kuca koi së (Wange ju la paragarafe 15) *
15. Qaja jë la ketre ceitune ka amamane la enyipiewekëne troa nue la ngazo i ketre.
15 Ceitune hi la easa eatr memine la kola akötrë së. Hanawang la ketre ceitun. Pane mekune jë laka, easa thupe salatr, nge xöje ju hi la hene wanakoime së. Eje hi, easa akötr ngo canga tro hi lai a meu. Nge canga thëthëhmine hë së lo lai hna xöj. Ketre tune la kola akötrë së. Maine jë, tro la ketre sinee së a ithanata akökötrenyi koi së. Ngo pine laka, tha hnei angeice kö hna thë, matre tha jole kö troa nue la ngazo i angeic. Ngo tune kaa e tru la hna xöji së? E cili, tro sa wai droketre matre troa can me pelethe hnei pasema. Maine tro palahi sa ketr lai ka akötre së, tro hë lai a sa trenge pi. Ketre tune fe, maine tro palahi sa mekun la ngazo hna kuca koi së, tro hë së lai a akötre catre hmaca kö. Celë hi matre, loi e tro sa trongëne la eamo ngöne Levitiko 19:18!
16. Thenge la Levitiko 19:33, 34, nemene la hna qaja hnei Iehova göne la itre trenyiwa, nge nemene la ini koi së?
16 Hnei Iehova hna amekötin koi angetre Isaraela troa hnime la itre xan. Ngo tha tro hmekuje kö angatr a hnime la atre Isaraela. Loi e tro fe angatr a hnime la itre trenyiwa ka ce mel me angatr. Celë hi lai hna qaja ngöne Levitiko 19:33, 34. (E jë.) Nyipiewekë tro la angetre Isaraela a nyipiine me “hnime” la itre trenyiwa, “tune la ate ne la nöje” i angatr. Eje hi, tha tro kö la angetre Isaraela a menuën asë la hlapa i angatr. Ngo loi e troa nue thatraqane la itre trenyiwa me itre ka pë ewekë. (Lev. 19:9, 10) Ame fe enehila, ka nyipiewekë koi së la hna qaja ngöne Levitiko 19:33, 34. (Luka 10:30-37) Nyipici, alanyimu la itre trenyiwa ngöne la nöje së. Maine jë, hetre itre xan ka lapa ezine la hnalapa së. Celë hi matre, loi e tro sa metrötrëne me nyipi angatr.
KETRE AQANE TROA METRÖTRËNE LA KA LAPA EASENYI SË
17-18. (a) Nemene la hna ithuecatre koi së ngöne 1 Peteru 1:15 me Levitiko 19:2? (b) Nemene la huliwa ka sisitria hna upi së troa kuca hnei Peteru aposetolo?
17 Ame ngöne 1 Peteru 1:15 me Levitiko 19:2, Iehova a ithuecatre koi së troa hmitrötr. Levitiko 19 a qaja la itre nyine tro sa kuca matre troa kepe së hnei Iehova. Hne së lo hna ce wang la itre nyine tro sa kuca me itre nyine tro sa thipetrij. * Nge celë fe hi lai hna amamane ngöne la Itre Hna Cinyihane Qene Geres. Ngo hetre itre xaa mekun hna qaja hnei Peteru aposetolo.
18 Ame easë, itre Keresiano, itre huliwa së a aijijë së troa kuca la loi koi itre xan. Ngo hnei Peteru hna qaja la ketre huliwa ka sisitria catr. Qëmekene troa upi së troa hmitrötr, hnei Peteru hna pane qaja ka hape: “Hnëkëne jë la itre mekune i nyipunie thatraqane la itre huliwa ka tru.” (1 Pet. 1:13, 15) Nemene la itre huliwa cili? Öni Peteru ka hape, tro la itre Keresiano hna iën a “‘qaja trongëne la itre thiina ka mingöming’ ne la atre hë” angatr. (1 Pet. 2:9) Hnëqa ne la nöjei Keresiano enehila troa tro fë la maca ka loi. Tru la madrine së troa catre cainöj me inine la itre atr! (Mar. 13:10) Haawe, catre pi së trongëne la Levitiko mekene 19, matre amamane la ihnimi së koi Iehova me koi itre xan; me amamane la aja së troa “hmitrötr” ngöne la aqane ujë së.
NYIMA 111 Itre Kepin Matre Easë Madrin
^ Tha easë hmaca kö fene la Wathebo i Mose. Ame pe, kola qaja ngöne la Wathebo la itre nyine tro sa kuca me thipetrij. Maine tro sa xomi ini qa ngöne la Wathebo cili, tro hë lai a xatua së troa hnime la itre xan, me amadrinë Akötresie. Tro sa ce wang la aqane tro sa trongëne la itre trepene meköti ngöne Levitiko 19.
^ Hetre itre xaa xötr ka amamane laka, tha tro kö sa iwangatrehmekunyi atr, me ixöjetrij, me öni madra, me kuci iöni, me kuca la itre huliwa ka sis.—Lev. 19:15, 16, 26-29, 31.—Wange ju la hna hape, “Itre Hnyinge Ne La Itre Ka e” ngöne la tane mekun celë.
