1-2. Na cava eda veivosakitaka ena ulutaga sa oti? Cava eda na veivosakitaka ena ulutaga qo?

ENA ulutaga sa oti, eda veivosakitaka eso na ivakasala ena Vunau ni Soro wase 19. Me kena ivakaraitaki, e vakaroti ira na Isireli o Jiova ena tikina e 3 mera doka na nodra itubutubu. Eda veivosakitaka nida rawa ni muria na ivakasala qori nikua nida karoni ira vakayago na noda itubutubu, eda vakayaloqaqataki ira, qai vukei ira vakayalo. Ena tikinivolatabu qori era uqeti tale ga na Isireli mera muria na Siga ni Vakacecegu. Eda vulica kina nida sega ni vauci ena Lawa ni Siga ni Vakacecegu, ia eda rawa ni muria na kena ivakavuvuli nida vakatikitikitaka na gauna meda qarava kina na veika vakayalo. Noda cakava qori eda vakaraitaka nida saga tiko meda savasava, me vaka e tukuni ena Vunau ni Soro 19:2 kei na 1 Pita 1:15.

² Ena ulutaga qo eda na tomana noda veivosakitaka na Vunau ni Soro wase 19. Na cava eda rawa ni vulica ena wase qo ena noda kauaitaki ira e vakaleqai na yagodra, noda dau dina ena veika vakabisinisi, kei na noda vakaraitaka na loloma? Eda vinakata meda savasava me vaka na Kalou, meda raica sara mada na ka eda rawa ni vulica.

3-4. Me vaka e tukuni ena Vunau ni Soro 19:14, na cava mera cakava na Isireli vei ira na didivara kei na mataboko?

³ Wilika Vunau ni Soro 19:14. E vinakata o Jiova vei ira na nona tamata mera kauaitaki ira e vakaleqai na yagodra. Me kena ivakaraitaki, era vakaroti na Isireli mera kua ni cudruva na didivara. Qo e okati kina nodra vakarerei se  tukuni na ka ca me baleti ira. Qo na ka torosobu me bau caka vua e dua e didivara! Ena sega ni rogoca na ka e tukuni me baleti koya, e sega gona ni rawa ni tukuna e dua na ka.

⁴ Eda vulica tale ga ena tikina e 14 nira vakaroti na tamata ni Kalou mera kua ni “biuta e matana na mataboko na ka me tarabe kina.” E kaya e dua na ivola me baleti ira na vakaleqai na yagodra: “Ena Tokalau e Loma ena gauna makawa [era] dau vakalolomataki.” Ena rairai biuta o koya e sega ni dau loloma e dua na ka e matana na mataboko me tarabe kina se me dredrevaki koya. E sega dina ni veinanumi! E vakaroti ira kina nona tamata o Jiova mera lomani ira e vakaleqai na yagodra.

5. Eda na vakaraitaka vakacava nida lomani ira na vakaleqai na yagodra?

⁵ E dau lomani ira na vakaleqai na yagodra o Jisu. Nanuma na ka e tukuna me vakasavui vei Joni na Dauveipapitaisotaki: “Era sa rai na mataboko, era lako na lokiloki, era vakasavasavataki na vukavuka, era rogo na didivara, era vakaturi [tale ga] na mate.” Nira raica na lewenivanua na cakamana i Jisu, ‘era vakacaucautaka na Kalou.’ (Luke 7:20-22; 18:43) Era marau na lotu vaKarisito mera vakatotomuri Jisu nira lomani ira na vakaleqai na yagodra. Eda kauaitaki ira, nanumi ira, da qai yalovosovoso tale ga. Io, e sega ni solia vei keda o Jiova na kaukaua meda cakamana. Ia eda rawa ni tukuna vei ira na mataboko vakayago se vakayalo na itukutuku vinaka me baleta na paratasi, era na bulabula vinaka tale vakayago se vakayalo na kawatamata. (Luke 4:18) E levu era sa vakacaucautaka tiko na Kalou nira rogoca na itukutuku vinaka qo.

6. E vukei keda vakacava na Vunau ni Soro wase 19 meda kila vinaka na iVunau e Tini?

⁶ Eso na tikina ena Vunau ni Soro wase 19 e vukei keda meda kila vinaka na iVunau e Tini. Me kena ivakaraitaki, e tukuni ena ikawalu ni ivakaro: “Mo kua ni butako.” (Lako 20:15) Ena rairai nanuma e dua kevaka e qarauna me kua ni kauta e  dua na ka e sega ni nona, sa na muria tiko na ivakaro qo. Ia ena rairai butako ena so tale na sala.

7. Ena rairai beca vakacava e dua na dauveivoli na ikawalu ni ivakaro me baleta na butako?

⁷ Ena rairai sakitaka e dua na dauveivoli ni sega ni taura e dua na ka e sega ni nona. Ia vakacava na ivakarau ni nona caka bisinisi? Eda wilika ena Vunau ni Soro 19:35, 36, ni tukuna o Jiova: “Ni kua ni vakayagataka na ivakarau lasu ni oni vakarautaka na balavu, na bibi, se na levu ni dua na ka. Me donu na ivakarau oni vakayagataka, me donu na ivakarau ni bibi, me donu na ivakarau ni ka mamaca, me donu na ivakarau ni wai.” Na dauveivoli e vakayagataka na ivakarau lasu me lawakitaki ira na dauveivoli e sa butakoci ira tiko. E vakamatatataka qori na noda raica eso tale na tikina ena Vunau ni Soro wase 19.

8. E vukei ira vakacava na Jiu na ivakavuvuli ena Vunau ni Soro 19:11-13 mera muria na ikawalu ni ivakaro? Ena yaga vakacava qo vei keda?

⁸ Wilika Vunau ni Soro 19:11-13. E kaya na itekitekivu ni Vunau ni Soro 19:11: “Ni kua ni butako.” Na tikina e 13 e semata na butako kei na ivakarau ni bisinisi vakailawaki, e kaya: “Mo kua ni lawakitaka na wekamu.” E veisemati na ivakarau ni caka bisinisi vakailawaki kei na butako. Na ikawalu ni ivakaro e tukuna ni cala na butako, ia na ivakamacala ena Vunau ni Soro e vukei ira na Jiu mera kila na ivakavuvuli ena Lawa qori, ya mera dau dina ena ka kece era cakava. Ena yaga vei keda noda vakasamataka na rai nei Jiova me baleta na lasu kei na butako. Meda taroga: ‘Me salavata kei na Vunau ni Soro 19:11-13, meu vakavinakataka e dua na ka ena noqu bula? Ena vinakati meu veisautaka na ivakarau ni noqu caka bisinisi se cakacaka?’

9. E taqomaki ira vakacava na tamata cakacaka na Vunau ni Soro 19:13?

⁹ E dua tale na tikina me baleta na dau dina me vakasamataka na lotu vaKarisito e vakabisinisi. E kaya na Vunau ni Soro 19:13: “Mo kua ni maroroya tiko na isau ni dua na tamata cakacaka ena bogi taucoko me yacova na mataka.” Levu e Isireli era dau cakacaka ena iteitei, era dau saumi na tamata cakacaka ni cava e dua na siga. Ke sega ni saumi na tamata cakacaka, kena ibalebale ni na sega na ilavo me volia kina na kedratou nona vuvale ena siga qori. E kaya o Jiova: “Sa leqa sara tu ga o koya qai vakatau na nona bula ena kena isau.”—Vkru. 24:14, 15; Maciu 20:8.

10. Na cava eda vulica ena Vunau ni Soro 19:13?

¹⁰ Nikua, e levu na tamata cakacaka era saumi vakadua se vakarua e veivula, sega ni veisiga. Ia se dina tiko ga nikua na ivakavuvuli ena Vunau ni Soro 19:13. Eso na boso ni cakacaka era sega ni saumi ira vakavinaka na tamata cakacaka. Era kila ni o ira qo era vaqara cakacaka tu, era na tomana tiko ga nodra cakacaka kevaka mada ga e lailai na kedra isau. E vaka ga nira “maroroya tiko na isau ni dua na tamata cakacaka.” Na lotu vaKarisito e vakacakacakataki ira eso tale me saumi ira vakadodonu na nona tamata cakacaka. Meda raica mada qo eso tale na ka eda rawa ni vulica ena Vunau ni Soro wase 19.

11-12. Na cava e vakabibitaka o Jisu ni cavuta na Vunau ni Soro 19:17, 18?

¹¹ E tukuna na Kalou meda kauaitaki ira tale eso, e sega ni tukuna ga meda kua ni caka ca vei ira. Eda raica qori ena Vunau ni Soro 19:17, 18. (Wilika.) Dikeva na  ivakaro matata: “Mo . . . lomana na wekamu me vaka nomu lomani iko.” E dodonu me cakava qo na lotu vaKarisito me vakamarautaka na Kalou.

¹² Dikeva nona vakabibitaka o Jisu na ivakaro ena Vunau ni Soro 19:18. E taroga o Jisu e dua na Farisi: “Na cava na ivunau levu duadua ena Lawa?” E tukuna o Jisu ni “ivunau levu duadua, na kena imatai tale ga” oya meda lomani Jiova ena lomada taucoko, ena noda vinaka taucoko kei na noda vakasama taucoko. Oti sa qai cavuta o Jisu na Vunau ni Soro 19:18, e kaya: “E vaka kina na kena ikarua: ‘Mo lomana na kainomu me vaka nomu lomani iko.’” (Maciu 22:35-40) Levu tu na sala eda vakaraitaka kina noda lomani ira na kainoda, meda dikeva mada eso ena Vunau ni Soro wase 19.

13. E matata vakacava vei keda na Vunau ni Soro 19:18 nida vakasamataka na italanoa kei Josefa?

¹³ Dua na sala eda lomani ira kina na wekada oya nida muria na ivakasala ena Vunau ni Soro 19:18. E kaya: “Mo kua ni veisausaumitaka na ca se [lomaca].” E levu vei keda e kila e dua e lomacataka e dua rau cakacaka vata, rau vuli vata, se na wekana se lewe ni vuvale me vica vata na yabaki! Vakasamataki ratou na tini na taci Josefa vakacabecabe, eratou lomacataki koya, eratou tini cakava vua na ka ca. (Vkte. 37:2-8, 25-28) E duatani sara na ka e cakava o Josefa vei ratou! Ni tu ena itutu ni veiliutaki, e rawa sara ga ni sauma vei ratou na ca, ia e lomani ratou ga. E sega ni loma ca tu ga o Josefa, e muria na ivakasala e qai volai ena Vunau ni Soro 19:18.—Vkte. 50:19-21.

14. Na cava e vakaraitaka nida talairawarawa tiko ga ena ivakavuvuli ena Vunau ni Soro 19:18?

¹⁴ Na nona tu vakarau o Josefa me veivosoti, nona sega ni loma ca, se me sauma na ca, e ivakaraitaki vei keda na lotu vaKarisito eda via vakamarautaka na Kalou. E salavata tale ga kei na masu e vakavulica o Jisu, meda vosoti ira era valavala ca vei keda. (Maciu 6:9, 12) Kena ikuri, e vakasalataki ira na lotu vaKarisito na yapositolo o Paula: “Kemuni na taciqu lomani, ni kua ni sauma na ca e caka vei  kemuni.” (Roma 12:19) E uqeti ira tale ga: “Moni dau yalorawarawa, ni dau veivosoti tale ga vakarawarawa ke dua e didivaka e dua na ka vua e dua tale.” (Kolo. 3:13) E sega ni veisau na ivakavuvuli i Jiova. Meda talairawarawa tiko ga ena ivakavuvuli ena Vunau ni Soro 19:18.

15. Na vosa vakatautauvata cava ena vukei keda meda raica na bibi ni veivosoti da qai guilecava?

¹⁵ Vakasamataka mada na vosa vakatautauvata qo. Nomu rarawa e rawa ni vakatauvatani kei na mavoa. Eso e mavoa lalai, so e mavoa lelevu. Ni o musu kakana, o vakamavoataka na ligamu, ia e sega ni mavoa levu sara. Ena rairai mosimosi ia ena mavo totolo. Oti e dua se rua na siga o rairai guilecava na mavoa e ligamu. E va tale ga qori eso na ka e vakayacori vei keda, e ka lailai ga. Me kena ivakaraitaki, e rairai cakava se tukuna e dua na ka o nomu itokani e vakararawataki iko, ia e rawarawa mo vosoti koya. E duatani na mavoa levu, ena rairai vinakati vua na vuniwai me cula se vakawanisiwataka me tabogo, oti qai vadretitaka. Ke da vakatara tiko ga na mavoa qori, ena vakaleqai keda ga. Ka ni rarawa nira cakava qori eso ena gauna era vakararawataki kina. Era na rairai vakasamataka tiko ga na ka ca e vakayacori vei ira, e vakavuna mera rarawa vakalevu. Ia o ira na lomaca era vakaleqai ira tiko ga. E vinaka cake mera muria na ivakasala ena Vunau ni Soro 19:18!

16. Me salavata kei na Vunau ni Soro 19:33, 34, mera raici vakacava na vulagi e Isireli? Na cava eda vulica kina?

¹⁶ Ni vakaroti ira na Isireli o Jiova mera lomani ira na kainodra e sega ni tukuna tiko mera lomani ira ga na Isireli. E tukuna tiko mera lomani ira tale ga na vulagi ena kedra maliwa. E matata qori ena Vunau ni Soro 19:33, 34. (Wilika.) Me raici na vulagi me “vaka ga e dua na itaukei,” e bibi tale ga mera “lomani koya” me vaka ga nodra lomani ira. Kena ivakaraitaki, e vakatarai mera tomitomi ena were na vulagi kei na dravudravua. (Vunau 19:9, 10) Era muria na lotu vaKarisito na ivakavuvuli ni nodra lomani na vulagi. (Luke 10:30-37) Ena sala cava? Nikua e vica vata na milioni era curuvanua, kena irairai ni so era tiko voleka vei iko. E bibi meda dokai ira na tagane, yalewa kei na gone qori.

17-18. (a) E uqeti keda vakacava na Vunau ni Soro 19:2 kei na 1 Pita 1:15? (b) Na cakacaka bibi cava e uqeti keda kina na yapositolo o Pita?

¹⁷ Era uqeti na tamata ni Kalou ena Vunau ni Soro 19:2 kei na 1 Pita 1:15 mera savasava. E levu tale na tikinivolatabu ena Vunau ni Soro wase 19 e vakaraitaka vei keda na ka meda cakava me vakadonui keda kina o Jiova. Eda sa veivosakitaka mai na tikina e vakaraitaka na ka vinaka meda cakava kei na ka meda kua ni cakava. * E vakaraitaka na iVolatabu vaKirisi vaKarisito ni vinakata o Jiova meda muria na ivakavuvuli qori ena noda bula. Ia e tukuna o Pita e dua tale na ka.

¹⁸ Eda rairai sokaloutaki Jiova vakawasoma da qai caka vinaka vei ira eso tale. Ia e uqeti ira na lotu vaKarisito o Pita mera cakava e dua na cakacaka bibi. Ni bera ni uqeti keda o Pita me savasava na noda ivalavala kece, e kaya: “Vakarautaka nomuni vakasama ena cakacaka.” (1 Pita 1:13, 15) Na cava na cakacaka qori? E tukuna o Pita ni o ira na taci Karisito lumuti era na “‘tukuna yani na lagilagi’ i koya e kacivi kemuni.” (1 Pita 2:9) E noda itavi bibi na lotu vaKarisito kece nikua meda vakayacora na cakacaka qo, ni yaga vakalevu vei ira na lewenivanua ni vakatauvatani kei na so tale na ka eda cakava. Bibi dina vei keda na tamata savasava ni Kalou meda vakaitavi wasoma na vunau kei na veivakavulici, meda gumatua kina! (Mari. 13:10) Nida muria tiko ga na ivakavuvuli ena Vunau ni Soro wase 19, eda vakadinadinataka nida lomana na Kalou kei na kainoda. Eda vakaraitaka tale ga nida savasava ena noda ivalavala kece.