1-2. Ka nou vwè adan awtik a simenn pasé, é ka nou ké vwè adan awtik-lasa ?

 ADAN awtik a simenn pasé, nou vwè déotwa lèson itil nou té pé touvé adan Lévitik chapit 19. Pa ègzanp, adan vèwsé 3 la, Jéova té mandé sé Izraélit-la rèspèkté fanmi a yo. É nou vwè kè jòdijou osi, ni mwayen nou mèt konsèy-lasa an pratik, lè nou ka édé paran an nou ni sa yo bizwen, lè nou ka ankourajé-yo é konsolé-yo, é lè nou ka édé-yo rété bon bon zanmi èvè Jéova. Menm vèwsé-lasa té ka fè sèwvitè a Jéova sonjé kijan sa té enpòwtan dè rèspèkté saba-la. Menmsi jòdijou nou pa anba lwa-lasa ankò, ni on prensip dèyè do a-y kè nou pé apliké lè nou ka pran on tan chakjou pou fè on biten pou Jéova. Lè nou ka fè sa, nou ka montré kè nou vlé vin dé moun ki sen, kon Lévitik 19:2 é 1 Pyè 1:15 ka mandé-nou.

² Adan awtik-lasa, nou ké palé dè dòt vèwsé ki adan Lévitik chapit 19. Chapit-lasa ké montré-nou osi kè fò-nou aji épi bonté èvè moun ki enfim, kè fò-nou onèt adan travay an nou, é kè fò-nou aji épi lanmou èvè pwochen an nou. Sèten noutout vlé vin dé moun ki sen. Alò an-nou vwè kijan sé vèwsé-lasa pé édé-nou imité Bondyé an nou adan domenn-lasa.

3-4. Dapré Lévitik 19:14, kijan fò sé Izraélit-la té aji èvè moun ki té soud oben ki té avèg ?

³ (Li Lévitik 19:14.) Jéova té vlé sèwvitè a-y aji épi bonté èvè moun ki enfim. Pa ègzanp, fò pa yo té modi on moun-soud, kivlédi fò pa yo té mennasé-y ni mandé pou malè rivé-y. Fò ou té’é ni bon méchansté an kò a-w pou fè on moun ki soud on biten konsa ! Ou ka rann-vou kont ?  Moun-lasa pa té’é menm tann ka yo té ka di asi-y, kifè i pa té’é kapab réponn.

⁴ Vèwsé 14 la ka di osi kè fò pa sé Izraélit-la té mèt ayen douvan on avèg pou fè-y tonbé. Mi sa yo ka èspliké adan on liv anrapò èvè moun ki enfim : « An tan lontan, o Pwòch Oriyan, yo té ka pwofité asi sé moun-lasa, é yo té ka fè-yo enpé abominasyon b. » I ka sanm sa lè yo té ka vwè on avèg ka vin, ni sèwten moun ki té ka mèt on biten douvan pyé a-y pou fè-y tribiché. Poukwa ? Pou fè-y ditò, oben pou fè jé èvè tèt a-y. Mi méchansté mi ! Lwa-la ki té adan Lévitik 19:14 té ka fè sé Izraélit-la sonjé kè fò-yo té ni konpasyon pou moun ki té enfim.

5. Kijan nou pé aji épi konpasyon èvè moun ki enfim ?

⁵ Lèwvwè Jézi té ka jwenn moun ki té enfim, i té ka aji èvè onlo konpasyon épi yo. Enn gadé mésaj-la i té voyé ba Jan Lèbatis. I té ka di : « Moun ki avèg ka vwè klè, moun ki ka bwété ka maché, moun ki ni lalèp ka vin pwòp, moun ki soud ka tann, moun-mò ka résisité » (Lik 7:20-22 ; 18:43). Lè sé moun-la vwè mirak Jézi té ka fè, « yotout mété-yo ka ba Bondyé louwanj ». Nou sé dé krétyen, kifè nou pé pa pli kontan ki sa lè nou ka imité Jézi é lè nou ka aji èvè konpasyon épi moun ki enfim. Sé pousa nou janti, nou plen konsidérasyon, é nou ka pran pasyans èvè yo. Sé vré Jéova pa ban-nou pouvwa pou fè mirak kon Jézi té ka fè. Men nou ni on bèl privilèj : lè nou ka jwenn moun-avèg é lè nou ka jwenn moun ki pa konnèt Jéova, kifè, adan on sans yo avèg osi, nou ka fè-yo sav kè adan paradi-la, toutmoun ké ni on kò ki pawfè, é ké ni on bèl lanmityé èvè Bondyé (Lik 4:18). Bon nouvèl-lasa ja ka fè onlo moun ba Bondyé louwanj.

6. Kijan Lévitik chapit 19 ka édé-nou konprann plibyen ka sé 10 komandman-la vlé di ?

⁶ Adan Lévitik chapit 19, sèwten vèwsé ka édé-nou konprann plibyen ka sé  10 komandman-la vlé di. Pa ègzanp, 8^èm komandman-la ka di : « Fò pa ou volé » (Ègz. 20:15). On moun pé rivé a di kè i ka obéyi a lòd-lasa dépi i pa’a mannyé zafè a ponmoun. Men pétèt i ka volé moun ondòt mannyè.

7. Sèwten machann pa té ka obéyi a 8^èm komandman-la ki té ka di pa volé moun. Kijansa ?

⁷ Pétèt on machann té ka di toutmoun kè i po’o jen mannyé biten a ponmoun. Men ès i té toujou onèt adan travay a-y ? Adan Lévitik 19:35, 36, Jéova té di sé Izraélit-la : « Fò pa zò malonnèt lè zo ka miziré on longè, on pwa oben on kantité. Fò zò ké sèvi èvè balans ki byen réglé, èvè pwa ki ègzak, èvè sa ki fo pou miziré matyè sèk on mannyè ki ègzak, é èvè sa ki fo pou miziré tousa ki ka koulé on mannyè ki ègzak. » Si ou byen gadé, lèwvwè on machann té ka sèvi èvè on balans mal réglé oben èvè mizi ki pa té ègzak pou kouyonné moun ki té ka achté an men a-y, sé volé i té ka volé-yo. Ni dòt vèwsé adan Lévitik chapit 19 ki ka fè-nou konprann sa osi.

8. Kijan Lévitik 19:11-13 té ka édé sé Izraélit-la konprann ki prensip ki té ni dèyè 8^èm komandman-la, é kijan sé vèwsé-lasa pé sèvi-nou ?

⁸ (Li Lévitik 19:11-13.) Mi 1^é biten nou ka li adan Lévitik 19:11 : « Fò pa zò volé. » Vèwsé 13 la aprézan ka fè on lyannaj antrè pa volé biten a moun, é lèfètkè on moun malonnèt adan travay a-y. Mi sa i ka di : « Fò pa ou pran zéfé a pwochen a-w. » Kivédi lè ou ka fè ansòt pou kouyonné on moun adan travay a-w, sé volé ou ka volé-y. 8^èm komandman-la té ka entèwdi volé biten a moun, é liv a Lévitik té ka édé sé Izraélit-la konprann ki prensip ki dèyè lwa-lasa. Lè nou ka pran tan réfléchi asi jan Jéova ka vwè moun ki malonnèt é moun ki ka volé, sé on bon biten. On kèsyon nou pé pozé-nou, sé : « Lè an ka li sa ki maké an Lévitik 19:11-13, ès an ka rann-mwen kont kè ni on biten fò an chanjé adan vi an mwen ? Lè an ka vann ba moun oben lè an ka travay, ès an ka fè tout biten byen konm i fo ? »

9. Kijan lwa-la ki té adan Lévitik 19:13 té ka pwotéjé sé ouvriyé-la ?

⁹ Lè on krétyen ni moun ka travay ba-y, ni ondòt jan i pé montré-y onèt. Dènyé pati a Lévitik 19:13 ka di : « Fò pa ou lésé dèmen maten rivé san ou ba ouvriyé-la pèy a-y. » An tan-lasa, adan pèp a Izrayèl, sé agrikilti onlo moun té ka fè, é lè jouné-la té ka bout, sé té lè pou chak ouvriyé ay rékipéré pèy a-y. Si ou pa té ka ba ouvriyé-la pèy a-y, sé konsi ou té ka anpéché-y ni on dèkwa pou i té ba fanmi a-y manjé jou-lasa. Sé sa Jéova té èspliké pèp a-y. I té di-yo : « I pa ni sa i bizwen é i pé’é pé viv si i pa ni pèy a-y » (Dét. 24:14, 15 ; Mat. 20:8).

10. Ka Lévitik 19:13 ka aprann-nou ?

¹⁰ Jòdijou, lè on moun ka travay, yo pa’a gè péyé-y an fen a jouné-la. An jénéral, sé plito apré 15 jou oben an fen a mwa-la yo ka ba-y sou a pen a-y. Men, ni mwayen mèt prensip-la ki adan Lévitik 19:13 an pratik toujou. Sèwten patron ka pwofité asi moun ki ka travay ba yo. Yo ka ba-yo lontan mwens lajan ki sa yo mérité. Yo sav byen kè sitiyasyon a sé travayè-la on jan rèd, é kè menmsi si sé pou ayen lajan, yo ké kontinyé travay pou yo. Adan on sans, yo ‘pa ka ba ouvriyé-la pèy a-y’. Men si on krétyen ni moun ka travay ba-y, i ké fè ansòt pou i aji èvè yo on mannyè ki jis. Konnyéla, an-nou vwè ka chapit 19 a Lévitik pé aprann-nou ankò.

11-12. Lè Jézi palé dè sa ki maké an Lévitik 19:17, 18, ka i té vlé montré ?

¹¹ Jéova pa vlé sèwvitè a-y fè lézòt ditò. Men a pa enki sa ki ka konté ba-y. I vlé kè yo fè plis ki sa. Sé sa Lévitik 19:17, 18 (li-y) ka fè-nou konprann. Mi sa sé vèwsé-lasa ka di : « Fò ou enmé pwochen a-w kon voumenm. » Si on krétyen vlé fè Bondyé plézi, fò i suiv komandman-lasa.

¹² Dayè pou yonn, Jézi montré byen kijan komandman-lasa enpòwtan. On jou, on farizyen mandé-y : « Ka ki pli gran komandman a Lwa-la ? » Jézi réponn-li kè enmé Jéova èvè tout tchè a-w, èvè tout nanm a-w, é èvè tout entélijans a-w, sé té ‘sa ki té pli gran komandman-la, é kè sé-y ki té prèmyé la’. Aprésa, Jézi palé dè sa ki maké an Lévitik 19:18, lè i di : « Mi dézyèm-la, ki ka sanm-li : “Fò ou enmé pwochen a-w kon voumenm” » (Mat. 22:35-40). Ni onpakèt mannyè nou pé montré pwochen an nou kè nou enmé-y. Adan Lévitik chapit 19, nou pé dékouvè détwa adan yo ankò.

13. Kijan istwa a Jozèf ka édé-nou konprann plibyen Lévitik 19:18 ?

¹³ Pou montré pwochen an nou kè nou enmé-y, on biten nou pé fè, sé suiv sa Lévitik 19:18 ka di. Mi sa i ka di : « Fò pa ou vanjé-w é fò pa ou ni rankin an tchè a-w. » Sèten lamajorité adan nou konnèt on moun ki kontinyé ni on kolèg-travay, on kanmarad-lékòl oben on moun an fanmi a-y si tchè. Enn gadé sa ki rivé 10 dèmi-frè a Jozèf. Tèlman yo té kòlè kont li, yo fin pa hay-li, kifè anfinaldikont yo fè-y ditò (Jén. 37:2-8, 25-28). Men a pa konsa ditou-ditou Jozèf aji èvè yo. I té ni on gwo otorité é an sis-kat-dé, i té pé vanjé-y é fè on ka èvè yo, men olyé i té fè sa, i aji èvè onlo mizérikòd. I pa lésé larankin pran rasin an tchè a-y. An réyalité, alòskè Moyiz poto’o menm maké Lévitik 19:18, konpòwtèman a Jozèf té ja annakò èvè konsèy-lasa (Jén. 50:19-21).

14. Ka ki ka montré kè fò-nou ba sé prensip-la ki dèyè do a Lévitik 19:18 onlo valè ?

 ¹⁴ Jozèf padonné frè a-y olyé i té ni rankin é olyé i té vanjé-y. Si on krétyen vlé fè Bondyé plézi, sé konsa pou i aji. Sa annakò èvè priyè modèl la, pas adan-y, Jézi ka ankourajé-nou a padonné moun ki ka fè péché kont nou (Mat. 6:9, 12). Lapòt Pòl osi ba sé krétyen-la konsèy-lasa : « Zòt kè an enmé, pa vanjé-zòt zòmenm » (Wom. 12:19). Mi ondòt konsèy i ba-yo : « Menmsi on moun ni on rézon dè plenn-li dè ondòt moun, fò yonn kontinyé sipòté lòt é fò yonn kontinyé padonné lòt volontyé » (Kol. 3:13). Prensip a Jéova pa ka chanjé. Sé pousa, fò-nou ba sé prensip-la ki dèyè do a lwa-la ki an Lévitik 19:18 onlo valè.

15. Ki ègzanp ka édé-nou konprann kè fò-nou padonné é kè fò-nou oubliyé ?

¹⁵ An-nou pran on ègzanp. Bobo nou ni an tchè an nou kon bobo nou pé rivé a ni anlè kò an nou : délè sa pa grav, men délè, sa ka pli sèryé. Lè nou ka fè manjé, nou pé rivé a koupé dwèt an nou tibwen èvè on kouto. Sa pé rivé a fè-nou mal, men pli souvan ki rarman, men-la ka géri adan on moman. Détwa jou apré, pétèt nou pa’a menm sonjé ola nou té ni ti bobo-la. Menmjan-la, délè on moun ka fè oben ka di on biten ki ka blésé-nou, men sa pa tèlman grav. Sé pé on zanmi an nou ki pa pran tan réfléchi avan i té aji, men nou pé’é ni dimal a padonné-y. Pawkont si sé on gwo koudsab nou trapé, blès-la ké pli fon. Pétèt nou ké jous bizwen on dòktè rèkoud bobo-la pou fèmé-y, é mèt on bandaj asi-y. Si nou toujou ka jouwé adan bobo-la, i pé ké géri, sa pé jous rivé a vin pli grav. Malérèzman, lè on moun fè-nou on biten ki ka fè-nou soufè toubònman, dépawfwa, sé sa nou ka fè osi : nou ka rété ka réfléchi asi sa toulongalé. Men si nou ni rankin an tchè an nou, sitiyasyon-la pé vin pli grav ankò. Alò franchman, pisimé nou suiv konsèy-la ki an Lévitik 19:18 !

16. Sèlon Lévitik 19:33, 34, kijan Jéova té vlé sé Izraélit-la aji èvè sé étranjé-la, é ka sa ka aprann-nou ?

¹⁶ Lè Jéova mandé sé Izraélit-la enmé pwochen a yo, i pa di-yo aji èvè lanmou enki èvè moun ki Izraélit kon yomenm. Fò-yo té enmé sé étranjé-la ki té ka viv èvè yo la osi. Sé sa Lévitik 19:33, 34 (li-y)  ka édé-nou konprann. Fò sé Izraélit-la té aji èvè sé étranjé-la konsi sé té ‘moun ki fèt an Izrayèl’, é fò-yo té ‘enmé-yo kon yomenm’. Pa ègzanp, fò-yo té lésé sé étranjé-la é moun ki té maléré ranmasé séréal ki té rété atè apré larékòlt (Lév. 19:9, 10). Prensip-la ki dèyè do a Lévitik 19:33, 34 valab pou sé krétyen-la osi (Lik 10:30-37). Jòdijou, tin milyon é milyon moun ki ka lésé péyi a yo, é pétèt ni déotwa adan yo ki ka rété toupré kaz a-w. Sa vréman enpòwtan kè ou aji èvè rèspé épi yo, ki yo sé misyé, madanm, oben timoun.

17-18. a) Ka Lévitik 19:2 é 1 Pyè 1:15 ka ankourajé-nou a fè ? b) Adan ki travay enpòwtan lapòt Pòl ka ankourajé-nou bay on pal ?

¹⁷ An Lévitik 19:2 é an 1 Pyè 1:15, Jéova ka mandé pou sèwvitè a-y sen. Ni onlo dòt vèwsé adan Lévitik chapit 19 ki ka édé-nou vwè kijan nou pé rivé a ni favè a Jéova. Adan séla nou ègzaminé la nou vwè ni biten pou nou fè, é ni biten pou nou pa fè c. Lè nou ka gadé sé Ékriti grèk la, nou ka vwè kè ni prensip dèyè do a sé vèwsé-lasa é kè fò-nou rèspèkté-yo. Men lapòt Pòl palé dè ondòt biten ankò ki vréman enpòwtan.

¹⁸ Sé vré kè antankè krétyen, nou ni diféran aktivité, é nou ni onlo mannyè diféran nou pé fè lézòt dibyen, men Pyè palé dè yonn an pawtikilyé. Avan i té ankourajé-nou a vin sen adan tousa nou ka fè, i di konsa : « Préparé lèspri a zòt pou zò aji » (1 Pyè 1:13, 15). Ka i té vlé di pa la ? I ajouté kè sé krétyen wen la té ké ‘bay lavwa asi kalité èstraòwdinè a sila ki kriyé-yo la’ (1 Pyè 2:9). An réyalité, tout sé krétyen-la ni on bèl lonnè toubònman : bay on pal adan on travay enpòwtan ki ka pwokiré lézimen pli gran byenfé on moun pé ni. A pa ti kontan sèwvitè a Jéova kontan, difètkè jou apré jou yo ka pòté bon mannèv pou préché é pou anségné ! (Mawk 13:10). Lè nou ka fè tousa nou pé pou mèt an pratik sé prensip-la ki adan Lévitik chapit 19, nou ka montré kè nou enmé Bondyé é kè nou enmé pwochen an nou. É sa ka bay laprèv kè nou vlé ‘vin sen’ adan tousa nou ka fè.