49-زەرتتەۋ ماقالاسى
مۇسانىڭ 3-جازباسى وزگەگە قالاي قاراۋىمىز كەرەكتىگىن ۇيرەتەدى
«وزگە ادامدى ٶزىڭدى سۇيگەندەي ٴسۇي» (مۇس. 3-ج. 19:18).
109-ٵن «ٴبىر-ٴبىرىڭدى بارىنشا جاقسى كورىڭدەر»
اڭداتپا *
1، 2. الدىڭعى ماقالا نە جايىندا بولدى جانە وسى ماقالادا نە تۋرالى بىلەمىز؟
الدىڭعى ماقالادا مۇسانىڭ 3-جازباسى 19-تاراۋعا نەگىزدەلگەن كەيبىر ٴتيىمدى كەڭەستەرگە توقتالعان ەدىك. مىسالى، 3-تارماقتا ەحوبا يسرايلدىكتەرگە اتا-انالارىن قۇرمەتتەۋدى بۇيىرعان بولاتىن. بۇدان ٴبىز اتا-انامىزعا ماتەريالدىق، ەموسيالىق جانە رۋحاني جاعىنان قامقورلىق كورسەتۋگە ساباق الدىق. ٴدال سول تارماقتا ەحوبا حالىققا دەمالىس كۇنىن ۇستانۋدى دا ايتقان ەدى. بۇگىندە ٴبىز دەمالىس كۇنىن ۇستانباساق تا، سول زاڭنان عيباداتىمىزبەن بايلانىستى ىستەرگە جۇيەلى تۇردە ۋاقىت ٴبولۋىمىز كەرەكتىگىن بىلدىك. وسىلاي ەتسەك، مۇسانىڭ 3-جازباسى 19:2 مەن پەتىردىڭ 1-حاتى 1:15 تە ايتىلعانداي، كيەلى بولۋعا ۇمتىلامىز.
2 بۇل ماقالادا ٴبىز مۇسانىڭ 3-جازباسى 19-تاراۋداعى باسقا دا تارماقتاردى قاراستىرامىز. ناقتى ايتقاندا، مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاندارعا مەيىرىمدى بولۋدى، ىسكەرلىك ماسەلەدە ادال بولۋدى جانە وزگەلەرگە سۇيىسپەنشىلىك تانىتۋدى ۇيرەنەمىز. ويتكەنى ٴبىز دە ەحوبا سياقتى كيەلى بولعىمىز كەلەدى.
مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاندارعا مەيىرىمدى بولۋ
مۇسانىڭ 3-جازباسى 19:14 ٴبىزدى قۇلاعى ەستىمەيتىندەر مەن زاعيپتارعا قالاي قاراۋعا تالپىندىرادى؟ (3—5-ابزاستاردى قاراڭىز) *
3، 4. مۇسانىڭ 3-جازباسى 19:14 كە ساي، قۇدايدىڭ حالقى قۇلاعى ەستىمەيتىندەر مەن زاعيپتارعا قالاي قاراۋ كەرەك بولعان؟
3 مۇسانىڭ 3-جازباسى 19:14 وقىڭىز. ەحوبا يسرايلدىكتەردەن مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاندارعا مەيىرىمدى بولۋدى تالاپ ەتكەن. مىسالى، ول: «كەرەڭ ادامدى قارعاماڭدار»،— دەگەن. بىرەۋدى قارعاۋ وعان قوقان-لوقى كورسەتۋدى نەمەسە ول تۋرالى جامان سوزدەر ايتۋدى بىلدىرگەن. ادامنىڭ قۇلاعى ەستىمەيتىنىن جانە ٶزىن قورعاي المايتىنىن پايدالانىپ، وسىلاي قورلاۋ نە دەگەن سوراقىلىق!
4 قۇداي ٶزىنىڭ قىزمەتشىلەرىنە 14-تارماقتا تاعى بىلاي دەگەن: «زاعيپتىڭ الدىنا سۇرىنەتىن نارسە تاستاماڭدار». مۇمكىندىگى شەكتەۋلى ادامدار جايلى ٴبىر ەڭبەكتە بىلاي دەلىنگەن: «ەجەلدە تاياۋ شىعىستا ادامدار ولارعا الىمجەتتىك جاساپ، جابىرلەيتىن بولعان». سول زاماندا كەيبىر تاسجۇرەك ادامدار زاعيپ كىسىگە قيانات جاساۋ ٷشىن نەمەسە كۇلكى قىلۋ ٷشىن، الدىنا سۇرىنەتىن نارسە قويسا كەرەك. بۇل نەتكەن قاتىگەزدىك! 14-تارماقتاعى زاڭدى بەرۋىمەن ەحوبا حالقىنا جارىمجان ادامدارعا جاناشىر بولۋدى ۇيرەتكەن.
5. كەمىستىگى بار ادامدارعا ٴبىز قالاي جاناشىرلىق تانىتا الامىز؟
5 يسا قانداي دا ٴبىر كەمىستىگى بار ادامدارعا جاناشىرلىق كورسەتكەن. جاقياعا ايتىپ جىبەرگەن سوزدەرىندە ول: «زاعيپتار كورىپ، اقساقتار ٴجۇرىپ، الاپەستەر تازارىپ، ساڭىراۋلار ەستىپ، ولگەندەر قايتا ٴتىرىلىپ... جاتىر»،— دەگەن ەدى. يسانىڭ وسى كەرەمەتتەرىنىڭ ناتيجەسىندە «بارشا حالىق قۇدايدى دارىپتەدى» (لۇقا 7:20—22؛ 18:43). بۇگىندە دە ماسىحشىلەر يسانىڭ جاناشىرلىعىن ۇلگى ەتۋگە اسىق. ولار مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاندارعا مەيىرىمدىلىك پەن شىدامدىلىق تانىتادى. ارينە، بىزدە يسانىكىندەي ساۋىقتىراتىن كۇش جوق. ٴبىراق ٴبىز تۋرا ماعىناداعى جانە رۋحاني ماعىناداعى زاعيپتارعا ىزگى حاباردى جەتكىزۋ مارتەبەسىنە يەمىز. ٴبىز ادامداردىڭ ون ەكى مۇشەسى ساۋ ٵرى رۋحاني دەنساۋلىقتارى مىقتى بولاتىن جۇماق جايىندا قۋانا-قۋانا ايتامىز (لۇقا 4:18). وسى ىزگى حاباردىڭ ارقاسىندا قازىردىڭ وزىندە كوپ ادام قۇدايدى دارىپتەپ جاتىر.
ىسكەرلىك ماسەلەدە ادال بولۋ
6. مۇسانىڭ 3-جازباسىنىڭ 19-تاراۋى ون زاڭنىڭ ٴمانىن قالاي اشا تۇسەدى؟
6 مۇسانىڭ 3-جازباسى 19-تاراۋدان ون زاڭدى جاقسىراق تۇسىنەمىز. مىسالى، سەگىزىنشى زاڭدا جاي عانا: «ۇرلىق جاساما»،— دەلىنگەن (مۇس. 2-ج. 20:15). بۇل زاڭدى بىلەتىن ادام «بىرەۋدىڭ زاتىن الماسام بولدى عوي» دەپ، ال ٶزى باسقا جولدارمەن ۇرلىق جاساپ جۇرگەن بولۋى مۇمكىن.
7. ساۋداگەر سەگىزىنشى زاڭدى قالاي بۇزىپ جۇرگەن بولۋى مۇمكىن؟
7 مىسالى، ساۋداگەر «مەن بىرەۋدىڭ زاتىن الىپ، ۇرلىق جاساپ جۇرگەن جوقپىن» دەپ ويلايتىن شىعار. ٴبىراق ول جۇمىسىن ادال جاساي ما؟ مۇسانىڭ 3-جازباسى 19:35، 36 دا ەحوبا بىلاي دەگەن: «ۇزىندىقتى، سالماقتى، كولەمدى ولشەگەندە، الداماڭدار. تارازىلارىڭ، كىرتاستارىڭ، سۋسىمالى جانە سۇيىق زات ولشەۋىشتەرىڭ تۋرا بولسىن». دەمەك، تۇتىنۋشىلاردى الداپ، تارازىدان جەۋ ۇرلىقپەن تەڭ بولعان. بۇنى مۇسانىڭ 3-جازباسى 19-تاراۋداعى وزگە تارماقتاردان جاقسىراق تۇسىنەمىز.
مۇسانىڭ 3-جازباسى 19:11—13-تارماقتارعا ساي، بيزنەسى بار ٴماسىحشى نە تۋرالى ويلانعانى ٴجون؟ (8—10-ابزاستاردى قاراڭىز) *
8. ياھۋديلەرگە سەگىزىنشى زاڭنىڭ استارىن تۇسىنۋگە مۇسانىڭ 3-جازباسى 19:11—13-تارماقتار قالاي كومەكتەسكەن جانە ٴبىز بۇدان قانداي ساباق الامىز؟
8 مۇسانىڭ 3-جازباسى 19:11—13 وقىڭىز. مۇسانىڭ 3-جازباسى 19:11 «ۇرلىق جاساماڭدار» دەگەن سوزدەرمەن باستالادى. ال 13-تارماقتاعى «الاياقتىق جاساماڭدار» دەگەن سوزدەردەن ۇرلىققا ىسكەرلىك ماسەلەدەگى قۋلىقتار دا جاتاتىنىن تۇسىنەمىز. دەمەك، ياھۋديلەر مۇسانىڭ 3-جازباسى 19:11، 13-تارماقتاردىڭ ارقاسىندا سەگىزىنشى زاڭداعى «ۇرلىق جاساماڭدار» دەگەن بۇيرىقتىڭ استارىندا نە جاتقانىن بىلگەن. ەحوبانىڭ ارامدىق پەن ۇرلىققا قاتىستى كوزقاراسىنا ٴبىز دە دەن قويساق بولادى. بۇل ٷشىن مۇسانىڭ 3-جازباسى 19:11—13-تارماقتارعا وي جۇگىرتىپ: «بۇل سوزدەردىڭ ماعان قانداي قاتىسى بار؟ ىسكەرلىك ماسەلەلەر مەن جۇمىسىمدا قاي جاعىنان تۇزەلسەم بولادى؟»— دەپ ويلانايىق.
9. مۇسانىڭ 3-جازباسى 19:13 تەگى زاڭ جۇمىسشىلاردى قاي جاعىنان قورعاعان؟
9 بيزنەسى بار ٴماسىحشى تاعى ٴبىر سالادا ادال بولۋى كەرەك. مۇسانىڭ 3-جازباسى 19:13 تىڭ ەكىنشى جارتىسىندا: «جالدانعان جۇمىسشىنىڭ ەڭبەكاقىسىن تاڭەرتەڭگە دەيىن قالدىرماي بەرىڭدەر»،— دەلىنگەن. كەزىندە جەرى بار يسرايلدىك جالدانعان جۇمىسشىلارعا اقىلارىن ٵر كۇننىڭ سوڭىندا بەرۋى كەرەك بولعان. ال بەرمەسە، جۇمىسشىنىڭ وتباسى سول كۇنى اش قالار ەدى. «ويتكەنى ول مۇقتاجدىق كورىپ، كۇنى سوعان قاراپ وتىر عوي»،— دەدى ەحوبا (مۇس. 5-ج. 24:14، 15؛ مات. 20:8).
10. مۇسانىڭ 3-جازباسى 19:13 تەن قانداي ساباق الامىز؟
10 بۇگىندە كوپ جۇمىسشىلار ەڭبەكاقىلارىن كۇندە ەمەس، ايىنا ٴبىر نە ەكى رەت الادى. كەيبىر باستىقتار جۇمىسشىلارىنىڭ وزگە جۇمىس تاپپايتىنىن، تەك سول جۇمىسقا تاۋەلدى ەكەنىن پايدالانىپ، ەڭبەكتەرىنىڭ اقىسىن جەپ، دۇرىس تولەمەيدى. بىلايشا ايتقاندا، ولار «جالدانعان جۇمىسشىنىڭ ەڭبەكاقىسىن تاڭەرتەڭگە دەيىن قالدىرماي بەرىڭدەر» دەگەن سوزدەرگە قايشى ارەكەت ەتەدى (مۇس. 3-ج. 19:13). الايدا بۇل زاڭنىڭ استارىنداعى پرينسيپ بۇگىندە دە كۇشىن جوعالتقان جوق. قانداي دا ٴبىر بيزنەسى بار ٴماسىحشى وسى پرينسيپكە دەن قويعانى ٴجون. ٴقازىر مۇسانىڭ 3-جازباسى 19-تاراۋدان تاعى قانداي ساباق الاتىنىمىزدى كورەيىك.
وزگە ادامدى ٶزىمىزدى سۇيگەندەي ٴسۇيۋ
11، 12. يسا مۇسانىڭ 3-جازباسى 19:17، 18 دەگى سوزدەردى كەلتىرگەندە، نە نارسەگە نازار اۋداردى؟
11 قۇداي ٶزىنىڭ قىزمەتشىلەرىنە باسقا ادامدارعا جاماندىق جاساماۋدى ەسكەرتەدى. ٴبىراق مۇسانىڭ 3-جازباسى 19:17، 18 دەن (وقىڭىز) كورىنەتىندەي، ول بىزدەن بۇدان دا كوپ نارسەنى كۇتەدى. ەحوبا: «وزگە ادامدى ٶزىڭدى سۇيگەندەي ٴسۇي»،— دەگەن. قۇدايعا ۇنامدى بولعىسى كەلەتىن ماسىحشىلەردىڭ بارلىعى وسىلاي ەتۋگە مىندەتتى.
12 قۇدايدىڭ مۇسانىڭ 3-جازباسى 19:18 دەگى تالابىن ورىنداۋ قانشالىقتى ماڭىزدى ەكەنىن يسا دا ايتىپ كەتكەن. بىردە ٴبىر پارىزشىل ودان: «مۇسا زاڭىنداعى ەڭ باستى زاڭ قايسىسى؟»— دەپ سۇرايدى. سوندا يسا: «ەحوبا قۇدايىڭدى بار جۇرەگىڭمەن، بۇكىل جان-تانىڭمەن، بارلىق اقىل-ويىڭمەن ٴسۇي! ٴبىرىنشى ٵرى ەڭ باستى زاڭ — وسى»،— دەپ جاۋاپ بەرەدى. سوسىن ول مۇسانىڭ 3-جازباسى 19:18 دەگى سوزدەردى كەلتىرىپ بىلاي دەيدى: «ەكىنشىسى دە سوعان ۇقسايدى: «وزگە ادامدى ٶزىڭدى سۇيگەندەي ٴسۇي» (مات. 22:35—40). وزگە ادامعا سۇيىسپەنشىلىك كورسەتۋدىڭ جولدارى وتە كوپ. ەندەشە، قايتادان مۇسانىڭ 3-جازباسى 19-تاراۋعا ورالىپ، سونىڭ كەيبىر جولدارىن كورەيىك.
13. قالايشا ٴجۇسىپتىڭ وقيعاسى مۇسانىڭ 3-جازباسى 19:18 دى جاقسىراق تۇسىنۋگە كومەكتەسەدى؟
13 وزگەنى سۇيەتىنىمىزدى كورسەتۋدىڭ ٴبىر جولى مۇسانىڭ 3-جازباسى 19:18 دە جازىلعان. وندا: «ەشكىم.. ٶش الماسىن، كەك تە ساقتاماسىن»،— دەلىنگەن. كوبىمىز سىنىپتاسىنا، ارىپتەسىنە، تۋىسىنا نە جاقىن ادامىنا جىلدار بويى كەك ساقتاعان ادامداردى بىلەتىن شىعارمىز. مىسالى، ٴجۇسىپتىڭ ون باۋىرى ونى جەك كورىپ كەتىپ، اقىرىندا وشتەرىن الدى (مۇس. 1-ج. 37:2—8، 25—28). ٴبىراق ٴجۇسىپ كەككە كەك قايتارۋدان اۋلاق بولدى. ٴتىپتى زور بيلىككە يە بولىپ، ولاردى جازالايتىن مۇمكىندىگى بولسا دا، بۇلاي ەتپەدى. مۇسانىڭ 3-جازباسى 19:18 ونىڭ زامانىنان كەيىن جازىلسا دا، ٴجۇسىپ سول كەڭەستى قولدانىپ، باۋىرلارىنا كەك ساقتاماي، قايتا مەيىرىممەن قارادى (مۇس. 1-ج. 50:19—21).
14. مۇسانىڭ 3-جازباسى 19:18 دىڭ استارىنداعى پرينسيپتەر ٵلى دە ٶز كۇشىندە ەكەنىن قايدان بىلەمىز؟
14 كەك تە ساقتاماي، ٶش تە الماي، كەرىسىنشە باۋىرلارىن كەشىرگەن ٴجۇسىپ قۇدايعا ۇنامدى بولعىسى كەلەتىندەر ٷشىن كەرەمەت ۇلگى! يسا دا ۇلگىلى دۇعاسىندا ٴبىزدى وزىمىزگە قارسى كۇنا جاساعانداردى كەشىرۋگە تالپىندىرعان (مات. 6:9، 12). سونداي-اق ەلشى پاۋىل: «سۇيىكتى باۋىرلاستار، وزدەرىڭ ٷشىن كەك الماڭدار»،— دەگەن (ريم. 12:19). ول باۋىرلاستارىنا: «الدەكىمنىڭ بىرەۋگە رەنجۋگە سەبەبى بولسا دا، ٶزارا ٴتوزىمدى بولىپ، ٴبىر-ٴبىرىڭدى كەڭپەيىلمەن كەشىرىڭدەر»،— دەپ كەڭەس بەرگەن (قول. 3:13). ەحوبانىڭ وسى پرينسيپتەرى ٵلى دە وزگەرگەن جوق. مۇسانىڭ 3-جازباسى 19:18 دەگى زاڭنىڭ استارىنداعى پرينسيپتەر بۇگىندە دە ٶز كۇشىندە.
جارانى شۇقىلاي بەرمەسەك، ول تەز جازىلادى. سول سياقتى ٴبىزدى رەنجىتكەن جايتتاردى ويلاي بەرمەي، ولاردى ارتتا قالدىرۋعا تىرىسقانىمىز ٴجون (15-ابزاستى قاراڭىز) *
15. رەنىش ساقتاماي، كەشىرۋدىڭ ماڭىزدى ەكەنىن قانداي مىسالدان كورەمىز؟
15 مىنا مىسالعا نازار اۋدارايىقشى: سەزىمى جارالانعان ادامدى جاراقات العان اداممەن سالىستىرۋعا بولادى. جاراقات كىشكەنتاي نەمەسە ۇلكەن بولۋى مۇمكىن. مىسالى، كەيدە حاتقالتانى اشىپ جاتىپ ساۋساعىمىزدى قاعازعا كەسىپ الامىز. سول كەزدە قولىمىز قاتتى اۋىرعانمەن، ٴبىر-ەكى كۇن وتە ونى ۇمىتىپ تا كەتەمىز. سول سياقتى دوسىمىزدىڭ ويلانباي ايتقان ٴسوزى نە ٴبىر ٸسى كوڭىلىمىزگە تيەتىن شىعار، ٴبىراق ٴبىز ونى كەشىرىپ، بولعان جايتتى تەز-اق ۇمىتىپ كەتەمىز. ال جاراقاتىمىز تەرەڭ بولعان جاعدايدا دارىگەر ونى تىگىپ، داكەمەن تاڭىپ قويادى. وسىنداي كەزدە جارامىزدى اشىپ، شۇقىلاي بەرسەك، ونى ودان بەتەر اسقىندىرىپ جىبەرەمىز. بىرەۋ جانىمىزدى قاتتى جارالاعاندا دا وسىنداي جاعداي ورىن الۋى مۇمكىن. ٴبىز جانىمىز قالاي جارالانعانىن، كوڭىلىمىزگە تيگەن نارسەنى قايتا-قايتا ويلاي بەرسەك، ٶز-وزىمىزگە زياندىق جاسايمىز. سوندىقتان ىشتە رەنىش ساقتاماي، مۇسانىڭ 3-جازباسى 19:18 دەگى كەڭەسكە قۇلاق اسقانىمىز قانشالىقتى ماڭىزدى!
16. مۇسانىڭ 3-جازباسى 19:33، 34 تە ايتىلعانداي، يسرايلدىكتەر جاتجەرلىكتەرگە قالاي قاراعان جانە ٴبىز بۇدان قانداي ساباق الامىز؟
16 ەحوبا يسرايلدىكتەردەن وزگە ادامدى ٴسۇيۋدى تالاپ ەتكەندە، تەك ٶز ۇلتىنىڭ ادامدارىن عانا ەمەس، ارالارىندا تۇرىپ جاتقان جاتجەرلىكتەردى دە جاقسى كورۋدى ايتقان. بۇل جايىندا مۇسانىڭ 3-جازباسى 19:33، 34 تەن (وقىڭىز) بىلەمىز. قۇدايدىڭ حالقى جاتجەرلىكتەرگە «ٶز ادامدارىنداي» قاراپ، «وزدەرىن سۇيگەندەي ٴسۇيۋ» كەرەك بولعان. مىسالى، يسرايلدىك ەگىندىگىنەن كەدەيلەرگە ماساق قالدىرعاندا، جاتجەرلىكتەرگە دە سولاي قالدىرۋى كەرەك ەدى (مۇس. 3-ج. 19:9، 10). بۇگىندەگى ماسىحشىلەر دە وسى پرينسيپكە ساي ارەكەت ەتىپ، وزگە ۇلت ادامدارىنا سۇيىسپەنشىلىك كورسەتەدى (لۇقا 10:30—37). مىسالى، ٴبىز تۇراتىن جەردە يمميگرانتتار كوپ شىعار. ٴبىز ەركەك، ايەل نە بالا بولسىن — ولاردىڭ بارلىعىنا قۇرمەتپەن قاراۋىمىز كەرەك.
مۇسانىڭ 3-جازباسى 19-تاراۋدا ايتىلماعان ماڭىزدى ٸس
17، 18. ا) مۇسانىڭ 3-جازباسى 19:2 مەن پەتىردىڭ 1-حاتى 1:15 تە ايتىلعانداي، ٴبىز نە ىستەۋىمىز كەرەك؟ ٵ) ەلشى پەتىر ٴبىزدى قانداي ماڭىزدى ٸستى اتقارۋعا شاقىرعان؟
17 مۇسانىڭ 3-جازباسى 19:2 مەن پەتىردىڭ 1-حاتى 1:15-تەگى سوزدەر قۇدايدىڭ حالقىن كيەلى بولۋعا شاقىرادى. مۇسانىڭ 3-جازباسى 19-تاراۋداعى تارماقتاردان نەنى ىستەپ، ال قانداي ىستەردەن اۋلاق بولۋىمىز كەرەكتىگىن بىلدىك. الايدا وندا ەحوبانىڭ ىقىلاسىنا يە بولۋعا كومەكتەسەتىن باسقا دا تارماقتار كوپ *. سول تارماقتارداعى پرينسيپتەردى بۇگىندە دە قولدانۋىمىز كەرەكتىگىن گرەك جازبالارى راستايدى. ٴبىراق ەلشى پەتىر ىستەۋىمىز كەرەك تاعى ٴبىر ٸس جايىندا ايتقان.
18 ٴبىزدىڭ اتقاراتىن ماڭىزدى رۋحاني ىستەرىمىز وتە كوپ. ٴبىراق ەلشى پەتىر سولاردىڭ بىرەۋىنە ەرەكشە توقتالىپ كەتكەن. ول ٴبىزدى كيەلى بولۋعا شاقىرماس بۇرىن: «اقىل-ويلارىڭدى ٸس-ارەكەتكە دايىن ۇستاڭدار!»— دەگەن (پەت. 1-ح. 1:13، 15). بۇل ٸس-ارەكەتكە نە جاتادى؟ پەتىر ٴماسىحتىڭ مايلانعان باۋىرلارىن ولاردى «شاقىرعاننىڭ كەرەمەت قاسيەتتەرىن بارلىق جەردە جاريالاۋعا» تالپىندىرعان (پەت. 1-ح. 2:9). بۇگىندە بارلىق ماسىحشىلەر وسى ەڭ ماڭىزدى ىسكە قاتىسۋ مارتەبەسىنە يە. بۇل — ادامدارعا كوپ جاقسىلىق اكەلەتىن ٸس. سوندىقتان ٴبىز ۋاعىزداۋ مەن ٴتالىم بەرۋ ىسىنە كيەلى حالىق رەتىندە جۇيەلى تۇردە ٵرى زور قۇلشىنىسپەن قاتىسامىز! (مار. 13:10). مۇسانىڭ 3-جازباسى 19-تاراۋداعى پرينسيپتەردى زور ىقىلاسپەن ورىنداساق، قۇدايدى جانە وزگەلەردى جاقسى كورەتىنىمىزدى دالەلدەيمىز. وسىلايشا «بارلىق ٸس-ارەكەتىمىزدە كيەلى بولعىمىز» كەلەتىنىن كورسەتەمىز.
111-ٵن قۋانۋعا سەبەپ كوپ
^ ماسىحشىلەر مۇسا زاڭىن ۇستانۋعا مىندەتتى ەمەس، دەسە دە ولار سول زاڭنان وزگەلەردى سۇيۋگە جانە قۇدايعا ۇنامدى بولۋعا قاتىستى كوپ ساباق الادى. ەندەشە، مۇسانىڭ 3-جازباسى 19-تاراۋدان نەنى ىستەپ، ال نەنى ىستەمەۋ كەرەك ەكەنىن بىلەيىك.
^ وسى جانە الدىڭعى ماقالادا قاراستىرىلماي كەتكەن تارماقتار الالاماۋ، جالا جاپپاۋ، قاندى جەمەۋ، بال اشپاۋ، سيقىرشىلىق جانە جىنىستىق ازعىندىق جاساماۋ تۋرالى (مۇس. 3-ج. 19:15، 16، 26—29، 31؛ وسى جۋرنالداعى «وقىرمان ساۋالدارىن» قاراڭىز).
^ سۋرەت سيپاتتاماسى: ەر باۋىرلاس قۇلاعى ەستىمەيتىن باۋىرلاسقا دارىگەرمەن سويلەسۋگە كومەكتەسىپ جاتىر.
^ سۋرەت سيپاتتاماسى: سىرلاۋمەن بايلانىستى بيزنەسپەن اينالىساتىن باۋىرلاس جۇمىسشىسىنا اقىسىن تولەپ جاتىر.
^ سۋرەت سيپاتتاماسى: ايەل باۋىرلاس ساۋساعىن كەسىپ العانىن تەز-اق ۇمىتىپ كەتەر. ال ۇلكەندەۋ جاراقات العاندا سولاي ەتەر مە ەكەن؟
